Hava Trafik Kontrol Hizmetleri Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Uluslararası Sivil Havacılık Kuruluşu konseyi, Nisan 1948’de Annex 2’yi ve Kasım 1951’de de Annex 2 değişikliğini hayata geçirmiş, anlaşmanın “Açık denizler üzerinde bu kurallar istisnasız olarak geçerlidir” şeklindeki kaçıncı maddesinden yola çıkarak, bu Annex’in uçuşla ve uçakların manevralarıyla ilgili kurallardan oluşması gerektiğine karar vermiştir?

12. maddesinden.

Bir uçuş planı, uygun hava trafik hizmetleri tarafından gerekli görülen şu maddeler ile ilgili bilgileri barındırmalıdır?

• Uçak tanımlaması (kimliği)

• Uçuş kuralları ve uçuş tipi

• Uçak sayısı ve tipleri ile dümen suyu türbülans kategorileri • Ekipman

• Kalkış hava alanı (uçuş planı uçuş sırasında çekilmişse, kalkış hava alanı yerine, uçuş hakkında ek bilginin temin edilebileceği bir konum belirtilmelidir)

• Tahmini takoz çekme saati (EOBT) (eğer uçuş planı uçuş sırasında sunulmuşsa, tahmini takoz çekme saati yerine uçuş rotası üzerindeki ilk noktaya olan tahmini varış zamanına dair bilgi verilmelidir)

• Seyir hızları

• Seyir seviyeleri

• Takip edilecek rota

• Varış hava alanı ve uçuş operasyonu boyunca geçecek tahmini toplam süre

• Yedek hava alanları

• Yakıtın ne kadar sürelik uçuşa yeteceği

• Uçaktaki kişi sayısı

• Acil durum ve kurtarma ekipmanı

• Diğer bilgiler

Kontrollü bir uçuş operasyonu öncesinde ve gerekirse uçuş sırasındaki diğer zamanlarda zaman kontrolü yapılmalıdır. Operatör ya da uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından başka bir düzenleme yapılmadığı sürece zaman kontrolü ne ünitesiyle iletişime geçerek yapılır?

Hava trafik hizmetleri ünitesiyle iletişime geçerek yapılır.

Kontrollü bir uçuştan önce ya da bir uçuşun kontrollü kısmının gerçekleşmesinden önce bir hava trafik kontrol müsaadesi alınmalıdır. Böyle bir müsaade nasıl talep edilir?

Böyle bir müsaade hava trafik kontrol birimine bir uçuş planı sunularak talep edilir.

Eğer uçak aletli meteorolojik koşullarda ise ya da aletli uçuş kurallarına uygun olarak uçuş gerçekleştiren pilot uçuşun görerek meteorolojik koşullarda tamamlanabileceğini düşünmüyorsa neler yapmalıdır?

• Aksi, bölgesel hava seyrüsefer anlaşması temelinde şart koşulmadığı takdirde, hava trafik kontrol hizmetinin radarsız olarak verildiği hava sahasında, pozisyonunu rapor edemediği son zorunlu rapor noktasından itibaren 20 dakika boyunca en son atanan hızı ve seviyeyi ya da bu seviyeden daha yüksekte ise asgari uçuş irtifasını muhafaza etmelidir. Daha sonra seviye ve hızını doldurulmuş uçuş planına uygun olarak düzeltmelidir.

• Hava trafik kontrol hizmetinin temininde radarın kullanıldığı hava sahasında aşağıdakilerden en geç olanı hangisiyse o zamandan itibaren 7 dakika boyunca, atanmış olan son hız ve seviyeyi ya da bu seviyeden daha yüksekte ise asgari uçuş irtifasını korumalıdır. Sonrasında ise doldurulmuş olan uçuş planındaki seviye ve hızına dönmelidir.

• En son atanan seviye ya da asgari uçuş irtifasına varıldığı zaman, • Transponder’a kod 7600 bağlandığı zaman ya da

• Zorunlu rapor noktasında pozisyon raporu veremediğinde.

• Belli bir sınır olmaksızın Saha Seyrüseferi (RNAV) kullanarak ofset devam etmesi için radar vektörü verildiğinde ya da hava trafik kontrol birimi tarafından yönlendirildiğinde, uygun olan asgari uçuş irtifasını dikkate alarak bir sonraki önemli noktaya varmadan önce güncel uçuş planındaki rotasına dönmelidir.

• Hava alanına hizmet veren uygun (ve tahsis edilmiş) bir seyrüsefer yardımcısı ya da sabit noktaya doğru güncel uçuş planındaki rotasını takip ederek uçuşuna devam etmeli ve alçalışa başlayana kadar bu seyrüsefer yardımcısı ya da sabit nokta üzerinde beklemelidir.

• En son alınan ve doğrulanan Muhtemel Yaklaşma Zamanında (EAT) veya herhangi bir muhtemel yaklaşma zamanı alınmamış ve doğrulanmamışsa Tahmini Varış Zamanında (ya da bu zamanların yakınlarında), önceki maddede bahsedilen seyrüsefer yardımcısı üzerinde alçalışa başlamalıdır.

• Atanmış olan bu seyrüsefer yardımcısı ya da sabit nokta için belirlenen normal bir aletli yaklaşma prosedürünü tamamlamalı ve

• Mümkünse, tahmini varış zamanından ya da doğrulanan son muhtemel yaklaşma zamanından sonraki 30 dakika içinde, hangisi geçse, inmelidir.

Kol uçuşu yapılmak isteniyorsa uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenmiş olan şartlar nelerdir?

Eğer kol uçuşu yapılmak isteniyorsa uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenmiş olan aşağıdaki şartlara uyulmalıdır:
• Uçakların kaptan pilotları arasında ön anlaşma yapılmalı,
• Seyrüsefer ve pozisyon raporlama tek bir uçak gibi yapılmalı,
• Uçaklar arası ayırma sorumluluğu uçuş lideri ve diğer uçakların kaptan pilotlarında olmalı. (Bu sorumluluk, kol uçuşunda yer alan uçaklar arası ayırmayı sağlamak,
formasyona katılmak ve çıkmak için uçakların yaptıkları manevra sırasındaki geçiş
sürecini de kapsamaktadır.)
• Her uçak tarafından uçuş lideri ile arasında yanlamasına ve uzunlamasına 1 km.,
dikey olarak ise 30 m.’lik bir mesafe korunmalıdır.
• Uçuş, kontrolsüz hava sahalarında olmalıdır.

Arkadan gelip öne geçmeye çalışan uçak ne yapmalıdır?

Bir diğerinin simetri düzlemine 70 dereceden daha küçük bir açı oluşturan hat boyunca arkadan yaklaşan uçak sollayan uçaktır. Böyle bir pozisyonda arkadaki uçak gece saatlerinde diğerinin sol ya da sağ seyrüsefer ışıklarından birini göremez. Sollanan uçak yol hakkına sahiptir ve sollayan uçak uçuş başını sağa çevirerek diğer uçağın yolundan çekilmelidir.

Uçaklarda gün boyu açık olması gereken ışıklar nelerdir?

Gün boyu açık olması gereken ışıklar ise aşağıda verilmiştir:
• Uçuş sırasında, çarpışma önleme ışıkları açık olmalı.
• Meydan hareket sahasında hareket hâlindeki uçaklar; diğer uçakların dikkatini çekmeye yarayan ışıkları ve motoru çalışan uçaklar da bunu belirten ışıkları açmalıdır.

Eğer kol uçuşu yapılmak isteniyorsa uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenmiş olan aşağıdaki şartlara uyulmalıdır. Bu şartlar nelerdir?

• Uçakların kaptan pilotları arasında ön anlaşma yapılmalı,

• Seyrüsefer ve pozisyon raporlama tek bir uçak gibi yapılmalı,

• Uçaklar arası ayırma sorumluluğu uçuş lideri ve diğer uçakların kaptan pilotlarında olmalı. (Bu sorumluluk, kol uçuşunda yer alan uçaklar arası ayırmayı sağlamak, formasyona katılmak ve çıkmak için uçakların yaptıkları manevra sırasındaki geçiş sürecini de kapsamaktadır.)

• Her uçak tarafından uçuş lideri ile arasında yanlamasına ve uzunlamasına 1 km., dikey olarak ise 30 m.’lik bir mesafe korunmalıdır.

• Uçuş, kontrolsüz hava sahalarında olmalıdır.

. İniş sırasında yol hakkının nasıl değişiklik gösterir?

• Havadaki, yerdeki ya da sudaki uçak, inmekte olan ya da son yaklaşma safhasındaki uçağa yol vermelidir.

• İniş için hava alanına yaklaşan iki veya daha fazla sayıda havadan ağır uçak olduğunda yüksekte olan uçak alçaktakine yol vermelidir, fakat altta olan uçak son yaklaşmadaki uçağın yolunu kesmek veya önüne geçmek için bu kuraldan faydalanamaz. Bununla birlikte, güç kaynağı olan havadan ağır uçaklar planörlere yol vermelidir.

• Bir uçak acil olarak inmek zorunda olan başka bir uçak olduğunu biliyorsa bu uçağa yol vermelidir.

Eğer rota değişikliği talep ediliyorsa sunulması gereken bilgiler nedir?

• Varış meydanı değişmiyorsa uçak kimliği, talep edilen yeni rotanın tarifi, yenilenmiş zaman tahminleri ve diğer ilgili bilgiler.

• Varış meydanı değişiyorsa uçak kimliği, talep edilen yenilenmiş varış hava alanına olan yenilenmiş rotanın tarifi, yenilenmiş zaman tahminleri, yedek hava alan(lar)ı ve diğer ilgili bilgiler.

Bir uçuşun gerçekleştirildiği seyir seviyeleri “uçuş seviyesi” veya “irtifa” türünden ifade edilir. Uçuş seviyesi ve irtifa nasıl uçuşlar için kullanılmalıdır?

Uçuş seviyesi, kullanılabilir en alçak uçuş seviyesi ve üzerindeki veya geçiş irtifası üzerindeki uçuşlar için kullanılmalıdır. İrtifa ise, en alçak uçuş seviyesinin altındaki veya geçiş irtifası ve altındaki uçuşlar için kullanılmalıdır. Genellikle düz uçuşlarda uçuş seviyesi, iniş ve kalkışlar sırasında ise irtifa kullanılır.

Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından aksi belirtilmediği sürece; hava trafik kontrol hizmeti ya da hava trafik tavsiye hizmetine haiz bir uçuş planı, kalkıştan en az kaç dakika önce sunulmalı ya da uçuş sırasında sunuluyorsa, uçağın bir kontrol sahasına veya tavsiyeli sahaya giriş yapılması planlanan nokta ya da bir havayolu veya tavsiyeli rotayı kat etme noktasına varışından en az kaç dakika önce ilgili hava trafik hizmetleri birimine iletilmiş olmasını sağlamalıdır?

Kalkıştan en az 60 dakika önce sunulmalı ya da uçuş sırasında sunuluyorsa, uçağın aşağıda belirtilen herhangi bir noktaya varışından en az 10 dakika önce ilgili hava trafik hizmetleri birimine iletilmiş olmasını sağlamalıdır.

Uçak tarafından verilen varış raporu hangi bilgileri içermelidir?

• Uçak kimliği

• Kalkış hava alanı

• Son varış hava alanı (sadece iniş hava alanı değiştirildiği durumda)

• Varış hava alanı

• Varış zamanı

Yaklaşık aynı seviyede birbirlerine kesişen rotalardan yaklaşırken ne yapılmalıdır?

• Soldaki uçak sağındakine yol vermelidir:

• Güç kaynağı olan havadan ağır uçaklar hava gemileri, planörler ve balonlara yol vermelidir.

• Hava gemileri planör ve balonlara yol vermelidir.

• Planörler balonlara yol vermelidir.

• Güç kaynağı olan uçaklar, uçak ya da başka bir nesne çeken uçaklara yol vermelidir.

Karşılıklı olarak zıt yönlerden birbirlerine yaklaşan uçaklar çarpışma tehlikesi altındaysa ne yapmalılardır?

Karşılıklı olarak zıt yönlerden birbirlerine yaklaşan uçaklar çarpışma tehlikesi altındaysa her ikisi de sağa dönmelidir.

Çarpışmaları engellemede uçaklardan (ya da diğer araçlardan) hangilerinin ne kadar önceliğe sahip olduğu ve nasıl hareket etmeleri gerektiğini bilmek çok önemlidir. Bunun için çeşitli koşullara göre değişen yol hakkıyla ilişkili kurallar bulunmaktadır. Bunlardan ilki ve en temel olanı nedir ve nasıldır?

İki uçağın yolları çakıştığında, yol hakkı olan uçağın uçuş başını (yani yönünü) ve hızını koruduğudur. Yol hakkı olan uçak uzaklaşıp kuyruk türbülansı yok olmadan, diğer uçak yol hakkı olan uçağın altından, önünden veya üstünden geçemez.

Hava alanı hareket sahası içinde taksi hâlindeki uçakların çarpışma tehlikesi oluştuğunda ne yapılmalıdır?

• Uçaklar birbirlerine zıt yönlerden yaklaşıyorsa her ikisi de durmalı ya da mümkünse sağa dönmelidir.

• İki uçağın da yolları kesişiyorsa diğerini sağında gören uçak yol vermelidir. 

• Diğer uçak tarafından arkadan yaklaşılan uçak yol hakkına sahiptir ve sollayan uçak diğer uçaktan tamamen uzaklaşmalıdır. Manevra sahasında taksi hâlindeki uçak, meydan kontrol kulesi tarafından aksi bir talimat verilmediği sürece tüm pist bekleme pozisyonlarında durup beklemelidir.

İniş sırasında yol hakkının nasıl değiştiğini açıklayınız?

İniş sırasında yol hakkının nasıl değişiklik gösterdiği aşağıdaki maddelerde anlatılmıştır:
• Havadaki, yerdeki ya da sudaki uçak, inmekte olan ya da son yaklaşma safhasındaki uçağa yol vermelidir.
• İniş için hava alanına yaklaşan iki veya daha fazla sayıda havadan ağır uçak olduğunda yüksekte olan uçak alçaktakine yol vermelidir, fakat altta olan uçak son yaklaşmadaki uçağın yolunu kesmek veya önüne geçmek için bu kuraldan faydalanamaz. Bununla birlikte, güç kaynağı olan havadan ağır uçaklar planörlere yol vermelidir.
• Bir uçak acil olarak inmek zorunda olan başka bir uçak olduğunu biliyorsa bu uçağa yol vermelidir.

Uçaklar farklı hallerde ve amaçlarda yakacakları ışıklar nelerdir?

Gün batımından gün doğumuna kadar ve uygun otoritenin belirleyebildiği süreler içinde uçuş gerçekleştiren (havadaki) uçaklar; diğer uçakların dikkatini çekmeye yarayan “çarpışma önleyici ışıkları” ve gözlemciye göreceli yolunu göstermeye yarayan “seyrüsefer ışıklarını” yakmalıdır. Diğer ışıklar bunlarla karışacaksa yakılmamalıdır. Uçağın görünürlüğünü arttırma ihtiyacı duyulursa ilave olarak “iniş ışıkları” ile “uçak gövde projektörleri” de yakılabilir. Gün batımından gün doğumuna kadar olan süre içinde meydan hareket sahası üzerindeki (yerdeki) uçaklar;

• Hareket hâlindeyken; seyrüsefer ışıklarını

• Sabit ışıklandırma ile yeterince aydınlatma olmadığı takdirde; uçakların yapısal sınırlarını göstermeye yarayan ışıklarını

• Uçakların dikkatlerini çekmeye yarayan ışıklarını

• Motorları çalışmakta olan uçaklar, bunu belirten ışıklarını yakmalıdır. Gün boyu açık olması gereken ışıklar ise şunlardır:

• Uçuş sırasında, çarpışma önleme ışıkları açık olmalı

• Meydan hareket sahasında hareket hâlindeki uçaklar; diğer uçakların dikkatini çekmeye yarayan ışıkları ve motoru çalışan uçaklar da bunu belirten ışıkları açmalı Pilot, görevini kötü şekilde etkiliyorsa veya karşı tarafın gözlerini kamaştırarak ona zarar veriyorsa ışıklardan herhangi birini kapatabilir ya da ışık şiddetini azaltabilir.

Eğer kontrollü bir uçuş hata ile güncel uçuş planından saparsa, hangi eylemlerde bulunmalıdır?

• Yoldan sapma: Eğer uçak yol dışındaysa mümkün olan en kısa sürede yola dönmek için derhal uçuş başını (yönünü) düzeltmelidir.

• Gerçek hava hızından sapma: Eğer rapor noktaları arasındaki uçuşun gerçek hava hızı ortalaması ile uçuş planındaki hız arasında (+) (-) % 5’e varan bir fark varsa ya da böyle bir fark olacağı tahmin ediliyorsa uygun hava trafik hizmetleri birimi bilgilendirilmelidir.

• Zaman tahminindeki değişiklik: Sonraki rapor noktası, uçuş bilgi bölgesi sınırı ya da varış hava alanına (hangisine önce geliyorsa) olan tahmini varış zamanında; o Hava trafik hizmetleri birimine bildirilen zamana göre veya o Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenen ya da hava seyrüsefer bölgesel anlaşmaları temelinde belirlenen başka bir zaman dilimine göre 2 dakikadan fazla bir hata oluşursa, en kısa sürede uygun hava trafik hizmetleri birimine yenilenmiş bir tahmini zaman iletilmelidir.

Benzetilmiş bir aletli uçuş gerçekleştirebilmek için ne olmalıdır?

Benzetilmiş bir aletli uçuş gerçekleştirebilmek için; tam işlevsel ikili kontrol uçak üzerinde kurulu hâlde olmalı ve benzetilmiş aletli koşullarda uçan kişinin yanında emniyet pilotu olarak vasıflı bir pilot oturuyor olmalıdır. Emniyet pilotu uçağın önünü ve her iki tarafını da yeterli şekilde görebilmeli. Eğer bu mümkün değilse uçakta emniyet pilotunun görüş eksikliğini kapatacak bir konumda, emniyet pilotu ile iletişim hâlinde olan yetkin bir gözlemci bulundurulmalıdır.

. Kanunsuz girişime uğrayan (kaçırılan) bir uçak ne yapmalıdır?

• Kanunsuz girişime uğradığını

• Durumuyla ilişkili önemli koşulları

• Bu koşullar gereği uçuş planından olan her bir sapmayı uygun hava trafik hizmetleri birimine bildirmek için çaba göstermelidir.

Sinyal memuru ne hizmeti verir?

Her bir sinyal sadece belirtilen amaç için kullanılmalı ve onunla karışabilecek başka hiç bir sinyal kullanılmamalıdır. Bu sinyalleri kullanarak uçaklara kılavuzluk hizmeti veren kişi sinyal memurudur. Uygun otorite tarafından eğitilmiş, bir sinyal memuru olarak lisanslandırılmış ve onaylanmış olmadıkça hiç kimse bu sinyalleri kullanarak bir uçağa rehberlik edemez. Sinyal memurunun uçuş mürettebatı tarafından tanınması için ayırt edilmeyi kolaylaştırıcı bir floresan yelek giymesi gerekir. Gündüz saatlerinde tüm yer ekibi işaretleşme için gündüz floresan çubukları, masa tenisi raketleri ya da eldiven kullanmalıdır. Gece ya da düşük görüş koşullarında ışıklı çubuklar kullanılmalıdır.

Sivil uçakların seyrüseferinde emniyeti sağlamak amacıyla sivil uçakların durdurulması gerekebilir. Bu durumda üye devletler tarafından ne anlaşmasına uygun olarak yayınlanan yönetmelik ve idari talimatlara uyulmaktadır?

Sivil uçakların seyrüseferinde emniyeti sağlamak amacıyla sivil uçakların durdurulması gerekebilir. Bu durumda üye devletler tarafından Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması’na uygun olarak yayınlanan yönetmelik ve idari talimatlara uyulmaktadır.

Gün batımından gün doğumuna kadar olan süre içinde meydan hareket sahası üzerindeki (yerdeki) uçakların yapmaları gereken faaliyetler nelerdir?

Gün batımından gün doğumuna kadar olan süre içinde meydan hareket sahası üzerindeki (yerdeki) uçaklar;
• Hareket hâlindeyken; seyrüsefer ışıklarını,
• Sabit ışıklandırma ile yeterince aydınlatma olmadığı takdirde; uçakların yapısal sınırlarını göstermeye yarayan ışıklarını,
• Uçakların dikkatlerini çekmeye yarayan ışıklarını,
• Motorları çalışmakta olan uçaklar, bunu belirten ışıklarını yakmalıdır

Uluslararası sivil havacılık kuruluşu tarafından Annex 2'de açıklanan hava kuralları nelerdir?

Hava kuralları, Uluslararası Sivil Havacılık Kuruluşu (ICAO: International Civil Aviation Organisation) tarafından yayımlanan Annex 2’de tanımlanmıştır. Ülkemiz de dünyadaki ülkelerin çoğu gibi bu kuruluşa üyedir. Dolayısıyla bu kurallara uymakla mükelleftir.
Genel kurallar şu başlıklar altında incelenecektedir;
• Canın ve malın korunması
• Çarpışmaların önlenmesi
• Uçuş planları
• Sinyaller
• Zaman
• Hava trafik kontrol hizmetleri
• Yasa dışı müdahale
• Önleme
• Görerek meteorolojik koşullarda görüş ve buluta olan mesafe.

Hangi durumlar haricinde her uçak, kontrollü bir uçuş için sunulan güncel uçuş planına ya da güncel uçuş planının ilgili kısmına uymak zorundadır?

• Yanlışlıkla uçuş planından sapma

• Hava koşullarının zorunlu kılması

• Uçuş planında bir değişiklik talep edilmesi ve uygun hava trafik kontrol biriminden müsaade alınması

• Uçağın ani bir eylemde bulunmasını gerektiren acil bir durumun oluşması

Eğer seyir seviyesi değişikliği talep ediliyorsa sunulması gereken bilgiler nedir?

Eğer seyir seviyesi değişikliği talep ediliyorsa uçak kimliği, talep edilen yeni seyir seviyesi ve bu seviyedeki seyir hızı verilmeli. Ayrıca uçak eğer bir sonraki uçuş bilgi bölgesi sınırlarını geçecekse bu sınıra olan yenilenmiş zaman tahminleri de verilmelidir.

Hava alanı hareket sahası içinde taksi hâlindeki uçakların çarpışma tehlikesi oluştuğunda yapılması gerekenler nelerdir?

Hava alanı hareket sahası içinde taksi hâlindeki uçakların çarpışma tehlikesi oluştuğunda;
• Uçaklar birbirlerine zıt yönlerden yaklaşıyorsa her ikisi de durmalı ya da mümkünse sağa dönmelidir.
• İki uçağın da yolları kesişiyorsa diğerini sağında gören uçak yol vermelidir,
• Diğer uçak tarafından arkadan yaklaşılan uçak yol hakkına sahiptir ve sollayan uçak diğer uçaktan tamamen uzaklaşmalıdır. Manevra sahasında taksi hâlindeki uçak, meydan kontrol kulesi tarafından aksi bir talimat verilmediği sürece tüm pist bekleme pozisyonlarında durup beklemelidir.

İrtifa kavramını açıklayınız? 

İrtifa, bir nesnenin, noktanın ya da seviyenin ortalama deniz seviyesinden dikey mesafesini ifade eder.

Uçak operasyonunun hava kurallarına uyumlu olmasından kim sorumludur? 

Uçak operasyonunun hava kurallarına uyumlu olmasından uçağın kaptan pilotu sorumludur. Uçağı bizzat kullanan kişinin başka pilot (yardımcı pilot) olması bu durumu değiştirmez. Ancak emniyet için gerekli olduğuna kanaat getirdiği durumlarda kaptan pilot bu kuralların dışına çıkabilir.

Uçuş planı hangi operasyonlardan önce sunulmalıdır?

Uçuş planı aşağıdaki operasyonlardan önce sunulmalıdır:
• Hava trafik kontrol hizmetine haiz olan herhangi bir uçuş ya da bu uçuşun bir bölümü,
• Tavsiyeli hava sahası içinde aletli uçuş kurallarına göre gerçekleştirilen herhangi bir uçuş,
• Uçuş bilgi, uyarı, arama ve kurtarmanın temin edilmesini kolaylaştırmak için uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından gerekli görülen belirli sahaların içinde ya da belirli rotalar boyunca gerçekleştirilen herhangi bir uçuş,
• Yetkili askerî birimler ya da komşu devletin hava trafik hizmetleri birimleri ile koordinasyonu kolaylaştırmak için uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından gerekli görülen bazı sahaların içinde ya da bazı rotalar boyunca gerçekleştirilen herhangi bir uçuş. (Bu sayede komşu birim uçağı tanır ve teşhis amaçlı olarak uçakları durdurmaya kalkmaz.)
• Uluslararası sınırları kat eden herhangi bir uçuş.

Güncel uçuş planıyla uyumlu olarak görerek meteorolojik koşullarda uçuşun gerçekleşmesi mümkün olmayacağı anlaşılırsa yapılması gereken faaliyetler nelerdir?

Güncel uçuş planıyla uyumlu olarak görerek meteorolojik koşullarda uçuşun gerçekleşmesi mümkün olmayacağı anlaşılırsa kontrollü olarak gerçekleştirilen görerek uçuş kurallarına bağlı bir uçuş:
• Uçağın varış hava alanına ya da bir yedek hava alanına görerek meteorolojik koşullarda uçuşuna devam etmesini sağlamak için değiştirilmiş bir müsaade talep etmeli veya hava trafik kontrol müsaadesi gereken hava sahasını terk etmelidir.
• Eğer böyle bir müsaade alamazsa görerek meteorolojik koşullarda uçuşuna devam etmeli ve ilgili hava sahasını terk etmek ya da en yakındaki uygun hava alanına inmek gibi seçeneklerden hangisini uygulayacağını uygun hava trafik kontrol birimine bildirmelidir.
• Eğer kontrol bölgesinde uçuyorsa, özel görerek uçuş kurallarına bağlı olarak uçmak üzere yetki talep etmeli veya
• Aletli uçuş kurallarına uygun olarak uçuş yapmak için müsaade talep etmelidir.

Kesişen rotalarla ilgili uyulması gereken kurallar nelerdir?

• Güç kaynağı olan havadan ağır uçaklar hava gemileri, planörler ve balonlara yol vermelidir.
• Hava gemileri planör ve balonlara yol vermelidir.
• Planörler balonlara yol vermelidir.
• Güç kaynağı olan uçaklar, uçak ya da başka bir nesne çeken uçaklara yol vermelidir. bunun dışındaki durumlarda kesişen rotalardan yaklaşırken, soldaki uçak sağındakine yol vermelidir

Bir uçuş planı, uygun hava trafik hizmetleri tarafından gerekli görülen hangi maddeleri barındırmalıdır?

Bir uçuş planı, uygun hava trafik hizmetleri tarafından gerekli görülen şu maddeler ile ilgili bilgileri barındırmalıdır:
• Uçak tanımlaması (kimliği),
• Uçuş kuralları ve uçuş tipi,
• Uçak sayısı ve tipleri ile dümen suyu türbülans kategorileri,
• Ekipman,
• Kalkış hava alanı (uçuş planı uçuş sırasında çekilmişse, kalkış hava alanı yerine, uçuş hakkında ek bilginin temin edilebileceği bir konum belirtilmelidir),
• Tahmini takoz çekme saati (EOBT) (eğer uçuş planı uçuş sırasında sunulmuşsa, tahmini takoz çekme saati yerine uçuş rotası üzerindeki ilk noktaya olan tahmini varış zamanına dair bilgi verilmelidir),
• Seyir hızları,
• Seyir seviyeleri,
• Takip edilecek rota,
• Varış hava alanı ve uçuş operasyonu boyunca geçecek tahmini toplam süre,
• Yedek hava alanları,
• Yakıtın ne kadar sürelik uçuşa yeteceği,
• Uçaktaki kişi sayısı,
• Acil durum ve kurtarma ekipmanı,
• Diğer bilgiler.

Uçuşla ilgili rota değişikliği talep ediliyorsa yapılması gereken faaliyetler nelerdir?

Eğer rota değişikliği talep ediliyorsa:
• Varış meydanı değişmiyorsa uçak kimliği, talep edilen yeni rotanın tarifi, yenilenmiş zaman tahminleri ve diğer ilgili bilgiler.
• Varış meydanı değişiyorsa uçak kimliği, talep edilen yenilenmiş varış hava alanına olan yenilenmiş rotanın tarifi, yenilenmiş zaman tahminleri, yedek hava alan(lar)ve diğer ilgili bilgiler.

Eğer uçak aletli meteorolojik koşullarda ise ya da aletli uçuş kurallarına uygun olarak uçuş gerçekleştiren pilot uçuşun görerek meteorolojik koşullarda tamamlanabileceğini düşünmüyorsa yapılması gereken faaliyetler nelerdir?

Eğer uçak aletli meteorolojik koşullarda ise ya da aletli uçuş kurallarına uygun olarak uçuş gerçekleştiren pilot uçuşun görerek meteorolojik koşullarda tamamlanabileceğini düşünmüyorsa;
• Aksi, bölgesel hava seyrüsefer anlaşması temelinde şart koşulmadığı takdirde, hava trafik kontrol hizmetinin radarsız olarak verildiği hava sahasında, pozisyonunu rapor edemediği son zorunlu rapor noktasından itibaren 20 dakika boyunca en son atanan hızı ve seviyeyi ya da bu seviyeden daha yüksekte ise asgari uçuş irtifasını muhafaza etmelidir. Daha sonra seviye ve hızını doldurulmuş uçuş planına uygun olarak düzeltmelidir.
• Hava trafik kontrol hizmetinin temininde radarın kullanıldığı hava sahasında aşağıdakilerden en geç olanı hangisiyse o zamandan itibaren 7 dakika boyunca, atanmış olan son hız ve seviyeyi ya da bu seviyeden daha yüksekte ise asgari uçuş irtifasını korumalıdır. Sonrasında ise doldurulmuş olan uçuş planındaki seviye ve hızına dönmelidir.
• En son atanan seviye ya da asgari uçuş irtifasına varıldığı zaman,
• Transponder’a kod 7600 bağlandığı zaman ya da
• Zorunlu rapor noktasında pozisyon raporu veremediğinde.
• Belli bir sınır olmaksızın Saha Seyrüseferi (RNAV) kullanarak ofset devam etmesi
için radar vektörü verildiğinde ya da hava trafik kontrol birimi tarafından yönlendirildiğinde, uygun olan asgari uçuş irtifasını dikkate alarak bir sonraki önemli noktaya varmadan önce güncel uçuş planındaki rotasına dönmelidir.
• Hava alanına hizmet veren uygun (ve tahsis edilmiş) bir seyrüsefer yardımcısı ya da sabit noktaya doğru güncel uçuş planındaki rotasını takip ederek uçuşuna devam etmeli ve alçalışa başlayana kadar bu seyrüsefer yardımcısı ya da sabit nokta üzerinde beklemelidir.
• En son alınan ve doğrulanan Muhtemel Yaklaşma Zamanında (EAT) veya herhangi bir muhtemel yaklaşma zamanı alınmamış ve doğrulanmamışsa Tahmini Varış Zamanında (ya da bu zamanların yakınlarında), önceki maddede bahsedilen seyrüsefer yardımcısı üzerinde alçalışa başlamalıdır.
• Atanmış olan bu seyrüsefer yardımcısı ya da sabit nokta için belirlenen normal bir aletli yaklaşma prosedürünü tamamlamalı ve
• Mümkünse, tahmini varış zamanından ya da doğrulanan son muhtemel yaklaşma zamanından sonraki 30 dakika içinde, hangisi geçse, inmelidir.

Görerek meteorolojik koşullar altında uçan bir uçakta yapılması gereken faaliyetler nelerdir?

Görerek meteorolojik koşullar altında iken uçak:
• Görerek meteorolojik koşullar altında uçuşuna devam etmeli, en yakın uygun hava alanına inmeli ve uygun hava trafik hizmetleri birimine mümkün olan en hızlı şekilde varışını bildirmelidir.
• Gerekli görüyorsa, uçuşunu aşağıdakilere uygun şekilde aletli uçuş kurallarına tabi olarak tamamlamalıdır.

Kanunsuz girişime uğrayan (kaçırılan) bir uçakta yapılması gerekenler nelerdir?

Kanunsuz girişime uğrayan (kaçırılan) bir uçak;
• Kanunsuz girişime uğradığını,
• Durumuyla ilişkili önemli koşulları ve
• Bu koşullar gereği uçuş planından olan her bir sapmayı uygun hava trafik hizmetleri birimine bildirmek için çaba göstermelidir.

Bir hava alanı üzerinde veya çevresinde operasyon gerçekleştiren bir uçak, hava alanı kontrol bölgesinde olsun ya da olmasın neler yapılmalıdır?

• Çarpışmalardan kaçınmak için hava alanındaki diğer araçları gözlemlemelidir.

• Operasyon hâlindeki diğer uçaklar tarafından oluşturulan trafik paternine (düzenine) uymalı ya da kaçınmalıdır.

• Aksi bir talimat verilmedikçe, iniş için yaklaşırken ve kalkıştan sonra tüm dönüşleri sola doğru gerçekleştirmelidir.

• Pist yapılandırması ya da hava trafiği ile ilgili faktörler aksini gerektirmedikçe iniş ve kalkışlar rüzgâra karşı yapılmalıdır.

Uçuş planı hangi operasyonlardan önce sunulmalıdır:?

• Hava trafik kontrol hizmetine haiz olan herhangi bir uçuş ya da bu uçuşun bir bölümü

• Tavsiyeli hava sahası içinde aletli uçuş kurallarına göre gerçekleştirilen herhangi bir uçuş

• Uçuş bilgi, uyarı, arama ve kurtarmanın temin edilmesini kolaylaştırmak için uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından gerekli görülen belirli sahaların içinde ya da belirli rotalar boyunca gerçekleştirilen herhangi bir uçuş

• Yetkili askerî birimler ya da komşu devletin hava trafik hizmetleri birimleri ile koordinasyonu kolaylaştırmak için uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından gerekli görülen bazı sahaların içinde ya da bazı rotalar boyunca gerçekleştirilen herhangi bir uçuş (Bu sayede komşu birim uçağı tanır ve teşhis amaçlı olarak uçakları durdurmaya kalkmaz.)

• Uluslararası sınırları kat eden herhangi bir uçuş

Hava durumunun kötüleşmesinden kastedilen şey görerek meteorolojik koşulların (VMC) sağlanamamasıdır. Güncel uçuş planıyla uyumlu olarak görerek meteorolojik koşullarda uçuşun gerçekleşmesi mümkün olmayacağı anlaşılırsa kontrollü olarak gerçekleştirilen görerek uçuş kurallarına bağlı bir uçuşta ne yapılmalıdır?

• Uçağın varış hava alanına ya da bir yedek hava alanına görerek meteorolojik koşullarda uçuşuna devam etmesini sağlamak için değiştirilmiş bir müsaade talep etmeli veya hava trafik kontrol müsaadesi gereken hava sahasını terk etmelidir.

• Eğer böyle bir müsaade alamazsa görerek meteorolojik koşullarda uçuşuna devam etmeli ve ilgili hava sahasını terk etmek ya da en yakındaki uygun hava alanına inmek gibi seçeneklerden hangisini uygulayacağını uygun hava trafik kontrol birimine bildirmelidir.

• Eğer kontrol bölgesinde uçuyorsa, özel görerek uçuş kurallarına bağlı olarak uçmak üzere yetki talep etmeli veya

• Aletli uçuş kurallarına uygun olarak uçuş yapmak için müsaade talep etmelidir.

Otorite tarafından belirtilen bazı şartların oluşup uygun hava trafik hizmetleri biriminin bilgilendirme, tavsiye veya müsaadesine göre yapılması haricinde yapılmaması gereken davranışlar nelerdir?

Uygun otorite tarafından belirtilen bazı şartların oluşup uygun hava trafik hizmetleri biriminin bilgilendirme, tavsiye veya müsaadesine göre yapılması haricinde:
• Havadaki bir uçaktan hiçbir şey atılamaz ya da püskürtülemez,
• Bir uçak tarafından hiçbir uçak ya da nesne çekilemez,
• Acil durum haricinde paraşüt alçalışı yapılamaz,
• Akrobatik uçuş yapılamaz.

Uçakların su üzerindeki operasyonlarla ilgili olarak uymaları gereken kuralar nelerdir?

• İki uçak veya bir uçakla bir deniz taşıtı birbirine yaklaşıyor ve çarpışma riski bulunuyorsa uçak ilgili deniz taşıtının sınırlamalarını da içeren tüm koşulları hesaba katarak dikkatli şekilde hareket etmelidir.
• Kesişen rotalarda birbirine yaklaşan uçaklardan, diğer uçağı veya deniz taşıtını sağında gören uçak yol vermelidir.
• Zıt yönlerden birbirine yaklaşan iki uçak veya bir uçak ve bir deniz taşıtı birbirlerini tamamen geçene kadar sağa dönmelidir.
• Önüne geçilmeye çalışılan uçak ya da deniz taşıtı yol hakkına sahiptir ve öne geçmeye çalışan uçak ya da deniz taşıtı yönünü değiştirmelidir. Suya inen ya da sudan kalkan uçaklar mümkün olduğunca deniz taşıtlarından uzak durmalı ve onların seyrüseferlerini engellememelidir.
• Su üzerindeki tüm uçaklar, gün batımı ile gün doğumu arasındaki zaman diliminin tamamında ya da uygun otorite tarafından belirlenen kısımlarında Denizde Çarpışmaları Engellemek için Uluslararası Düzenlemeler Anlaşmasının gerektirdiği ışıklarını yakmalıdır. Eğer bunu yapmaları mümkün değilse uluslararası düzenlemelere mümkün olduğunca yakın nitelikte ve konumdaki ışıkları yakmalıdır.

Eğer kontrollü bir uçuş hata ile güncel uçuş planından saparsa yapılması gerekenler nelerdir?

Eğer kontrollü bir uçuş hata ile güncel uçuş planından saparsa,şu eylemlerde bulunmalıdır:
• Yoldan sapma: eğer uçak yol dışındaysa mümkün olan en kısa sürede yola dönmek için derhal uçuş başını (yönünü) düzeltmelidir.
• Gerçek hava hızından sapma: eğer rapor noktaları arasındaki uçuşun gerçek hava hızı ortalaması ile uçuş planındaki hız arasında (+) (-) % 5’e varan bir fark varsa ya da böyle bir fark olacağı tahmin ediliyorsa uygun hava trafik hizmetleri birimi
bilgilendirilmelidir.
• Zaman tahminindeki değişiklik: sonraki rapor noktası, uçuş bilgi bölgesi sınırı ya da varış hava alanına (hangisine önce geliyorsa) olan tahmini varış zamanında;
• Hava trafik hizmetleri birimine bildirilen zamana göre veya
• Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenen ya da hava seyrüsefer bölgesel anlaşmaları temelinde belirlenen başka bir zaman dilimine göre 2 dakikadan fazla bir hata oluşursa, en kısa sürede uygun hava trafik hizmetleri birimine yenilenmiş bir tahmini zaman iletilmelidir.