Bilişim Hukuku Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Fikir ve Sanat Ürünleri Kanununda ayrıntılı olarak düzenlenen fikir ve sanat eserlerinin çeşitleri nelerdir?

• İlim ve edebiyat eserleri
• Musiki eserleri
• Güzel sanat eserleri
• Sinema eserleri

Dijital eserlerin kolayca taklit edilebilme ve yanıltılabilme, kopyalanabilme tehlikesine karşı geliştirilen sistem nedir?

Serial Copy Manegement System (SCMS) “Seri Kopya Yönetim Sistemi” ile dijital hâldeki eserlerin sadece bir defa kopyalanmasını sağlayan teknoloji ile korunmaya çalışılmaktadır.

Senkron ve asenkron kullanımlarda fikri haklar bakımından farklılıklar nelerdir?

Senkron ve asenkron kullanımlarda fikri haklar bakımından ilginç farklılıklar oluşmaktadır. Örneğin yeniden yayınlama kavramı (FSEK. m. 25) asenkron kullanımlara her zaman uygun düşmemektedir. Ancak internet ortamında yapılan multimedya sunumlar çok çeşitlidir ve hem senkron hem de asenkron sunumlar yapılabilmektedir. Örneğin internet radyo ve televizyonlarında yapılan yayınlar, aynı zamanda senkron yayınların bütün özelliklerine sahiptir.

Türkçe’de “çengel” veya bağlantı olarak adlandırılmakta olan Link’in esas unsurları nelerdir?

Bir linkte (çengel) iki esas unsur bulunmaktadır. Bunlardan ilki, ağda herhangi bir yerde bulunan bir içeriğe işaret, diğeri ise bu içeriğe ulaşabilme imkânıdır. Link verilme hâlinde işaret edilen web sayfaları veya bilgiler, link veren veya ziyaret edilen sayfanın sunucusunda tutulmamakta, link verilen sayfanın veya atıf yapılan web sayfasının kendi sunucusunda bulunmaktadır.

Frame vermenin intern link vermeden farkı nedir ?

Her frame verilmesinde, internet kullanıcısının ekranında yabancı web sayfaları görüntülenebilmektedir. Frame, intern link vermeden farklıdır. İntern linklerde bir web sayfasının sadece belirli bir metni veya grafiği görüntülenmekte iken frame vermede link verilen tüm sayfa görüntülenmektedir.

Doktrinde hâkim olan görüşe göre ekstern link verme neden yasaklanmamalıdır?

Doktrinde ekstern link verme, kural olarak atıf hakkı ve kaynak gösterme hakkı ile karşılaştırılmaktadır. Bu nedenle doktrine hâkim olan görüşe göre de link verme yasaklanmamalıdır. Amerikan içtihatlarında da internette bir web sayfası kuran kimsenin kendisine bu şekilde linkler verilmesine baştan rıza gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Eser sahibinin eserinden kaynaklanan manevi hakları nelerdir?

Eser Sahibinin Adının Belirtilmesi, Eserde Değişiklik Yapılmasını Yasaklama Hakkı

Fikir ve sanat eserleri, eser sahibinin adı, eserin adı ve muhteva ile şekil olarak bir bütün teşkil eder. Bu bütünlüğün korunmasında eser sahibinin manevi bir menfaati bulunmaktadır.

Çoğaltma hakkı münhasıran eser sahibine verilen bir haktır. Fakat çoğaltma hakkına bazı sınırlamalar getirilmiştir. Buna ne örnek verilebilir? 

FSEK. m. 38’de belirtilen şahsen kullanım amacı ile çoğaltma, bu hakkın bir istisnasını oluşturmaktadır. FSEK.m.38     

1. ŞAHSEN KULLANMA:

       (Değişik madde: 07/06/1995 - 4110/14 md.)

       Bütün fikir ve sanat eserlerinin, (...) kar amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması mümkündür. Ancak, bu çoğaltma hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz.

Umuma iletim hakkının ihlal edilip edilmediği konusunda dikkat edilecek husus nedir?

Umuma iletim hakkının ihlal edilip edilmediği sorununda da dikkate alınması gereken husus, umuma iletimin nasıl gerçekleştiğidir. Zira burada fikri hakka konu teşkil eden eser, yine sahibinin sunucusunda (serverında) bulunmakta, erişim oradan sağlanmaktadır.

Web sayfasının özellikleri nedir?

Web sayfası, multimedya ürün niteliği arz eden ve bir eser türü olarak nitelenemeyen çoklu eser türleri arasında yer almaktadır. Bir web sayfasında internet öncesinde kitap, resim, grafik, fotoğraflar gibi dijitalleştirilmiş analog eser türleri bulunabileceği gibi, internete özgü tasarımlar da bulunmaktadır.

Bu münferit eser türlerinin eser sayılacağı tabiidir. Ancak web sayfası denildiğinde eser türleri ayrı ayrı değil de hepsinin bütünleşmiş olduğu toplu ve ayrı bir birleşik bütün anlaşılmaktadır.

İnternet web sayfaları hangi teknik/programlar ile hazırlanabilir bunlar sonucunda yazılım nasıl korunur?

İnternet web sayfaları, ‘ASP’ tekniği kullanılarak da hazırlanabilir. Bu teknikte, web sayfası her seferinde yeniden kullanıcının talebine göre üretilebilmektedir. Yani web sayfasının arkasında artık bir yazılım çalışmaktadır. Bu durumda web sayfası, yazılımı koruma altına alan FSEK hükümlerine göre korunabilir. Yine web sayfaları, Javascript denilen programlarla da yapılabilir. Bu durumda da ortada FSEK bakımından yazılım koruması söz konusu olacaktır.

Dijitalleşme sonrasında, özellikle büyük hacimli müzik ve sinema eserlerinin internet ortamında nakledilmesini kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiş teknikler nelerdir?

Geliştirilen sıkıştırma teknolojileriyle büyük hacimli müzik ve sinema eserleri de internette kolaylıkla nakledilebilmeye başlandı. Alman Frauenhofen Enstitüsünde geliştirilen ve MP3 adı verilen bir teknoloji ile eserler 10-12 kat küçültülmeye başlandı. Böylece bir CD’ye daha önceleri 10-12 müzik parçası kaydedilebilirken, bu teknoloji ile 100-150 müzik parçası kaydedilmeye başlandı. Benzeri teknoloji film eserleri alanında DivX veya DVD teknolojileri ile gerçekleştirildi. Bir müzik eseri artık kalite kaybı olmadan internette yayılabilmekte ve birkaç dakika içinde kopyalanabilmektedir.

Napster sistemi nedir,Fikri hakların ihlaline yol açar mı?

Napster, merkezi serveri olan ve kullanıcılarına müzik değişim imkânı sağlayan bir yazılımdır.Napster’in ilk derece ve temyiz merci aşamalarında mahkeme, Napster’in fikri hakların ihlalinde iki aşamalı bir sorumluluğunun bulunduğuna karar vermiştir. Bu sorumlulukların ilk aşamasını fikri hakların müşterek ihlali, ikinci aşamasını ise dolaylı ihlal oluşturmaktadır. Napster, kurmuş olduğu müzik değişim sistemi ile telif hakkı bakımından korunan eserlerin izinsiz olarak kullanılabileceğini, yayılabileceğini biliyordu ve kurduğu sistemle de buna yardımcı olmuştur. İkinci aşamada ise Napster, sistemi üzerinden yapılan değişimlerde fikri hukuk bakımından korunan eserlerin değişimine engel olmayarak, kontrol yapmayarak gözetim görevini yerine getirmemiştir. Dava aşamalarının devamında mahkeme filtre sistemini öngörmüş, ancak bu meslek birlikleri ve hak sahiplerini tatmin etmemiş, nihayet Napster sistemini paralı hale getirerek ve meslek birliklerine değişimler karşılığını ödeyerek mahkeme aşamaları sonuçlandırılmıştır.

Fikri hak ihlallerinde uygulanacak hukuka nasıl karar verilecektir?

Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un (MÖHUK) 23. maddesinde fikrî mülkiyete ilişkin hakların korunmasında, hangi ülkenin hukukuna göre koruma talep ediliyorsa o hukuka tabi olacağı, ancak tarafların ihlalden sonra mahkemenin hukukunun uygulanmasını da kararlaştırabilecekleri düzenlenmiştir.

Bilgisayarların birbirini tanıyabilmesi için geliştirilen adreslere ne ad verilir?

Bilgisayarların birbirlerini tanıyabilmeleri için geliştirilmiş adresler bulunmakta ve bunlara IP (İnternet Protocol) adresi denilmektedir.

İnternette arama yapacak kullanıcı “Domain name” i kullandığında bilgisayar nasıl bir işlem yapar?

İnternete bağlanan kullanıcı, adres kısmına bu isimleri yazdığında bilgisayar, kullanıcıyı istediği sayfalara ulaştırmaktadır. Aslında alan isimleri gerçekte telefon numaraları gibi birer sayıdan ibaret olup, sadece kullanıcıların kolay hatırlayabilmeleri için harf karakterlerine dönüştürülmüştür. “Alan adı” yazıldığı an, bilgisayar bunları otomatik olarak sayılara çevirmektedir.

Türk hukukunda marka hakkına tecavüz nasıl engellenir?

Türk hukukunda markalar, 556 sayılı ‘Mar- kaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ hükümleri ile korunmaktadır. Tescil edilmiş olan markaların hak sahibinden başka biri tarafından alan ismi olarak kullanılması, KHK.’nin 9’uncu maddesi ile engellenebilir.Bu hükümde, ‘işareti kullanan kişinin, işaretin kullanımına ilişkin hakkı veya meşru bir bağlantısı olmaması koşuluyla, işaretin aynı veya benzerinin internet ortamında ticari etki yaratacak biçimde, alan adı, yönlendirici kod, anahtar sözcük veya benzeri biçimlerde kullanılması’ yasaklanmıştır.

Marka hukukunda, tescil edilmiş olan bir marka farklı iş kolunda faaliyet gösteren bir kimse tarafından alan ismi olarak alınması halinde koruma neden mümkün değildir ?

Marka hukukunda, tescil edilmiş olan bir marka farklı iş kolunda faaliyet gösteren bir kimse tarafından alan ismi olarak alınması halinde kural olarak bir koruma mümkün değildir. Çünkü marka hukuku hükümlerine göre benzer emtia sistemi dolayısıyla farklı emtia için tescilli bir markanın aynen veya benzeri kullanılabilmektedir.Fakat farklı branşlarda çalışan kimselerin bir marka adı alan ismi olarak seçmesi halinde dahi, iyi niyet kurallarına aykırılık söz konusu ise, yani sadece ismin marka sahibi tarafından kullanımının engellenmesi niyeti varsa mahkeme genel hükümlere göre (MK.m.2) bir koruma sağlamalıdır, zira ortada kötü niyetli bir tescil söz konusudur.

Alan adlarına karşı açılacak davalarda üst düzey alan adı ile ilgili ihtilaflarda ülke uzantısı bulunmaması halinde davanın çözümünde başvurulacak ihtimaller nelerdir?

Bu durumda ihtimaller:

1. Türk mahkemelerinden alınan kararın tanınması ve tenfizi,
2. Doğrudan Virjinya’da dava açılması,
3. Akredite edilen kurumlar nezdinde alan adı uyuşmazlık giderim usulüne başvurmaktır.

Bunlardan en bilineni WIPO’dur.

Mega-tag ve adwords reklamlar neyi ifade eder, kullanılmaları marka ihlali oluşturur mu?

Browserların hazırlanan sayfaya yöneltilebilmesi için arama mekanizmalarının meta-taging denilen bir yöntemle maniple edilmesi gerekmektedir. Bu maniple, web sayfasının esas başlığında (header) bulunmayan kelimelerin bir liste halinde arama motorlarına verilmesiyle yapılmaktadır. Adwords reklamlar ise Google arama motorunun reklam yapmak isteyenlere sunduğu kelime bağlantılarıdır. Bu bağlantılar sayesinde arama motorlarında çok taranan marka, kişi arandıkça ilgili reklam kullanıcının karşısına çıkarılmaktadır. Bu reklamın kullanıldığı markanın haksız kullanımdır.

Gerek meta-tag kullanımı, gerekse adwords reklam yolu ile marka sahibi dışında bir kullanım marka ihlalidir (MarKHK.m.9).