Halkla İlişkiler Araştırmaları Dersi 2. Ünite Özet

Bilim ve Bilimsel Araştırma

“Bilimsel araştırma nedir?” sorusuna cevap vermeden önce “bilim nedir?” diye sormak gerekir. Latince “scientia” yani “bilgi” kelimesinden gelen bilim, Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanan Türkçe Sözlük (1983)’te aşağıda verilen şekillerde tanımlanmıştır;

• Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi,
• Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi,
• Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir ereğe (amaca) yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci.

Aynı sözlük “bilgi”yi “insan aklının kapsayabileceği olgu, gerçek ve ilkelerin tümüneverilen ad” ve “öğrenme, araştırma ya da gözlem yoluyla elde edilen gerçek” olarak tanımlar.Bilimsel ya da toplumsal araştırmaların gerçekleşmesinde birbirini izleyen aşamalar aşağıda verilmiştir. Bu aşamalardan biri ya da birkaçı atlanarak sonraki aşamalara geçilemez.

1. Araştırma sorununun tanımlanması,
2. Alanyazının (ilgili literatürün) taranması,
3. Hipotezlerin kurulması,
4. Araştırma yönteminin seçilmesi,
5. Verilerin toplanması,
6. Verilerin analizi ve sonuçların yorumlanması,
7. Araştırma sonuçlarının rapora dönüştürülmesidir.

Bilimsel Araştırmaların Alternatifleri

Bilimsel araştırma, bir yöntemler topluluğu olmasına ek olarak bir bilgi üretim sürecidir. Alternatiflerine göre daha fazla yapılandırılmış, düzenli ve sistematik bir süreçtir. Başka bilgi edinme yollarına bakıldığında otorite, gelenek, sağduyu, medya mitleri ve kişisel deneyimler karşımıza çıkar.

Otorite

Otorite konumundaki biri söylediği için ya da otorite bir yayında yer aldığı için bir şeyin doğru olduğu kabul edildiğinde bilginin temeli olarak otorite kullanılmış olur. Otoritelerin söylediğine güvenmek, bir şey öğrenmenin hızlı, basit ve ucuz yoludur ancak otoritelere güvenmenin de sınırları vardır.

Gelenek

Bazen kişiler bilgi için geleneklere güvenir çünkü gelenek, özel bir otorite durumudur, geçmişin otoritesidir. Gelenek, bir şeyin doğruluğunu eskiden beri öyle olduğu için kabul etmek anlamına gelmektedir.

Sağduyu

Toplumsal dünya hakkında sıradan mantık yürütme ya da sağduyu aracılığıyla pek çok şey bilinir. Herkesin bildiği ve mantıklı gelen şeylere güvenilebilir. Örneğin: ölüm cezasının olmadığı ülkelerde cinayet oranlarının yüksek olması mantıklı gelir. Bu fikre göre, ölüm cezası ihtimaliyle karşı karşıya kalan insanların öldürme olasılıkları daha az olacaktır.

Medya Mitleri

Televizyon programları, filmler, gazete ve dergi makaleleri, toplumsal yaşam hakkında önemli bilgi kaynaklarıdır. Örneğin, suçlularla teması olmayan çoğu insan, televizyon programları ve filmleri izleyerek, gazete okuyarak suç hakkında bilgi edinir. Ancak televizyon programlarındaki suçlu profilleri ve pek çok başka şey toplumsal gerçeği doğru yansıtmayabilir. Medya, ayrıca birbiriyle rekabet hâlindeki çıkar gruplarının kamu desteği kazanmaya çalıştığı bir ortamdır. Bu da medyadan edinilecek bilgilerin değişken olabileceğini göz önünde tutmayı gerektirir.

Kişisel Deneyim

Kişinin başına bir şey geldiğinde, kişisel olarak onu görüp deneyimlerse doğru kabul edebilir. Kişisel deneyimin ya da gördüğüne inanmanın güçlü bir etkisi vardır ve önemli bir bilgi kaynağı olarak kabul edilebilir. Kişisel deneyimler kişiyi yanlış yola götürebilir. Doğru gibi görünen şey aslında yargılamadaki küçük bir hata ya da çarpıtmadan kaynaklanıyor olabilir.

Araştırma Sorunu

Bireyi fiziksel veya düşünsel yönden rahatsız eden, kararsızlık ve birden çok çözüm yolu olasılığı görülen her durum bir sorundur. Buna göre bakıldığında, araştırma konusu olabilecek pek çok sorun olduğu görülür.

Araştırma Sorunu Kaynakları

Araştırma sorunu masa başında oturarak bulunabilecek bir fikir değildir. Araştırma sorununa günlük yaşam, çeşitli uygulamalar, daha önce yapılan araştırmalar ve kuramlar kaynak olabilir.

Günlük Yaşam: Yaşamımızda karşılaştığımız ve gözlemlediğimiz sorunlardır.

Uygulamalar: Kendi uygulamalarımızda veya çevremizdeki diğer uygulamalarda karşılaşılan, çözülmesi gereken veya iyileştirilmesi gereken durumlar nelerdir?

Geçmiş Araştırmalar: Alanyazındaki araştırma sonuçları neler demektedir? Araştır- macılar araştırmalarının raporlarında buldukları sonuçların yanı sıra daha sonraki araştırmalarda ele alınması gereken çeşitli sorunlara da yer vermektedir.

Kuramlar: Kuramlar; sistemli bir biçimde düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve bir bilime temel olan kurallar, yasalar bütünüdür. Bu anlamda kuramların uygulanmasına ilişkin çeşitli kestirimler yaparak araştırma fikirleri belirlenebilir.

Araştırma Sorunu Seçiminde Ölçütler

Araştırmaya konu olabilecek bir sorunu belirlemek onu çözmenin önemli bir aşamasıdır. Araştırma sorununun seçiminde dikkate alınması gereken genel ve özel ölçütler vardır. Bunlar: Çözülebilirlik, Önemlilik, Yenilik, Etik Uygunluk olarak incelenebilir.

Araştırma Sorununun Tanımlanması

Araştırma sorununun tanımlanması onun ayrıntıları ile araştırılacak biçimde ifade edilmesidir. Sorunlar sezildikleri biçimiyle her zaman açık seçik görülmeyebilir. Sorunları araştırmacılar tanımlar. Bir sorun yanlış formüle edildiğinde ona yanıt bulmak olanaksızdır. Açık seçik tanımlanmış bir araştırma sorunu, araştırma için iyi bir başlangıçtır.

Alanyazın Taraması

Araştırmanın fikir aşamasında, fikirlerin netleştirilmesi, çerçevenin çizilmesi, açık, net ve belirgin hâle getirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla, önceden yapılmış araştırmalar incelenmeli, benzer konuların ne şekilde ele alındığı, hangi verilerin kullanıldığı, fikirlerin nasıl test edildiği ve sonuçlarının nasıl ölçüldüğü konularında bilgilenilmelidir.

Alanyazın (literatür) taraması yazılmış kitaplar ya da bir konu hakkında verilmiş yapıtların tümü anlamlarını içerir. alanyazının taranması; araştırma sorunuyla ilgili bilgi içeren dökümanların sistematik bir biçimde betimlenmesini, tasniflenmesini ve anaizini içerir.

Alanyazın bir bilim dalının çeşitli konularında yazılmış eserlerin tümünü ifade eder. Alanyazın taraması ise bir bilim dalının çeşitli konularında yazılmış eserlerin tümüne ulaşmak için mevcut bilgi kaynaklarının gözden geçirilmesi ve ilgili yayınlara ulaşılması işidir.

Alanyazın taraması ise bir bilim dalının çeşitli konularında yazılmış eserlerin tümüne ulaşmak için mevcut bilgi kaynaklarının gözden geçirilmesi ve ilgili yayınlara ulaşılması işidir. Alanyazın tarama bir İnternet taraması değildir! İnternetteki her kaynak güvenilir değildir. Internet, bilgiye ulaşmanın en hızlı ve ucuz yolu olarak araştırmacıların karşısına çıkmaktadır. Buna karşın, İnternet’te yer alan kaynakların belirli bir denetimden geçmemesi, onların değerlendirilmesini güçleştirmekte ve büyük ölçüde okuyucuya bırakmaktadır.

Web kaynaklarını değerlendirme ölçütleri şunlardır:

1. Yetkinlik
2. Doğruluk
3. Nesnellik
4. Güncellik
5. Kapsam

Araştırma Yöntemi

Araştırma yöntemi, araştırmacının araştırma sorularına nasıl cevap bulacağına dair plan yapmasıdır. Araştırma yöntemi, araştırma hedeflerini, veri kaynaklarını, verilerin elde edilme yollarını, karşılaşılabilecek sınırlılıkları ve araştırmacının gerekçelerini içermelidir.

Sınıflandırma Ölçütü Yöntem

• Benimsenen Yaklaşım
  • Pozitivist
  • Yorumlayıcı
  • Karma
• Amaçlarına Göre
  • Teorik
  • Uygulamalı
• Modeline Göre
  • Betimsel
  • İlişkisel
  • Deneysel
• Ele Alınan Süre
  • Kesitsel
  • Boylamsal

olarak inceleyebiliriz.

Benimsenen Yaklaşıma Göre: Pozitivist yaklaşımda araştırmanın sübjektif değerlendirmelerden ve bireysel yorumlardan arındırılması gerektiği düşünülür. Tümevarım niteliğindedir. Değişkenler arasındaki nedensel ilişkileri izah etmeye çalışır. Genellikle nicel veriler kullanır.

Amaçlarına Göre: Teorik araştırmalar, olaylar arasındaki ilişkileri keşfetme ve teori geliştirme amacını taşırlar. Bu tür araştırmalar daha çok bilim adamları ve araştırma kurumları tarafından yapılmaktadır. Araştırmacı, güncel sorunlara cevap vermekten çok bilime katkıda bulunmayı hedefler.

Modeline Göre: Değişkenlerin ana kütle ya da örneklemdeki dağılımı, istatistikleri, frekans dağılımları gibi bilgilerin elde edilmesi amacıyla yapılan bilimsel araştırmalara, betimsel ya da tarama araştırmaları denir. Bu tür araştırmalar, geçmişte ya da hâlen var olan bir durumu varolduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırmalardır.

Ele Alınan Süreye Göre: Araştırmacı deney yapıyor, anket düzenliyor veya herhangi bir süreci gözlemliyor olabilir. Yaptığı iş ne olursa olsun, araştırmacının süreye karar vermesi gerekir. Birincil veri kullanılan çalışmalarda, özellikle anket çalışmalarında çoğunlukla kesit çalışmaları yapılmaktadır.