Gıda Mevzuatı ve Kalite Yönetimi Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

1940'lı yıllarda kurulan ve gıda güvenliği konusunda birlikte çalışan iki önemli kuruluşu yazınız.

Food and Agricultural Organization (FAO): Gıda Tarım Örgütü - 1945

World Health Organization (WHO): Dünya Sağlık Örgütü - 1948

Gıda güvenliği açısından önemli olan Kodeks Alimentarius Komisyonu hakkında bilgi veriniz.

Kodeks Alimentarius Komisyonu (CAC-Codex Alimentarius Commission) gıda standartlarının oluşturulması için Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı/FAO ve Dünya Sağlık Örgütü/WHO tarafından 1960’lı yıllarda kurulmuştur. Kodeks Alimentarius Komisyonu, FAO’nun 1961’deki konferansında uluslararası gıda standartlarını oluşturmak ve gıda ve tarım ticaretini kolaylaştırmak amacı ile kurulmuştur.

Kodeks Alimentarius Komisyonu’nun altında organizasyon şemasında da yer aldığı üzere, gıda standardlarını hazırlama sürecinde birçok alt komite görev almaktadır. Alt komiteler yılda bir kez toplanır, komisyon ise dönüşümlü olarak bir yıl Roma’da FAO başkanlığında diğer yıl Cenevre’de WHO başkanlığında olmak üzere yılda bir kez toplanır. Oturumlara üye ülkelerin yanı sıra uluslararası kuruluşlar da katılır. Alt komite ve komisyon toplantılarına Ulusal delegasyonlar her bir hükümetin atadığı uzmanlar tarafından katılım sağlanır. Delegasyonlarda sektör temsilcileri, tüketici organizasyonları ve akademik enstitülerden de katılımcı yer alabilir. Komisyonda üyesi bulunmayan ülkeler ise gözlemci sıfatı ile katılabilir, ayrıca belli sayıda uluslararası resmi organizasyonlar ve sivil toplum örgütleri de gözlemci olarak toplantılara katılmaktadır. Gözlemci olarak katılmalarına rağmen, Kodeks Alimentarius Komisyonu’nda bu tür organizasyonlar son karar aşaması haricinde diğer tüm aşamalarda hazırlanan taslak Standard hakkında görüşlerini beyan edebilirler.

Kodeks Alimentarius Komisyonunda bulunan komitelerin genel sınıflandırmasını yazınız.

Kodeks Alimentarius Komisyonunda bulunan komiteler 3 ayrı kategoride görev yaparlar;

• Yatay komiteler
• Dikey Komiteler
• Bölgesel Komiteler

Kodeks Alimentarius Komisyonunda yer alan dikey komiteleri nelerdir? Hangi konularda çalışırlar?

Kodeks Alimentarius içindeki özel standartlar, ürün veya ürün gruplarına yönelik olarak standartlar olarak tanımlanmaktadır ve dikey komitelerce çalışılır. Kodekste yer alan başlıca dikey komiteler şunlardır:

• Tahıllar, Baklagiller ve Bitkisel Proteinleri İçeren Benzer Ürünler Komitesi (ABD),
• Katı-Sıvı Yağlar ve İlgili Ürünler Komitesi (İngiltere),
• Balık ve Su Ürünleri Komitesi (Norveç),
• Taze Meyve ve Sebzeler Komitesi (Meksika),
• İşlenmiş ve Hızlı Dondurulmuş Meyve ve Sebzeler Komitesi (ABD),
• Meyve Suları Komitesi (ABD),
• Et ve Et Ürünleri; Çorbalar ve Et Suları Komitesi (Yeni Zelanda),
• Süt ve Süt Ürünleri Komitesi (Yeni Zelanda),
• fiekerler Komitesi (İngiltere),
• Kakao Ürünleri ve Çikolata ve Diğer Muhtelif Ürünler Komitesi (İsviçre)
• Doğal Mineral suları (İsviçre)

Kodeks Alimentarius Komisyonunda yer alan bölgesel komiteler nelerdir?

• Afrika (Fas)
• Asya (Kore Cumhuriyeti)
• Avrupa (İsviçre)
• Latin Amerika ve Karayip adaları (Arjantin)
• Yakın doğu (Ürdün)
• Kuzey Amerika ve Güneybatı Pasifik (Samao)

Kodeks Alimentarius Komisyonunda komitelere ek olarak belirli amaca yönelik, belirli bir süre için görevlendirilen uzmanlardan oluşan uluslararası yapılanmalara ne ad verilir?

Kodeks Alimentarius Komisyonu FAO/WHO ad hoc Uzman Danışma Kurulları

Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO)'nün öneminden bahsediniz.

ISO dünya genelinde standartların oluşturulması amacı ile uluslararası iletişimin işbirliğinin ve uluslararası ticaretin gelişmesini hızlandırmak gibi amaçlarla kurulmuştur. ISO standartları gelişmenin, üretimin yapılmasına ve ürünün ve servisilerin daha etkili, daha güvenli ve daha temiz bir şekilde sunulmasına yardımcı olmaktadır. Hükümetler için sağlık, güvenlik ve çevre düzenlemelerinde teknik baz sağlamaktadır. Gelişmekte olan ülkelere teknoloji transferinde yardımcı olur. ISO standartları ürünlerin ve servislerin tüketicinin ve/veya kullanıcılarının güvenlik kalkanı olarak hizmet vermektedir. 

ISO'nun Türkiye’deki temsilcisi hangi kurumlar tarafından desteklenmektedir?

Türk Standartları Enstitüsüdür (TSE) ve Başbakanlık

Avrupa Gıda ve Veteriner Ofisi'nin merkezi hangi ülkede bulunmaktadır?

İrlanda

Avrupa Gıda ve Veteriner Ofisi'nin kuruluş amaçlarını yazınız.

• Gıda güvenliği ve kalitede, veterinerlik ve bitki sağlığı sektörlerinde etkili kontrol sistemlerini oluşturmak
• AB gıda güvenliği kalite, veterinerlik ve bitki sağlık ile ilgili kanunlarının gereksinimleri ile uyumu AB içinde ve AB ye ithalat yapan üçüncü dünya ülkelerinde kontrol etmek
• Gıda güvenliği ve kalite, veterinerlik ve bitki sağlığı sektörlerinde AB politikalarının geliştirilmesine yardımcı olmak
• İlgili tüm kişi ve kurumları bu değerlendirmelerden haberdar etmek

Gıda ve yem güvenliği düşünüldüğünde Avrupa Birliğinin risk değerlendirmelerinin temel taşı hangi yapıdır?

Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA)

EFSA'nın risk değerlendirme komitelerini sıralayınız.

• Gıda Katkı Maddeleri ve besin kaynakları
• Enzimler, tatlandırıcılar ve işlenme yardımcıları
• Hayvan sağlığı
• Biyolojik Tehlikeler
• Bulaşanlar
• Yem katkı maddeleri
• Genetiği değiştirilmiş Organizmalar
• Beslenme
• Bitki koruma ürünleri ve bu ürünlerin kalıntıları
• Bitki sağlığı

EFSA'nın bilimsel komitelerini sıralayınız.

• Bilimsel yardımlaşma
• Ortaya çıkan riskler
• Pestisit risk değerlendirmesi Ön görüş oluşturma
• Veri toplama ve maruz kalma
• Değerlendirme metodolojilari
• Zoonoz (veri toplama)

ABD'de gıdaların, insan ve veterinerlik ilaçlarının, biyolojik ürünlerin ve tıbbi aletlerin güvenli ve etkili; kozmetiklerin ve radyasyon yayan elektronik ürünlerin güvenliğini temin etmekten sorumlu federal örgüt nedir?

FDA: U.S. Food and Drug Administration – ABD Gıda ve İlaç İdaresi

FDA'nın başlıca sorumluluk alanlarını yazınız.

• Biyolojik
• Kozmetikler
• İlaç
• Gıdalar
• Medikal ürünler
• Radyasyon yayan elektronik ürünler
• Veterinerlik ürünleri

ABD'de pestisit kullanımı ile düzenlemelerden sorumlu kurumlar nelerdir?

FDA: U.S. Food and Drug Administration – ABD Gıda ve İlaç İdaresi

USDA: U.S. Department of Agriculture – ABD Tarım Bakanlığı

EPA: Environmental Protection Agency - Çevre Koruma Örgütü 

Türk Gıda Kodeksi nedir? Açıklayınız. 

Türk Gıda kodeksi, gıda maddelerinin asgari kalite ve hijyen kriterleri, pestisit ve veteriner ilaç kalıntıları, katkı maddeleri, gıdaya bulaşan zararlı maddeler, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz metotlarını ihtiva eden Türk Gıda Kodeksi, Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu marifetince hazırlanır, Bakanlıkça yayınlanır ve denetlenir.

Gıda kodeksi konusunda, ülkemizde en yetkili merci nedir?

Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu

Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu'nun başlıca görevleri nelerdir?

• Gıda kodeksinin hazırlanması için çeşitli ihtisas alt komisyonlarını seçmek ve çalışmalarını denetlemek
• Alt komisyonlarca hazırlanan kodeks tasarılarını ve değişiklik tasarılarını karara bağlamak ve yayımlanmak üzere Bakanlığa sunmak

Ülkemizde şebeke suları denilen içme-kullanma sularının ve ambalajlanarak pazarlanan doğal mineralli sular ‘içme suları ve kaynak suları’ denetimi hangi kuruma aittir?

Sağlık Bakanlığı