Hava Trafik Kontrol Hizmetleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hava trafik yönetimi Bilimsel olarak çalışmaların hızlanması ne zaman gerçekleşmiştir?

 Hava trafik yönetimi Bilimsel olarak çalışmaların hızlanması ise ancak geçtiğimiz yüzyılın ikinci yarısından sonra gerçekleşmiştir. Oysaki uçak ve havacılık mühendisliği, bilgisayar mühendisliği, endüstri mühendisliği gibi mühendislik bilimlerinden; matematik, fizik gibi temel bilimlerden sürekli faydalanan disiplinler arası bir çalışma alanıdır.

  İlk önceleri yalnızca hava trafik hizmetleri olarak bilinen ve daha geniş anlamıyla hava seyrüsefer hizmetlerini kapsayan sistemin daha sonra ilerleyen süreçte, hangi alanda yoğunluk kazanmıştır?

İlk önceleri yalnızca hava trafik hizmetleri olarak bilinen ve daha geniş anlamıyla hava seyrüsefer hizmetlerini kapsayan sistemin daha sonra ilerleyen süreçte, hava trafik yönetimi olarak daha karmaşık bir yapıya bürünmüştür.

Havayolu ulaştırma sisteminin uçuş emniyeti açısından en önemli bileşen nedir?

Havayolu ulaştırma sisteminin uçuş emniyeti açısından en önemli bileşeni hava trafik yönetimi sistemidir.

Hava trafik yönetimi hangi alanları kapsar?

Bir uçağın emniyetli uçuşundan yalnızca o uçağın pilotu sorumlu iken, hava sahalarında ve hava alanları üzerinde hareket eden tüm uçakların birbirine göre emniyetli uçuşundan hava trafik yönetimi sistemi sorumludur. Hava trafik yönetimi, hava seyrüsefer hizmetleri kapsamında değerlendirilir. Hava seyrüsefer hizmetleri haberleşme-seyrüsefer-izleme, meteoroloji hizmetleri, hava trafik yönetimi ve diğer yardımcı havacılık hizmetlerinden oluşur.

 İlkel dönem hangi tarih aralığını değerlendirilir?

İlkel dönem olarak da nitelendirilebilecek, havacılığın da gelişmeye başladığı, 1930’a Kadar süren bu zaman dilimi, ilk uçağın uçuşu 1903 yılı ile 1930 yılları arasındaki dönemdir.

Havadan ağır hava aracı ile ilk başarılı Uçuş denemesi ne zaman gerçekleşmiştir?

Havadan ağır hava aracı ile ilk başarılı Uçuş denemesi 1903 yılında Wright kardeşler tarafından gerçekleştirilmiştir. Burada amaç havadan ağır bir makinenin A ve B gibi iki nokta arasından hareket etmesiydi.

Havayolu ulaşım sisteminin kullanım gelişmeyi hızlandıran en önemli faktör ne oldu?

İlerleyen zaman içerisinde hava araçlarında ki gelişmeler havayolu ulaşım sisteminin kullanım alanlarını da yavaş yavaş genişletmeye başladı. Doğaldır ki, I. Dünya Savaşında uçakların askerî amaçlı kullanımı bu gelişmeyi hızlandıran en önemli faktör oldu.

Dünya Savaşında uçakların askerî amaçlı kullanımı ile birlikte havacılıkta ne gibi gelişmeler olmuştur ?

Bu yıllarda havacılıkta yaşanan önemli gelişmeler şu şekilde özetlenebilir: 1911 yılında başlayıp 1918 yılında rutin hâle gelen hava yolu ile posta taşımacılığı, 1919 yılında tarımsal amaçlar için uçağın kullanılması, Avrupa’da KLM’nin kuruluşu, 1921 yılında gece uçuşunun yapılması, 1927 yılında Atlantik’in uçakla geçilmesi, 1925 yılında Morrow Raporu ile sivil ve askerî operasyonların ayrılışı Bunlara ilave olarak Avrupa’da 19 ülkenin imzaladığı Hava Seyrüseferi için Uluslararası Anlaşma (ICAN-International Convention for Air Navigation) 1926 yılında imzalanmıştır. Bunu takiben ABD’de, 1927 de Federal Hava Yolları Sistemi (Federal Airways System) kuruldu. 1922 yılında ise Paris’te iki uçak havada çarpıştı. Bunun bir yansıması olarak hava trafik hizmetlerinden “tavsiye hizmetleri” ilk olarak verilmeye başlandı. 1924 yılında ise “kontrol kulesi” terimi ilk kez kullanıldı.

Profesyonel olarak ilk hava trafik kontrol hizmeti ne zaman verildi?

Profesyonel olarak ilk hava trafik kontrol hizmeti 1929 yılında St. Louis Lambert Municipal Hava Alanında Archie W. League tarafından verildi.

  II. Dünya savaşının başlaması ile havayolu ulaştırması sistemi için dönüm noktası olabilecek hangi antlaşma imzalandı?

  II. Dünya savaşının başlaması ile, havayolu ulaştırması sistemi için dönüm noktası olabilecek Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması (Şikago Anlaşması) yürürlüğü girdi. 7 Aralık 1944 tarihinde Şikago’da anlaşma imzalandı.

Şikago Anlaşması’nın imzalanmasının temel nedenleri nelerdi?

Savaş sonrası Avrupa’nın bölünmüşlüğü, sınırların değişmesi, savaş öncesi kurulu havayolu ağı için problem hâline gelmişti. Özellikle ticari haklar bakımından bir devletin hava aracının diğer devletlere veya diğer devletler üzerinden nasıl uçacağı, barış zamanı sınırların geçilmesinin doğuracağı hukuki problemler, seyrüsefer yardımcılarının idamesi gibi temel problemler yanında, havayolu ulaştırmasının küreselliği ve standardizasyonu gibi problemler Şikago Anlaşması’nın imzalanmasının temel nedenleriydi.

Günümüzde CNS sistemleri haberleşmeyi nasıl sağlamaktadır?

Günümüzde CNS sistemlerinin hepsi yere dayalı olmasına rağmen, gelecekte her üçünün de uydu temelli yani havaya dayalı olması öngörülmektedir ki günümüzde de uydu teknolojisi kısmen kullanılmaktadır. Haberleşme günümüzde VHF/UHF kanallardan sürdürülmekteyken  gelecekte uyduya dayalı datalink hatları ile haberleşme öngörülmektedir.

ICAO yayımladığı 4444 numaralı dokümanı neyi kapsamaktadır?

ICAO yayımladığı 4444 numaralı dokümanında hava trafik yönetimini (ATM); “hava trafik hizmetleri, hava sahası yönetimi ve hava trafik akış yönetimi fonksiyonlarının emniyetli, ekonomik ve verimli bir biçimde; havaya ve yere dayalı kolaylıklar ile kesintisiz bir biçimde yürütülebilmesi için hava trafiğinin ve hava sahasının dinamik ve bütünleşik yönetimidir.

ATM’nin amacı nedir?

ATM’nin amacı; • Emniyet seviyesinin artırılması • Düzen seviyesinin artırılması • Kapasiteyi artırırken hava alanı ve hava sahası operasyonlarının verimliliğinin artırılması • Kullanıcı tercihli uçuş yörüngeleri ve tarifeler • Bölgeler arasındaki farklılıkların azaltılması

  Hava trafik yönetiminin amaçları nelerdir?

Hava trafik yönetiminin amaçları; 1. Uçuşların emniyetinin sürdürülmesi, 2. Uçuşların düzenliliğinin sağlanması ve 3. Uçuş ekonomisinin sağlanması Şeklinde özetlenecek olursa hava trafik yönetimi bu amaçlarını üç bileşeni ile birlikte yerine getirir.

Hava trafik yönetimi açısından sunulan tüm hava trafik hizmetlerinin amaçları nelerdir ?

Hava trafik yönetimi açısından sunulan tüm hava trafik hizmetlerinin amaçları ise şunlardır:

1. Uçaklar arasındaki çarpışmaları önlemek

2. Manevra sahasındaki uçakların o sahadaki mânialarla çarpışmasını önlemek

3. Düzenli bir trafik akışını sürdürmek ve hızlandırmak

4. Uçuşların emniyetli ve etkili bir şekilde yürütülebilmesi için faydalı tavsiye ve bilgileri sağlamak

5. Arama-kurtarmaya ihtiyaç duyan uçakla ilgili olarak ilgili kuruluşları uyarmak ve istenildiğinde bu kuruluşlara yardımcı olmak

Hava trafik akış ve kapasite yönetimi yönetmeliği niçin yazılmıştır?

  Hava trafik akış ve kapasite yönetimi; hava trafik kontrol kapasitesinin maksimum ölçüde kullanımını ve trafik yoğunluğunun ilgili hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından yayımlanan kapasitelere uyumlu olmasını temin ederek, hava trafik akışının emniyetli, düzenli ve hızlı şekilde gerçekleşmesine katkıda bulunmak amacıyla verilen bir hizmettir.

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC-Euro- pean Civil Aviation Conference) hava sahasındaki ülkeler adına Brüksel’de bulunan yeni adı ile Ağ Yönetimi eski adıyla Merkezî Akış Yönetim Birimi (CFMU-Central Flow Management Unit) Akış aşamaları nelerdir?

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC-European Civil Aviation Conference) hava sahasındaki ülkeler adına Brüksel’de bulunan yeni adı ile Ağ Yönetimi eski adıyla Merkezî Akış Yönetim Birimi (CFMU-Central Flow Management Unit) tarafından gerçekleştirilmektedir. Akış yönetimi dört aşamada verilmektedir:

1. Stratejik Akış Yönetimi: Uçuş gününden 7 gün veya daha öncesinden (aylar öncesinden) başlayan ve araştırma, planlama ve koordinasyon faaliyetlerinin yapıldığı aşamadır. Bu aşamada EUROCONTROL’un birçok ünitesi Hava Trafik Yönetiminde yer alan ortaklarla (seyrüsefer hizmet sağlayıcıları, hava alanları, hava sahası kullanıcıları ve askerî seyrüsefer hizmet sağlayıcıları) işbirliği içinde çalışır. Bu aşamanın çıktısı Ağ Operasyon Planı’dır. Ağ Operasyon Planı; sezonluk, aylık, haftalık ve günlük tıkanıklık tahminlerini ve bunları çözecek hava trafik akış ve kapasite yönetimi ve hava sahası yönetimi önlemlerini gösteren, trafik talep ve kapasite planlarını içeren bir dokümandır.

2. Ön-Taktik Akış Yönetimi: Uçuştan 6 gün öncesinden başlayıp uçuş gününe kadar süren bu aşamada, planlama ve koordinasyon faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Bu aşamada, mevcut kapasite kaynaklarının yönetilmesi için, en iyi yöntemin ve uygun olan çeşitli hava trafik akış ve kapasite yönetimi önlemlerinin uygulanma gereksinimi analizi yapılır ve uygulanma kararı verilir. Bu aşamanın çıktıları hava trafik akış ve kapasite yönetimi Bilgilendirme Mesajı/Ağ Haberleri ve Ağ Operasyon Planı portali vasıtasıyla yayınlanan hava trafik akış ve kapasite yönetimi Günlük Planıdır.

3. Taktik Akış Yönetimi: Uçuş günü gerçekleştirilen aşamadır. Bu aşamada gerçek trafiğe, kapasiteye ve gözlem değerlerine göre günlük planlar güncellenir. Trafiğin yönetimi slot tahsisi ve rota değişikliği ile sağlanır.

4. Operasyon Sonrası Analizler: Uçuş gününden sonra yapılan bu aşamada operasyon günü ile ilgili analizler yapılır ve önceki üç aşamayla ilgili geri bildirim alınır.

Hava trafik sisteminde problemler yaşanmasının nedenleri nelerdir?

Havayolu ulaşımına talebin zamana göre değişiklik göstermesi dolayısıyla hava trafik sisteminde problemler yaşanmasının nedenleri şu şekilde özetlenebilir:

1. Tatiller ve toplumun seyahat alışkanlığından dolayı belirli zamanlarda görülen trafik yığılmaları 

2. Çeşitli hava trafik yönetim sistemlerinin kapasitelerindeki farklılıklar

3. Olası trafik talepleri ile ilgili olarak yetersiz bilgi toplanması

4. Tıkanıklıkları çözümleyebilecek uygun teknik ve usullerin yetersizliği

Hava trafik kontrol sistemi kapasite problemleri ise havayolu işletmelerine yansırken, sistem verimsizliği olarak hangi negatif sonuçları doğurmaktadır?

Hava trafik kontrol sistemi kapasite problemlerinin sonuçları ise havayolu işletmelerine yansırken, sistem verimsizliği olarak şu istenilmeyen sonuçları doğurmaktadır:

1. Kalkıştan önce veya inişten sonra yerde beklemeler

2. Uçuşta beklemeler

3. Uçakların kendileri için ekonomik olmayan yörüngelerde uçmaları

4. Uçuş yörüngesi değişikliği

5. Uçuş programı ve filo planlamasında aksaklıklar

6. Uçak işleticisi için maliyet riskleri

7. Hava alanları ve terminal binalarında tıkanıklıklar 8. Yolcu tatminsizliği

 Hava trafik kontrol sisteminin kapasitesini belirleyen faktörler nelerdir? 

Hava trafik kontrol sisteminin kapasitesini belirleyen faktörler:

1. Hava sahası kısıtlayıcısı

2. Teknik olanaklar ile ilgili kısıtlayıcılar.

3. Prosedür kısıtlayıcıları

4. Kontrol iş yükü kısıtlayıcısı ve Hava araçlarının performans karakteristikleri

 Slot kavramı ne demektir?

Özellikle büyük hava alanlarında yaşanan tıkanıklara bir çözüm olarak sunulan slot kavramı, hava alanı tesislerinin belirli bir zaman dilimi için havayolu şirketine önceden tahsis edilmesidir.

Hava sahası yönetimi ne demektir?

Hava sahası yönetimi, verilen bir hava sahasında verilen bir zaman diliminde hava sahasının kullanımını maksimum düzeye çıkarmak için yapılan tüm faaliyetlerdir.

  En iyi hava sahası nasıl olmalıdır?

 En iyi hava sahası; içerisinde düzenlenen operasyonlarda beklemelerin en az olduğu, uçuşların en az yakıt sarf ederek ekonomik şekilde tamamlanabildiği, yüksek emniyet düzeyinde ve mevcut yapısı ile gelecekteki trafik talebini karşılayabilecek yapıda olan, tüm bunlara ek olarak hava trafik kontrolörleri ve pilotların iş yükünün az olduğu hava sahalarıdır.

Hava sahası kullanım açısından kaç bölümdür?

Hava sahası, hava araçlarının seyrüseferlerini yaptıkları yerdir. İçerisinde hava trafik hizmetlerinin sağlandığı en büyük hava sahası uçuş bilgi bölgesi olmak üzere; kontrollü, kontrolsüz ve özel kullanımlı hava sahaları olmak üzere üçe ayrılır.

Tehlikeli hava sahaları sınırları nedir?

Tehlikeli hava sahaları içerisinde sivil hava trafiğine tehlike oluşturabilecek aktivitelerin olduğu yine boyutları belirli hava sahalarıdır.

Hava sahası yönetiminin amacı nedir?

Hava sahası yönetiminin amacı, hava sahası veriminin artırılması amacı ile öncelikle hava sahası sınıflamasında bahsedilen sivil-askerî hava sahası ayrımının kaldırılmasıdır. Hava sahasının esnek kullanımı kavramı hava sahasının bütünleşik bir yapıda ele alınarak sivil ve askerî tüm hava sahası kullanıcılarının gereksinimlerinin karşılanması anlayışını ifade eder. Hava sahası yönetimi, akış yönetimi ile beraber gecikmeleri minimize ederek, hava alanı kapasitesini de içeren mevcut hava sahası verimliliğini destekler. Hava sahası yönetimi sonucu, belirli olan sistem kapasitesi ve akış yönetimi aşamasında girdi olan hava trafiği talebi arasındaki dengenin kurulmasıyla toplam verimlilik artırılacaktır.

ATFM yol gecikmesi neyi ifade eder?

Hava trafik yol sektörlerinde aşırı yüklenme olmasını önlemek amacıyla akış yönetimi birimleri tarafından uygulanan düzenlemelere ATFM yol gecikmesi denir. ATFM yol gecikmeleri 2014 yılında %17,2 artmış ve sonuçta uçuş başına 0,61 dakikaya karşılık bir değere gelmiştir.  

Hava trafik yönetiminin görevi nedir?

Hava trafik yönetimi, genel yönetim biliminden bilinen; organizasyon, planlama, kontrol, koordinasyon ve yöneltme fonksiyonları sayesinde tanımlanmış işlevlerini yerine getirir.

Organizasyonun önemi nedir?

Bir uçağa uçuşun planlama (uçuş bilgi), kalkış ve iniş, tırmanma ve alçalma ve seyahat aşamalarında verilmesi gerekli hizmetler birbiri ile ilişkilidir. Fakat bunlar birbirinden farklı özellikler gösterir. Bu farklı hizmetlerin tamamında amaç aynı olduğundan, toplam amaca ulaşma bu hizmetlerin ve hizmetleri gerçekleştiren sistemin organizasyonu ile sağlanır.

SHGM’nin görevleri nelerdir?

Sivil havacılık otoriteleri, ülkenin hava seyrüsefer sisteminin işletimini sürdürmekten, gelişimini sağlamaktan, hava sahasının verimli kullanımını temin etmekten ve aynı zamanda emniyet standartlarını da göz önünde tutarak sektörün gelişimine önderlik etmekten sorumludur.

Hava trafik yönetimin de kaç tür planlama vardır?

Hava trafik yönetimi için iki tür planlama faaliyeti vardır: Sistemin planlanması ve Uçuş tarifelerinin planlanması.

Hava trafik yönetimi sistemi için yapılan planlama ve kontrol faaliyetlerinin hiyerarşik olarak modellemesi ilk kez ne zaman , kim tarafından yapılmıştır?

Zaman boyutuna göre tüm hava trafik yönetimi sistemi için yapılan planlama ve kontrol faaliyetlerinin hiyerarşik olarak modellemesi ilk kez Bianco ve Bielli tarafından 1992 yılında yapılmıştır.

Hava trafik yönetimi sistemine ait, her biri birbirinden bağımsız olabilen faktörler nelerdir?

Hava trafik yönetimi sistemine ait, her biri birbirinden bağımsız olabilen faktörler aşağıda verilmiştir;

• Sistemde karar vermede birbirinden bağımsız çok sayıda insanın varlığı

• Çok sayıda değişken ve kısıtlayıcının varlığı

• Çok sayıda alt sistemler ve bunlar arasındaki güçlü etkileşim

• Birbiri ile çelişen çok sayıda kontrol amacı

• Uçakların yörünge modellerinin ve trafik gelişim modellerinin karmaşıklığı

• Hızlı, dinamik ve gerçek zamanlı müdahaleler

Çevrim-dışı kontrol aşamasında yer alan “akış planlaması” ne anlama gelmektedir?

Çevrim-dışı kontrol aşamasında yer alan “akış planlaması”, birkaç saat içerisinde gerçekleştirilen bir faaliyet olup, tahmin edilen trafik talebi ile sistem kapasitesinin karşılaştırılmasıdır.

Uçuş planında ,Stratejik fonksiyonlar nelerdir?

Stratejik fonksiyonlar; 1. Talep ve kapasitenin dengelenmesi: Talep ve kapasite arasında dengesizlik olması durumunda, normal trafik akışını bozmaksızın, yeterince önceden düzeltici işlemlerin yapılmasıdır. 2. Uçuş planı verilerinin yönetimi: Trafik talebi uçuş planlarından bellidir. Uçuş planları, kabulleri yapıldıktan sonra depolanır ve gerekli tüm bilgileri işlenir. 3. Trafik akış yönetimi: Trafik akışının sürekli izlenmesi, mevcut hava sahasının sürekli izlenmesi, merkezler arası koordinasyonun sağlanması, trafik akışına ait bilgilerin merkezlere aktarımı ana görevleridir.

Hava trafik yönetim sistemi için koordinasyon nasıl sağlanır?

Bir IFR uçağın kalkışına izin veren ünite saha kontrol merkezîdir. Bu işlem saha kontrol merkezî ve ilgili meydan kontrol kulesi arasındaki koordinasyon ile gerçekleştirilir. Bundan sonra meydan kontrol kulesindeki yer hareket kontrol çalışma pozisyonu ile hava kontrol çalışma pozisyonunun koordinasyonu gerekecektir. Uçak kalkışından sonra yaklaşma kontrolörünün frekansına, daha sonra da saha kontrolörünün frekansına dâhil olacaktır. Kontrol bölgeleri arasındaki her bir transfer işlemi yani kontrol sorumluluğunun devredilmesi, koordinasyon sonucunda gerçekleşir. Buna ilave olarak askerî hava sahalarının kullanımı da yine sivil ve askerî hava trafik üniteleri arasındaki koordinasyonla sağlanır.

Hava trafik yönetimi nasıl yapılır?

Hava trafik yönetim sistemi oldukça karmaşık bir insan-makine sistemidir. Bu insan-makine sisteminde performans yalnızca sistemin teknik niteliğine ve sistemin işletim ortamına bağlı değildir. Böyle bir sistemde insan performansı sistemin üçüncü bileşenidir. Yöneltme sistemdeki sektör sayısına, sektör karmaşıklığına, otomasyon düzeyine ve sistemin organizasyon yapısına bağlı olarak yapılır.

Hava trafik yönetimi sisteminin sorumluluk kapsamı nedir?

Havayolu ulaştırma sisteminin uçuş emniyeti açısından en önemli bileşeni hava trafik yönetimi sistemidir. Bir uçağın emniyetli uçuşundan yalnızca o uçağın pilotu sorumlu iken, hava sahalarında ve hava alanları üzerinde hareket eden tüm uçakların birbirine göre emniyetli uçuşundan hava trafik yönetimi sistemi sorumludur. Hava trafik yönetimi, hava seyrüsefer hizmetleri kapsamında değerlendirilir. Hava seyrüsefer hizmetleri haberleşme-seyrüsefer-izleme, meteoroloji hizmetleri, hava trafik yönetimi ve diğer yardımcı havacılık hizmetlerinden oluşur. Uçuş emniyetini temin eden bu hizmetler ülkelerin hava seyrüsefer hizmet sağlayıcıları tarafından verilir.

Hava trafik yönetiminin gelişim evreleri birbirini takip eden dört zaman diliminde incelenebilir. Bu evreler hangileridir?

Hava trafik yönetiminin gelişim evreleri, havacılıkta da dönüm noktası olmuş gelişmeler ile birlikte değerlendirilmek üzere, birbirini takip eden dört zaman diliminde incelenebilir. Sırasıyla bu gelişim evreleri;

• İlkel Dönem
• 1930 ve 1950 Yılları Arası Dönem
• 1950 ve 1970 Yılları Arası Dönem
• 1970 ve 2001 Yılları Arası Dönem

1930 ve 1950 Yılları Arası Dönem'de hava trafik yönetiminde hangi gelişmeler olmuştur?

• 1930’lu yıllara gelindiğinde hava trafik sistemi için organize edilmiş bir yapıya gereksinim hâlâ bulunmamaktaydı. Fakat bu yılların sonuna doğru uçakların yeteneklerindeki gelişmeler; gece uçuşlarının yoğunlaşması, seyrüsefer yardımcılarının konum belirleme amaçlı kullanımı ile yerde herhangi bir görsel yardımcı gerektirmeden aletli uçuşların başlaması yeni ihtiyaçları doğurdu. İlk önceleri yalnız hava alanına inişe gelen veya kalkmakta olan uçakların sıralanması şeklinde verilen meydan kontrol hizmetlerine sırasıyla yaklaşma ve saha kontrol hizmetleri de eklendi. Artık meydan kontrol hizmetinin verilmesinde kullanılan bayrakların yerini de telsizler almaya başladı.
• Bu dönem içerisinde yaşanan II. Dünya Savaşı sonucunda, havacılıkta askerî amaçlar için geliştirilmiş olan teknolojiler savaşın bitiminde sivil havacılıkta kullanım alanı buldu. VOR (Very High Frequency Omni Directional Range-Çok Yüksek Frekanslı Çok Yönlü Verici) ve DME’nin (Distance Measuring Equipment Mesafe Ölçüm Cihazı) bir arada kullanılmak suretiyle uçak pozisyonları daha hassas belirlenebildi.
• Bu yıllar arasında havayolu ulaştırması sistemi için dönüm noktası olabilecek Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması (Şikago Anlaşması) yürürlüğü girdi. 7 Aralık 1944 tarihinde Şikago’da anlaşma imzalandı.

1950 ve 1970 Yılları arası dönemde hava trafik yönetiminde hangi gelişmeler olmuştur?

• 1950 yılının sonlarına doğru ilk sivil radar tesisinin kurulması yaklaşma ve saha kontrol hizmetlerinde uçuş emniyetini artırırken, o günlere kadar kullanılan zaman esasına dayalı olarak uçakların ayrılması prensibini değiştirdi.
• Bu yıllarda meydana gelen bir dizi havada çarpışma şeklindeki uçak kazaları ise havayollarındaki emniyetin sorgulanmasına neden oldu. Bunun sonucunda hava trafik sistemi teknolojilerine yapılan yatırımlar artırıldı.
• Altmışlı yıllarda gelişmeye başlayan bilgisayar teknolojisi hava trafik sektörüne de yansıdı ki böylece hava trafiğindeki yoğunluk karşısında, hava trafik kontrolörlerinin iş yükünün azaltılması amacıyla kullanılmaya başlandı.
• Bilgisayar teknolojisinin sisteme eklenmesi, o zamana kadar insan gücü yoğun bir sistem olan hava trafik sistemine yeni bir boyut kazandırdı.
• Havacılık operasyonlarının emniyeti için gerekenler yavaş yavaş karmaşık bir yapıya bürünmeye başladı.

ATM,uçakların uçuşu esnasında maliyet ve gecikmeleri en aza indirirken emniyeti sağlayan kolaylıkların bileşimi olmalıdır. Bu bağlamda ATM’in amacı nedir?

ATM uçakların uçuşu esnasında maliyet ve gecikmeleri en azlarken emniyeti sağlayan kolaylıkların bileşimi olmalıdır. ATM’in amacı;
• Emniyet seviyesinin artırılması,
• Düzen seviyesinin artırılması,
• Kapasiteyi artırırken hava alanı ve hava sahası operasyonlarının verimliliğinin artırılması,
• Kullanıcı tercihli uçuş yörüngeleri ve tarifeler ve
• Bölgeler arasındaki farklılıkların azaltılması

Hava trafik yönetiminin bileşenleri nelerdir?

Hava trafik yönetiminin bileşenleri; hava trafik hizmetleri, hava sahası yönetimi (ASM-Airspace Management) ve hava trafik akış ve kapasite yönetimidir (ATFM veya ATFCM Air Traffic Flow and Capacity Management).

Hava trafik yönetimi açısından sunulan tüm hava trafik hizmetlerinin amaçları nelerdir?

Hava trafik yönetimi açısından sunulan tüm hava trafik hizmetlerinin amaçları ise şunlardır:
1. Uçaklar arasındaki çarpışmaları önlemek,
2. Manevra sahasındaki uçakların o sahadaki mânialarla çarpışmasını önlemek,
3. Düzenli bir trafik akışını sürdürmek ve hızlandırmak,
4. Uçuşların emniyetli ve etkili bir şekilde yürütülebilmesi için faydalı tavsiye ve bilgileri sağlamak,
5. Arama-kurtarmaya ihtiyaç duyan uçakla ilgili olarak ilgili kuruluşları uyarmak ve
istenildiğinde bu kuruluşlara yardımcı olmak.

Tanım olarak hava trafik akış ve kapasite yönetimi nedir?

Tanım olarak hava trafik akış ve kapasite yönetimi; hava trafik kontrol kapasitesinin maksimum ölçüde kullanımını ve trafik yoğunluğunun ilgili hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından yayımlanan kapasitelere uyumlu olmasını temin ederek, hava trafik akışının emniyetli, düzenli ve hızlı şekilde gerçekleşmesine katkıda bulunmak amacıyla verilen bir hizmettir.

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC-European Civil Aviation Conference) hava sahasındaki ülkeler adına Brüksel’de bulunan yeni adı ile Ağ Yönetimi eski adıyla Merkezî Akış Yönetim Birimi (CFMU-Central Flow Management Unit) tarafından gerçekleştirilen akış yönetiminin aşamaları nelerdir?

1. Stratejik Akış Yönetimi: Uçuş gününden 7 gün veya daha öncesinden (aylar öncesinden) başlayan ve araştırma, planlama ve koordinasyon faaliyetlerinin yapıldığı aşamadır.
2. Ön-Taktik Akış Yönetimi: Uçuştan 6 gün öncesinden başlayıp uçuş gününe kadar süren bu aşamada, planlama ve koordinasyon faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.
3. Taktik Akış Yönetimi: Uçuş günü gerçekleştirilen aşamadır.
4. Operasyon Sonrası Analizler: Uçuş gününden sonra yapılan bu aşamada operasyon günü ile ilgili analizler yapılır ve önceki üç aşamayla ilgili geri bildirim alınır.

Havayolu ulaşımına talebin zamana göre değişiklik göstermesi dolayısıyla hava trafik sisteminde problemler yaşanmasının nedenleri nelerdir?

Havayolu ulaşımına talebin zamana göre değişiklik göstermesi dolayısıyla hava trafik sisteminde problemler yaşanmasının nedenleri şu şekilde özetlenebilir:
1. Tatiller ve toplumun seyahat alışkanlığından dolayı belirli zamanlarda görülen trafik yığılmaları,
2. Çeşitli hava trafik yönetim sistemlerinin kapasitelerindeki farklılıklar,
3. Olası trafik talepleri ile ilgili olarak yetersiz bilgi toplanması,
4. Tıkanıklıkları çözümleyebilecek uygun teknik ve usullerin yetersizliği.

Hava trafik kontrol sistemi kapasite problemleri sistem verimsizliği olarak hangi istenilmeyen sonuçları doğurmaktadır?

1. Kalkıştan önce veya inişten sonra yerde beklemeler,
2. Uçuşta beklemeler,
3. Uçakların kendileri için ekonomik olmayan yörüngelerde uçmaları,
4. Uçuş yörüngesi değişikliği,
5. Uçuş programı ve filo planlamasında aksaklıklar,
6. Uçak işleticisi için maliyet riskleri,
7. Hava alanları ve terminal binalarında tıkanıklıklar,
8. Yolcu tatminsizliği.

Hava trafik kontrol sisteminin kapasitesini belirleyen faktörler nelerdir?

Hava trafik kontrol sisteminin kapasitesini belirleyen faktörler:
1. Hava sahası kısıtlayıcısı,
2. Teknik olanaklar ile ilgili kısıtlayıcılar,
3. Prosedür kısıtlayıcıları,
4. Kontrol iş yükü kısıtlayıcısı ve
5. Hava araçlarının performans karakteristikleridir.

Slot kavramı nasıl açıklanmaktadır?

Özellikle büyük hava alanlarında yaşanan tıkanıklara bir çözüm olarak sunulan slot kavramı, hava alanı tesislerinin belirli bir zaman dilimi için havayolu şirketine önceden tahsis edilmesidir. Başka bir deyişle, o zaman dilimi için hava alanı yer tesislerinin kendilerine ayrılmasıdır. Slot, koordine edilen bir hava alanında belirli bir gün ve saatte iniş veya kalkış amacıyla hava alanı alt yapısının tamamını kullanmak üzere koordinatörlük tarafından verilen izni ifade eder.

Ülkemizde slot uygulaması seyrüsefer hizmet sağlayıcımız DHMİ tarafından yayınlanmış olan “DHMİ Slot Talimatı” prensiplerine dayalı olarak yürütülmektedir. İlgili talimat uyarınca ülkemizdeki hava alanları hangileridir?

Koordine Edilen Hava Alanı: Devlet hava aracı, acil inişler, ambulans, insani yardım ve muafiyete tabi diğer uçuşlar dışında, hava taşıyıcıları veya diğer tüm hava aracı işleticilerinin, iniş veya kalkış için slot koordinatörlüğünden kendilerine slot tahsis edilmesinin zorunlu olduğu hava alanını;

Tarifeleri Düzenlenen Hava Alanı: Günün, haftanın veya yılın bazı dönemlerinde, yaşanması muhtemel yoğunluk ve tıkanıklığın, operasyonları kolaylaştırmak üzere görevlendirilen tarife düzenleyici ile hava taşıyıcılarının gönüllü işbirliği sonucu çözümlendiği hava alanını ifade etmektedir.

Hava sahası yönetimi nedir?

Hava sahası yönetimi, verilen bir hava sahasında verilen bir zaman diliminde hava sahasının kullanımını maksimum düzeye çıkarmak için yapılan tüm faaliyetlerdir.

Hava sahası sınıflaması nasıl yapılmaktadır?

İçerisinde IFR uçuşlara kontrol hizmeti verilen kontrollü hava sahaları, standart hava yolları ve yol noktalarından oluşur. Kontrollü sahalar kontrol zon, terminal kontrol alanı ve hava yollarından oluşur. Kontrolsüz hava sahaları, içerisinde kontrol hizmetinin verilmediği sahalardır. Özel kullanımlı sahalar ise çoğunlukla askerî havacılık amaçlı tesis edilmiş hava sahalarıdır. Yasak sahalar, içerisinde sivil uçuşlara izin verilmeyen sahalardır. Sınırlı kullanımlı hava sahaları, içerisinde belirli koşullara bağlı kalınarak sivil hava trafiğinin kullandığı sahalardır. Tehlikeli hava sahaları ise içerisinde sivil hava trafiğine tehlike oluşturabilecek aktivitelerin olduğu yine boyutları belirli hava sahalarıdır.

ATFM yol gecikmesi nedir?

Hava trafik yol sektörlerinde aşırı yüklenme olmasını önlemek amacıyla akış yönetimi birimleri tarafından uygulanan düzenlemelere ATFM yol gecikmesi denir. ATFM yol gecikmeleri 2014 yılında %17,2 artmış ve sonuçta uçuş başına 0,61 dakikaya karşılık bir değere gelmiştir. Aynı yıl özellikle hava trafik kontrol kapasitesi ve personel kaynaklı gecikmelerdeki artış dikkat çekicidir. Yol ATFM gecikmelerinden etkilenen uçuş sayısı da %2,7’den %3,2’ye yükselmiştir. ATFM düzenlemeleri sonucu 15 dakikadan daha fazla gecikme alan uçuş sayısı tüm uçuşların %1,6’sıdır.

Hava trafik yönetimi için kullanılan planlama faaliyetleri nelerdir?

Hava trafik yönetimi için iki tür planlama faaliyeti vardır:
1. Sistemin planlanması ve
2. Uçuş tarifelerinin planlanması.
Sistemin planlanması uzun vadeli planlama faaliyeti olup, uzun vadeli yapılmış trafik tahminleri ve teknolojik gelişmelere dayalı olarak yapılır. Uçuş tarifelerinin planlanması ise orta vadeli planlama faaliyeti olup, mevcut sistem kapasitesine dayalı olarak yapılır.