İktisada Giriş 1 Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Makroekonominin Kapsamı Ve Temel Makroekonomik Değişkenler

1. Soru

Ekonomistler arz-talep modeli/analizleri ile neleri amaçlamaktadır?

Cevap

Ekonomistlerin arz-talep modeli/analizleri ile amaçladıkları şöyle sıralanabilir: • Fiyatlar hakkındaki geçmişteki gözlemleri açıklamak için. • Farklı koşullar altında bu fiyatlardaki değişmeleri tahmin etmek için.


2. Soru

Arz-talep modeli/analizi çerçevesinde çeşitli türlerdeki hükümet politikaları neleri analiz eder?

Cevap

İlgili model çerçevesinde hükümet politikaları; • Fiyatı, • Miktar kontrolünü ve • Vergilemeyi analiz eder.


3. Soru

Arz-talep modeli/analizi ile hükümetlerin hedefi nedir?

Cevap

Arz-talep modeli ile hükümetlerin hedefi tüketici ve üretici refahını olumlu yönde arttırmaktır.


4. Soru

Fiyat kontrolleri nedir?

Cevap

Fiyat kontrollerinde hükümetler yasa ya da düzenlemelerle belirli bir mal ya da hizmetin fiyatını tespit etmekte ya da fiyatlara sınırlama getirmektedirler.


5. Soru

Fiyat kontrollerini nasıl örneklendirilebilir?

Cevap

Fiyat kontrolleri şöyle örneklendirilebilir: • Asgari ücret, • Kira kontrolleri, • Tarımsal destekleme fiyatları.


6. Soru

Miktar kontrollerine ne örnek verilebilir?

Cevap

Miktar kontrollerine kotalar örnek verilebilir.


7. Soru

Fiyat kontrollerine en çok nerede rastlanır?

Cevap

Fiyat kontrollerine en çok nerede • Emek piyasasında, • Tarımsal ürünlere ilişkin piyasalarda, • Kira kontratlarında rastlanır.


8. Soru

Fiyat uygulamaları nasıl belirlenir?

Cevap

Fiyat uygulamaları sonucunda bir mal ya da hizmet için; • Asgari ücret ve • Taban fiyat belirlenmektedir.


9. Soru

Asgari ücret ödemesi ile hükümetler neyi amaçlamaktadır?

Cevap

Asgari ücret ödemesi ile düşük ücretliler korunmaktadır.


10. Soru

Destekleme alımları ile hükümetler neyi amaçlamaktadır?

Cevap

Destekleme alımları ile hükümetler çiftçileri korumayı amaçlamaktadır.


11. Soru

Taban fiyat uygulamasında amaç nedir?

Cevap

Taban fiyat uygulamasında amaç mal ve hizmet arz edenleri korumaktadır.


12. Soru

Denge fiyatı düzeyi nedir?

Cevap

Denge fiyat düzeyi, piyasadaki arz ve talep eşitliğinin diğer bir değişle dengenin sağlandığı fiyat ve miktar düzeyidir.


13. Soru

Taban fiyat uygulamasında denge fiyat düzeyi ile ifade edilen nedir?

Cevap

Piyasadaki arz ve talep eşitliğini denge düzeyini gösterir. Taban fiyat uygulamasında denge fiyat düzeyi piyasaya devlet müdahalesi etmeden önceki piyasa dengesidir. Piyasanın kendiliğinden oluşturduğu arz ve eşitliği/dengesidir.


14. Soru

Hükümetler piyasada oluşan arz ve talep eşitliğinin oluşturduğu denge fiyatına neden müdahale ederler?

Cevap

Piyasa denge fiyatı düşük bulduğu için.


15. Soru

Hükümetler piyasada oluşan arz ve talep eşitliğinin oluşturduğu denge fiyatına hangi yönde müdahale eder?

Cevap

Hükümetler piyasada oluşan arz ve talep eşitliğinin oluşturduğu denge fiyatına artış yönünde müdahale ederler. Piyasa denge fiyatının üstünde bir fiyat belirlenir.


16. Soru

Hükümetler taban fiyat uygulamasında ne yapar?

Cevap

Hükümetler taban fiyat uygulamasında piyasada oluşan denge fiyat düzeyine müdahale ederek piyasa denge fiyatı üzerinde bir fiyat belirler.


17. Soru

Taban fiyat uygulamasının ekonomiye etkisi nasıl olur?

Cevap

Taban fiyat uygulaması sonucunda fiyatın denge fiyatın üzerindeki bir fiyat düzeyinde belirlemesi ortaya arz fazlası çıkarmaktadır.


18. Soru

Taban fiyat uygulaması sonucunda ekonomide oluşan arz fazlalığında karşısında hükümetin ne yapması gerekmektedir?

Cevap

Taban fiyat uygulaması sonucunda ekonomide oluşan arz fazlasını hükümetin alıp stoklaması gerekmektedir.


19. Soru

Taban fiyat uygulamasının tüketiciye olan olumsuz etkileri nelerdir?

Cevap

Taban fiyat uygulamasının tüketiciye olan olumsuz etkileri şöyle sıralanabilir: • Denge fiyatın üstünde bir fiyat olması, • Stoklama maliyeti.


20. Soru

Tavan fiyatı nedir?

Cevap

Hükümetin uygulanacak en yüksek fiyatı belirlemesine tavan fiyat denir.


21. Soru

Tüketici artığı nedir?

Cevap

Tüketici artığı, tüketicinin bir mal için ödemeyi arzu ettiği fiyat ile gerçekte satın aldığı fiyat arasındaki farktır. Aslında tüketici artığı piyasaya katılım sonucu alıcıların sağladığı faydayı ölçmeye yarar.


22. Soru

Tüketici artığı neyi ölçer?

Cevap

Tüketici artığı piyasaya katılım sonucu alıcıların sağladığı faydayı ölçmeye yarar.


23. Soru

Bağlayıcı bir tavan fiyat uygulamasıyla ortaya çıkan kıtlık ekonomide hangi sorunu yaratır?

Cevap

Bağlayıcı bir tavan fiyat uygulamasıyla ortaya çıkan kıtlık ekonomide tayınlama sorununu yaratır.


24. Soru

Hükümet maksimum tavan fiyat uygulamasında denge fiyatın altında bir fiyat belirlenmesi ekonomide yarattığı problemler nelerdir?

Cevap

Hükümet maksimum tavan fiyat uygulamasında denge fiyatın altında bir fiyat belirlenmesinin neden olduğu sorunlar şöyle sıralanabilir: • Kıtlık yaşanması, • Talep fazlası yaşanması, • Tayınlama sorunu yaşanması, • Karaborsa fiyatı, • Düşük kaliteli üretim, • Arz daralması.


25. Soru

Toplam artığın büyümesine ne sebep olur?

Cevap

Miktarı artırmak toplam artığın talebin büyümesine neden olur.


26. Soru

Toplam artığın büyümesi ekonomiye nasıl etki eder?

Cevap

Toplam artığın büyümesi ekonomide refahın artmasına sebep olur.


27. Soru

Üretilen her bir birim başına vergi konulması piyasayı nasıl etkiler?

Cevap

Üretilen her bir birim başına vergi konulması piyasada alışveriş hacmini daraltmaktadır.


28. Soru

Üretici artığı nedir?

Cevap

Üreticilerin her ilave birimi üretmek için kabul etmeye hazır oldukları minimum fiyatlarla piyasada oluşan denge fiyatı arasındaki farkının toplamı üretici artığıdır.


29. Soru

Tavan fiyat uygulamalarında kıtlık ya da talep fazlası yaşanmasının nedeni nedir?

Cevap

Hükümet maksimum tavan fiyat uygulamasında denge fiyatın altında bir fiyat belirlenmesi karşısında üretici firmaların fiyatı düşük bularak üretimi kısmalarıdır. Üretici firmaların üretimi kısmaları sonucunda o üretimi kısılan mala ilişkin kıtlık ya da talep fazlası yaşanmaktadır.


30. Soru

Üretici artığı nasıl hesaplanır?

Cevap

Her bir üreticinin piyasaya katılımı sonucu elde ettiği fayda ya da artık açıklanmaktadır.


31. Soru

Arz eğrisinin eğiminin 0 ile ? arasında fiyat esnekliğine sahipken, talebin fiyat esnekliği sonsuzsa talep eğrisinin konumu nasıldır?

Cevap

Arz eğrisinin eğiminin 0 ile ? arasında fiyat esnekliğine sahipken, talebin fiyat esnekliği sonsuz olduğunda talep eğrisi yatay bir doğru olarak gösterilir.


32. Soru

Talep eğrisinin eğiminin 0 ile ? arasında fiyat esnekliğine sahipken, arz eğrisi sonsuz esnek olduğunda talep eğrisi nasıl çizilir?

Cevap

Talep eğrisinin eğiminin 0 ile ? arasında fiyat esnekliğine sahipken, arz eğrisi sonsuz esnek olduğunda talep eğrisi aşağıya doğru eğimlidir.


33. Soru

Serbest bir piyasada arz ve talep dengesi alıcı ve satıcıyı nasıl etkiler?

Cevap

Serbest bir piyasada arz ve talep dengesi alıcı ve satıcıların elde ettikleri toplam faydayı maksimize etmektedir.


34. Soru

Toplam fayda nasıl hesaplanır?

Cevap

Toplam faydayı değerlendirme yöntemi piyasaya katılım sonucu tüketicilerin ve üreticilerin elde ettikleri toplam artığın hesaplanmasıdır.


35. Soru

Toplam artık nedir?

Cevap

Bir piyasa için toplam artık; malın alıcılar açısından toplam değeri, yani alıcıların ödemeyi arzuladıkları değer ile bu malları üreten üreticilerin toplam maliyetleri arasındaki farktır.


36. Soru

Tayınlama nedir?

Cevap

Tayınlama, hükümetin maksimum tavan fiyat uygulamasında denge fiyatın altında belirlenmesi karşısında üretici firmaların fiyatı düşük bularak üretimi kısmalarıdır. Üretici firmaların üretimi kısmaları sonucunda o üretimi kısılan mala ilişkin oluşan kıtlıktır. Kıtlık ekonomide tayınlama sorununu ortaya çıkarır. Her tüketici belirli miktarda malı alabilecek, daha fazlasını alamayacaktır. Tayınlama uzun kuyrukların oluşmasına yol açarak, tüketicilerde zaman kaybına neden olacaktır. Satıcılar ise, kendi müşterilerine, yakınlarına öncelik vererek, ekonomide karmaşaya yol açabileceklerdir.


37. Soru

Tüketici artığı neyle yakından ilişkilidir?

Cevap

Tüketici artığı bir mal veya hizmet için talep eğrisi ile yakın ilişkilidir. Çünkü talep eğrisi tüketicilerin her bir miktar düzeyi için ödeme arzularını göstermektedir.


38. Soru

Piyasada oluşan fiyat düzeyi neyi gösterir?

Cevap

Piyasada oluşan fiyat düzeyi ise bu mal için gerçekte ödedikleri tutardır.


39. Soru

Tüketici artığı alanı nedir?

Cevap

Talep eğrisi altında ve piyasa fiyatı üzerindeki alan tüketici artığıdır.


40. Soru

Tüketici artığını ne artırır?

Cevap

Denge fiyatının azalması tüketici artığını büyütecektir. Çünkü bir taraftan mevcut miktar için tüketiciler daha az öderken diğer taraftan bu düşük fiyattan yeni tüketiciler piyasaya girecektir.


41. Soru

Bağlayıcı tavan fiyat uygulaması az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde neye sebep olur?

Cevap

Karaborsa fiyatının oluşmasına sebep olur.


42. Soru

Bağlayıcı tavan fiyat uygulamasının neden olan karaborsa fiyatı nedir?

Cevap

Bağlayıcı tavan fiyat uygulaması az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde karaborsa fiyatın oluşmasına neden olabilir. Bu durumda insanlar devlet kontrolü dışında karaborsa fiyatı ile tavan fiyat arasında anlaşmaya göre bir fiyat uygulayarak malların gizli-saklı satışına neden olurlar.


43. Soru

Arz eğrisinin eğiminin 0 ile ? arasında fiyat esnekliğine sahip olduğunda, talebin fiyat esnekliği sıfır olduğunda talep nasıl etkilenir?

Cevap

Arz eğrisinin eğiminin 0 ile ? arasında fiyat esnekliğine sahip olduğunda, talebin fiyat esnekliği sıfır olduğunda fiyatta meydana gelecek değişme talep miktarını etkilememektedir.


44. Soru

Arz eğrisinin eğiminin 0 ile ? arasında fiyat esnekliğine sahipken, talebin fiyat esnekliği sıfır olduğunda talep nasıl geometrik düzlemde nasıl çizilir?

Cevap

Arz eğrisinin eğiminin 0 ile ? arasında fiyat esnekliğine sahipken, talebin fiyat esnekliği sıfır olduğunda talep eğrisi geometrik düzlemde miktar eksenine dik bir doğru olarak çizilir.


45. Soru

Vergi yükünün kimin üzerine ne kadar yansıyacağı ne şekilde belirlenir?

Cevap

Vergi yükünün kimin üzerine ne kadar yansıyacağı arz ve talep esnekliğine göre belirlenir.


46. Soru

Vergi uygulamaları neye sebep olur?

Cevap

Vergi uygulamaları hem üreticilerin hem de tüketicilerin refah kaybına sebep olur.


47. Soru

Tüketici artı alanının büyük olması neyi gösterir?

Cevap

Tüketici artığı alanının büyük olması ekonomide refah düzeyinin arttığını yansıdır.


48. Soru

Üretici artığı hangi eğri ile yakından ilişkilidir?

Cevap

Üretici artığı arz eğrisi ile yakından ilişkilidir.


49. Soru

Her bir üretim düzeyi için arz eğrisi üzerindeki fiyat seviyesi neyi gösterir?

Cevap

Her bir üretim düzeyi için arz eğrisi üzerindeki fiyat seviyesi marjinal üreticinin maliyetini gösterir.


50. Soru

Arz eğrisi neyi gösterir?

Cevap

Arz eğrisi, firmaların üretimlerini bir birim arttırdıklarında karşılaşacakları ek maliyetleri gösterir.


51. Soru

Toplam artık nasıl açıklanabilir?

Cevap

Tüketici artığı, piyasa denge fiyatı ile talep eğrisi arasındaki alanı, üretici artığı ise denge fiyatı ile arz eğrisi arasındaki alanı vermektedir. Tüketici artığı ile üretici artığının yanı her ikisinin toplamı ise toplam artığı vermektedir. Serbest bir piyasada bu toplam artık maksimuma ulaşmaktadır.


52. Soru

Emek piyasasında denge nasıl sağlanır?

Cevap

Arz ve talep kanuna göre emek piyasasında denge, emek arz eğrisi ile emek talep eğrisinin kesiştiği denge noktada oluşur.


53. Soru

Birim satış vergisi nasıl dağıtılır?

Cevap

Uygulanan birim satış vergisinin üretici ve tüketici tarafından hangi miktarda yüklenileceği arz ve talep eğrilerinin eğimleri belirler.


54. Soru

Talep esnekliğinin arz esnekliğinden daha olmasının etkisi nedir?

Cevap

Talep esnekliğinin arz esnekliğinden daha küçük olması durumunda, verginin daha büyük kısmı üretici tarafından tüketiciye yansıtılabilecektir.


55. Soru

Talep esnekliğinin arz esnekliğinden daha büyük olmasının etkisi nedir?

Cevap

Talep esnekliğinin arz esnekliğinden daha büyük olması durumunda, birim satış vergisinin daha büyük kısmını üretici yüklenecektir.


56. Soru

Tüketici refahı değişir mi?

Cevap

Hükümetler uyguladıkları politikalarla piyasa fiyatını etkilediklerinden tüketici refahı da değişir.


57. Soru

Tüketici refahındaki kayıp ve kazançlar nasıl hesaplanır?

Cevap

Fiyat değişimine bağlı olarak ortaya çıkan tüketici artığındaki değişme ile tüketicilerin refahındaki kayıp ve kazançlar hesaplanabilir.


58. Soru

Hükümetler neden tavan fiyatı uygular?

Cevap

Hükümetin tavan fiyat uygulamasının sebebi denge fiyatı yüksek bulan tüketicileri desteklemektir.


59. Soru

Firmalar üretimlerini neye göre arttırırlar?

Cevap

Firmalar üretimlerini ilave birimin satışından elde edecekleri gelirin (bu birim fiyatının) ilave birimi üretmekle katlanacak maliyete eşit olacağı seviyeye kadar sürdüreceklerdir.


60. Soru

Emek piyasasında denge durumunda iş gücünün aldığı ücretin asgari ihtiyaçları karşılayacak düzeyin altında gerçekleşmesi neye sebep olur?

Cevap

Emek piyasasında denge durumunda iş gücünün aldığı ücretin asgari ihtiyaçları karşılayacak düzeyin altında gerçekleşmesi ekonomide sosyal adaletsizliğe neden olur.


61. Soru

Vergi yükünün tüketici ve üretici arasında hangi miktarda paylaşılacağı nasıl belirlenir?

Cevap

Vergi yükünün tüketici ve üretici arasında hangi miktarda paylaşılacağının arz ve talep eğrilerinin eğimi belirler.


62. Soru

Vergi uygulamaları arz eğrisini nasıl etkiler?

Cevap

Vergi uygulamaları arz eğrisinin sola kaymasına neden olur.


63. Soru

Vergi uygulamaları sonucunda arz eğrisinin sola kayması sonucu dengeyi nasıl değiştirir?

Cevap

Vergi uygulamaları arz eğrisinin sola kaymasına neden olurken, artan fiyatlar da talep edilen mal ve hizmet miktarının azalmasına neden olacaktır.


64. Soru

Vergiler kimleri etkiler?

Cevap

Vergiler tüketici ve üretici davranışlarını etkiler.


65. Soru

İthalat kotaları nedir?

Cevap

İthalat kotası, belli bir dönem boyunca, ithal edilecek ürün miktarı üzerine bir tavan koyulmasıdır.


66. Soru

İthalat kotaları neden uygulanır?

Cevap

İthalat kotaları, ithal mallarına sınırlama ve uluslar endüstrileri korumak için uygulanır.


67. Soru

İthal kotaların amacı nedir?

Cevap

İthal kotalarının ilk amacı ulusal endüstrileri diğer ülke üreticilerinin rekabetinden korumaktır.


68. Soru

Vergi niçin uygulanır?

Cevap

Hükümetler hem kamusal amaçları gerçekleştirmek için gerekli olan geliri sağlamak, hem de piyasa sonuçlarını etkilemek için yapılan ekonomik faaliyetleri vergilendirir.


69. Soru

Vergiler nasıl uygulanır?

Cevap

Vergiler bazen belli bir miktar, bazen belli bir gelir üzerinden alınan pay şeklinde olabilir.


70. Soru

Vergi türleri nelerdir?

Cevap

Vergi türleri şöyle sıralanabilir: • Sabit miktarlı vergiler/Baş vergileri, • Spesifik vergiler/Miktarsal vergiler, • Ad valorem vergiler/Oransal vergiler, • Kişisel gelir vergisi, • Kurumlar vergisi.


71. Soru

Üretim kotası nedir?

Cevap

Üretim kotası, devletin arz edilen mal veya hizmet miktarını sınırlayarak, tam rekabet koşullarında oluşmuş olan piyasa fiyatını üreticilerin lehine artırması yönündeki bir politikayı tanımlamaktadır.


72. Soru

Üretim kotalarının, fiyat kontrollerinden farkı nedir?

Cevap

Üretim kotalarının fiyat kontrollerinden farkı, hükümetin miktar kontrollerine yönelmesidir.


73. Soru

Üretim kotaları nerelerde uygulanır?

Cevap

Üretim kotaları en sık uluslararası ticarette ve üretimde kullanılır.


74. Soru

Üretim kotası uygulanmasının ekonomiye etkileri nedir?

Cevap

Üretim kotalarının uygulanması sonucunda oluşan kısıtlamaya karşın denge fiyatındaki artış; • Üreticilerin bir yandan kazançlarının artmasına olanak sağlar, • Piyasaya diğer üreticilerin girmesini engellemiş olur.


75. Soru

Emek piyasasında denge durumunda iş gücünün aldığı ücretin asgari ihtiyaçları karşılayacak düzeyin altında gerçekleşmesi sonucunda oluşan sosyal adaletsizliğe karşı hükümetler nasıl politika izler?

Cevap

Emek piyasasında denge durumunda iş gücünün aldığı ücretin asgari ihtiyaçları karşılayacak düzeyin altında gerçekleşmesi sonucunda oluşan sosyal adaletsizliğe karşı hükümetler hane halkının geçim standartları çerçevesinde alması gereken saat başı ya da günlük en düşük ücret düzeyini tespit eder.


76. Soru

Emek piyasasında hükümet tarafından belirlenen asgari ücret düzeyi piyasa denge noktasının üzerinde gerçekleşirse ne olur?

Cevap

Emek piyasasında hükümet tarafından belirlenen asgari ücret düzeyi piyasa denge noktasının üzerinde gerçekleşirse, piyasada arz edilen emek miktarı artarken, talep edilen emek miktarında bir azalma meydana gelecektir.


77. Soru

Asgari ücret politikası ekonomiyi nasıl etkiler?

Cevap

Asgari ücret politikaları sonucu ücretlerin yükseltilmesi ekonomiyi iki şekilde etkiler: • Çalışan ücretli kesimin refah seviyesi artar. • Yüksek ücretler nedeniyle iş bulamayanların ya da işini kaybedenlerin refah seviyesini düşürür.


78. Soru

Tarımsal destekleme fiyatı nedir?

Cevap

Tarımsal destekleme fiyatı, asgari ücret düzeyindeki politikasında olduğu gibi bir taban fiyat uygulamasıdır.


79. Soru

Tarımsal destekleme fiyatının amacı nedir?

Cevap

Tarımsal destekleme fiyatı uygulaması, hükümetçe belirlenen bir fiyat düzeyinin altında piyasada işlem yapılmasını engellemektir.


80. Soru

Konut arz piyasasında konut piyasası yetersiz olması ekonomiyi nasıl etkiler?

Cevap

Konut arz edenler bu durumdan yararlanmak ve gelirlerini daha çok artırmak isterler. Bu durum ekonomik ve sosyal bağlamda birtakım sorunlar yaşanmasına zemin hazırlayabilir.


81. Soru

Kira kontrolleri nasıl açıklanabilir?

Cevap

Devlet, konut kiralarında artış için bir tavan fiyat benzeri bir uygulamaya gidebilir. Böyle bir uygulama talep edilen kiralık konut miktarını artırmasına karşın, arz edilen konut miktarının azalmasına neden olacaktır.


82. Soru

Kira kontrolleri konut piyasasını nasıl etkiler?

Cevap

Kira kontrolleri konut piyasasında kıtlık sorununa neden olur.


83. Soru

Tavan fiyat uygulaması ne zaman amacına ulaşamaz?

Cevap

Hükümetin tavan fiyat piyasada oluşan denge fiyatın üzerinde belirlenmişse, bağlayıcı hiçbir sebebi yoktur. Etkili olmaz.


84. Soru

Piyasa denge fiyatı üreticilerin kabul edecekleri minimum fiyatın üzerinde ise ne olur?

Cevap

Piyasa denge fiyatı üreticilerin kabul edecekleri minimum fiyatın üzerinde ise üreticilerin kârlı olduğu için üretimlerini arttıracaklardır.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v