Fotoğrafın Kullanım Alanları Dersi 4. Ünite Özet

Hava Fotoğrafçılığının Tarihi İnsanlı ve insansız hava taşıtlarından, havadan yere, havadan havaya ve yerden havaya doğru yapılan fotoğraf çekimlerine Hava fotoğrafçılığı denir.

Uçağın icadı sonrası uçaklardan fotoğraf çekimleri başlamış, profesyonelleşen ilk çekimler ise Birinci Dünya Savaşı sırasında askeri uçaklardan, düşmanın cephe gerisindeki durum ve davranışlarının tespiti için kullanılmış ve başarılı sonuçlar elde edildikten sonra gelişmesine önem verilerek uçak penceresinden çekilen fotoğraflar yerine uçağın belirli bölgelerine monte edilen bir veya birden fazla fotoğraf makinesi ile geliştirilmiş mekanik sistemlerin de katkısı ile seri olarak uzun film şeritlerine çekilmiştir.

Savaş sonrasında hava fotoğrafçılığı önem kazanarak her alanda kullanılmaya başlanmıştır, daha sonrasında uzay çağının da başlaması ile insansız uzay araçlarına yerleştirilen sistemler sayesinde yeryüzü detaylı şekilde fotoğraflanmaya başlamıştır, bunların yanı sıra insansız hava araçları (balon, uçak, helikopter) ile hava-yer fotoğrafçılığı klasik ve sayısal bilgi edinilebilen filmler ile yapılmaktadır, elde edilen sayısal görüntüler simultane olarak yere iletilerek düzenleme ve değerlendirme yapılmasını sağlamıştır.

Hava-Yer Çekimleri Kullanım Alanları

Hava yer fotoğrafçılığı; askeri keşif, meteoroloji, şehir planlama, harita-kadastro, doğal afetler, endüstri, çevre dengesi, sportif ve tanıtım-reklam alanlarında kullanılmaktadır.

Askeri keşif: Askeri amaçlar için geniş ebatlı, metrelik filmlerle yüksek kaliteli seri çekim yapabilen ve çeşitli yönleri çekebilen fotoğraf makineleri uçakların gövdelerinin içine yerleştirilerek kullanılır. Çekilen fotoğraflara kayıt sırasında bölgenin koordinatları, yönü çekim yüksekliği bilgileri arşiv ve değerlendirme için kaydedilir. Her uçağa-keşif görevi yapma potansiyeli kazandırmak ve gövde içerisine yerleştirilmiş sistemlerin dezavantajlarından korunmak için her uçağa uyumlu yakıt tankı görünümünde bir veya birden fazla fotoğraf makinesi bulunduran çekim aparatı adı verilen sistemler kullanılmaktadır. Birinci dünya savaşı yıllarında da sıkça cephe gerisini fotoğraflayan keşif uçakları çektikleri fotoğrafları bastıktan sonra özel torbalarla kendi birlikleri üzerine yakın mesafeden bırakırlardı.

Meteoroloji: Dünya yörüngesindeki meteoroloji uyduları farklı ışık dalga boylarına duyarlı kaydediceleri sayesinde bulutların konum ve hareketlerini izleyerek olabilecek kasırga, fırtına ve yağışların tahmin edilmesini sağlayacak yüksek kalitede görüntü alabilmektedirler. Uyduların kaydettiği bu görüntüler eş zamanlı olarak yer yüzüne iletilir ve çekilen fotoğraflar gelişmiş uzay uydu teknolojisine sahip ülklerce tüm diğer ülkelere iletilir.

Şehir Planlama: Şehir planlayıcılar ellerindeki tam ölçekli planların fotoğraflar gibi her nesneyi kapsayamamasından dolayı, özellikle de büyük şehirlerdeki sağlıksız ve kaçak yapılaşmanın takibi ve sağlıklı şehir planlaması yapabilmek için sık sık hava fotoğraflarına başvururlar.

Harita-Kadastro: Hava fotoğrafçılığı geliştirilen sistemlerle daha sağlıklı haritalar ve de hassas ölçekli haritaların çizilmesine olanak sağlamaktadır. Geliştirilen çekim sistemleriyle görüntülere bölge koordinatları, çekim ölçeği, coğrafi kuzey yönü bilgileri eklenir. Haritacılıkta kullanılan Mozaik Çekim tekniği uçak sabit hız, yükseklik ve yönde iken altındaki alanı dik açı ile fotoğraflarken çektiği kareyi son kenarından yüzde 20-30’luk bölümünü de içine alacak ikinci kareyi çekmektir. Bindirme tekniği ile birleştirilen foto-haritalar üzerinde gerekli işlemler yapılarak kadastro işlerinde kullanır (Şekil 4.2).

Doğal Afetler: Depremler, su baskınları, orman yangınları, toprak kaymaları ve kasırgalar gibi doğal afetler yaşandığında afet bölgesine can ve mal kaybının minimum olması için ivedilikle ve direkt yardım malzemesi ulaştırılmalıdır bu da zaman kaybetmeden yapılan fotoğraf çekimlerinin incelenmesi ve doğru yere zamanında yardım iletilmesi ile sağlanır. Su baskınlarında suyun akış yönünü saptamak ve önlem ve tahliyeleri gerçekleştirmek için de kullanılır. Yangınlarda ise yangının yayılma yönü saptanarak kurtarma yolları açılarak bölgenin boşaltılması sağlanır.

Endüstri: Endüstrinin gelişmesi ile üretim mal ve hizmetlerinin taşınması için binlerce kilometrelik kara ve demir yolları, toprak altı ve üstü petrol ve doğal gaz hatları, yüksek gerilim hatları, sulama kanalları gibi iletim hatları tasarlanmıştır ve bu yapılarda meydana gelecek hasar ve arızaların tespit ve müdahalesini hızlandırmak ve zararları minimuma indirmek için hava fotoğrafçılığından yararlanılarak doğru ekip ve malzemenin ortama ulaştırılması sağlanmaktadır.

Çevre Dengesi: Bitki örtüsünün azalması, deniz kirliliği, su ve nehir yataklarının şekil ve yön değiştirmesi, erozyonlar ve kuş ve hayvan sürülerinin davranışlarının değişimi gibi durumlar çevre dengesinin bozulması olarak adlandırılabilir, belirli aralıklarla çekilecek fotoğrafların karşılaştırılması sayesinde meydana gelen değişimlere tedbirler alınabilir ve hayvan sürülerinin davranışları incelenebilir.

Hava Sporları ve Reklam: Hava sporlarının diğer insanlara aktarılmasında havadan-havaya yapılan hava fotoğrafçılığı büyük yer tutar. Doğal güzellik ve tesislerin de reklam ve tanıtımını yapmak için hava fotoğrafçılığı önemli bir araçtır.

Hava-Yer Çekim Teknikleri: Hava fotoğrafçılığında sisten ve diğer etmenlerden uzak en sağlıklı çekim güneşin dik olduğu saatlerde elde edilir, bu gölgelerin daha kısa olmasını sağlayacaktır. Çekimler genellikle gündüz yapılsa da askeri nedenlerle yapılan çekimler özel ekipmanlarla gece de gerçekleştirilir. Çekim yüksekliği çekilecek nesnenin büyüklüğüne, genişliğine ve makine objektifine bağlıdır; sabit odaklı objektiflerin kullanılması yakınlaşma ve uzaklaşmayı gerektireceğinden zoom yapabilen makinelerin tercih edilmesi kolaylık sağlayacaktır. Ayrıca olabilecek sarsıntıları en aza indirecek şekilde makinenin ayarlanması gerekmektedir. Nesnenin tam üstünden yapılan dik çekimlere Dikey Çekim denirken, yan yüzey çekimlerinde yapılan açılı çekimlere Eğik Çekim denir (Şekil 4.3).

Hava-Hava Çekimleri

Genellikle bir hava taşıtını veya havacılık olayını görüntülemek ve askeri ve ticari hava taşıtlarının özelliklerini gösterme amacına yönelik kullanılır.

Hava-Hava Çekim Teknikleri: Çekim öncesinde ayrıntılarına karar verilir ve kompozisyonun belirlendiği şekilde olması için telsiz teması kuran iki hava aracı ile çekimler yapılır.

Yer-Hava Çekimleri

Kolaylıkla yapılabilecek bir hava fotoğrafçılığıdır. Yerhava çekimleri gökyüzünün geniş bir bölümünde yapılmaktadır ve bu da yüksek yaklaştırma özelliğine sahip objektiflerin kullanılmasını gerektirmektedir.

Yer-Hava Çekim Teknikleri: Hava etkinlikleri geniş bir gökyüzü alanında gerçekleşir ve bu gibi çekimlerde hava araçları sürekli mesafe değiştirdiği için zoom özellikli objektiflerin kullanılması gereklidir. Ayrıca nesne hızlarının da yüksek olması dolayısı ile makinenin örtücü hızı ayarlarının yüksek (kısa süreli) olması daha doğrudur.

Uydulardan Dünyayı ve Uzayı Gözetleme: Elektronik sanayisinin hızla gelişmesi ve fotoğraf makinelerinin de film yerine ışığa duyarlı hassas elektronik yüzeylere kayıt yapmaya başlaması olarak bilinen sayısal (dijital sistem ) kullanılmaya başlanmış ve buna bağlı olarak filmi çeviren, geri saran birçok aksam gerekliliğini yitirmiş ve makinelere küçülerek hafiflemiştir. Böylece havacılığa meraklı uzaktan kumandalı uçak ve helikopterleri kullanabilen kişilerce rahatlıkla hava-yer fotoğrafları çekilebilmektedir ve bu araçlar çevresinde hava alanı bulunmayan bölgeler için çok kullanışlıdır.

Gelişen teknoloji öncelerde uzaya çıkan astronotlar tarafından çekilebilen yeryüzü, gezegen ve yıldız fotoğrafları şimdilerde uzayda belli yörüngede hareket eden modern fotoğraf makineleri taşıyan uydularla yapılmaktadır ki bunların en önemlisi Hubble Uzay Teleskobu’dur (HUT). Bu teleskop yaklaştırma özelliği çok yüksek olan bir fotoğraf makinesidir ve uzayın derinliklerindeki oluşumları fotoğraflar. Dünya yörüngesine binlerce kilometre yükseklikteki özel gözetleme uyduları ise yeryüzü fotoğraflarını çeker. Bu uydular değişik filtre ve elektronik alıcılar vasıtası ile her koşulda fotoğraf çekebilmektedir ayrıca farklı dalga uzunluğundaki renklere hassas bu makinelerle gece ve kapalı hava yeryüzündeki meteorolojik olaylar net şekilde görüntülenebilmektedir. Görüntüleri sayısal ortamda alan bu araçlar sinyalleri yeryüzündeki istasyonlara yollarlar.