Sermaye Piyasası Hukuku Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sermaye piyasası araçlarının fonksiyonu nedir?

Sermaye piyasası aracı, sermaye piyasasının
işleyişinde asli öneme sahip, mevzuat hükümlerinin büyük
kısmının üzerine oturtulduğu temel kavramdır. İhraççılar
sermaye piyasası araçları vasıtasıyla piyasadan fon
çekmektedir. Aracın sağladığı hakları yatırımcıya ifa
ederek de onların sermaye piyasası aracından olan maddi
beklentileri karşılanmaktadır. Bu surette sermaye piyasası
araçları, piyasada fon akışını sağlama fonksiyonunu icra
etmektedir.

Kanuni tanıma göre sermaye piyasası araçları tasnifi
ne şekildedir?

Kanuni tasnife göre sermaye piyasası araçları
menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları olarak
sınıflandırılmaktadır.

Sermaye Piyasası Kanunu’nda yer verilen menkul
kıymet nedir?

Yürürlükteki kanunda hangi tür sermaye piyasası
araçlarının menkul kıymet olduğuna yönelik bir hükme
yer verilmiştir (SerPK m. 3). Anılan hüküm uyarınca,
Menkul kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak
üzere;
1. Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz
konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını,
2. Borçlanma araçları veya menkul
kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı
borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere
ilişkin depo sertifikalarını ifade etmektedir. Yasal
düzenlemede, menkul kıymet kavramı
kapsamında olan ve olmayan sermaye piyasası
araçlarının sayımı söz konusudur.

Menkul kıymet olarak adlandırılan paydan maksat nedir?

Menkul kıymet olarak nitelendirilen paydan
maksat, anonim ortaklık paylarıdır. Anonim ortaklık payı,
ortaklığın sermayesini temsil eden ve sahibine ortaklık
hakkı veren menkul kıymet türüdür. Yatırımcılar, anonim
ortaklık payı iktisap etmek suretiyle sadece kâr beklentisi
olarak nitelendirilebilecek mali haklardan değil, şirketin
idaresinde söz sahibi olunması imkânını sağlayan idari
haklar ve özellikle şirketin korunmasına yönelik başkaca
haklardan da yararlanabilmektedir.

Borçlanma araçları nedir?

Menkul kıymet kapsamında yer alan bir diğer
grup sermaye piyasası aracı da borçlanma araçlarıdır.
Kanun’da, varlık ve gelire dayalı menkul kıymetleştirilmiş
borçlanma araçlarının da bu grubun özel bir türü olduğu
vurgusu yapılmıştır. Borçlanma araçları, sahibine
alacaklılık hakkı sağlayan ve ihraççının borçlu sıfatıyla
tanzim edip ihraç ettiği menkul kıymetlerdir. İlgili
tebliğde borçlanma aracı, ihraççıların tebliğ çerçevesinde
borçlu sıfatıyla ihraç ettikleri bazı sermaye piyasası
araçları ve niteliği itibariyle Kurul tarafından borçlanma
aracı olduğu kabul edilen sermaye piyasası araçları
şeklinde tanımlanmıştır. Bunlar pay sahipliği hakları
vermemekle birlikte, sahibine alacaklılık hakkı sağlar.
İhraççılar, yatırımlarının finansmanını esas itibariyle kendi
öz kaynakları ile karşılamaya çalışırlar.

Depo sertifikaları nedir?

Depo sertifikaları, yabancı sermaye piyasası
araçlarının ülkede işlem görmesi için kullanılan bir
menkul kıymettir. Yabancı sermaye piyasası araçlarının
ülkede işlem görmesi için, saklama kuruluşlarında
saklanan yabancı sermaye piyasası araçlarını temsilen
depocu kuruluş tarafından ihraç edilen ve sahibine bu
araçların verdiği hakları aynen sağlayan, bunlara özdeş
menkul kıymet türüdür.

Türev araç ne demektir?

Türev, kelime olarak başka bir şeyden türemiş
veya üretilmiş olanı ifade etmek için kullanılan bir
terimdir. Türev araçlar, başkaca bir değer ya da gösterge
üzerinden yatırım yapılmasına olanak sağlayan sermaye
piyasası araçları olarak tanımlanabilir. Kanun, türev
araçları;
Aşağıda sayılan veya Kurulca bu kapsamda olduğu
belirlenen diğer türev araçları: 1. Menkul kıymetleri satın
alma veya satma veya birbirleri ile değiştirme hakkı veren
türev araçları, 2. Değeri, bir menkul kıymet fiyatına veya
getirisine; bir döviz fiyatına veya fiyat değişikliğine; faiz
oranına veya orandaki değişikliğe; bir kıymetli maden
veya kıymetli taş fiyatına veya fiyat değişikliğine; bir mal
fiyatına veya fiyat değişikliğine; Kurulca uygun görülen
kurumlarca yayınlanan istatistiklere veya bunlardaki
değişikliğe; kredi riski transferi sağlayan, enerji fiyatları
ve iklim değişkenleri gibi ölçüm değerleri olan ve bu
sayılanlardan oluşturulan bir endeks seviyesine veya
seviyedeki değişikliğe bağlı olan türev araçları, bu
araçların türevlerini ve sayılan dayanak varlıkları birbirleri
ile değiştirme hakkı veren türevleri, 3. Döviz ve kıymetli
madenler ile Kurulca belirlenecek diğer varlıklar üzerine
yapılacak kaldıraçlı işlemleri, ifade eder, şeklinde
tanımlamıştır. Türev niteliğindeki diğer sermaye piyasası
araçlarına vadeli işlem sözleşmeleri ve opsiyon
sözleşmeleri gibi sözleşmeler örnek gösterilebilir. Bu
sözleşmeler aslında bir emtianın, kıymetli madenin ya da
mali ürünlerin belirli bir vadede daha önceden belirlenmiş
bir fiyat üzerinden alım satımına olanak sağlayan, sayılan
ürünler üzerindeki hakların değişimine olanak sağlayan
sözleşmelerdir.

Kanunun kapsamının belirlenmesi bakımından
sermaye piyasalarının önemi nedir?

Kanun’un kapsamının belirlenmesi bakımından,
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 2’nci maddesinde, sermaye
piyasası araçlarının bu Kanun hükümlerine tabi olduğu
vurgulandıktan sonra, halka açık olmayan anonim
ortaklıkların, halka arz edilmeyen pay ihraçlarının kanun’un kapsamı dışında olduğu hükme bağlanmıştır.
Böylece halka açık olmayan anonim ortaklıkların sadece
halka arz edilmeyen pay ihraçları bakımından Sermaye
Piyasası Kanunu hükümleri uygulanmayacaktır. Halka
açık olmayan ortaklıkların pay dışındaki sermaye piyasası
aracı ihraçları, Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri
çerçevesinde gerçekleştirilecektir.

Kanunun kapsamı bakımından sermaye piyasası
araçlarının dolaylı olarak rol oynadığı hallerden biri
olarak bankalara ilişkin husus nedir?

Kanun’un kapsamı bakımından sermaye piyasası
araçlarının dolaylı olarak rol oynadığı bir diğer hâl,
bankalarla ilgilidir. Bankalar kendi sermaye piyasası
araçlarını ihraç veya halka arz etmeleri hâlinde ya da
sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunduklarında Kanun
hükümlerine tabidir. Ancak Sermaye Piyasası Kanunu,
ortak sayısı bakımından bankalara uygulanmayacaktır.
Bunun anlamı, anonim ortaklık şeklinde kurulma
zorunluluğu bulunan bankaların, ortak sayısının 500’ü
aşması hâlinde, banka halka açık anonim ortaklık
statüsünü kazanamayacak ve halka açık anonim
ortaklıklara ilişkin hükümler bunlara uygulanamayacaktır.

Gözetim otoritesinin görevlerinin belirlenmesi
bakımından sermaye piyasası araçlarının önemi nedir?

Sermaye piyasasının işleyişini gözetmek ve
gerekli düzenleyici işlemleri yapmak bakımından kanunla
kendisine verilen görevleri icra eden gözetim otoritesi,
Sermaye Piyasası Kuruludur. Kurulun görevlerinin
kapsamının belirlenmesi bakımından, sermaye piyasası
araçları temel öneme sahiptir. Bu husus kurula sermaye
piyasası araçları ile ilgili olarak görevler tevdi eden
kanunun münferit hükümleri ve kurulun görev ve
yetkilerini genel olarak düzenleyen Sermaye Piyasası
Kanunu’nun 128’inci maddesinden anlaşılmaktadır. Bu
bakımdan, kurulun görev ve yetkilerinin kapsamının
belirlenmesinde sermaye piyasası aracı kavramı önemli bir
fonksiyona sahiptir.

Sermaye piyasası faaliyetleri ve bu faaliyetlerde
bulunacakların nitelendirilmesi bakımından sermaye
piyasası araçlarının önemi nedir?

Kanun’un 37’nci maddesinde sermaye piyasası
yatırım faaliyetlerinin neler olduğu hükme bağlanırken
faaliyetler esas itibariyle sermaye piyasası araçları esas
alınmak suretiyle şekillendirilmiştir. Bu kapsamda halka
arz yoluyla sermaye piyasası araçlarının satışına aracılık,
piyasada araçların alım satımına ilişkin müşteri
emirlerinin alınması, bunların müşteri hesabına
gerçekleştirilmesi, sermaye piyasası araçlarının kendi nam
ve hesabına alınması, aracılık gibi sermaye piyasası
araçlarına dayalı faaliyetler, sermaye piyasası yatırım
faaliyetleri olarak nitelendirilmiştir.

İdari ve cezai yaptırımların uygulanması bakımından
sermaye piyasası aracı kavramının önemi nedir?

Kanun’un suç olarak tanımlayıp cezai yaptırım
öngördüğü pek çok davranış bakımından sermaye piyasası
aracı, temel hareket noktası olarak kabul edilmiş- tir.
(SerPK m. 16 vd.). Sermaye piyasası araçlarını esas alan
Sermaye Piyasası Kanunu’na ilişkin düzenlemelere
aykırılık hâlinde de idari yaptırımların uygulanması
mümkündür (SerPK m. 103).

İhraç belgesinin onaylanması hangi durumda
gereklidir?

Halka arz edilmeyecek olan araçlar bakımından,
ihraççı tarafından hazırlanacak olan ve sermaye piyasası
araçlarının niteliği ve satış şartları hakkında bilgi içeren
ihraç belgesinin Sermaye Piyasası Kurulu tarafından
onaylanması gerekmektedir. Bu onay, söz konusu sermaye
piyasası araçlarının, devlet ya da Kurul garantisinde
olduğu anlamını taşımamaktadır.

İzahname hazırlanması hangi durumlarda gereklidir?

Halka arz olunacak veya borsada işlem görecek
sermaye piyasası araçları bakımından ise izahname adını
taşıyan ve ihraca ilişkin ayrıntılı bilgiler içeren belgenin
hazırlanması ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından
onaylanması gerekmektedir. Sermaye piyasası araçlarının
halka arzında, mevzuat uyarınca açıklanması gereken
bilgilerin yer aldığı belgeye izahname denir. Mevzuatta
belirtilen kamusal kurumlar tarafından yapılan ihraçlarda
ve türev araçların ihracında izahname hazırlanması kural
olarak şart değildir. Mesela Merkez Bankası tarafından
yapılan ihraçlarda izahname hazırlanması gerekli değildir.
İlgili tebliğde, bu hâllerde de ihraççının kendi isteğine
bağlı olarak izahname hazırlayabileceği öngörülmüştür.
Bu hâller dışında, izahname hazırlanması gereken bazı
durumlarda da kurul izniyle muafiyet tanınması söz
konusu olabilir. Ancak bu muafiyet hâlleri son derece
istisnaidir ve muafiyet söz konusu olan hâller, esas
itibarıyla yatırımcıların doğrudan bilgi temin etmesi
beklenilen hallerdir.

İzahnamede bulunacak bilgilerin kapsamı ne şekilde
belirlenmektedir?

İzahnamede yer alacak bilgilerin kapsamını
Kurul belirleyecektir. Bu çerçevede ihraççıya, sermaye
yapısına, organizasyon yapısına, finansal durumuna, ihraç
olunacak araca ve başkaca bilgilere izahnamede yer
verilecektir. Bu bilgilerin yatırımcı tarafından kolayca
anlaşılabilecek şekilde izahnameye aktarılması esas
olmakla birlikte, bu belirli ölçüye kadar gerçekleşebilir.
Özellikle izahnamede ihraççının finansal durumu ile ilgili
olarak yer alan mali tablo içeriklerini, mahiyeti itibarıyla
her yatırımcının kolaylıkla anlaması beklenilemez.
İzahnameden sorumlu kimselerin isim ve unvanlarının,
izahnamede gösterilmesi, olası sorumluluk hâlleri
bakımından yatırımcıyı aydınlatmaya yönelik bir tedbirdir.

İzahname onayı için öngörülen süre nedir?

Kurulca istenilen bilgi ve belgeler mevcut ise
Kurul 10 iş günü içerisinde başvuru ile ilgili olumlu ya da
olumsuz bir karar almalıdır. Eğer bu süre dolmasına rağmen başvuru hakkında bir karar alınmamışsa Kurul’un
başvuruyu örtülü olarak reddettiği kabul edilmelidir. Bu
durumda başvuru sahipleri, red kararına karşı yargı
mercilerine başvurma hakkına sahiptir.

İzahname başvurusunun kurul tarafından kabulü ne
anlama gelmektedir?

İzahname başvurusunun Kurul tarafından kabul
edilmiş olması, sermaye piyasası araçlarının Kurul ya da
devlet tarafından garanti edildiği, uygun bir kâr
getirmesinin kesin olduğu, araçların risk taşımadığı,
yapılacak yatırımın kârlı olduğu anlamlarına gelmez.
Mevcut bilgileri, sermaye piyasası araçlarının satışı
sürecinde değerlendirip yatırım kararı verecek olan
yatırımcıdır. Sermaye Piyasası Kurulu, yatırım kararı
alınmasının uygun olup olmadığı konusunda değil, yatırım
kararı alınmasına elverişli bilgilerin mevcut olup olmadığı
yönünde bir karar vermektedir.

Satışa hazırlık sürecinde ihraççıya kamuyu
bilgilendirmeye yönelik verilen yükümlülükler nelerdir?

İhraççının bilgilendirme yükümlülüğü
kapsamında izahname ile yayımlanacak reklamlar
hakkında yasal düzenlemeler mevcuttur. İzahname,
sermaye piyasası araçlarının halka arzında açıklanacak
bilgileri içeren belgedir. Bu belge, Kurulun değil,
yatırımcıların bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmaktadır.
Dolayısıyla halka arz bakımından belgenin
hazırlanmasından ziyade, yatırımcıların bunun içeriğinden
haberdar olması önem taşı- maktadır. İzahnamenin Kurul
tarafından onaylanması sonrasında, kamunun
bilgilendirilmesi amacıyla izahname yayımlanır. İlgililerin
durumdan haberdar olması bakımından, izahnamenin
nerede yayımlandığı hususu ticaret siciline tescil edilerek
Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir. Eğer
izahname yayımlandıktan sonra fakat satışa başlamadan
önce ya da satış esnasında yatırım kararlarını
etkileyebilecek değişiklikler ya da yeni hususlar ortaya
çıkmışsa bu durumun yatırımcının bilgisine sunulması
gerekmektedir. Kanun’da böyle durumlarda derhal Kurula
haber verilmesi ve izahnamede değiştirilecek ya da yeni
eklenecek hususların Kurul tarafından onanarak,
değişikliğin yayımlanması ve nerede yayımlandığının
sicile tescil edilerek ilan edilmesi zorunluluğuna yer
verilmiştir. İzahname dışında ihraççının reklam ve ilanlar
vasıtasıyla da kamuyu bilgilendirmesi mümkündür. Ancak
ihraççının reklam ve ilanları bakımından da Kanun’da
öngörülen kriterlere riayet etme mecburiyeti vardır. Bu
kapsamda ilan, reklam ve diğer açıklamalar, izahname ile
tutarlı olmak zorundadır ve gerçeğe aykırı, abartıcı ya da
yanıltıcı bilgi içermemesi gerekmektedir.

Satış sonucunda payların tamamının satılmaması
halinde Kurul’un müdahalesi ne şekilde olacaktır?

Satış süreci sonunda payların tamamının
satılamaması ihtimal dahilindedir. Bu durum, sermaye
piyasası aracının fiyatını olumsuz yönde etkileyebilecek
ve ihraççının ihtiyaç duyduğu fonu elde edememesi
sonucunu doğuracaktır. Bu tür olumsuzlukları bertaraf
etmek amacıyla, Kurul, satış süresi içinde satılamayan
payların tamamının satın alınacağının ve bedelinin
ödeneceğinin ihraççı ortaklığa karşı taahhüt edilmesini
ilgililerden isteyebilir. Bu surette, satışın
gerçekleştirilememesinin olası olumsuzlukları
engellenebilecektir. Yine Kurul, yatırımcıların korunması
amacıyla, payların belirli koşullar dâhilinde nominal
değerinin üzerinde ya da altında bir fiyatla satılmasını
ihraççı ortaklıktan talep edebilecektir.

Halka arz yolu ile satılan payların alımı ne şekilde
gerçekleşmektedir?

Halka arz yoluyla satılan payları alanlar, bunların
bedellerini tam ve nakit olarak ödemek zorundadır. Kapalı
anonim ortaklıklarda olduğu gibi, satın alanların bu
senetlerin bedelinin bir kısmını ödeyip bakiyeyi daha
sonra ödeme imkânı bulunmadığı gibi, para dışındaki mal
varlığı değerleriyle ödeme yapılması, teknik deyimle ayni
sermaye konulması da mümkün değildir.

Sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesi neyi
ifade etmektedir?

Ticari yaşamdaki gelişime paralel olarak sermaye
piyasası araçlarının sayısında da anormal seviyede artış
olmuştur. Milyarlarca senedin günlük olarak alınıp
satılması, el değiştirmesi, muhafazası gibi işler, fiziki
anlamda içinden çıkılmaz güçlükleri de beraberinde
getirmektedir. İşte bu tür güçlükleri aşmak amacıyla
zaman içerisinde sermaye piyasası araçlarının
kaydileştirilmesi yoluna gidilmiştir.

Kaydileştirmenin tarihi gelişimi ne şekilde olmuştur?

Sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesi
belirli bir tarihi gelişim sürecinin ürü- nüdür. Yatırımcılar,
ellerindeki senet sayısının fazla olması ve bu senetlerin
güvenli bir ortamda muhafazası için, başlangıçta bankalar
gibi güvenilir kurumlarda bu senetleri saklama yolunu
tercih etmiş ve saklayan kurumlar hak sahibinin adına
açılan hesaplarda sermaye piyasası araçlarını muhafaza
etmeye başlamıştır. Ancak sermaye piyasası araçlarının
sayısında zamanla ortaya çıkan artış nedeniyle ada göre
saklama usulü terk edilmiş ve bu araçların misli olma
özelliklerinden yararlanılarak sermaye piyasası aracının
türüne göre saklama işlemleri yürütülmüştür. Ancak
milyonlarla ve hatta milyarlarla ifade edilen senetlerin bu
şekilde saklanması ve işlem görmesi, tedavülü açısından
gerekli kolaylığı sağlamadığından pek çok senedin
içerdiği haklar tek bir senet içerisinde toplanmış ve devir
kaydi olarak gerçekleşmeye başlamıştır. İlerleyen süreçte
gerçek anlamda kaydi sisteme geçilerek herhangi bir senet
basımı olmaksızın hakların senet olmaksızın kaydi olarak
aktarımına olanak sağlanmıştır.

Kaydileştirmenin fiziki güçlükler açısından faydaları nelerdir?

• Senetlerin saklanması için ihtiyaç duyulan geniş
mekânlara gerek kalmamaktadır.
• Senetlerin saklanması için ihtiyaç duyulan iş
gücünden tasarruf sağlamaktadır.
• Senetlerin basımı için ihtiyaç duyulan masraftan
tasarruf edilmektedir.
• Senetlerin piyasada tedavülü alım, satım, teslim
gibi için gerekli zaman ve iş gücü masrafını
ortadan kaldırır.
• Senetlerden doğan hakların kullanımı konusunda
ortaya çıkan güçlükleri ortadan kaldırmaktadır.

Kaydileştirmenin piyasada şeffaflık ve güvenliği
sağlama açısından faydaları nelerdir?

• Sermaye piyasası araçlarının kaybolması,
yırtılması, zarar görmesi gibi tehlikeleri ortadan
kaldırır.
• Sermaye piyasası araçları ile ilgili hak sahibi
şahısları izleme kolaylığı sağlayarak cezai
hükümlere işlerlik kazandırır.
• Senetlerde yapılabilecek sahtecilik riski ortadan
kalkmış olur.
• Senetler vasıtasıyla yapılabilecek hileli işlemleri
bertaraf eder.

Pay ne demektir?

Bir ticaret şirketi türü olan anonim ortaklıkların,
belirli ve paylara bölünmüş sermayesi bulunur. Anonim
ortaklıkların sahip olmaları gereken asgari sermayeleri
bulunmaktadır. Bu sermaye şirket kurulurken kurucu
ortaklar tarafından taahhüt edilir. Şirket bu sermayeyi
kullanarak iktisadi faaliyetlerini gerçekleştirir. Şirketin
faaliyetlerine bağlı olarak bu sermayenin zaman içerisinde
artırılması ve şirkete yeni ortakların katılması da
mümkündür. Anonim ortaklığın esas sermayesi, kural
olarak birbirine eşit itibari değerde kısımlara bölünmüştür.
Esas sermayenin ortaklar tarafından belirlenen belirli bir
değere bölünmesi sonucu ortaya çıkan esas sermaye
parçasına pay denilir.

Pay sahiplerine idari haklar kapsamında pay
sahiplerine tanınan haklar nelerdir?

• Anonim ortaklık genel kurul toplantılarına
katılma hakkı
• 0y hakkı
• Bilgi alma hakkı
• İnceleme ve denetleme hakkı
• Genel kurul kararlarının geçersizliğine ilişkin
dava açma hakkı
• Yönetim kurulu üyeleri aleyhine sorumluluk
davası açma hakkı

Mali haklar kapsamında pay sahiplerine tanınan
haklar nelerdir?

• Kâr payı hakkı
• Tasfiye payı hakkı
• Bedelsiz paylardan yararlanma hakkı
• Rüçhan hakkı (artırılan sermayeden öncelikle
yararlanma hakkı).

Pay senedi nedir?

Sermaye Piyasası Kanunu, payı kaydileştirilmiş
bir kıymet olarak sermaye piyasası aracı olarak
nitelendirmektedir. Payın senede bağlanması durumunda,
buna pay senedi denir. Devir şekli bakımından pay
senetleri, hamile ve nama yazılı olmak üzere ikiye ayrılır.

Tahvil nedir?

Tahviller ihraççının finansman ihtiyacını
karşılamak, bir anlamda ödünç para bulmak amacıyla
çıkarttıkları eşit itibari değerlere sahip, ibareleri aynı olan
ve çok sayıda çıkarılan borçlanma araçlarıdır. Bunların
vadesi 1 yıldan az olamaz. Gerek ihraççı gerekse yatırımcı
açısından çeşitli avantajları bulunmaktadır. Özellikle
ihraççılardan anonim ortaklıkları ilgilendiren bu sermaye
piyasası aracı, paydan farklı olarak yatırımcının şirkete
ortak olması sonucunu doğurmaz. Dolayısıyla yatırımcı,
ortaklık genel kurulunda oy hakkına sahip değildir. İhraççı
açısından geçici olarak finansman kaynağı sağlamaktadır.
Tahvil türleri itibarıyla değerlendirildiğinde, şirketin kâr
elde edip etmemesine bağlanmak zorunda kalınmaksızın
yatırımcısına getiri sağlayabileceğinden, daha risksiz bir
sermaye piyasası aracıdır.

Bono nedir?

Bono sermaye piyasası hukukunda iki anlamda
kullanılmaktadır. İlki kambiyo senetlerinin bir türü olan
bonodur. Bunlar Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen şekil
şartlarına uygun olarak düzenlenen ve ifa ya da kredi gibi
amaçlarla karşı tarafa verilen kıymetli evraktır. Tıpkı
poliçe ve çek gibi kambiyo senetlerinin bir türü olan
bonolar, sermaye piyasası aracı değildir. Bononun ikinci
türü, sermaye piyasası aracı olan bonolardır. Bunlar
ihraççıların borçlu sıfatıyla düzenleyip iskonto esasına
göre ihraç ettikleri, üzerindeki nominal değerinin vade
tarihinde yatırımcıya geri ödenmesi taahhüdünü içeren bir
menkul kıymet türüdür. Bonolarının nominal değeri, ana
para ve faizi içerir. İhraççı bu miktara belirli bir iskonto
(indirim) yapmak suretiyle daha düşük bir fiyat üzerinden
satışı gerçekleştirir ve vade geldiğinde, senet üzerinde
yazılı nominal değeri yatırımcıya öder. Bonolar ülkemizde
uzun yıllardan beri kullanılan bir finansman aracıdır.
Vadesi 30 günden az 364 günden fazla olamayacağından,
kısa vadeli finansman aracı niteliği taşır. Bu surette kısa
vadeli finansman ihtiyacı, geniş yatırımcı kitlesinden borç
almak suretiyle giderilmiş olur.

Gayrimenkul sertifikası nedir?

Gayrimenkul sertifikası, ihraççıların bedellerini
inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul
projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç
ettikleri, itibari değeri eşit menkul kıymettir. Bu menkul kıymet türü, özellikle taşınmazlara ilişkin projelerini
gerçekleştirmek isteyen anonim ortaklıklar finansman
olanağı sağlamakta, sertifika sahibi ise bu yatırımının
karşılığında getiri sağlamaktadır.

Ortaklık varantı ne demektir?

Ortaklık varantı sahibine, vadede ya da vadeden
önce, ihraççının ya da başkaca bir anonim ortaklığın
borsada işlem gören payları üzerinde ilgili tebliğde
öngörülen talep hakkını sağlayan sermaye piyasası
aracıdır. Varanta dayalı olarak hangi talep haklarının
olabileceği ilgili tebliğde üç grup altında toplanmıştır. Bu
kapsamda varant sahipleri, kaydi teslimatla uzlaşı, pay ile
uzlaşı ya da nakdi uzlaşı denilen yöntemlerden birini
kullanmak suretiyle, varanttan doğan talep hakkını
kullanacaktır. Bu yöntemlerden hangisinin ya da
hangilerinin uygulanmasının mümkün olduğu izahnamede
belirtilir.