Harekat Performans Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ağırlık Merkezi Sınırlamaları

1. Soru

Her uçağın tip sertifikasında onaylanmış bir ağırlık merkezi sınırlamaları bulunur. Bu sınırlamalar ne olarak adlandırılır?

Cevap

Her uçağın tip sertifikasında onaylanmış bir ağırlık merkezi sınırlamaları bulunur. Bu sınırlamalar ağırlık merkezi zarfı olarak adlandırılmaktadır.

2. Soru

EASA açılımı nedir?

Cevap

Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı’nın (EASA-European Aviation Safety Agency)'dir.

3. Soru

Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı’nın (EASA-European Aviation Safety Agency) CS-25 Büyük Uçaklar için Sertifikasyon Şartlarında 25.27 maddesinde ağırlık merkezi sınırları nelerdir?

Cevap

Başvuru sahibince (tip sertifikası için başvuran uçak üreticisi) seçilmiş olan en uçdeğerleri;
Yapının (uçak yapısının) ispatlandığı aralığın en uç değerlerini veya
Her uygulanabilir uçuş gerekliliğine uyumun sağlandığı aralığın en uç değerlerini geçemez.”

4. Soru

EU-OPS açılımı nedir?

Cevap

Avrupa Birliği Uçak İşletme Kuralları'dır.

5. Soru

Bir uçağın ağırlık merkezinin sınırları belirlenirken çok sayıda sınırlayıcı faktör göz önünde bulundurulur. Bu sınırlayıcılar nelerdir?

Cevap

1. Uçağın kararlılığı ve manevra kabiliyeti

2. Olası işletme yüklemeleri
3. Kanadın dayanımı
4. Yatay kuyruğun dayanımı

5. Burun iniş takımının dayanımı

6. Ana iniş takımının dayanımı

7. Burun iniş takımının etkinliği

6. Soru

Kararlılık nedir?

Cevap

Genel mekanik prensiplerine göre, bir dinamik sisteme etki eden bütün dış kuvvetlerin bileşke vektörü sıfıra eşit ve yine bu kuvvetlerin bir referans nokta etrafındaki momentleri sıfıra eşitse bu sistem statik denge halindedir. Dinamik sistemin bozulan statik denge halini yeniden elde edebilmesi ile ilgili özelliği kararlılık olarak tanımlanır.

7. Soru

Bir dinamik sistem kaç tür kararlılığa sahiptir?

Cevap

Bir dinamik sistem statik ve dinamik olmak üzere iki türlü kararlılığa sahip olabilir.

8. Soru

Statik kararlılık nedir?

Cevap

Statik kararlılık bir sistemin dengesinin bozuntuya uğramasını takiben tekrar denge haline dönmek için ilk eğilimini gösterir.

9. Soru

Bir dinamik sistemin statik kararlılığının üç hali nedir?

Cevap

1. Sistem dengesinin bozuntuya uğramasından sonra hemen tekrar denge haline dönmeye çalışıyorsa, pozitif statik kararlıdır.

2. Sistem dengesinin bozuntuya uğramasından sonraki yeni durumunda kalmaya eğilimliyse, nötr statik kararlıdır.

3. Sistem dengesinin bozuntuya uğramasından sonra denge durumundan uzaklaşmaya devam ediyorsa, negatif statik kararlıdır. Böyle bir sisteme kararsız adı verilir.

10. Soru

Manevra kabiliyeti nedir?

Cevap

Uçağın pilotun istediği manevraları yapabilme yeteneğine manevra kabiliyeti denir.

11. Soru

Manevra kabiliyetini etkileyen önemli parametrelerden biri nedir?

Cevap

Manevra kabiliyetini etkileyen önemli parametrelerden biri irtifa dümeninin etkinliğidir ki, bu da uçağın ağırlık merkezinin konumu ile ilişkilidir.

12. Soru

Uçağın havayolu şirketinde işletilmesi sırasında hesaplanan ve gerçekleşen ağırlık merkezi arasında farklılıklar bulunabilir. Bu farklılıkların başlıca nedenleri nedir?

Cevap

1. Uçuş esnasındaki iniş takımı ve flap hareketleri,
2. Yolcunun, mürettebatın ve servis arabalarının uçak içindeki hareketleri,
3. Kargo konumlarındaki değişimler,
4. Yolcu konumlarındaki değişimler,
5. Yakıtın yüklenmesindeki değişimler,
6. Su ve atık hareketleri olarak sıralanabilir.

13. Soru

Uçağın ileri doğru hareketini sağlayan kuvvet nedir?

Cevap

Uçağın ileri doğru hareketini sağlayan kuvvet motor itkisidir.

14. Soru

Uçağın dizaynı sırasında belirlenen ağırlık merkezi zarfı sertifikasyon için hangi tip uçaklarda denenmektedir?

Cevap

Uçağın dizaynı sırasında belirlenen ağırlık merkezi zarfı sertifikasyon için prototip uçaklarla yapılan uçuş tecrübelerinde denenir.

15. Soru

Uçağın sertifikalandırılmış ağırlık merkezi zarfı nedir?

Cevap

Uçağın sertifikalandırılmış ağırlık merkezi zarfı tüm sınırlayıcı faktörler ve havayolu daraltmaları göz önünde bulundurularak oluşturulan; uçuş tecrübeleriyle emniyetli uçuşu sağlayabileceği kanıtlanan; ilgili sivil havacılık otoritesince uçağa verilen tip sertifikasıyla birlikte onaylanan, ağırlık merkezinin çeşitli uçuş safhalarındaki ve uçak ağırlıklarındaki %MAC cinsinden en ön ve en arka konumlarıdır.

16. Soru

Uçakların tip sertifikasını veren sivil havacılık otoritesince onaylanmış ağırlık merkezi zarfları tip sertifikasında nerede yer almaktadır?

Cevap

Uçakların tip sertifikasını veren sivil havacılık otoritesince onaylanmış ağırlık merkezi zarfları tip sertifikasında, uçuş el kitabı (Airplane Flight Manual – AFM) veya uçuş ekibi işletme el kitabında (Flight Crew Operating Manual – FCOM) ve ağırlık ve denge el kitabında (Weight and Balance Manual – WBM) bulunur.

17. Soru

AFM açılımı nedir?

Cevap

Uçuş el kitabı (Airplane Flight Manual)'dır.

18. Soru

FCOM açılımı nedir?

Cevap

Uçuş ekibi işletme el kitabı (Flight Crew Operating Manual)'dır.

19. Soru

WBM açılımı nedir?

Cevap

Ağırlık ve denge el kitabı (Weight and Balance Manual)'dır.