Havacılık Emniyeti Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Geri bildirim kavramı nasıl açıklanır?

Gönderici tarafından iletişimin amacına ulaşıp ulaşmadığının kontrol edilmesi önemlidir. Göndericinin iletmek istediği duygu, düşünce ve bilginin alıcı tarafından alınıp alınmadığını, algılandıysa ne oranda doğru algılandığını kontrol ettiği işlem geri bildirim olarak ifade edilmektedir.

NOTECHS (Nontechnical Skills) adlı sistem liderlik ve yönetim becerileri açısından kaça ayrılır?

EKY’nin başarısını ölçmeye yarayan NOTECHS (Nontechnical Skills) adlı sistem liderlik ve yönetim becerilerini dört ayrı sınıfta toplamaktadır. Bu sınıflama aynı zamanda EKY eğitimlerinin liderlik konusunda geliştirmeyi hedeflediği becerileri de ortaya koymaktadır. Liderlik becerileri NOTECHS tarafından, aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
• Otorite ve kendine güven: Lider, ekip üyelerinin fikirlerini rahatça ifade edebilecekleri bir çalışma ortamı oluşturmalıdır.

• Standartların oluşturulması ve uygulanmasını sağlama: Liderin, uçuşun emniyetli bir biçimde tamamlanması için gerekli olan kuralların uygulanmasını sağlaması gerekmektedir.

• Planlama ve koordinasyon: Liderin uçuşla ilgili tüm planlamaları yapması gerekmektedir.

• İş yükü yönetimi: Görev önceliklerinin lider tarafından yapılması gerekmektedir.

Ekip Kaynak Yönetiminin bileşenleri nelerdir?

Ekip Kaynak Yönetimi programlarının bileşenleri, ekip üyelerinin sahip olması gereken teknik olmayan becerileri kazandırmayı hedeflemektedir. Bu anlamda, havayolu işletmeleri EKY eğitimleri ile ekiplerin “iletişim”, “durumsal farkındalık”, “karar verme”, “takım çalışması”, “iş yükü” ve “stres yönetimi” becerilerini geliştirmeye çalışmaktadır.

Karar verme aşamaları nasıl sıralanır?

Psikoloji alanında karar verme konusundaki çalışmalar incelendiğinde genel olarak
karar vermenin birtakım aşamalardan meydana geldiği belirtilmektedir. Bu aşamaları şu şekilde sıralandırmak mümkündür:
• Tanıma aşaması: Ortaya çıkan problemi oluşturan durum ve engellerin tanınmaya çalışıldığı aşamadır.

• Üretme aşaması: Değişik çözüm seçeneklerinin araştırıldığı aşamayı ifade etmektedir. Bu süreçte belirlenen seçenekler uygulanmaya koyularak değerlendirilir. Uygulamalardan hiçbir çözüm elde edilemiyorsa diğer aşamaya geçilmektedir.

• Kuluçka aşaması: Belirlenen seçeneklerden çözüm üretilememesi durumunda
problem bir yana bırakılarak başka şeylerle uğraşılır.

• Yeniden değerlendirme aşaması: Belirli bir süre problemle ilgilenilmeyi bırakmanın ardından tekrar probleme dönülür. Birey bu süreçte problemi yeniden değerlendirir ve çözüm bulana kadar karar verme aşamaları tekrarlanır. Karar verme sürecinde aşamalarının uygulanması her zaman belirtilen sıralamayı izlemeyebilmektedir.

Dispeçerin tanımı nasıl yapılmaktadır?

Uçuş harekat uzmanları, uçuşun herhangi bir safhasında mesul (sorumlu) pilotun talebi veya ele ulaşan bilgiler ışığında uçuşun emniyetli ve etkin bir şekilde devamını sağlamak için uçuş ekibini bilgilendiren, uçuş hakkındaki bilgilerin gerekli birimlere aktarılması için uçuşu izleyen, acil durum (sabotaj, kaza kırım, uçak kaçırma vb.) bilgilerinin gerekli birimlere iletilmesini sağlayan ilgili otorite tarafından lisanslandırılmış kişiler olarak tanımlanmaktadır

Mesaj kavramı nasıl açıklanır?

Bir iletişim sürecinde mesaj kaynak ve alıcı için aynı anlamı taşıyan, sembollerle ifade edilen, duygu, düşünce ve tutumlardır.

İletişime engel olan sebepler nelerdir?

İletişime engel olan sebeplerden bazıları; fiziksel ortamdan kaynaklanan engeller, iletişim ortamı, cinsiyet farklılıkları, kültürel ve dil farklılıkları, geri bildirim eksikliği, zaman baskısı, algıda seçicilik olarak ifade edilebilir.

Havayolu taşımacılığı hizmetinin oluşturulmasına doğrudan katkıda bulunan iş görenler arasında kimler bulunmaktadır?

Pilotlar, hava aracı bakım teknisyenleri, hava trafik kontrolörleri ve dispeçerler havayolu taşımacılığı hizmetinin oluşturulmasına doğrudan katkıda bulunan iş görenler arasındadır.

Ekip Kaynak Yönetimine ilişkin günümüz prosedürü nasıl işlemektedir?

Teknik olmayan becerilerdeki zayıf performansın emniyeti önemli ölçüde etkilediğinin anlaşılmasından sonra uygulanması tavsiye edilen EKY programları günümüzde ICAO tarafından zorunlu hale getirilmiştir. EKY programları; pilotların, kabin görevlilerinin, bakım teknisyenlerinin, hava trafik kotrolörlerinin ve dispeçerlerin lisanslandırmaya esas eğitimlerinde uygulanmak zorundadır.

İletişim sürecinin başarı ile sonuçlanabilmesi için alıcının sahip olması gereken özellikleri nelerdir?

İletişim sürecinin başarı ile sonuçlanabilmesi için alıcının birtakım özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özellikler şunlar olabilir:
• Alıcı mesajı algılayabilmeli,
• Alıcı geri bildirimi gerçekleştirebilmeli,
• Alıcı göndericiden gelen mesajları belli bir süzgeçten geçirip algılamalı,
• Alıcı aynı zamanda kaynak olma özelliğine de sahip olmalıdır.

Rensis Likert’in Sistem 4 Modeli kapsamında lider türleri kaça ayrılır?

Rensis Likert’in Sistem 4 Modeli kapsamında dört tip lider tanımlanmaktadır. Bunlar
aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
• Sömürücü otoriter lider: Bütün kararları yönetici verir, kimin, ne zaman ve nasıl bir iş yapacağını yöneticiler belirlerler. Başarısızlığı cezalandırırlar. Çalışanlara olan güven azdır.

• Babacan otoriter lider: Kararı yine lider verir fakat işleri yapmada astlar bir dereceye kadar özgürlük ve esnekliğe sahiplerdir.

• Katılımıcı lider: Lider amaçları saptamadan ve karar vermeden önce astlara danışmaktadır. İşlerin nasıl başarılacağı konusunda karar vermede astların oldukça
fazla özgürlükleri bulunmaktadır. Cezadan çok ödüllendirmeye ağırlık verilmektedir.

• Demokratik lider: Likert tarafından önerilen liderlik tipidir. Bu sistemde liderler,
tüm çalışanların kararların alınması sürecine katılımlarını sağlamaktadır.

Düşük emniyet performansına neden olan unsurlar arasında neler yer almaktadır?

Sistem içerisinde yer alan insan unsurunun “iletişim”, “durumsal farkındalık”, “iş yükü yönetimi”, “liderlik”, “takım çalışması”, “karar verme” ve “stres yönetimi” becerilerindeki düşük performans seviyesi insan hataları ve ihlallerine dolayısıyla düşük emniyet performansına neden olabilmektedir.

Dispeçerlerin vazifeleri sırasında uçuş emniyetini etkileyecek işleri arasında neler yer almaktadır?

Dispeçerler görevlerini icra ederlerken uçuş emniyetini etkiliyebilecek birçok iş yapabilmektedirler. Bunlar aşağıda özetlenmektedir:

• SIGMET’ler, uçuş rotası üzerinde yer alan türbülans ve fırtınalar ile ilgili bilgileri uçuş ekibine iletme,

• Değişen rüzgar bilgisi gibi operasyonel çevreye dair güncel bilgileri uçuş ekibine iletme,

• Varış meydanı ve alternatif meydanların hava durumları ile ilgili bilgileri uçuş ekibine iletme,

• Terminal sıkışıklıkları, kapatılan havalimanı bölgeleri ya  da PAT sahaları yüzey bilgileri gibi konuları uçuş ekibine iletme,

• Uçuş ekibine ihtiyaç olması halinde alternatif havalimanı önerme,

• Uçuş planlarını düzenleme ve gerekli olduğu durumda güncelleme.

Beraber çalışma yürütecek takımların özellikleri neler olmalıdır?

Etkili bir takımın belirli özelliklerinin olması gerektiğinden bahsetmektedir. Bu özellikleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
• Rahat, yumuşak ve resmî olmayan bir iklim,
• Takımın işiyle ilgili ve o sınırlar içinde kalmak üzere hemen herkesin tartışmalara
katılması,
• Üyeler tarafından iyice anlaşılıp benimsenmiş grup hedeflerinin varlığı. Bu hedeflere ilişkin tartışmaların, herkesin benimseyebileceği bir formüle varıncaya kadar sürmesi,
• Her üyenin düşüncelerini çekinmeden söyleyebilmesi ve dinlenmesi,
• Anlaşmazlıkların baskıcı bir tutumla ele alınmayıp nedenlerinin araştırılarak çözümlenmeye çalışılması,
• Hemen herkesin onaylayabildiği bir biçimde karar alınması ve buna uygun davranılması,
• Eleştirilen açık ve rahat bir biçimde yapılabilmesi, saldırganlıktan kaçınılması,
• Eyleme, uygulamaya geçilmeden önce herşeyin açıkça ortaya konulması,
• Liderliğe gereksiz biçimde boyun eğiciliğin olmaması ve liderliğin hükmetme boyutunu kullanmaması, zaman zaman ve duruma göre el değiştirmesi. Kimin denetlendiğinden çok, işin yapılmış olmasının önem taşıması,
• Grup üyelerinin iş bilincine sahip olmaları şeklinde sıralanabilir.

Uçuş planlama kapsamında hangi süreçler yer almaktadır?

Uçuşun planlanması ile ilgili süreçte birçok ölçüt yer almaktadır. Uçuş planlama, hava aracının uçuşu boyunca en emniyetli uçabileceği rotaların, yakıt miktarının uçuş ekonomisi ve konforunu da göz önünde bulundurularak belirlenmesi süreçlerini kapsamaktadır.

İş yükünün artması ile ortaya çıkan bireysel performansın düşmesine neden olan etkiler nelerdir?

İş yükünün artması ile ortaya çıkan bireysel performansın düşmesine neden olan etkiler aşağıdaki gibi sıralanabilir (UK CAA, 2014, s.58):
• Dikkat yoğunlaşması ve tek bir göreve odaklanma,
• Durumsal farkındalığın azalması,
• Kestirme karar verme davranışına sık başvurma, durumu daha az ayrıntılı inceleme,
• Yorgunluk artması. Ayrıca, sürekli iş yükü ve bu iş yükü ile başa çıkamama duygusu strese neden olabilmektedir.

Dispeçerlerin sorumlulukları arasında neler yer almaktadır?

Dispeçerlerin sorumlulukları aşağıda verilmektedir:
• Havaaraçlarının mümkün olduğunca hızlı ve emniyetli bir şekilde kalkışa hazırlanmalarını sağlamak,
• Herhangi bir hava aracının uçuşa hazırlanması ile ilişkili farklı operasyonların ya da işlemlerin ve hizmetlerin tümünün, söz konusu uçağın kendisine tahsis edilmiş zamanda kalkış gerçekleştirebilmesine imkân verecek şekilde doğru zamanda ve doğru sırada bir araya getirilmesini sağlamak,
• Temizlik, yakıt ikmali ile bagaj ve kargo yüklemesi işlemlerini kapsayan faaliyetleri takip etmek, kalkışa hazır olduklarından emin olmak üzere kabin ekibi ve hava aracı bakım teknisyenleri ile yakından ilişki kurarak bu kişilerle birlikte hareket etmek.

Kokpit Kaynak Yönetimi programının amacı nedir?

Kokpit Kaynak Yönetimi kapsamında özellikle kokpit ekibinin iletişim, karar verme ve liderlik becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Havacılıkta iletişimin önemi nedir?

İletişim, havacılık emniyetinin sağlanmasında çalışanların sahip olması gereken önemli bir beceridir. Nitekim, uçuş sürecinde ilgili çalışanlar arasında kurulan etkin bir iletişim iş yükünün düşmesine ve hataların azalmasına neden olabilmektedir. Operasyon sırasında kurulan açık iletişim, uçuş süreçlerinin öncesinde planlamaya yönelik ve uçuş sonrasında problemlerin çözümlenmesine yönelik kurulan iletişim yüksek performanslı çalışanların bir özelliği olarak göze çarpmaktadır. Karar verme süreçlerinde havacılık çalışanları nitelikli veriye, malumata ve bilgiye ihtiyaç duyarlar. Etkili, açık iletişim sayesinde ekip üyeleri birbirlerine gereken veri ve bilgiyi sağlayabilmektedirler. Elde edilen nitelikli veri ve bilgi; problem çözmeyi, karar vermeyi hızlı, etkili ve daha kolay hale getirmektedir.

İletişim sürecinin başarı ile sonuçlanabilmesi için kaynağın sahip olması gereken özellikleri nelerdir?

İletişim sürecinin başarı ile sonuçlanabilmesi için kaynağın birtakım özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özellikler şunlar olabilir:
• Kaynak güvenilir olmalı,
• Kaynak mesajı etkin bir şekilde kodlayabilmeli,
• Kaynak belli bir saygınlığa sahip olmalı,
• Kaynak bulunduğu sosyokültürel ortama uyumlu olmalıdır.

Kod kavramı nasıl tanımlanır?

İletişim süreci ancak gönderici ve alıcının anlamlandırabilecekleri ortak bir sembol sisteminin mesajı kodlamada kullanılması ile amacına ulaşabilir. Kod, mesajın işaret haline dönüşmesinde kullanılan simgeler ve bunlar arasındaki ilişkileri düzenleyen kuralların tamamına verilen addır. Kodlama ise, bir mesajın iletişim kanallarının özelliklerine uygun şekilde, bir simgeleştirme sistemi aracılığıyla fiziksel olarak iletilebilecek veya taşınabilecek hale çevrilmesidir.

Dispeçerler ve liderlik ilişkisi nasıl açıklanır?

Dispeçerler, uçuş planlamasının yapılmasından sorumlu olmanın yanısıra uçuşun izlenmesi işini yönetmektedirler. Hava aracının uçuş sırasında farklı kuruluşlardan aldıkları hizmetlerin koordine edilmesi liderliği dispeçerler için önemli hale getirmektedir. Ayrıca, dispeçerlerin de ekip hâlinde çalışması tutarlı takım performansının başarılmasını gerektirmektedir. Bu anlamda liderlik, dispeçerlerin ekip olarak performansları üzerinde etkili olan unsurlardan birisidir.

Kaynak Yönetimi ve Hat Odaklı Uçuş Eğitimleri nasıl açıklanır?

Sistem içerisinde yer alan insanların birbirleri ile olan etkileşimlerine, kazalara olan ciddi etkileri nedeniyle büyük önem atfedilmektedir. Bu nedenle, sistem içerisinde yer alan insanların birbirleri ile olan etkileşimlerin en iyi şekilde yönetilerek kazalara neden olabilecek hataların engellenmesi konusunda Kaynak Yönetimi ve Hat Odaklı Uçuş Eğitimleri (Line Oriented Flight Training – LOFT) geliştirilmiştir.