Vergi Ceza Hukuku Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

İşlenen fiil sonucunda hukukun koruduğu kamusal veya özel nitelikli bir menfaatin ihlâl edilmesidir. 

Suçlar, faillerine göre adi suçlar ve özgü suçlar olarak da ayrılır. Kaçakçılık suçları bu kapsamda vergi yükümlüsü, vergi sorumlusu veya suça katılma hallerinde üçüncü kişiler tarafından işlenebilmesi nedeniyle adi suçlar kapsamı içerisinde yer alır. Suç faili vergi mükellefi veya vergi sorumlusu olabileceği gibi suça katılma hallerinde üçüncü kişiler de olabilir.

Kaçakçılık suçlarının bir başka özelliği ise, gerçek kişi mükellef veya vergi sorumlusu tarafından işlenebilir olmasıdır. Çünkü, kaçakçılık suçu fiilleri gerçek kişi tarafından işlenebilecek fiillerdir. Vergi kabahatlerinden farklı olarak kaçakçılık fiilleri tüzel kişi organı olan gerçek kişi tarafından işlenmesi durumunda ceza tüzel kişi adına değil suç fiilini işleyen gerçek kişi adına kesilir.

Kusurluluk, suç failinin suçun maddî unsurları ile kurulan kınanması gereken psikolojik ilişkidir. Bu psikolojik ilişki kimi zaman yaptığı hareketi ve gerçekleşecek neticeyi bilme ve isteme, kimi zaman da öngörülebilir neticeyi istememekle beraber suç fiillerini yapmak şeklinde olabilir. Kimi zaman da öngörülebilir netice istenmemekle beraber suç fiillerini işlemeye devam edilmesidir. Ya da dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket ederek kanunda belirtilen neticeler öngörülmeyerek suç fiilleri işlenmiş olur.

Kaçakçılık, adlî yargı mercilerinde yargılanması, verilecek cezaların hapis cezası olması nedeniyle kastla işlenebilecek suçlar içerisinde yer alır.

Hürriyeti bağlayıcı cezanın süresi de üç grup suç fiili için farklı farklı düzenlenmiştir.

• Birinci grup ceza, onsekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
• İkinci grup ceza, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.
• Üçüncü grup ceza ise, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.

Kaçakçılık suçları fiilleri sonucunda vergi ziyaı da meydana gelmişse hürriyeti bağlayıcı cezalara ilave olarak vergi ziyaı cezası da kesilir. Bu ceza, vergi ziyaı cezasının üç katıdır.

Vergi mükellef veya sorumlularının yasal yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle, verginin eksik tahakkuk etmesi, geç tahakkuk etmesi veya haksız yere geri verilmesine neden olmaktır.

Vergi gizliliğine uymama, görevden doğan suçlar içerisinde yer alır. Devletin vergi koyması nasıl anayasal bir hakkı ise, yükümlülerin de bu ilişki nedeniyle ortaya çıkan birtakım hakları vardır. Bu hakların başında, görevlilerin vergi ilişkisi nedeniyle öğrendiği bazı sırların da ifşa edilmemesi ve kendi yararlarına olacak şekilde kullanılmamasıdır.

Vergi gizliliğine uymama suçunun failleri, vergi gizliliğine uymakla yükümlü olan kişilerdir. Vergi Usul Kanunu’nda bunlar suçun düzenlendiği madde yerine başka bir maddesin- de sayılmıştır (Vergi Usul Kanunu md 5).

Vergi gizliliğine uyma yükümlülüğü, yukarıda sayılan kişilerin sadece görev ifa ettikleri süre ile sınırlı değildir. Bu görevleri ifa ettikleri süre içerisinde yasak kapsamı içerisinde oldukları gibi, görevden ayrılmaları halinde de yasak devam eder. Görevden ayrılma, sadece memur niteliğinde kişiler için değil, takdir komisyonunun meslek mensubu üyeleri ile bilirkişiler de, bu görevleri sona erdikten sonra da vergi gizliliğine uyma yükümlülüğü devam eder.

Vergi gizliliğine uymama kasten işlenebilecek bir suçtur. Failin, sırrı ifşa ettiğini ya da kendi veya üçüncü kişilere menfaat sağladığını bilmesi, neticenin de istenmiş olmasını gerektirir.

• Vergi ve Cezaların Hazine ve Maliye Bakanlığı Tarafından Açıklanması
• Yükümlülerin İdarî veya Adlî Kovuşturmaya Taraf Olmaları Durumunda Bankaların Yapacağı Vergi Tahsiline İlişkin Bilgi ve Belge Verilmesi
• Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleyen veya Kullananların Meslekî Kuruluşlara ya da Muhasebe Meslek Odalarına Bildirilmesi
• Vergi Levhası Almak
• Vergi Cetvelleriyle İlân

Vergi Usul Kanunu, vergi gizliliğine uymama halinde kesilecek cezanın miktarının tespitinde Türk Ceza Kanunu 239’uncu maddesine atıf yapılmıştır. Böyle bir atıf, amaçların farklı olması nedeniyle bazı sorunların oluşmasına neden olmaktadır. Türk Ceza Kanunu’nda mağdurun zararı yer almasına karşılık Vergi Usul Kanunu’nda böyle bir şart öngörülmemektedir. Türk Ceza Kanunu 239’uncu maddesinde öngörülen ceza miktarı ise 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır (Türk Ceza Kanunu md.239).

Böyle bir suçun getiriliş nedeni yasak kapsamı içerisinde kalan memurların, devletle vergi yükümlüleri arasında çıkan çıkar çelişkisinde, yükümlülerin yanında yer alabilecekleri endişesidir. Görevleri itibariyle kamu gücünü kullanan bu kişiler, görevlerini ifa ederken tarafsızlıktan ayrılarak vergi yükümlülerinin yanında yer alabilirler. Memurun bu çıkar çelişkisi içinde, ailevî ve hukukî bağlar nedeniyle yükümlülerin yanında da yer alabilir.

Yasak faaliyetler Vergi Usul Kanunu’nun 6’ncı maddesinde belirtilmiştir. Ancak birfaaliyetin yasaklanması, ona bir ceza hükmünün uygulanmasıyla ayakta kalabilir. Bu yasak, hükümlerden 6’ncı maddenin son fıkrasında yer alan kişi ve faaliyetleri kapsayacak şekilde 363’üncü maddede düzenlenmiştir.

Yükümlünün özel işlerini yapma suçunun failleri, 363’üncü madde hükmüne göre 6’ncı maddenin son fıkrasında yasak kapsamı içine alınanlardır. Bunlar, vergi muameleleri ve vergi incelemesi ile uğraşan kişiler ile vergi yargı mercileri olan vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay’da görevli olan kişilerdir.

Vergi muameleleri, idarî işlem olarak vergi yükümlüsünü bağlayan işlemlerdir. Bunlar, vergi tarh, tebliğ, tahsil ve ceza kesme işlemleridir. Bu kişiler bir önceki başlıkta sayıldığı için burada üzerinde durmuyoruz.

Vergi incelemesinde görevli olanlar ise, vergi müfettişleri ve yardımcıları, defterdar, kurulmuş ise vergi dairesi başkanı ile Gelir İdaresi Başkanlığının merkez ve taşra teşkilâtındamüdür kadrosu ile görev yapan kişilerdir (Vergi Usul Kanunu md.135).

Vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay’da görevli olanlar ise, hâkimler, raportörler, tetkik hâkimleri ve mahkeme kalemlerinde görevlendirilen memurlardır.

• Vergi Muamelelerinde Görevli Olan Kişilerin Vergi Yükümlülerinin Hesap Yazı ve Diğer İşlerini Yapması
• Vergi İncelemesi Elemanlarının Yükümlünün Özel İşlerini Yapması
• Vergi Yargı Mercilerinde Görev Alan Kişilerin Yükümlünün Özel İşlerini Yapmaları

Suçun kusurluluğu kasttır. Failin, yapılan işin başkasına ait olduğunu bilerek ve tarafsızlıktan ayrılarak yardım etme isteği ile hareket etmiş olması ve sonucunun gerçekleşmesini de istemesi gerekir.

Suç karşılığında uygulanan kişi hürriyetini kısıtlayan ve ceza evinde çektirilen yaptırımlardır. Ağırlaştırılmış müebbet, müebbet ve süreli hapis cezalarından oluşur.

Vergi idaresi tarafından yapılan ve mükellef üzerinde etkisi olan tarh, tebliğ, tahsil ve ceza kesme gibi idarî işlemlerdir.

Belgeye yazılan faaliyet ekonomik ve gerçekte gerçekleşmemesine rağmen yapılmış gibi yazılmasıdır.

Belgeye yazılan kişi, miktar, tutar gibi ögelerde gerçek değerlerin dışında bir değer yazılmasıdır.

Sözlükte, bozma, değiştirme anlamlarına gelmektedir.

Herkes tarafından işlenebilen suçlardır. Öldürme, yaralama, hırsızlık suçları gibi.

Suç failinin diğer insanlardan farklı bir niteliğe sahip olması ve bu özelliği nedeniyle suçu işlemeye elverişli olması halidir. Zimmet, kayırma, rüşvet almak suçu için memur olmak gerekir. Memur olmayan kişi bu suçu işleyemez.