Anayasa 1 Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Devletin tanımı nasıl yapılabilir?

Devlet, belirli bir toprak parçası üzerinde egemen olan belirli bir insan topluluğunun oluşturduğu bir varlıktır.

Devletin unsurları nelerdir?

İnsan topluluğu, toprak ve egemenlik.

Devletin egemenlik unsurunu sona erdiren faktörler nelerdir?

Fesih, ayrılma veya bölünme, birleşme, ilhak, gönüllü iltihak.

Monarşi ve Cumhuriyet devleti arasındaki fark nedir?

Devlet başkanlığı makamının veraset yoluyla el değiştirdiği devlet modellerine monarşi; veraset dışında seçime dayanan, kısacası halkın iradesine bağlı olarak el değiştirdiği devlet modellerine cumhuriyet denmektedir.

Günümüzde cumhuriyet  esasına dayandıkları hâlde demokratik olmayan ülkelere örnek veriniz.

İran ve Irak bu devletlere örnek olabilir.

Kuvvetler birliği ve kuvvetler ayrılığının tanımı nasıl yapılabilir?

Kuvvetler birliği, yasama ve yürütme yetkilerinin aynı organda birleştiği sistemlerdir. Kuvvetler ayrılığı ise, yasama ve yürütme yetkilerinin farklı organlara sunulduğu sistemlerdir.

Kuvvetler birliği sistemleri nelerdir?

Mutlak monarşiler, diktatörlükler, meclis hükümeti sistemi.

Günümüzdeki monarşinin uygulandığı ülkelerden örnek gösteriniz.

İngiltere, İsveç, İspanya, Hollanda

Meclis hükümeti sistemi nedir?

Yasama ve yürütme yetkilerinin yasama organında birleştiği sistemlerdir.

Başkanlık hükümeti nasıl tanımlanabilir?

Başkanlık sistemi ile yönetilen 3 ülke örnek gösteriniz.

ABD, Arjantin ve Şili bu yönetimlere örnek olarak gösterilebilir.

Impeachment nedir? Hangi durumlarda kullanılır?

Sadece başkanlık sistemlerinde mevcut olan, Türkçeye ‘suçlama’ olarak çevrilebilecek bir mekanizmadır ve bu mekanizma, ancak başkanın vatan hainliği gibi ağır bir suç işlediği iddiası üzerine işletilebilir.

Üniter devlet nedir?

Üniter devlet, devletin, ülke, millet ve egemenlik unsurları ve keza yasama, yürütme ve yargı organları bakımından teklik özelliği gösteren devlet şeklidir.

Üniter devletin merkezî idarî yapısı nasıldır? Açıklayınız.

Üniter devletin merkezî idarî yapısı, başkent teşkilatı ve taşra teşkilatı olmak üzere ikiye ayrılır. Başkent teşkilatında, parlamenter sistemler bakımından devlet başkanı, başbakan ve bakanlar kurulu yer almaktadır. Taşra teşkilatını ise iller ve ilçeler oluşturmaktadır.

Bileşik devlet nedir?

Bileşik devlet, iki veya daha çok devletin sıkı veya gevşek bağlarla birleşmelerinden meydana gelmiş bir devlet çeşididir.

Federal devlet ve federe devlet arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Federal devleti oluşturan federe devletlerin her birinin kendi ülkesi, kendi insan topluluğu ve belirli ölçülerde sınırlanmış olan bir devlet kudreti mevcuttur. Federal devlet de bir devlet olduğu için, kendine ait ülkesi, milleti ve devlet kudreti mevcuttur. Federal devlet ve federe devletin ayrı ayrı tüzel kişilikleri vardır. Bu nedenle, federal devlet yapısı içindeki insan unsuru, aynı anda hem federal devletin hem federe devletin hukuk düzenine tâbidir.

Federal devletlerde yetki paylaşımını sağlayan yöntemler nelerdir?

• Federal anayasada federal devlet yetkilerinin sayılması, bunlar dışındaki yetkilerin federe devletlere sunulması,
• Federe devlet yetkilerinin tek tek sayılması; bunun dışındaki yetkilerin federal devlete bırakılması.

Parlamenter hükümet sistemini açıklayınız ve bu sistemi uygulayan 2 ülke örnek gösteriniz.

Parlamenter hükûmet, yasama ve yürütme organlarının yumuşak ve dengeli olarak ayrıldığı bir sistemdir. İtalya ve Yunanistan örnek olarak gösterilebilir.

Karşı imza kuralı nedir?

Parlamenter sistemlerde yürütme yetkisinin asıl sahibi, parlamentoya karşı sorumlu olan hükûmettir. Bu nedenle, devlet başkanının yürütmeye ait işlemleri, başbakan veya ilgili bakanın karşı imzasına tâbidir. Parlamenter sistemlerde devlet başkanları, başbakan ve ilgili bakanın karşı imzası olmaksızın tek başına işlem yapamamaktadır.

Yarı-başkanlık sistemi nedir?

Yarı-başkanlık sistemleri başkanlık sistemi ile parlamenter sistemin bazı özelliklerinin birleştiği, bu iki hükûmet sisteminden türeyen melez bir hükûmet modelidir.

Yarı-başkanlık sisteminlerinde yürütme organı nasıl bir yapıya sahiptir?

Yarı-başkanlık sistemlerinde yürütme yetkisi, cumhurbaşkanı ve bakanlar kuruluna ait olduğundan, bu sistemlerde yürütme organı, iki başlı, yani düalist bir yapıya sahiptir.