İdare Hukuku Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Jandarma devlet anlayışı nedir?

Liberal felsefeden esinlenen jandarma devlet anlayışına göre devletin görevleri, savunma, güvenlik ve adalet hizmetlerinden ibarettir. Bu anlayışa göre devlet bireylerin güvenliğini sağlamalı ama onların faaliyetlerine müdahale etmemelidir. Jandarma devlet anlayışına göre devletin ekonomik ve sosyal hayata müdahalesi sadece gereksiz değil, aynı zamanda ekonominin doğal kanunlarının işleyişini bozacağından zararlıdır. Jandarma devlet anlayışı, on dokuzuncu yüzyılda hâkim olmuştur.

Sosyal devlet anlayışı nedir?

Devletin sosyal barışı ve sosyal adaleti sağlamak amacıyla sosyal ve ekonomik hayata aktif müdahalesini gerekli ve meşru gören bir anlayıştır. Sosyal devlet anlayışı, herkese insan onuruna yaraşır asgari bir hayat seviyesi sağlamayı amaçlayan bir devlet anlayışı olarak tanımlanmaktadır.

Kolluk ve kamu hizmeti arasındaki farklar nelerdir?

Kamu hizmeti ile kolluk arasındaki birinci fark amaçları bakımındandır. İdare kamu hizmeti faaliyetleriyle kamu yararını gerçekleştirmeyi; kolluk faaliyetleriyle ise kamu düzenini korumayı amaçlar. Kamu hizmeti ile kolluk arasındaki ikinci fark, bu faaliyetlerin yerine getiriliş araçları bakımındandır. Kolluk faaliyetleri, düzenleyici veya bireysel nitelikte olan emir ve yasaklar koyarak yerine getirilir. Bunlar daima kamu gücüne dayanan tek yanlı idarî işlemlerdir. Buna karşılık kamu hizmetini idare, bir edimde bulunarak, yani hizmet sunarak gerçekleştirir.

Kolluk ve kamu hizmeti arasındaki benzerlikler nelerdir?

Kolluk ve kamu hizmetinin amaçları ortaktır; her ikisi de kamu yararı amacına yöneliktir. Kolluğun amacı olan kamu düzeni kavramı, kamu hizmetinin amacı olan kamu yararı kavramı içinde yer alır. Bu nedenle aslında kolluk faaliyetinin de amacı bakımından, bir kamu hizmeti faaliyeti olduğu söylenebilir ve bu anlamda bir kolluk kamu hizmetinden bahsedilebilir.

Kamu hizmeti nasıl tanımlanır?

Kamu hizmeti, bir kamu tüzelkişisi tarafından üstlenilen ve doğrudan doğruya onun tarafından veya onun görevlendirmesi ve denetimi altında bir özel kişi tarafından yürütülen kamu yararı amacına yönelik faaliyetlerdir.

Bir faaliyetin kamu hizmeti olarak kabul edilebilmesi için yerine getirmesi gereken maddi şart ne anlama gelir ve bundan hangi sonuçlar doğar?

Maddi şarta göre; bir kamu tüzel kişisi tarafından doğrudan doğruya veya onun denetimi altında bir özel hukuk kişisi tarafından yürütülen faaliyetin, kamu hizmeti olarak nitelendirilebilmesi için söz konusu faaliyetin kamu yararı amacına yönelik bir faaliyet olması gerekir. Bundan şu iki sonuç doğar: • İlk olarak, özel kişiler tarafından yürütülen bir faaliyet, ancak kamu yararı amacına yönelik ise bir kamu hizmeti hâline getirilebilir. • İkinci olarak, bir kamu tüzel kişisinin yürüttüğü bir faaliyet kamu yararına değil, bu kamu tüzel kişisinin özel yararına (örneğin gelir elde etmesine) yönelik ise bu faaliyet kamu hizmeti sayılmaz.

Bir faaliyetin kamu hizmeti olarak kabul edilebilmesi için yerine getirmesi gereken organik şart nedir?

Organik şarta göre; kamu yararına yönelik bir faaliyetin kamu hizmeti olarak nitelendirilebilmesi için bu faaliyetin, bir kamu tüzel kişisi tarafından üstlenilmesi ve onun tarafından veya onun denetimi altında bir özel hukuk kişisi tarafından yerine getiriliyor olması gerekir.

Kamu hizmeti ilkeleri nelerdir?

Kamu hizmeti ilkeleri şunlardır: • Devamlılık ilkesi, • Değişebilirlik ilkesi, • Eşitlik ilkesi, • Tarafsızlık ilkesi, • Laiklik ilkesi, • Bedavalık ilkesi.

Kamu hizmetine egemen olan devamlılık ilkesi ne anlama gelir?

Devamlılık ilkesi, kamu hizmetlerinin kanunların öngördükleri dışında kesintisiz ve düzenli olarak yürütülmesini öngören bir ilkedir. Devamlılık, kesintisizlik demek değildir. Şüphesiz, ulusal savunma, güvenlik, itfaiye, telefon, elektrik, gaz, su gibi yılda 365 gün, günde 24 saat kesintisiz olarak yürütülmesi gereken hizmetler vardır. Ancak birçok kamu hizmeti günde sadece sekiz saat hizmet verir. Hafta sonunda da tatil yapar. Önemli olan, hizmetin kanun ve nizamların öngörmediği bir şekilde kesintiye uğramamasıdır.

Devamlılık ilkesinin sonuçları nelerdir?

Devamlılık ilkesinin sonuçları şöyle sıralanabilir: • Grev yasağı, • Cari işlerin yürütülmesi, • Görevi sona eren memurun görevde kalması.

Kamu hizmetine egemen olan değişebilirlik ilkesi ne anlama gelir?

Bu ilkeye göre kamu hizmetlerinin, kolektif ihtiyaçlardaki ve kamu yararı gereklerindeki değişime uyum sağlaması gerekir.

Değişebilirlik ilkesinden doğan sonuçlar nelerdir?

İdare, değişen koşullara ve kamu yararı ihtiyacına uyum sağlamak için kamu hizmetinden yararlanan kişilerin hizmetten yararlanma koşullarını her zaman değiştirebilir. Diğer yandan idare, değişen koşullara ve kamu yararı ihtiyacına uyum sağlamak için hizmeti yürüten personelin durumuna ilişkin olarak da tek taraflı olarak her zaman değişiklik yapabilir.

Kamu hizmetine egemen olan eşitlik ilkesi ne anlama gelir?

Bütün kişiler kamu hizmetlerinden yararlanmak bakımından eşit olmalıdırlar. Eşitlik ilkesi her tür kamu hizmeti için geçerli bir ilkedir.

Kamu hizmetine egemen olan tarafsızlık ilkesi ne anlama gelir?

İdare, kamu hizmetini yürütürken belirli kişi veya kişi grupları arasında, onların siyasal düşünceleri, etnik kökenleri, dinsel inanışları vb. nedenleriyle ayrım yapmamalıdır. Keza kamu hizmetini yürüten personel de kesin tarafsızlık ödevi altındadırlar. Kamu hizmeti personelinin üstlendikleri hizmeti herhangi bir siyasal, dinsel, etnik vb. bir mülahaza gütmeksizin yerine getirmeleri gerekir. Kamu hizmetini yürüten personel kendi siyasal, sosyal, dinsel eğilimlerini dışa yansıtmamakla yükümlüdür. Aksi takdirde, hizmetten yararlanan kişiler, onun yansızlığından şüpheye düşebilirler.

Kamu hizmetine egemen olan bedavalık ilkesi, sınai ve ticari kamu hizmetleri ile idari kamu hizmetleri açısından bir farklılık gösterir mi?

Sınaî ve ticari kamu hizmetlerinin bedavalığı söz konusu değildir. Bu konuda bir tartışma da yoktur. Sınaî ve ticari kamu hizmetleri bedava değil, ücretlidir. Sınaî ve ticari nitelikte olmayan kamu hizmetlerinin, yani idarî kamu hizmetlerinin bedavalığı/ücretliliği konusunda şöyle bir ayrım yapılmaktadır: İhtiyarî idarî kamu hizmetleri, yani alınması ilgili kişinin isteğine bağlı olan kamu hizmetleri ücrete bağlanabilir. Ancak mecburi idarî kamu hizmetleri, bedava olmak zorundadır. İdare bu tür mecburi idarî kamu hizmetlerini normal bir şekilde kullanan kişilerden ücret, ödenti, harç veya bir başka isim altında bir para talep edemez.

Kamu hizmetinin bedeli olarak ödenen paranın hukuki niteliği nedir?

İdarî kamu hizmetlerinde sunulan hizmetin karşılığı olarak alınan para, fiyat değil, vergi veya parafiskal gelir niteliğindedir. Dolayısıyla idarî kamu hizmetlerinin bedelinin hizmetin maliyetini geçmemesi ve ödeyenlerin malî gücüne göre belirlenmesi gerekir. Hizmetin karşılığında ödenen para, vergi veya parafiskal gelir niteliğinde olduğuna göre bu para, kamu hukukuna tâbidir; dolayısıyla bunun konulması, kaldırılması, değiştirilmesi, miktarının belirlenmesi için kanun gerekir. Bunlardan kaynaklanan uyuşmazlıklar idarî yargıda karara bağlanır. Sınaî ve ticari kamu hizmetlerinde sunulan hizmetin karşılığı olarak alınan para, fiyat niteliğindedir. Dolayısıyla sınaî ve ticari kamu hizmetlerinin bedeli belirlenirken maliyete kâr payı ilâve edilebilir. Söz konusu para, fiyat niteliğinde olduğuna göre, bu para, özel hukuka tâbidir ve bundan kaynaklanan uyuşmazlıklar adlî yargıda karar bağlanır.

Kamu hizmetlerinin kamu tüzel kişileri tarafından işletilme usulleri nelerdir?

İlgili usuller şöyle sıralanabilir: • Emanet usulü, • Kamu kurumu usulü.

Kamu hizmetlerinin özel hukuk kişileri tarafından tek yanlı görevlendirme ile görülme usulleri nelerdir?

İlgili usuller şöyle sıralanabilir: • Kurma usulü, • Ruhsat usulü, • Kamuya yararlı dernek sayma usulü.

Kamu hizmetlerinin özel hukuk kişileri tarafından sözleşmeyle görevlendirme ile görülme usulleri nelerdir?

İlgili usuller şöyle sıralanabilir: • İmtiyaz, • İltizam, • Müşterek emanet, • Vekalet, • Yeni usuller (Yap-işlet vs.).

Kamu hizmetinin işletilme usullerinden emanet usulü ne demektir?

Bir kamu hizmetinin, o hizmetten sorumlu olan kamu idaresi (devlet, il özel idaresi, belediye, köy) tarafından doğrudan doğruya işletilmesidir.

Kamu hizmetinin işletilme usullerinden kamu kurumu usulü ne anlama gelir?

Bir kamu hizmetinin, o hizmetten sorumlu olan kamu idaresinin (devlet, il özel idaresi, belediye, köy) kurduğu diğer bir kamu tüzel kişisi tarafından işletilmesidir.

İmtiyaz usulü nedir?

Bir özel hukuk kişisinin bir kamu idaresi ile yaptığı sözleşme uyarınca, kullanıcılardan alacağı ücret karşılığında kendi kâr ve zararına bir kamu hizmetini kurup işletmesi usulüdür.

İmtiyaz usulünün ayırıcı özellikleri nelerdir?

İmtiyaz, iki taraflı bir işlem, yani bir sözleşmedir. İmtiyazın konusu, bir kamu hizmetinin kurulması ve işletilmesidir. İmtiyaz usulünde, özel hukuk kişisi, kamu hizmetini hizmetten yararlanan kullanıcılardan aldığı ücret karşılığında yürütür. İmtiyaz usulünde, kamu hizmeti imtiyaz sahibi özel hukuk kişisi tarafından kendi kâr ve zararına işletilir. İmtiyaz, genellikle 40-50 yıl gibi uzun bir süre için yapılır. Süre bitiminde kamu hizmeti tesis ve işletmeleri sözleşme hükümlerine göre ve genellikle bedelsiz olarak imtiyazı veren kamu tüzel kişisine geçer.

İltizam usulü nedir?

Bir özel hukuk kişisinin, kamu idaresi ile yaptığı bir sözleşme uyarınca, kamu idaresine ödeyeceği belirli bir ücret karşılığında, bir kamu hizmetini kendi kâr ve zararına işletmesi usulüdür.

Müşterek emanet usulü nedir?

Müşterek emanet bir özel hukuk kişisinin kamu idaresi ile yaptığı bir sözleşme uyarınca, gerçekleştirilen hasılata endeksli bir gelir karşılığında, kâr ve zararı kamu idaresine ait olmak üzere, kamu idaresi hesabına işletilmesi usulüdür.

Kamu hizmetlerinin özel kişiler tarafından işletilmesi usullerinden vekalet ne anlama gelir?

Vekâlet, bir özel hukuk kişisinin kamu idaresi ile yaptığı bir sözleşme uyarınca, götürü bir gelir karşılığında, kamu idaresinin hesabına, yani kâr ve zararı kamu idaresine ait olmak üzere, bir kamu hizmetini işletmesi usulüdür.

İdarenin kolluk faaliyeti ne demektir?

Kolluk, kamu düzenini sağlamaya yönelik bir kamu hizmeti faaliyetidir.

Kamu düzeni kavramı klasik anlayışta hangi unsurlardan oluşur?

İlgili unsurlar şöyle sıralanabilir: • Kamu güvenliği, • Kamu huzuru, • Kamu sağlığı.

Kamu güvenliği ne anlama gelir?

Kamu güvenliği, şahsa ve eşyaya zarar verecek kazaların ve tehlikelerin yokluğudur.

Kamu huzuru ne demektir?

Kamu huzuru, cemiyette, intizamsızlığın, karışıklığın yokluğu, hayatın normal seyrini takip etmesi demektir.

Kamu sağlığı ne anlama gelir?

Kamu sağlığı, bireylerin bulaşıcı ve salgın hastalıklardan korunması, sosyal hayatın sağlık koşulları içinde sürmesi demektir. Hâliyle kamu sağlığı, bireylerin teker teker sağlığı demek değildir.

Modern anlayışın kamu düzenine kattığı unsurlar nelerdir?

İlgili unsurlar şöyle sıralanabilir: • Genel ahlak, • Kamusal estetik, • İnsan onuru, • Bireylerin kendilerine karşı korunması.

İdari kolluk-adlî kolluk ayrımında kullanılan kriterler nelerdir?

İlgili kriterler şöyle sıralanabilir: • Önleme-bastırma kriteri, • Belirli bir suçla ilgili olup-olmama kriteri.

İdari kolluk-adlî kolluk ayrımında kullanılan önlemebastırma kriteri ne öngörmektedir?

İdarî kolluk önleyici adlî kolluk ise bastırıcı niteliktedir. Diğer bir ifadeyle idarî kolluk kamu düzeninin bozulmasını önlemeyi; adlî kolluk ise kamu düzenini bozan fiilleri bastırmayı, bunları cezalandırmayı amaçlar. Yani adlî kolluk, bir suçun veya kabahatin işlenmesinden sonra devreye girebilir.

İdari kolluk-adlî kolluk ayrımında kullanılan, belirli bir suçla ilgili olup-olmama kriteri ne öngörmektedir?

Bu kritere göre eğer bir kolluk faaliyeti, belirli bir suç ile ilgiliyse ortada adlî kolluk, ilgili değilse ortada idarî kolluk vardır.

İdari kolluk-adlî kolluk ayrımından doğan sonuçlar nelerdir?

İdarî kolluk faaliyetleri idare hukukuna tâbidir. Oysa adlî kolluk faaliyetleri ceza hukukuna tâbidir. İdarî kolluk faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıklar idarî yargının görev alanına girer. Oysa adlî kolluk faaliyetlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklara adlî yargıda bakılır. İdarî kolluk, sadece devlet adına değil, mahallî idareler adına da icra edilir. Oysa adlî kolluk sadece devlet adına ifa edilir; münhasıran bir devlet faaliyetidir. İdarî kolluk, bireysel idarî işlemler yapabileceği gibi düzenleyici işlemler de yapabilir. Buna karşılık adlî kolluk, düzenleyici işlemler yapamaz; sadece bireysel işlemler ve maddî fiiller yapabilir. Cumhuriyet savcıları, idarî kolluğa emir ve talimat veremez iken adlî kolluğa emir ve talimat verebilir. Diğer yandan, Cumhuriyet savcıları idarî kolluk amir ve memurları hakkında doğrudan doğruya soruşturma yapamaz iken, adlî kolluk amir ve memurları hakkında doğrudan doğruya soruşturma yapabilir.

İdari kolluğun özellikleri nelerdir?

İdarî kolluğun eylem ve işlemleri her zaman tek taraflıdır. Kolluk makamları iki-yanlı işlemler (sözleşmeler) yapamazlar. İdare, kolluk faaliyetlerinin yürütülmesi işini özel kişilere devredemez. Kolluk yetkisi kullanılması zorunlu olan bir yetkidir. İdarenin kolluk eylem ve işlemleri yapması, idarenin kamu gücü ayrıcalıklarına dayanır. Kolluk eylem ve işlemleri hak yaratıcı eylem ve işlemler değildir. Dolayısıyla kolluk işlemleri her zaman geri alınabilir. Kolluk eylem ve işlemleri nedeniyle ortaya çıkan zararlardan idare ancak ağır kusur hâlinde sorumlu olur.

Genel idari kolluk ne demektir?

Genel idarî kolluk, kamu güvenliği, kamu huzuru ve genel sağlık amacıyla belirli bir coğrafya üzerinde bulunan her birey, her grup ve her çeşit faaliyet hakkında yetkili olan kolluktur.

Özel idari kolluk ne demektir?

Özel idarî kolluk, bütün faaliyetler hakkında değil, sadece belirli bir faaliyet kategorisine veya belirli grup kişiler hakkında yetkili olan kolluktur.

Merkezi idare kolluğu hangi birimlerden meydana gelir?

4 Haziran 1937 tarihli ve 3201 sayılı Emniyet Teşkilâtı Kanunu’nun 3’üncü maddesine göre genel idarî kolluk, silahlı bir kuvvet olan polis ve jandarmadır.

Polis ile jandarma arasındaki görev paylaşımı ne şekilde yapılır?

Polis ile jandarma arasında görev paylaşımı veya ayrımı, konu bakımından değil, yer bakımındandır. Diğer bir ifadeyle polis ile jandarma arasında görev ve sorumluluklar coğrafi alan itibarıyla paylaşılmaktadır. İl ve ilçe belediye hudutları içinde, yani il veya ilçe merkezî olan şehir ve kasabalarda polis, bunların dışında kalan yerlerde, örneğin köylerde ve belediye hudutları dışındaki yerlerde ise jandarma görevlidir.

Mahalli idare kollukları nelerdir?

Mahalli idareler, • İl özel idaresi, • Belediye ve • Köy olmak üzere üç tane olduğuna göre Mahalli kolluklar da; • İl özel idaresi kolluğu, • Belediye kolluğu ve • Köy kolluğu olma üzere üç tanedir. Ancak il özel idaresinin kendine has bir teşkilat ve personeli yoktur.

Kolluk makamı ne demektir?

Kolluk makamı, kolluk alanında bireysel ve düzenleyici işlemler yapma yetkisine sahip kişi veya kurullardır.

Kolluk personeli ne anlama gelir?

Kolluk personeli, kolluk alanında işlem yapmaya yetkili olmayan, sadece kolluk makamlarının yapmış olduğu işlemleri uygulamakla yükümlü olan kamu görevlileridir.

Merkezi idare kolluk makamları arasındaki çatışma ve yarışma ne şekilde çözümlenir?

Kural olarak alt kolluk makamı, üst kolluk makamının işlemine aykırı işlem yapamaz: Ancak alt makam, üst makamın işlemine nazaran daha sınırlandırıcı kolluk işlemi yapabilir.

Merkezi idare kolluğu ile mahalli idare kolluklarının çatışması ve yarışması ne şekilde çözümlenir?

Kural olarak mahallî idare kolluğu, merkezî idare kolluğuna aykırı işlem yapamaz. Ancak mahallî idare kolluğu, merkezî idare kolluğunun işlemine nazaran daha sınırlandırıcı kolluk işlemi yapabilir.

Kolluk usulleri nelerdir?

Kolluk usulleri şunlardır: • Serbestlik usulü (düzeltici sistem), • İzin usulü (önleyici sistem), • Bildirim usulü.

Kolluk usullerinden serbestlik usulü ne anlama gelir?

Bu usulde bireylerin bir faaliyette bulunmadan önce kolluk makamlarından izin almak veya kolluk makamlarına bildirimde bulunmak zorunlulukları yoktur. İlgili kişi, söz konusu faaliyeti, bütün riski ve sorumluluğu kendisine ait olmak üzere serbestçe gerçekleştirir. Bu faaliyetin yapılmasından dolayı ortaya zararlı bir sonuç çıkarsa bu sonuç daha sonradan, ilgili kişiye düzelttirilir; yani bu kişi zararı tazmin eder veya cezalandırılır.

Kolluk usullerinden izin usulü ne şekilde işler?

Bu usulde, kamu düzeni açısından tehlikeli görülen bazı faaliyetlerin yapılabilmesi için önceden kolluk makamlarından izin alınması gerekir.

Kolluk usullerinden bildirim usulü ne şekilde işler?

Bildirim usulünde bir faaliyetin yapılabilmesi için önceden izin almaya gerek yoktur; sadece faaliyetin yapılacağı yetkili kolluk makamına bildirilir. Bundaki amaç, kamu düzeni bakımından tehlikeli olabilecek bir faaliyetin yapılacağı konusunda idarenin önceden haberdar olması ve bunun için gerekli tedbirleri almasıdır.

Kolluk eylem ve işlemlerinin Anayasaya uygun olması için hangi şartları taşıması gerekir?

İlgili şartlar şöyle sıralanabilir: • Kolluk eylem ve işlemi kanuna dayanmalıdır. • Kolluk eylem ve işlemi Anayasanın ilgili maddesinde belirtilen sebeplere dayanmalıdır. • Kolluk eylem ve işlemi Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır. • Kolluk eylem ve işlemi temel hak ve hürriyetlerin özlerine dokunmamalıdır. • Kolluk eylem ve işlemi demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmamalıdır. • Kolluk eylem ve işlemi laik Cumhuriyetin gereklerine aykırı olmamalıdır. • Kolluk eylem ve işlemi ölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır.

Bir kolluk tedbirinin ölçülülük ilkesine uygun olması için hangi nitelikleri taşıması gerekir?

Kolluk tedbiri; bu tedbirlerle ulaşılmak istenen amacı gerçekleştirmeye elverişli olmalı, söz konusu amaç açısından gerekli olmalı ve nihayet, kolluk tedbiri ile amaç ölçüsüz bir oran içinde bulunmamalıdır.

Olağanüstü yönetim usulleri ne anlama gelir?

Olağanüstü yönetim usulleri veya olağanüstü hâl rejimleri, devletin, hukuk düzeninin olağan kuralları ile üstesinden gelinmesine imkân olmayan olağanüstü bir tehdit veya tehlike karşısında başvurduğu usullerdir.

Olağanüstü hal ne demektir?

Olağanüstü hâl belli sebeplerle ilan olunan, geçici olarak temel hak ve hürriyetlerin kısmen veya tamamen durdurulmasına veya vatandaşlar için para, mal ve çalışma yükümlülüklerinin getirilmesine imkân veren bir olağanüstü yönetim usulüdür.

Anayasaya göre olağanüstü hal ilanı sebepleri nelerdir?

Tâbi afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hâlleri ile Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması halleri.

Olağanüstü hal ilanının kolluk yetkileri bakımından doğurduğu sonuçlar nelerdir?

Kolluk makamları vatandaşlar için para, mal ve çalışma yükümlülükleri getirebilir. Kolluk makamları temel hak ve hürriyetleri kısmen veya tamamen durduran tedbirler alabilir. Olağanüstü hal kanun hükmünde kararnamesiyle kolluk tedbirleri öngörülebilir.

Sıkıyönetim ne şekilde tanımlanır?

Sıkıyönetim, olağanüstü halin ilanını gerektiren sebeplerden daha vahim sebeplerle ilan olunan, geçici olarak temel hak ve hürriyetlerin kısmen veya tamamen durdurulmasına veya Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınmasına imkân tanıyan ve kolluk yetkilerinin askerî makamlara geçmesi sonucunu doğuran bir olağanüstü yönetim usulüdür.

Anayasada gösterilen sıkıyönetim ilanını gerektiren sebepler nelerdir?

İlgili sebepler şöyle sıralanabilir: • Anayasanın tanıdığı hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelen ve olağanüstü hâl ilanını gerektiren hâllerden daha vahim şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, • Savaş hâli veya savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, • Ayaklanma olması, • Vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma yaşanması, • Ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması.

Sıkıyönetim ilanının kolluk yetkileri bakımından doğurduğu sonuçlar nelerdir?

Kolluk makamları, temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasını kısmen veya tamamen durduran tedbirler alabilir. Sıkıyönetim kanun hükmünde kararnamesi çıkarılabilir. Kolluk yetkileri askerî makamlara geçer. Bazı suçların yargılanması askerî mahkemelerin görev alanına girer.

Olağanüstü yönetim usullerinde kolluk yetkisinin sınırları nelerdir?

Kolluk tedbiri; savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hâllerden birinin mevcut olduğu durumda alınmalıdır. Kolluk tedbiri milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükleri ihlal etmemelidir. Kolluk tedbiri ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır. Kolluk tedbiri Anayasanın 15’inci maddesinin ikinci fıkrasında sayılan hak ve ilkelerden oluşan çekirdek alana dokunmamalıdır.

Kolluğun zor kullanma yetkisi ne anlama gelir?

Kolluk işlemleri, muhatapları tarafından gönüllü olarak yerine getirilmediğinde; kolluğun verdiği emri cebir kullanarak bizzat yerine getirmesidir.

Kolluk terimini açıklayın.

Kolluk: Kamu gücünü haiz kamu otoritelerinin, kamu düzeninin sağlanması ve bu düzenin devamı maksadıyla gerçekleştirdikleri Anayasal ve kanuni sınırlar ve yetkiler kapsamında kamu özgürlüklerini sınırlayıcı tüm iş, işlem, düzenleme, eylem, faaliyet, etkinlik, örgüt ve personelidir.

İdare hukukunda “kolluk” kavramı neyi ifade eder?

İdare hukukunda “kolluk” kavramı maddi anlamda kamu düzeninin sağlanması, korunması ve sürdürülmesini amaçlayan “idari etkinlikleri” ifade ederken organik anlamda da bu faaliyetleri yürüten görevleri içermektedir.

Geleneksel (klasik) anlayışa göre kamu düzeni unsurları nelerdir?

Kolluk faaliyetlerinin amacı olan kamu düzeninin geleneksel anlamda dört unsurunun olduğunu söylemek mümkündür:
1. Kamu güvenliği (emniyeti, asayişi)
2. Dirlik ve esenlik
3. Genel sağlık
4. Genel ahlak

Kamu güvenliği kavramı ile “milli güvenlik” kavramı arasındaki farklar nelerdir?

Kamu güvenliği kavramı ile “milli güvenlik” kavramlarının birbirleriyle karıştırılmaması gerekmektedir. Milli güvenlik kavramı, kamu güvenliği kavramından daha geniş bir olguyu ifade etmektedir. Milli güvenlik kavramında toplumun ayrıca devletin yerleşik düzeninin devamının sağlaması amaçlanır. Milli güvenliği tehlikeye düşürecek her şeyin kamu düzenini bozduğu söylenebilirse de kamu düzenini bozan her şeyin milli güvenliği tehdit ettiği söylenemez. Kamu düzeni ise, ülkenin kendi içinde normal hukuk düzeni çerçevesindeki faaliyetlerle sağlanabilirken, milli güvenliği tehdit eden unsurlar olağanüstü hukuk rejimini gerekli kılabilir.

Kamu düzeninden ve milli güvenliğin sağlanmasından kimler sorumludur?

Toplumsal güvenlik, asayiş ve emniyetin sağlanması, devamı ve korunmasından kolluk teşkilat, personel ve makamlarının yer aldığı İçişleri Bakanlığı sorumluyken; 1982 Anayasası’nın 117. maddesi uyarınca millî güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı, Cumhurbaşkanı sorumludur.

Kamu düzeninin yeni unsurları olarak literatüre giren kavramlar nelerdir?

Kamu düzeninin yeni unsurları olarak literatüre giren kavramlar insan onuru, estetik, ekonomik kamu düzeni ve ekolojik kamu düzendir.

Adli kolluk kavramını açıklayın.

Adli kolluk: Suç işlenip kamu düzeni bozulduktan sonra işlenen suçu ve suç delillerini ortaya çıkarma, suçu işleyenleri yakalayıp adli makamlara teslim etmeye yönelik faaliyetlerdir. Yani adli kolluk suç işlendiğinde ortaya çıkmaktadır. Adli kolluk, kamu düzenini bozan eylemleri bastırmaya, cezalandırmaya yönelik (reaktif) bir faaliyettir.

İdari kolluk türünü açıklayın.

İdari kolluk: Kamu düzenini korumak amacıyla, kamu düzeni bozulmadan önce gerekli tedbiri alma, önleme, denetleme faaliyetleridir. Suç işlenmesinden önce olduğundan, idari kolluğa “önleyici (proaktif) kolluk” da denilmektedir.

İdari kolluk ile adli kolluk arasındaki farklardan beş tanesini yazınız?

1. İdari kolluk idarî makamların emrinde faaliyet gösterir. Adli kolluk adlî makamların emrinde faaliyet gösterir.
2. İdarî kolluk faaliyetleri, idare hukukuna tabidir. Adlî kolluk faaliyetleri ceza hukukuna tabidir.
3. İdarî kolluk faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıklar idari yargıda çözümlenir. Adlî kolluk faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıklar adli yargıda çözümlenir.
4. İdarî kolluk faaliyetlerini gerçekleştiren görevliler, görevlerinden dolayı işledikleri suçlarda 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümlerine göre kovuşturulurlar. Adlî kolluk faaliyetleri gerçekleştiren görevliler, görevlerinden dolayı işledikleri suçlarda doğrudan Cumhuriyet Savcısı tarafından soruşturulur. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre takibat yapılır.
5. İdarî kolluk her yerde bulunur. Adlî kolluk tam teşekküllü karakolların bulunduğu yerlerde oluşturulur. Karakol istenilen düzeyde teşkilatlanmaya sahip değilse, personelin bir kısmı veya hepsi bu görevde çalışır.

Ülkemizde siyasi kolluk görev ve faaliyetleri hangi kurumca yürütülmektedir? 

Ülkemizde siyasi kolluk görevi ve faaliyetleri daha önce Başbakana bağlı olan, önce 2017 yılında 694 sayılı OHAL KHK’sı ile, sonra da 10.07.2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 1 saylı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Cumhurbaşkanlığına bağlanan Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.

Genel idari kolluk faaliyeti nedir? Kimler tarafından yürütülür?

Genel idari kolluk, tüm ülke çapında kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak amacıyla ve korumak amacıyla bireylerin her türlü faaliyetleri üzerinde yürütülen yaygın ve kapsamlı kolluk faaliyetleridir.
Genel idari kolluk, İçişleri Bakanlığı bünyesinde görev yapan dört personelden oluşur: Polis, jandarma, sahil güvenlik ve bekçi.

Jandarmanın genel olarak görev ve sorumluluk alanı nerelerdir?

Jandarmanın genel olarak görev ve sorumluluk alanı;Polis görev sahası dışı olup, bu alanlar il ve ilçe belediye hudutları haricinde kalan veya polis teşkilatı bulunmayan yerlerdir. Ancak, belediye sınırları içinde olmakla birlikte hizmet gerekleri bakımından uygun görülen yerler, jandarmanın görev ve sorumluluk alanı olarak tespit edilebilir. İçişleri Bakanının kararıyla bir il veya ilçenin tamamı polis ya da jandarma görev ve sorumluluk alanı olarak belirlenebilir.

Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın hukuki statüsünü açıklayın.

Kanunda belirtilen görev ve hizmetleri yapmak üzere silahlı bir genel kolluk kuvveti olan İçişleri Bakanlığı’na bağlı Sahil Güvenlik Komutanlığı kurulmuştur.Seferberlik ve savaş hallerinde, Sahil Güvenlik Komutanlığının Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecek bölümleri Deniz Kuvvetleri Komutanlığı emrine girer, kalan bölümü normal görevlerine devam eder. 

Bekçilerin görevleri nelerdir?

Bekçilerin genel kolluk kuvvetlerinin derhal müdahalesine imkân bulunmayan acele ve zaruri hallerde kolluk personelinin görevlerini yerine getirmek, gereklilik halinde genel kolluk kuvvetlerine yardım etmek, mahalle sakinlerinin istirahat, sağlık, dirlik ve esenliğini sağlamak gibi görevleri vardır. Çarşı ve mahalle bekçileri, görevlerini yerine getirirken 2559 sayılı PVSK’da polise silah kullanabilme yetkisinin verildiği hallerde silah kullanabilirler.

Mahalli idare kolluğunun fonksiyonu nedir?

Mahalli idare kolluğu ise; İl özel idaresi, belediye ve köy olmak üzere anayasal mahalli idare birimleri bünyesinde, bu birimlerin görev, yetki ve sorumlulukları kapsamında teşkilatlanıp denetim yapan, önlem alan, müeyyideler uygulayan ve diğer hizmet alanının gerektirdiği iş, işlem ve etkinlikleri yürüten kolluktur.

Zabıta hangi kolluk kapsamında yer alır? Hakkında bilgi veriniz.

Zabıta, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 51. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, Belediye zabıtası; beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli olup bu amaçla, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında mevzuatta öngörülen ceza ve diğer yaptırımları uygular.” Ayrıca bu kanuna göre, görevlerini yaparken zabıtaya karşı gelenler, kolluk kuvvetlerine karşı gelenler gibi cezalandırılır. Zabıtanın, polis ve jandarma gibi silah taşıma yetkisi yoktur

Özel güvenlik görevlilerinin silah bulundurma ve taşıma yetkisi hakkında bilgi veriniz.

Hangi koruma ve güvenlik hizmeti için ne miktar ve özellikte ateşli silah  bulundurulabileceği Özel Güvenlik Komisyonu tarafından belirlenir. Ancak eğitim ve  öğretim kurumlarında, sağlık tesislerinde, talih oyunları işletmelerinde ve içkili mekânlarda silahlı özel güvenlik görevlisi çalıştırılmasına izin verilmez. Özel güvenlik görevlileri, özel toplantılarda, spor müsabakalarında, sahne gösterileri ve benzeri etkinliklerde silahlı olarak görev yapamazlar.

Merkezi idari kolluk makamları ve kolluk alanında kabul edebilecekleri düzenleyici işlemler nelerdir?

Merkezi idari kolluk makamları ve kolluk alanında kabul edebilecekleri düzenleyici işlemler şunlardır:
1. Cumhurbaşkanı › Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve genelgeler çıkarır.
2. İçişleri Bakanı › yönetmelik çıkarır.
3. Valiler › genel emir çıkarır.
4. Kaymakamlar › zabıta alanında genelgeler çıkarabilirler.

İl özel idaresinin düzenleyeceği işlemler nelerdir?

İl özel idaresinin uygulamada kendine özgü bir kolluk teşkilat ve personelinin olmamakla birlikte, hukuken (de jure) idari kolluk makamları ve kolluk alanında tesis edebilecekleri bireysel ve düzenleyici işlemler şunlardır:
1. İl Genel Meclisi › yönetmelikleri kabul eder.
2. İl Encümeni › belediye sınırları dışında açılış kapanış saatlerini belirler, kanunda öngörülen idari yaptırım ve para cezalarını verir.
3. Vali › il halkının sağlık, esenlik, huzur ve mutluluğu için gerekli önlemleri alır, idari yaptırım kararları alır.

İl özel idaresinin kolluk amiri validir.

Bireysel kolluk işlemi nedir? Kimler tarafından gerçekleştirilir?

Bireysel kolluk işlemi de kamu düzeninin sağlanması veya düzenin sürdürülmesini sağlamak amacıyla yasayla açıkça belirlenmiş esas, usuller çerçevesinde ve yine yasayla tanımlanan kişi, durum ya da olaylara ilişkin olarak yapılmış idari işlemdir. Bireysel kolluk işlemleri, hem kolluk makamları hem de kolluk amirleri tarafından yapılabilmektedir.

Kolluk makamları faaliyetlerini yaparken hangi usulleri kullanırlar? 

Kamu düzeninin korunması için kolluk makamları bazı faaliyetlerin yapılabilmesi için çeşitli usuller öngörmüştür. Bu usullere “kolluk usulleri” adı verilmektedir. Bunlar serbestlik usulü, bildirim usulü ve izin usulüdür.

Kolluk makamlarının faaliyetlerini gerçekleştirme yöntemlerinden izin usulünü açıklayın.

İzin usulünde kamu düzeni bozulabilecek tehlikeli ve risk içeren bazı faaliyetlerin yapılabilmesi için kolluk makamlarının izninin alınması gereklidir. Önleyici sistem de denen bu usulde, kolluk makamları ön denetim yapmakta, kamu düzenine aykırılık durumunda faaliyeti engelleyebilmektedirler (Gözübüyük-Tan, 2013:665).Yasak olmamakla birlikte mevzuatta izin sistemine tâbi faaliyetler, önceden izin alınmadan yapılmaya kalkışılırsa hukuka aykırılık teşkil edeceğinden idarenin yaptırımıyla karşılaşır. 

Genel kolluk makamlarının yetkileri ile özel kolluk makamlarının yetkilerinin çatışması halinde sorun nasıl giderilir?

Genel kolluk makamlarının yetkileri ile özel kolluk makamlarının yetkileri aynı faaliyet konusunda iç içe geçtiği durumlarda kural şudur: Özel kolluk yetkisi, genel kolluk yetkisinden önce gelir. Yani bir alanda özel kolluk ihdas edilmişse söz konusu faaliyet alanında genel idari kolluk yetkisiz duruma düşer (Duran, 1982:295-296). Örneğin, Orman Genel Müdürlüğü’nün görev ve yetki alanındaki bir ormanlık bölge ya da araziyle ilgili Orman Genel Müdürlüğü ile valiliğin ya da belediyenin düzenleyici ya da bireysel işlemleri arasında bir çatışma olması durumunda, o alanda özel ve ihtisaslaşmış kurum olan Orman Genel Müdürlüğü’nün düzenlemesi ve yetkisi önceliğe sahip olacaktır.

 Temel hak ve hürriyetlerini sınırlamanın sınırı deyince ne anlaşılmalıdır?

Sınırlamanın Sınırı: Temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılırken hangi işleme ve nasıl sınırlandırılabileceğinin, sınırlandırmada uyulacak kuralların neler olduğunu ifade eder. Sınırlandırma kanunla yapılabileceğine göre, aslında bu sınırlamalar yasama organı için getirilmiştir.

Kolluk işlem ve eylemlerinin Anayasaya uygun olması için hangi şartların gerçekleşmesi gerekmektedir?

Kolluk işlem ve eylemlerinin Anayasaya uygun olması için şu asgari şartların gerçekleşmesi gerekmektedir:
1. Kolluk işlem ve eylemi Anayasanın ilgili maddesinde belirtilen sebeplere (özel sınırlama sebeplerine) dayanmalıdır.
2. Kolluk işlem ve eylemi kanuna dayanmalıdır.
3. Kolluk işlem ve eylemi Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır.
4. Kolluk işlem ve eylemi temel hak ve hürriyetlerin özüne dokunmamalıdır.
5. Kolluk işlem ve eylemleri demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine aykırı olmamalıdır.

Kolluk yetkisinin sınırları nelerdir?

Anayasal sınırlar, amaç bakımından, sebep ve konu bakımından, yer ve zaman bakımından sınırlamalar da sözkonusudur.

Kolluk işlem ve eylemlerinin idari denetimi hakkında bilgi veriniz.

İdari denetimde kolluk işlemini yapan kolluk makamının hiyerarşik üstüne başvuru yapılarak yerinde olmayan ya da hukuka aykırı kolluk işleminin geri alınması, kaldırılması, değiştirilmesi ya da yeni bir işlem yapılması istenebilir. Bu başvuru hiyerarşik üst yoksa işlemi tesis eden makama yapılır. İdari başvuru dava süresi olan altmış gün içerisinde
yapılmalıdır. Üst kolluk makamları bu başvuruya altmış gün içerisinde cevap vermezse başvuru reddedilmiş sayılır. Buna “zımni red” denilmektedir. Bundan sonra yargısal denetim yollarına başvurma imkânı bulunmaktadır

Kolluk Gözetim Komisyonu hangi amaçla kurulmuştur?

Kolluk Gözetim Komisyonu, kolluk şikâyet sisteminin daha etkili ve hızlı işlemesini sağlamak, saydamlığını ve güvenilirliğini geliştirmek üzere, kolluk görevlilerinin işledikleri iddia edilen suçlardan veya disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarından dolayı idarî merciler tarafından yapılan ya da yapılması gereken iş ve işlemlerin merkezî bir sistemde kayıt altına alınması ve izlenmesi amacıyla kurulmuştur.