İktisadi Düşünceler Tarihi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ulusal zenginliği para miktarına bağlı gören ekonomik uygulamaya ne ad verilmektedir?

Merkantilist uygulama ulusal zenginliği para miktarına bağlı olarak görmektedir.  

Günümüzde uygulanan, “devlet müdahaleciliğinin” temelleri hangi dönemde atılmıştır? 

Merkantilizm döneminde günümüzde uygulanan, “devlet müdahaleciliğinin” temelleri atılmıştır.

Merkantilistlere göre, genel anlamda ticareti arttırmak ve düzenlemek için özellikle de ihracat hacmini artırmak için devletin sorumlulukları neler olacaktır?

Merkantilistlere göre, genel anlamda ticareti arttırmak ve düzenlemek için özellikle de ihracat hacmini artırmak için devlet, ülke sanayini düzenleyecek, gerektiğinde sanayi kuruluşları kuracak ve sanayi kesimini sıkı bir denetim altında bulunduracaktır.

Adam Smith'e göre merkantilizm nedir?

Merkantilizm, Adam Smith’in tabiri ile “bir ulusun zenginliğini”, dolayısıyla bir devletin gücünü ve itibar kazanmasını o ülkenin sahip olduğu “altın veya gümüş” gibi değerli madenler fazlalığına dayandıran bir anlayıştır.

Ulaşımdaki gelişmeler kırsalın itici güçleri ile (örneğin veba salgını) birleşince, kent merkezlerine yönelik göç hareketleri arttı. İktisadi gücün kırsal kesimlerden kentlere kaymasının nasıl sonuçlar doğurmuştur?

İktisadi gücün kırsal kesimlerden kentlere kayması, siyasal iktidar üzerinde ticaretle zenginleşen burjuva sınıfının etkisinin artmasına neden oldu.

Tarih ve politika biliminin kurucusu sayılan Floransalı düşünür, devlet adamı Niccolò B. Machiavelli (1469-1527) (Makyavel olarak da bilinir) politika ve ekonomiyi dinî hayattan kurtarıp, devletin ya da prensin güçlenmesi için kurallar ortaya koyuyordu. Ona göre: Siyasi otoritenin tek amacı nedir?

Niccolò B. Machiavelli'a göre: “Zafer ve başarı siyasi otoritenin tek amacıdır ve amaca ulaşmak için bütün yollar meşru kabul edilmelidir.”

Avrupa iktisadi düşüncesinde ve ulusal ekonomi politikasında 15.-18. yüzyıllar aralığında kalan dönemi kapsayan merkantilist düşüncenin dayandığı temel ilkeler nelerdir?

• Altın ve Gümüş Sevgisi
• Milliyetçilik
• Sömürgecilik

Merkantilizmin dayandığı felsefelerin başında paraya dayalı ticaret felsefesi gelmektedir. Bu düşünceye göre, ülkelerin zenginliğinin tek kaynağı nedir?

Merkantilizmin dayandığı felsefelerin başında paraya dayalı ticaret felsefesi gelmektedir. Bu düşünceye göre, ülkelerin zenginliğinin tek kaynağı o ülkenin sahip olduğu altın ve gümüş gibi değerli maden miktarlarına bağlıdır.

Krizohedonizm nedir?

Krizohedonizm değerli madenlere özellikle altına karşı aşırı bir sevgi ve bağlılığı ifade eder.

Merkantilizm ile birlikte yeni madenler işletmeye açılıyor, sömürgecilik hızlanıyor ve dış ticaretten elde edilen kazancın arttırılması hedefleniyordu. Böylece yurt içinde “kıt” olan kaynakları arttırabilmek için her türlü çabaya girişilmiştir. Tüm bunların yapılabilmesi iki temel şarta dayalı idi. Bunlar nelerdir?

Birincisi, diğer ülkelere göre avantaj yaratabilmek için ülke ekonomisinin düzenlenmesi ve kontrölü yani müdahalecilik, diğeri ise bu güçlü devleti koruyacak güçlü bir ordu. 

Ülkenin zenginliğini kıymetli madenlerin bolluğuna bağlayan merkantilistlerin, bu amaca ulaşabilmek için uyguladıkları politikalar nelerdir?

• Para Politikası
• Dış Ticaret Politikası
• Nüfus Politikası

Fiyatların yükselmesini ilk kez tedavüldeki altın miktarının artmasına bağlayan düşünür kimdir?

Fransız hukukçu ve düşünür Jean Bodin, ilk kez fiyatların yükselmesini tedavüldeki altın miktarının artmasına bağlamıştır

Merkantilizmin dayalı olduğu ekonomi politikaları nelerdir?

Merkantilizm, korumacı, müdahaleci ve devletçi bir ekonomi politikasına dayalıdır.

Merkantilizmin temel politikası nedir?

Merkantilizmin temel politikası; mamul mal ihracatını teşvik etmek, buna karşılık mamul mal ithalatını engellemekti.

Merkantilistlerin nüfus artışına karşı düşünceleri nelerdir?

Merkantilistler, “Bir ülkenin en büyük hazinesi iyi beslenmiş insan sayısıdır.” diyerek nüfus artışını savunmuşlardır.

• Amerika ve Asya’daki muazzam kolonileri sayesinde XVI. yüzyılda dünya siyasetinde önemli bir güç olmuştur
• Deniz aşırı keşiflerin en önemli sonucu, değerli maden arzının artması olmuştur.

Yukarıda özelliği verilen merkantilizm uygulaması nedir?

Külçeci Merkantilizm (İspanya)

• XVI. Yüzyılın başlarında endüstri alanında büyük hamleler ve gelişmeler göze çarpmaktadır.
• Öteki yabancı ülkelerden gelen uzman ve işçiler sayesinde dokuma dalında özellikle üretim tekniği bakımından birçok değişiklik olmuştur.
• İmalathaneler çoğalmış, ipek, cam, saat, kağıt sanayileri kurulmuştur.

Yukarıda özellikleri verilen merkantilizm uygulaması nedir?

Ticari Merkantilizm (İngiltere)

Devlet kasasına, yapabildikleri kadar çok gelir sağlama amacında olmuşlardır. Stokçuluğu öngören Hornigk (1638-1712), “Devletin çıkarı halkın çıkarıdır.” diyen Schröder (1640-1688), ulusal zenginliği altın stoklarından ibaret bulan Sechendorff (1626-1692) bunların en önemlileridir.

Yukarıda özellikleri verilen merkantilizm uygulaması nedir?

Kameralizm (Almanya).

Diğer Avrupa ülkelerinden farkı, ülke içinde altın ve gümüş gibi değerli madenlerin kaynağının bulunmayışıdır. Bu yüzden, altın ile gümüş gibi değerli madenleri yabancı ülkelerden getirmek için Avrupa’nın diğer ülkelerinden daha değişik bir merkantilist politika izlemek mecburiyetinde kalmıştır. Daha çok sanayi üretimine ve sanayi mallarının ticaretine önem vermişlerdir.

Yukarıda özelliği verilen merkantilizm uygulaması nedir?

Sanayi Merkantilizmi (Fransa)

• Miktar teorisinin ilk formülasyonunu oluşturmuştur.
• Fiyat hareketlerinin ayrıntılı bir analizini yapmış ve fiyatların yükselişini Avrupa’ya getirilen değerli madenlere bağlamıştır.
• Merkantilist görüşe uygun biçimde, ülkenin zenginliğini altın ve gümüş bolluğuna bağlamaktadır.

Yukarıda özellikleri verilen düşünür kimdir?

Fransız hukukçusu, tarihçi, siyaset felsefesi filozofu, Paris Parlamentosu üyesi ve Toulouse’de hukuk profesörü olan Jean Bodin'dir (1530-1596).

• İngiltere’den Uzak Doğu Ülkelerine Yapılan Ticaret Üzerine Bir Tez” adlı eseri 1621 yılında yayınlandı
• Ticaret dengesi kuramının kurucusudur
• Toplam dünya gelirinin sabit olduğunu düsündüğü için, dış ticaretin büyümesinin diğer ülkelerin aleyhine mümkün olabileceğini ileri sürer.

Görüşleri ve yapıtları verilen bu düşünür kimdir?

İngiltere’de “Dış Ticaretin Daralması ve Metalik Para Darlığının Gerçek Sebepleri” konusunda araştırma yapmakla görevli özel konsey üyeliğine seçilen Thomas Mun'dır (1571-1641).

Merkantilizme yöneltilen temel eleştiriler nelerdir?

Merkantilizm her türlü zenginliğin kaynağını altın ve gümüşe bağladığından, ülkeler arasında sık sık savaş rüzgârları estirmiş ve zaman zaman da dünya ticareti kısır bir döngü içinde dönmüştür. Merkantilist dönemde sağlanan başarıların yükünü her seferinde işçiler ve köylüler taşımışlardır. Bu yöndeki gelişmeler toplumun sosyal yapısında ekonomik güç açısından birbirlerine yabancılaşmış farklı sınıflar yaratmıştır. Özellikle XVI-XVII yüzyıl arasında uygulanan bu sistem, doğurduğu neticeler sonucu, dar çerçevesi içinde boğulmaya başlamış ve sosyal alanda Fransa ve İngiltere’de ticaret ve sanayiye dayalı güçlü bir burjuva sınıfı yaratmıştır. Buna karşılık asilzadeler, işçiler ve köylüler yoksullaşarak yok olma tehlikesi ile karşı karşıya gelmişlerdir.

Sanayi ve ticarete önem veren merkantilizme tepki olarak doğan düşünce nedir?

Sanayi ve ticarete önem veren merkantilizme tepki olarak fizyokrat düşünce doğmuştur.

Devletin yapacağı iş, bireylerin faaliyetlerine müdahaleden çok, onları ekonomik faaliyetlerinde serbest bırakmak olmalıdır. Böylece doğal düzen kendiliğinden işler. Fizyokratlar böylece, merkantilistlerin aksine, bireylere ekonomik faaliyetlerde sonsuz bir serbesti tanınmasından ve özel mülkiyetten yanadırlar. Bu düşüncelerini dile getiren tarihi söz ne olmuştur? “

Bu düşüncelerini "Bırakınız yapsınlar! Bırakınız geçsinler! -’’ Laissez-faire, laissez-passer”-cümlesi ile açıklamışlardır. 

Tarım tüketilenden daha fazla üretime yol açar, yaratılan bu fazlalığa Fizyokratlar ne ad vermişlerdir?

Fizyokratlar buna, safi hasıla (net ürün) adını vermişlerdir.

Ouesnay’e göre, topraktan elde edilen artık değer kimin hakkıdır? 

Ouesnay’e göre, topraktan elde edilen artık değer, topraklarını tarımın kullanımına vererek ilk avansı yapmış olan toprak sahiplerinin hakkıdır.

Fizyokrasinin başlıca Fizyokratları kimlerdir?

Başlıca Fizyokratlar, fizyokrasinin kurucusu Dr. François Quesnay; fizyokrasi kavramını ilk kullanan düşünür Dupont de Nemours, ulusal zenginliğin kaynağını tarımda bularak fizyokrat düşünceyi hazırlayan R. Cantillon, Mercier de la Riviere Turgot ve Mirabeau’dan oluşmaktadır.