Özel Güvenlik Hukuku 1 Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Özel güvenlikten yararlanmak konusunda kişilerin sahip olduğu serbestliğin istisnası var mıdır? 

Kanunlarda bir zorunluluk öngörülmediği sürece, özel güvenlik hizmetinden yararlanmak konusunda kişiler mutlak bir serbestliğe sahiptir. Zorunluluğa ilişkin olarak 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun örnek gösterilebilir. Bu Kanuna göre, profesyonel spor dallarında yapılan müsabakalara katılanlar ile basketbol en üst ligindeki spor kulüpleri, müsabakalarda güvenliği sağlamaya yetecek sayıda özel güvenlik görevlisi bulundurmakla yükümlü tutulmuş (m. 6/1), bu yükümlülüğe aykırı hareket edilmesi ise idari para cezasını gerektiren bir fiil olarak (kabahat) kabul edilmiştir.

Kişinin kendisine yönelik saldırıya karşı kendini koruma hakkı var mıdır? 

Kişinin vücut bütünlüğüne ve gerekli olması durumunda yaşamına yönelik saldırılara meşru savunma hukuka uygunluk nedeni kapsamında karşı koyması mümkündür. Anayasanın çizdiği sınırlar içerisinde meşru savunma, hem Türk Borçlar Kanununda hem de Türk Ceza Kanununda düzenlenmiştir. Bu kapsamda kişilerin herhangi bir tehlike veya saldırı karşısında hukukun çizdiği sınırlar içerisinde kendilerini koruma hakları bulunmaktadır.2

Korunmaya muhtaç kişiler kolluk tarafından korunmasına bir örnek verebilir misiniz? 

6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun 3. maddesinin “ç” fıkrasında hayati tehlikesinin bulunması hâlinde, ilgilinin talebi üzerine veya resen geçici koruma altına alınmasına mülki amir tarafından karar verilebileceği düzenlenmiştir. Buradaki şartların gerçekleşmesi hâlinde kişinin devlet tarafından korunması söz konusudur. 

Gerçek kişilerin özel güvenlik hizmetinden faydalanabilmeleri için tehlikeli bir durum içinde bulunmalarına gerek var mıdır? 

Gerçek kişilerin özel güvenlik hizmetinden faydalanabilmeleri için tehlikeli bir durum içerisinde bulunmaları ve böyle bir durumu ispatlamaya gerek yoktur. Kişi, mesken olarak kullanmakta olduğu evinde bu hizmetten faydalanabileceği gibi işyerinde herhangi bir tehlikeli durum olmasa dahi bu hizmetten faydalanabilecektir.

Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik'e göre silah nedir? 

Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik'e göre silah, uzaktan veya yakından canlıları öldürebilen, yaralayan, etkisiz bırakan, canlı organizmaları hasta eden, cansızları parçalayan veya yok eden, ruhsata tabi araç ve aletlerin tümünü ifade eder. 

Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik'e görem ateşli silah nedir? 

Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik'e göre ateşli silah, mermi çekirdeği veya saçma tabir edilen özel şekil ve nitelikteki maddeleri, barut gazı veya bu neviden patlayıcı ve itici güç ile uzak mesafelere kadar atabilen silahları ifade eder.

Kimler silah bulundurma ruhsatı alabilir? 

Ateşli Silahlar ve Bıçaklar İle Diğer Aletler Hakkında Yönetmeliğinin 4. maddesine göre; silah ruhsatı alınmasına engel hâli bulunmayan, yirmi bir yaşını doldurmuş her Türk vatandaşı bulundurmak amacıyla silah satın alabilir.

Silah bulundurma ruhsatı vermeye yetkili kurum hangisidir? 

Silah bulundurma ruhsatı valilikçe verilir. 

Kural olarak silah taşıma ruhsatı verilebilecek olanlar kimlerdir? 

Silah taşıma ruhsatı verilebilecek kişiler, kural olarak kamu görevlileri ve kamu görevinden emekli olanlardır.

Kamu görevi üstlenmemiş kişilere de silah ruhsatı verilmesi mümkün müdür? 

Kamu görevi üstlenmemiş kişilere de silah taşıma ruhsatı verilebilmektedir. Yönetmeliğin 9. maddesinde bu konu düzenlenmiştir. Kamu görevlisi (veya emeklisi) olmadığı hâlde, silah ruhsatı verilebileceklerden bazıları şunlardır:

• Göreve bağlı basın kartı,sürekli basın kartı ve basın şeref kartısahibi basın mensupları

• Kuyumcu ve sarraflar ile altın ve gümüş işleyen imalatçı ve toptancıları,

• Patlayıcı maddeleri satın alma ve satış ruhsatı bulunan işyeri sahipleri ile patlayıcı madde deposu sahipleri,

• Bankaların genel müdürleri, genel müdür yardımcıları, bölge müdürleri ve 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımı yapılmış şubelerin müdürlerin

• Hava yolu nakliye pilotu lisansına sahip, yolcu ve para taşımacılığında görevli pilotlar,

• Yıllık satış tutarı (cirosu) veya yıllık vergi tutarı her yıl Bakanlıkça tespit edilecek miktara ulaşan gerçek kişi tacirlerle anonim şirketlerin yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin idare ve temsilinden sorumlu ortakları, tarım satış kooperatifleri ve tarım satış kooperatifleri birlikleri ile Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliğinin yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile genel müdür ve yardımcıları,

• Bakanlıkça Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının görüşü de alınmak kaydıyla bölgeler itibarıyla tespit edilen normlara göre büyük sürü sahibi sayılacak miktarda hayvana sahip olup, geçimini münhasıran hayvancılıktan elde ettiği gelirle sağlayan ve işi nedeniyle yaz-kış yayla veya otlaklara gidip gelmek zorunda olan sürü sahipleri

• Yapı, tesis, inşaat ve büyük onarım işleriyle fiilen ve bizzat uğraşan müteahhitler,

• Akaryakıt satışı yapılan istasyonlarda fiilen ve bizzat bulunan sahipleri,

• Sigortalı olarak en az 50 işçi çalıştıran, fiilen ve bizzat bu işle iştigal eden iş sahipleri, veznedar ve mutemetler,

• Meskun yerler dışında en az 100 adet fenni arılı kovan ile gezginci olarak bilfiil arıcılık yapan yetiştiriciler,

• Barolara kayıtlı bulunan avukatlar,

• 1512 sayılı Noterlik Kanunu hükümlerine göre noterlik hizmetini yürüten noterler

Gerçek kişilerin ruhsatlı silah bulundurması özel güvenlik hizmetinden yararlanmalarına engel midir? 

Gerçek kişilerin 6136 sayılı Kanunda ve bu Kanun uyarınca çıkarılan yönetmelikte belirtilen usule uygun bir şekilde ruhsatlı silah bulundurmaları veya taşımaları, kendilerini koruyabildikleri gerekçesiyle özel güvenlik hizmetinden faydalanmalarına engel değildir.

Kendisi özel güvenlik istihdam eden gerçek kişi, özel güvenlik şirketinden de güvenlik hizmeti satın alabilir mi? 

erçek kişiler, özel güvenlik hizmetinden kendileri güvenlik görevlisi istihdam etmek suretiyle faydalanabilecekleri gibi, özel güvenlik şirketlerinden hizmet satın almak yoluyla da faydanabilirler. Bu bağlamda bir gerçek kişi, özel güvenlik şirketi ile sözleşme imzalayarak güvenlik hizmeti sağlanması yoluna gidebilir. Şirket de gerçek kişiye güvenlik hizmeti sunacak, güvenlik elemanları görevlendirecektir. Öte yandan gerçek kişinin, kendisinin özel güvenlik görevlisi istihdam etmiş olması, özel güvenlik şirketinden de ayrıca güvenlik hizmeti satın almasına engel değildir. Zira Kanunda “Bir kuruluş bünyesinde özel güvenlik birimi kurulmuş olması, ihtiyaç duyulduğunda ayrıca güvenlik şirketlerine hizmet gördürülmesine mani değildir” hükmü yer almaktadır. Bu hükmün kıyasen uygulanması suretiyle kendisi özel güvenlik görevlisi istihdam eden gerçek kişinin, özel güvenlik şirketinden de güvenlik hizmeti satın alabileceği söylenmelidir.

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan gerçek kişiler, özel güvenlik hizmetinden yararlanabilir mi? 

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan gerçek kişilerin, özel güvenlik hizmetinden yararlanabilip yararlanamayacaklarının da değerlendirilmesi gerekmektedir. Yabancı gerçek kişilerin, özel güvenlik hizmetinden yararlanmaları mevzuatta açıkça düzenlenmemiştir. Burada iki yaklaşım benimsenebilir.İlk olarak, 5188 sayılı Kanunun 3. maddesinde yer alan “kişilerin silahlı personel tarafından korunması” ifadesinde “vatandaş” yerine, vatandaş ve yabancı herkesi kapsayacak genişlikte bir kavram olan, kişiler ifadesinin kullanılmış olması dolayısıyla yabancı ülke vatandaşı gerçek kişiler de özel güvenlik hizmetinden faydalanabilecektir. Kanun “vatandaşlar” yerine “kişiler” kavramına yer verdiğinden, mevzuattaki diğer şartları taşıyan yabancı kişiler de özel güvenlik görevlisi istihdam etme usulünden yararlanabilirler. İkinci olarak, güvenlik konusu, kamu düzeninden olduğundan, bu alanda genişletici yorum benimsenemez. Kanunda açıkça düzenlenmeyen bir husus, kıyas veya yorumla var kabul edilemez. Güvenlik konusunun kamu düzeni ile ilgili olması ve kişilerin güvenliğinin esas olarak devlet tarafından sağlanması gereği dikkate alındığında, yabancı gerçek kişilerin özel güvenlik görevlisi istihdam etmesi konusu kanunda düzenlenmiş olmalıdır. Kanunda bu yönde bir düzenleme olmadığına göre, yabancı kişiler özel güvenlik hizmetinden faydalanamayacaktır.

Gerçek kişiler dışında kimler özel güvenlik hizmetinden yararlanabilir? 

Özel güvenlik hizmetinden yararlanacak kişilerin ikinci kategorisini “kurum ve kuruluşlar” oluşturmaktadır. 5188 sayılı Kanunun 3. maddesinde “kurum ve kuruluşlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulması veya güvenlik hizmetinin şirketlere gördürülmesi” ifadesi yer almaktadır. Aynı şekilde Yönetmeliğin 7. maddesinde de “kurum veya kuruluş bünyesinde özel güvenlik birimi kurularak veya özel güvenlik şirketlerinden hizmet satın alınmak” ifadelerine yer verilmektedir. Görüldüğü üzere bu düzenlemelerde, özel güvenlik hizmetinden yararlanacaklar “kurum ve kuruluş” şeklinde ifade edilmiştir.

Kuruluş ne demektir? 

Kuruluş, topluma hizmet, üretim, tüketim vb. amaç ve görevlerle kurulan her şey, tesis (hastaneler, okullar, bankalar, fabrikalar birer kuruluştur) olarak tanımlanmaktadır.

Kamu tüzel kişisi ne demektir? 

Kamu hukuku kurallarına göre kurulup faaliyet yürüten tüzel kişilere, kamu tüzel kişileri denilmektedir.

Özel güvenlik hizmetinden yararlanabilecek kurum ve kuruluşlar hangileridir? 

Özel güvenlik hizmetinden yararlanabilecek kurum ve kuruluşları şunlardır:

• Kamu tüzel kişileri

• Kamu kuruluşları

• Özel hukuk tüzel kişileri

• Özel hukuk kuruluşları

Kamu tüzel kişilerinin türleri nelerdir? 

Kamu tüzel kişileri, 1982 Anayasası ve diğer mevzuata göre göre şu türlere ayrılmaktadır:

a. Kamu idareleri: Devlet (AY, m.46, 128) ve mahalli idareler (İl özel İdaresi, Belediye ve Köy (AY m.127) idarelerinden oluşmaktadır.

b. Kamu kurumları: Hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşlarına, kamu kurumları denilir. Yükseköğretim Kurulu, Üniversiteler (AY m.130), TRT (AY m.133), KİT’ler ve Sosyal Güvenlik Kurumu gibi idarelerden oluşmaktadır.

c. Kamu Kurumu niteliğinde meslek kuruluşları: Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları ise (Odalar, Borsalar, Barolar) Anayasanın 135. maddesinde düzenlenmiştir.

d. Düzenleyici ve denetleyici kurullar: 1) Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK). 2) Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTİK). 3) Sermaye Piyasası Kurulu (SPK). 4) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK). 5) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPK). 6) Kamu İhale Kurumu (KİK). 7) Rekabet Kurumu (RK). 8) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK). 9) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGMDSK).

Özel  hukuk tüzel kişisi ne demektir? 

Özel hukuk kuralları çerçevesinde kurulup özel hukuk hükümlerine göre faaliyette bulunan tüzel kişilere, özel hukuk tüzel kişileri denilmektedir.

Yürürlükteki hukuka göre özel hukuk tüzel kişileri hangileridir? 

Yürürlükteki hukukumuzda özel hukuk tüzel kişileri şunlardır:

• Dernekler (Türk Medeni Kanunu m. 56 vd. ; Dernekler Kanunu m. 2/a)

• Vakıflar (Türk Medeni Kanunu m. 101 vd.; Vakıflar Kanunu m. 4)

• Ticaret Şirketleri (Türk Ticaret Kanunu m. 124 vd.)

• Kooperatifler (Kooperatifler Kanunu m.1)

Hukukumuzda, “spor federasyonları” da özel hukuk tüzel kişileri niteliğindedir. Futbol federasyonu, 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 1. maddesi uyarınca “özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip” bir kuruluştur.Diğer bağımsız spor federasyonları, 3289 sayılı Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanununun Ek 9. maddesine göre bağımsız spor federasyonları, özel hukuk hükümlerine tabi tüzel kişidirler. Spor federasyonları da 5188 sayılı Kanunun 3. maddesinde ve Uygulama Yönetmeliğinin 7. maddesinde yer alan “kurum” kavramı içinde yer alırlar ve özel güvenlik hizmetlerinden yararlanabilirler. Hukukumuzda özel hukuk ya da kamu hukuku tüzel kişisi olup olmadığı tartışmalı olan sendikalar ve siyasi partiler gibi kurumlar da bulunmaktadır. Genel kabul, bunların özel hukuk tüzel kişisi olduğu yönündedir.