Uçak Bilgisi Ve Uçuş İlkeleri Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yardımcı uçuş kontrol yüzeyleri nelerden oluşmaktadır?

Yardımcı uçuş kontrol yüzeyleri ise spoiler, hız freni, slat, slot ve (hücum ve firar  kenarı) flap yüzeylerini içermektedir.

Flap nedir?

Flaplar esas olarak kanat açıklığı boyunca aileron ve gövde arasında ve firar kenarında yer alan elemanlardır. Uçaktan beklenen performansa göre tek bir hat hâlinde olabilecekleri gibi iç (inboard) ve dış (outboard) şeklinde iki kısım hâlinde de uçakta bulunabilirler. “İç” olarak kastedilen yerleşim uçak gövdesine yakın yerleşim; “dış” olarak kastedilen yerleşim ise kanat ucuna yakın yerleşimdir.

Düzlem flap uygulaması nasıl çalışır?

Düzlem flap uygulamasında yüzey, kanat firar kenarına bir menteşe yapısıyla tutturulmuştur. Flap aşağı yönde saptırılarak kanatın o bölgedeki eğriliği yani hücum açısı değiştirilmektedir. Bu uygulamada flap açıları büyüdükçe flap yüzeyinin sırt kısmından akan hava zerrecikleri de taşıma kuvvetini olumsuz etkileyecek şekilde flap yüzeyinden kopmaya başlar. Diğer bir deyişle düzlem flap kullanımı yüksek  flap açılarında sınır tabaka ayrılması problemini ortaya çıkarır

Periskopik flap olarak da adlandırılabilen fowler flap uygulaması nasıl çalışmaktadır?

Periskopik flap olarak da adlandırılabilen fowler flap uygulamasında ise flap yüzeyi
kapalı konumda iken kanat firar kenarı içine gömülü durumdadır. Flap kullanıldığında,
kanat firar kenarından dışarı doğru tıpkı bir periskop gibi açılarak aşağı yönde sapar. Bu
uygulamada hem kanat alanı hem de kanat eğriliği değiştirilmektedir.

Uçak eksenleri etrafındaki hareketler nasıl adlandırılmaktadır?

Uçağın, uzunlamasına eksen etrafındaki hareketi (sağa-sola) yatış, yanlamasına eksen  etrafındaki hareketi (burun aşağı – burun yukarı) yunuslama ve dikine eksen etrafındaki  hareketi de (burun sağa – burun sola) sapma olarak adlandırılır.

Uçağın hareketleri, aerodinamik eksen takımı olarak da adlandırılan üç temel eksen etrafında tanımlanmaktadır. Bu eksenler hangileridir?

Bu eksenler şunlardır:
• Uzunlamasına eksen (Boyuna eksen)
• Yanlamasına eksen (Enine eksen, Yanal eksen)
• Dikine eksen (Düşey eksen, Normal eksen)
Uzunlamasına eksen uçağın burnundan kuyruğuna doğru uzanmaktadır. Yanlamasına eksen uçağın kanat açıklığı boyunca uzanan ve uzunlamasına eksene dik olan bir eksendir. Dikine eksen ise uzunlamasına ve yanlamasına eksenlerin oluşturduğu düzleme  dik olan, uçağın gövdesinin üst kısmından alt kısmına doğru uzanan eksendir.

İkincil uçuş kontrol yüzeylerinin kullanım amacı nedir?

İkincil uçuş kontrol yüzeyleri yapıları, çalışma prensipleri ve görevleri sebebiyle farklı tiplere sahip olsalar da genel olarak “tab” ismini alırlar. İkincil yüzeyler esas olarak, birincil yüzeylerin hareketlerini kimi zaman kolaylaştırmak kimi zaman da sınırlamak amacıyla kullanılan yüzeylerdir. Bazı durumlarda ise uçağın sürekli olarak maruz kaldığı
dengesiz bir durumu talep edilen süre boyunca düzeltmek için kullanılırlar. 

Kruger flap uygulaması nasıl çalışır?

Kruger flap uygulamasında, hücum kenarına yerleştirilen flap yüzeyi kapalı konumda iken kanatla bütün hâlinde, kanat alt yüzeyine doğru bulunmaktadır. Kullanıldığında
kanat hücum kenarının alt kısmından bir kapak şeklinde açılarak aşağı doğru sapar

Çoklu yarıklı flaplar nasıl çalışır?

Çift-yarıklı ve üç-yarıklı gibi çoklu yarıklı flapta ise yarıklı flap ve fowler flap uygulamaları birleştirilmiştir. Bu tür uygulamalarda, yüzey kullanıldığında birden fazla parçadan oluşan flap elemanları aşağı yönde periskopik olarak açılırken aynı zamanda elemanlar arasında hava geçişi için boşluklar oluşturulur. Böylelikle hem kanat alanı hem de kanat eğriliği değiştirilirken aynı zamanda sınır tabaka kontrolü de sağlanmış olur.

Birincil uçuş kontrol yüzeylerinin görevleri nelerdir?

Bu yüzeylerin görevi uçağın üç ana hareket ekseni olan uzunlamasına, yanlamasına ve dikine eksenleri etrafındaki sırasıyla yatış, yunuslama ve sapma hareketlerini kontrol etmektir. Ağırlık merkezine göre moment oluşturma-değiştirme prensibine göre çalışırlar.

Birincil uçuş kontrol yüzeyleri nelerdir?

Birincil uçuş kontrol yüzeyleri kanatçık (aileron), irtifa dümeni (elevator), istikamet  dümeni (rudder), hareketli yatay stabilize (trimmable horizontal stabilizer) yüzeylerini  içerir.

Karma uçuş kontrol yüzeyleri nelerdir?

Elevon,  Taileron, Ruddervator,  Flaperon

Yardımcı uçuş kontrol yüzeylerinin görevleri nelerdir?

Bu yüzeylerin görevi özellikle uçağın kalkış ve iniş  hareketlerinde gerekli hallerde hızı düşürmek, aerodinamik frenleme yapmak, taşıma ve sürükleme kuvvetlerinin değerlerini değiştirmektir.

Flaperon nedir ve ne işe yarar?

Flaperon: Flap ve Aileron yüzeylerinin birleştirilmesi ile oluşan uçuş kontrol yüzeyidir. Kanat üzerine yerleştirilirler. Yüzeyler simetrik olarak sadece aşağı yönde saptırılıp kullanıldıklarında flap, asimetrik olarak aşağı ve yukarı saptırılıp kullanıldıklarında ise aileron olarak görev yaparlar.

Ruddervator nedir ve ne işe yarar?

Ruddervator: Rudder ve Elevator yüzeylerinin birleştirilmesi ile oluşan uçuş kontrol yüzeyidir. Genellikle V-kuyruk yapısına sahip uçaklarda kullanılırlar. Yüzeyler
simetrik kullanıldıklarında elevator, asimetrik kullanıldıklarında ise rudder olarak
görev yaparlar.

Sabit slat/slot uygulamaları seyahat hızlarında sürüklemede artışa sebep olmaktadır. Bu durumu gidermek için ne yapılmalıdır?

Sabit slat/slot uygulamaları seyahat hızlarında sürüklemede artışa sebep olmaktadır. Bu durumu gidermek üzere hareketli slat uygulamaları yapılarak düşük hızlarda taşımayı arttırmak üzere açık konuma, seyahat uçuşunda ise sürüklemeyi azaltmak üzere kapalı konuma alınmaları sağlanır.

Taşıma Arttırıcı Tertibatlar ve (CL, ?stall) İlişkisi nasıldır?

Flap, slat ve bu yüzeylerle birleştirilen slot uygulamaları eğriliği, hücum açısını ve yüzey alanını değiştirerek, sınır tabaka kontrolü yapılmasına olanak sağlayarak, özellikle düşük hızlarda taşımaya olumlu katkı sağlarlar. Aynı zamanda bu uygulamalar ile tutunma (taşıma) kaybı hücum açısı, yani ?stall değeri, arttırılmaktadır. Böylelikle de stall oluşumu geciktirilmektedir.

Slat nedir?

Hücum kenarı uygulamaları olan slat yüzeyleri sabit, hareketli ve/veya yarıklı (slotted) bir yapıya sahip olabilirler. Bu yüzeyler çoğunlukla kalkış hareketinde taşıma kuvvetini arttırmak üzere kullanılırlar. Her iki yarım kanatta bulunan slat yüzeyleri birbirleri ile simetrik olarak çalışırlar. İleri yönde ve/veya aşağı sapma şeklinde hareket ederler.

Elevon nasıl tanımlanır? Görevi nedir?

Elevator ve Aileron yüzeylerinin birleşmesi ile oluşan bir uçuş kontrol yüzeyidir. Genellikle delta kanatlı uçaklarda, yani kanat ve yatay kuyruk yüzeyinin tek parça hâlinde, üçgen kanat formunda bulunduğu uçaklarda uygulanır. Yüzeyler simetrik kullanıldıklarında elevator, asimetrik kullanıldıklarında ise aileron olarak görev yaparlar.

Taileron nasıl tanımlanır ve görevi nedir?

Elevator ve Aileron yüzeylerinin birleşmesi ile oluşan bir uçuş kontrol yüzeyidir. Elevon yüzeyinden farklı olarak, bu uygulamanın kullanıldığı uçaklarda kanat ve yatay kuyruk yüzeyleri ayrı ayrı bulunmaktadır. Taileron yüzeyleri yatay kuyruk üzerine yerleştirilir. Yüzeyler simetrik kullanıldıklarında elevator, asimetrik kullanıldıklarında ise aileron olarak görev yaparlar