Basın Fotoğrafçılığı Dersi 7. Ünite Özet

Basında Fotoğraf Kaynakları

Bir medya kuruluşunun ya da gazetenin fotoğraf kaynakları, sadece o gazetede fotoğraf çeken kişilerle sınırlı değildir. Bir fotoğraf editörünün fotoğraf kaynakları; gazetenin kadrolu foto muhabirleri, fotoğraf ajansları ve bankaları, gazetenin fotoğraf arşivi ve serbest fotoğrafçılardır.

Özellikle günümüz Türkiye medyasında görülen sahiplik bazındaki yoğunlaşmadan dolayı, medya işverenleri maliyetleri düşürmek amacıyla, grupları içinde genellikle çok sayıda foto muhabiri istihdam etmek değil, ajans mantığını benimsemektedirler. Yani her bir kitle iletişim kuruluşuna değil, gruba ait tüm medyaya hizmet veren muhabir grubunun ürettiği haber ve görüntüler, farklı gazete, dergi, TV kanalı, radyo ve Internet siteleri tarafından kullanılmaktadır. Bu uygulama çalışan maliyetini düşürmekle birlikte, ürün çeşitlendirmesi yapmak amacıyla birden çok medya kuruluşuna sahip işverenlerin, birbirinin aynı birden çok ürüne sahip olmasıyla sonuçlanmaktadır. Bu duruma ek olarak, maliyetleri daha da düşürmek amacıyla, birçok basın kuruluşunda, çok az sayıda muhabir çalıştırılmakta; haber ve görseller çoğunlukla ajanslardan, gazetenin kendi arşivinden ve bazı durumlarda da serbest çalışan foto muhabirlerden sağlanmaktadır.

Gazetenin foto muhabirleri: ile kastedilen her gazetede, fotoğraf konusunda uzman bir fotoğraf ekibi bulunması gerektiği düşünülmektedir. Fotoğraf editörleri her haberde, kendisiyle aynı anlayışta olması beklenen fotoğraf ekibini korumak amacıyla, öncelikle kendi muhabirlerinin çektiği fotoğrafları kullanmak isteyecektir. Ancak, bu bir zorunluluk değildir. Diğer kaynaklardan gelen fotoğraflar, kendi muhabirlerinin çektiği fotoğraflardan daha nitelikli ise, amaç öncelikli olarak gazetenin en etkili biçimde okuyucuya iletilmesi olduğundan özellikle abone olunan ajanslar gibi diğer kaynaklardan da gelen fotoğraflar seçilebilmektedir. Son yıllarda gazete patronlarının eğilimi, çalışan kişi sayısını azaltma yoluyla maliyeti düşürmek amacıyla, haber muhabirlerinin aynı zamanda fotoğraf çekmesini de istemeleridir. Bu durumun, gazetelerde çalışan foto muhabiri sayısında bir azalmaya yol açtığı, bunun sonucu olarak fotoğraf alanında uzman olmayan kişilerin çektikleri haber fotoğraflarının niteliğini de düşürdüğü düşünülmektedir.

Fotoğraf ajansları ve bankaları: Gazetelerde çalışan kısıtlı sayıdaki foto muhabirleri, dünyanın her yerindeki haberlere yetişemediklerinden ajanslara ihtiyaç ortaya çıkmaktadır. Magnum, Black Star, Sipa, Sygma, AP, AFP, Reuters gibi büyük ajanslar, tüm dünyadaki yayın organlarına fotoğraf desteği vermektedirler. Bu anlamda Türkiye’deki en büyük kuruluş Anadolu Ajansı’dır. Fotoğraf editörlerinin odalarında abone oldukları ajansların görüntülerinin aktığı monitörler bulunmaktadır. Editörler, istediği konuyla ilgili beğendikleri fotoğrafları monitörden seçerek gazetesinde kullanabilmektedir. Fotoğraf ajansları gibi tüm dünyaya fotoğraf sağlayan bir diğer kuruluşlar zinciri ise fotoğraf bankalarıdır. Fotoğraf bankaları, arşivlerinde her türden fotoğraf barındırıp ve yayın organlarının kullanımına sunarlar. Ancak, genel olarak zamana bağlı bir iş olan habercilikte, fotoğraf ajansları daha taze fotoğraflar sunmakta, fotoğraf bankaları daha konserve olarak adlandırılabilecek fotoğraflar sunmaktadırlar.

Gazetenin fotoğraf arşivi fotoğraf bankaları gibi, her gazetenin daha önceden çekilmiş fotoğraflarının saklandığı fotoğraf arşivleridir. Gazetelerde her gün binlerce fotoğraf çekilmekte ve bu fotoğrafların sadece küçük bir bölümü kullanılmaktadır. Ancak çekilen her başarılı fotoğraf daha sonra kullanılabileceği düşüncesiyle arşivlenir. Özellikle bir haberin takibi gerektiğinde ve sonradan yeniden gündeme geldiğinde, arşivdeki fotoğraflar değer kazanır. Uzun süre gündemde kalan konular ve kişilerin konu olduğu haberlerde, her seferinde benzer fotoğraflar çekmektense, arşivde bulunan fotoğraflardan kullanmak, gazeteye hem zaman hem de maliyet açısından tasarruf sağlar.

Serbest fotoğrafçılar bir habere ilişkin, editörün kullanabileceği nitelikteki bir fotoğraf yukarıda sıralanan kaynaklardan bulunamadığı zamanlarda yararlanılan bir fotoğraf kaynağıdır. Serbest çalışan (freelance) fotoğrafçılar belirli bir ücret karşılığında fotoğraflarının kullanılmasına izin verebilir. Bu tür serbest çalışan fotoğrafçılar, sadece belirli bir kurum için çalışmaktansa, kendileri serbest çalışarak, ürettikleri fotoğrafları farklı yayın organlarına satabilirler. Ancak serbest fotoğrafçılığın zorluğu, fotoğraf ajansları ya da bankalar gibi kurulu bir dağıtım ağları olmadığından önemli bir haberin fotoğraflarını çektiklerinde, bu fotoğrafları çok acele bir şekilde yayın kuruluşlarına iletmek zorunda olmalarıdır. Bir başka deyişle, tek başlarına çalışmalarıdır.

Dünyadaki Fotoğraf Ajansları

Dünyanın en önemli fotoğraf servis eden ajansları arasında Magnum Photos, Black Star, Associated Press (AP), Reuters, VII Fotoğraf Ajansı, SIPA sayılabilir. Sadece dünyanın farklı coğrafyalarındaki haberler için değil, Türkiye’de gerçekleşen bazı olaylarda bile yayın kuruluşları, uluslararası ya da ulusal ajansların fotoğrafçılarının ürettikleri görüntüleri kullanabilmektedir. Ajans-yayın kuruluşu ilişkisinde, gazete, dergi gibi bir yayın kuruluşu, ajansa belirli bir aylık ya da yıllık ücret ödeyerek abone olur. Bu abonelik sayesinde yayın kuruluşu, düşük ücretli sınırlı abonelikler haricinde, genellikle sınırsız sayıda fotoğraf kullanma hakkını elde etmiş olur.

Magnum Photos

Magnum Photos, belki de dünyanın en prestijli ve saygın uluslararası fotoğraf ajansıdır. New York, Paris, Londra ve Tokyo’da ofisleri olan bu ajans, 1947 yılında başta Henri Cartier-Bresson olmak üzere savaş fotoğrafçıları; Robert Capa, David Seymour ve George Rodger tarafından kurulmuştur. Magnum’u diğer ajanslardan ayıran en önemli özelliği, sahiplerinin fotoğrafçı üyelerden oluşmasıdır. Bir başka deyişle Magnum, çalışanlarının sahibi olduğu bir fotoğraf kooperatifidir. Magnum, günümüzde salt fotoğrafın yanında, Magnum in Motion olarak adlandırılan hareketli görüntülerden oluşan yeni bir hizmet de vermeye başlamıştır. Magnum’un saygınlığını sağlayan en önemli unsur, sahip olduğu yüksek nitelikli fotoğrafçı kadrosudur.

Black Star

Black Star, 1935 yılında, Almanya’daki nazi rejiminden kaçan üç fotoğrafçı Kurt Safranski, Kurt Kornfeld, and Ernest Mayer tarafından kurulmuştur. Black Star, o tarihten bugüne, tüm dünyaya basın fotoğrafları, kurumsal fotoğraflar ve bütün arşivini hizmet olarak sunmaktadır. Son zamanlarda Black Star daha çok şirketlere kurumsal fotoğraf hizmeti veren bir ajans durumuna gelmiş ve şirketin yıllık raporlarında dünyada en fazla fotoğraf çeken ajans olduğu iddia edilmektedir.

Associated Press (AP)

Associated Press (AP) 1846 yılının Mayıs ayında New York’un beş büyük gazetesinin ABD-Meksika savaşından gelen haberleri paylaşmak üzere yaptıkları bir anlaşma üzerine kurulmuş bir haber ve fotoğraf ajansıdır. AP, bugün Amerika’nın 1500 günlük gazetesinin üyesi ve sahibi olduğu ve yönetim için bir kurul seçtiği, kâr amacı gütmeyen bir kooperatiftir ve dünyanın en büyük haber ve fotoğraf ajanslarından biri olarak tüm dünyaya hizmet vermeye devam etmektedir. Önceki sayfalarda gördüğünüz fotoğraf ajansları gibi daha birçok fotoğraf ajansı bulunmaktadır. Bunların arasında usta Türk fotoğrafçı Gökşin Sipahioğlu’nun kurduğu ve Paris’te faaliyet gösteren SIPA, AFP, Reuters ve Zuma Press sayılabilir. Ancak dijital fotoğrafçılığın yaygınlaşması ve Internet’in haber akış yollarını demokratikleştirmesi sayesinde, hem serbest fotoğrafçıların çalışma biçimleri çok kolaylaştı hem de birkaç kişinin oluşturduğu küçük fotoğraf ajanları ortaya çıktı. Bu küçük fotoğraf ajanslarının en ünlülerinden biri, dünyanın yaşayan en saygın savaş fotoğrafçılarından biri olan James Nachtwey’i de bünyesinde barındıran VII (seven/yedi)’dir. Fakat Internet üzerinden veri akışının bu kadar hızlanması ile dünya üzerindeki her fotoğrafçı, fotoğraflarını istediği kuruma ya da ajansa satabilen bir serbest fotoğrafçı durumuna gelmiştir.

Türkiye’deki Haber ve Fotoğraf Ajansları

Özellikle basındaki yoğunlaşmadan dolayı, bir medya grubu içinde çok sayıda kuruluşun hizmet vermesiyle, her bir basın kuruluşu için ayrı muhabir kadrolarının çalıştırılması medya sahiplerine çok maliyetli gelmiştir. Bunun yerine, ortak havuz sistemi ile üretilen haberlerin farklı organlarda, farklı biçimlerde kullanılması yoluyla maliyetler düşürülmeye çalışılmıştır. Bu sistem de bir ajansın çalışma yöntemini benimseyerek, maliyetleri düşürme prensibine dayanmaktadır. Daha sonradan da bu havuz sistemleri, doğrudan ajans isimlerine dönüştürülerek, sadece kendi gruplarına değil, başka kurumlara da hizmet verir duruma gelmeye başlamışlardır. Türkiye’deki önemli fotoğraf ajansı ya da fotoğraf hizmeti veren haber ajansları arasında Anadolu Ajansı, Demirören, İhlas, Depo Photos ve Anka Haber Ajanslarını saymak mümkündür.

Anadolu Ajansı (AA)

Anadolu Ajansı’nın tarihi, âdeta Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihi ile özdeştir. Öyle ki, Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmadan 17 gün önce 6 Nisan 1920’de kurulan Anadolu Ajansı, devleti kuran bu kurumun çıkardığı ilk yasaları duyurmuştur. Anadolu Ajansı’nın içinde hizmet veren fotoğraf servisi de 1969 yılında kurulmuştur. Anadolu Ajansı her gün 1700’ün üzerinde haber ve 500’den fazla fotoğrafı, yurt içinde ve dışında; büyük gazete ve televizyon kuruluşlarından reklam ajanslarına, haber portallarından GSM operatörlerine, yerel basına kadar bütün medyaya doyurucu bir şekilde sunmaktadır. Yurt içinde 40 bölge müdürlüğü ve bürosu, yurt dışında da 26 temsilciliği bulunan AA, Türkiye’nin 81 ilinde 700’den fazla foto muhabiri ile hizmet vermektedir. Dünya fotoğraf ajanslarının Türkiye’deki temel fotoğraf kaynağının da AA olduğu söylenebilir. AA, 2010 yılı itibarıyla EPA (Avrupa Basın Fotoğrafı Ajansı) temsilcisi 2004 yılında Balkanlar ve Ortadoğu’da arşivini sayısal olarak kullanıcıların hizmetine açan ilk fotoğraf ajansı da AA olmuştur. AA’nın sahip olduğu geniş fotoğraf arşivinin içinden, bir milyondan fazla sayısal fotoğraf da Internet kullanıcılarının hizmetindedir.

Demirören Haber Ajansı

Demirören Haber Ajansı (DHA), 1999’un son aylarında Hürriyet Haber Ajansı (HHA) ile Milliyet Haber Ajansı’nın (MİLHA) birleşmesiyle Doğan Haber Ajansı adıyla kuruldu. Türkiye’nin en güçlü haber ağına sahip kuruluşlardan biri olan Demirören Medya Grubuna bağlı gazeteler, televizyon kanalları, radyolar, WEB siteleri ile grup dışında çok sayıda basın yayın kuruluşuna haber, fotoğraf ve görüntülü haber servisi yapmaktadır. Yurt içinde ve yurt dışında bulunan temsilcileri aracılığıyla haber, fotoğraf ve görüntülü haber servisi vermektedir. Bürolar tarafından İstanbul’daki DHA merkezine bilgisayar ortamında ayda ortalama 6.000 haber, 3.000 görüntülü haber ve 11.000 adet fotoğraf servisi yapılmaktadır. Uluslararası haber ve fotoğraf ajanslarından Associated Press, Reuters, EPA ve Sipa Press, DHA’nın önemli fotoğraflarını dünyadaki abonelerine ulaştırmaktadır.

İhlas Haber Ajansı (İHA)

İhlas Medya Center içinde yer alan İHA, profesyonel kadrosu, modern teknolojik cihazlarla donatılmış yurt içinde ve yurt dışındaki 145 büro, 500’e yakın kamera, görüntü transferi için 78 adet data hattı, 14’ü canlı yayın aracı olmak üzere toplam 22 adet uydu uplink sistemi ile dünyanın her yerindeki gelişmeleri, en son olayları takip etmektedir. Bünyesinde ayrıca, dijital ve Betacam görüntü montaj setleri ve yüzlerce dijital fotoğraf makinesi bulunmaktadır.

Depo Photos

Depo Photos 2012 yılından bu yana faaliyet gösteren Türkiye'nin en geniş bağımsız foto muhabiri ağına sahip fotoğraf ajansıdır. En önemli özelliği, Türkiye'nin geçmişten bugüne en zengin görsel arşivini elinde barındırmasıdır. Veri tabanında 1.500.000 fotoğraf bulunan Ajans, bu içeriğiyle hem Türkiye hem de Dünyadaki medya kuruluşlarına abonelik ve tekil satışlar yöntemiyle hizmet veriyor. 2018 yılı itibarıyla 370 foto muhabiri, fotoğrafçı ve fotoğraf koleksiyonerinin içeriklerini paylaştığı Depo Photos, Türkiye'nin hem geçmişi hem de bugününe ilişkin yüzbinlerce önemli görseli barındırıyor. Uluslararası çok sayıda ajansın da Türkiye temsilciliğini yapan Depo Photos, bu ajanslara ait 100 milyondan fazla görselden oluşan içeriğin Türkiye içi dağıtımını yapıyor. Ajansa bağlı foto muhabirlerinin her satıştan pay aldığı bir gelir modeli üzerine kurulu Depo Photos'a ait fotoğraflar sıklıkla dünya basınında da yer buluyor.

Anka

ANKA Haber Ajansı, çok sesli haberciliğe katkıda bulunmayı amaçlayan çok ortaklı bir basın kuruluşudur. 1972 yılından bu yana aralıksız yayın yaparak, özgür ve bağımsız bir ajans olarak, sağlıklı bir kamuoyu oluşturmaya çaba göstermiştir. Anka Haber Ajansı’nın verdiği hizmet, dört temel dalda yoğunlaşmaktadır;

• Günlük Haber Servisi
  • ANKA Günlük Ekonomi Bülteni
  • ANKA Review (Haftalık İngilizce Ekonomik Bülten)
• Günlük İngilizce Haber servisi
• LATWP (Los Angeles Times & Washington Times)
• Fotoğraf Servisi

Dünyadan Örnek Basın Fotoğrafçıları

Lewis Hine (1874-1940)

Amerikalı bir sosyolog ve fotoğrafçı olan Hine’ın, bir basın fotoğrafçısı olarak en önemli özelliği, belki de dünyanın fotoğraf yoluyla değiştirilebileceğini kanıtlayan ilk fotoğrafçı olmasıdır. İlk büyük projesi, Ellis Adası’ndan Amerikan rüyasına giriş yapan milyonlarca göçmenin, Amerika’yı ilk gördükleri yerdeki duyguları ve sefaletlerini görüntülemek olmuştur. Onların gümrükten geçmelerini ve Amerika’ya karışmalarını izleyen Hine, bu sırada göçmenlere verilen köle benzeri işler ve toplumsal ithamları bir sosyolog gözüyle fotoğraflamıştır. Lewis Hine’ın daha da önemli görülen bir projesi, Ulusal Çocuk İşçiler Komitesi tarafından kadrolu fotoğrafçı olarak, ABD’deki çocuk işçilerin durumunu incelediği ve fotoğrafladığı çalışmasıdır.

Robert Capa (1913-1954)

Asıl adı Andre Friedman olan Capa 22 Ekim 1913’te Budapeşte’de doğmuş, 25 Mayıs 1954 yılında Vietnam Savaşı’nda fotoğraf çekerken hayatını kaybetmiştir. İspanya iç Savaşı’nda çektiği fotoğraflar sonucunda, Robert Capa ünlü İngiliz dergisi Picture Post tarafından 1938 yılında, henüz yirmi beş yaşındayken, dünyanın en büyük savaş fotoğrafçısı ilan edilmiştir. Robert Capa, 5 Eylül 1936’da Bir cumhuriyetçi askerin Cordoba cephesinde vurulduğu anı gösteren “Düşen Asker” adlı fotoğrafı, bir savaş fotoğrafı ikonu hâline gelmiştir. Normandia çıkarmasının yapıldığı sırada gemide bulunan tek fotoğrafçı Robert Capa idi. Normandiya çıkarması fotoğrafları da basın fotoğrafı tarihinin en büyük efsanelerinden biridir.

W. Eugene Smith (1918-1978)

W. Eugene Smith dünya basın fotoğrafçılığı tarihinin en önemli Amerikalı fotoğrafçılarından biridir. Mesleki tavizsizliği ve İkinci Dünya Savaşı’nda çektiği acı dolu güzel fotoğraflarıyla tanınan bir Amerikalı fotojurnalisttir. “Eugene Smith, dünyada foto makale formunun üstadı olarak ünlenmiş bir basın fotoğrafçısıdır”.

Ve Diğerleri

Dünyanın her yerinde okuyucuların gözleri olan binlerce basın fotoğrafçısı vardır. Henri Cartier-Bresson, Sebastiao Salgado, James Nachtwey, Brassai, Stefan Lorent, Andre Kertesz, Alfred Eisenstaedt, Mathew Brady, Abbas, Ami Vitale, Andrew Testa, Rene Burri, Philip Jones Griffiths, Paolo Pellegrin, Alex Webb, Nikos Economopoulos, Mary Ellen Mark, Steve McCurry, Bruno Barbey, Werner Bischof, Antoine D’Agata, Elliott Erwitt, Jim Goldberg, Josef Koudelka, Constantine Manos, Martin Parr, Gilles Peress, Gueorgui Pinkhassov, David Seymour ve dünya çapında bir üne sahip fotoğrafçımız Ara Güler basın fotoğrafıyla ilgilenen kişilerin, çalışmalarını görmeleri gereken fotoğrafçılardır.