Fotoğraf ve Video Proje Geliştirme Dersi 6. Ünite Özet

Televizyon İçin Proje Geliştirme

“Proje, belirli kaynaklarla, belirli bir zaman içinde tamamlanması gereken ve tekrarlanmayan özel faaliyetler topluluğudur” (Barutçugil, 2008,s:14) tanımı, televizyon projeleri için de geçerlidir.

Başarılı olarak nitelenebilecek bir televizyon programı üretmek için özgün bir fikir, bu özgün fikirden geliştirilecek iyi proje, iyi araştırma, iyi bir metin, iyi yapım ekibi, iyi teknik ekip ve teknik altyapı, program için çalışan ekibin kendi alanlarında deneyimi, bu deneyimli ekibin bir orkestra şefi gibi yönetimi gerekir. Tüm bunların öncesinde iyi bir televizyon programı yapmak iyi bir proje geliştirmekle başlar. Proje geliştirmek için ise projenin gerçekleşmiş hâlinin hayalinizde şekillenmesi ve bu hayalin, projeye yansıtılması, projeyi okuyanı ikna etmesi gerekir.

Televizyon programı projesini, “Program fikrinin, yayına hazır hâle getirilinceye dek geçireceği tüm aşamalar için gereken bütün kaynakların araştırılacağı, projenin sunulacağı kişi ya da kurumların programı bütün olarak görmesini sağlayan, maliyeti hakkında doğru bilgileri veren, gerektiğinde görsel materyallerle desteklenmiş çalışma” olarak tanımlayabiliriz.

İyi bir proje iyi bir fikir, başarılı uygulama ve uyumlu takım çalışması ile ortaya çıkar.

Program Fikri

Her proje bir fikir ile başlar ancak özgün fikirlere dayalı bir şekilde gerçekleştirilen televizyon programları günümüzde oldukça fazla talep edilmektedir.

Özgün fikir geliştirmek için televizyonculuktaki gelişmeleri, yapılmış ya da yapılmakta olan formatları takip etmek gerekir. Bunun yanında içinde yaşadığımız ortam da farklı bir format geliştirmek için bize ilham kaynağı olabilir.

Özgün bir program fikrini geliştirmek için yapımcı araştırma yapmalı, kütüphane, arşivler, üniversiteler ve konu uzmanlarıyla yapılmış mülakat vb. kaynaklar üzerinde araştırma yapmalıdır.

Televizyon Programı Proje Dosyası

Proje dosyalarında, yapım için karar vericilerin ihtiyaç duyacağı bütün bilgiler bulunmalı ancak gereksiz ve detay bilgilere gereğinden fazla yer verilmemelidir. Yeterli bilgi içermeyen projeler de sizin hayaliniz ne kadar mükemmel olursa olsun, okuyanın zihninde canlandırmasına imkân tanımazsa amacına ulaşmayacaktır.

Bir televizyon program projesi dosyasında bulunması gereken bilgi ve belgeler üç temel başlıkta toplanabilir.

1. Program önerisi ve varsa program metni (Drama türü yapımlarda en az bir bölüm senaryo, genel hikâye, bölüm sinopsisleri, oyuncu listesi)
2. Deneyime ilişkin bilgi ve belgeler (Bir şirket olarak başvuruyorsanız şirketin daha önceki iş deneyimi, yapımcı deneyimi, yönetmen özgeçmişi, senarist, metin yazarı öz geçmişi gibi yaratıcı süreçte katkı sağlayacak kişilerin iş deneyim bilgileri ve öz geçmişleri)
3. Varsa telif vb. haklarla ilgili belgeler, mali desteklerle ilgili bilgi ve belgeler.

Program Önerisi Hazırlama

Televizyon proje dosyasında olmazsa olmaz unsur, program önerisidir. Program önerisi; programın adı, hedef kitlesi, konusu, bütçesi vb. bilgilerden oluşan geniş bir kimlik formu olarak da düşünülebilir.

Bir program fikrini, program önerisine dönüştürmek için bazı sorulara yanıt aramak gerekir. Bu sorular;

Düşündüğünüz televizyon programının amacı nedir? Programınızı kimin için yapmak istiyorsunuz? Programınızı kimin neden izleyeceğinizi düşünüyorsunuz? Fikrinizi hangi konularla işleyeceksiniz? Programınızın formatı nasıl olacak? Kaç bölüm yapmayı planlıyorsunuz? Programın süresi ne kadar olmalı? Hangi kaynaklardan yararlanacaksınız? Programı yapmak için gerekli ekip ve ekipman için araştırma yaptınız mı? Programın bütçesi nedir?

Bir televizyon programı önerisinde programın adı, hedef kitlesi, konusu, yapım biçimi, bölüm sayısı, süresi ve bütçesi mutlaka bulunmalıdır.

Aşağıda, genel olarak bir televizyon programı proje dosyasında yer alması gereken unsurlar bulunmaktadır.

Programın Adı

Program adının programın içeriğine işaret eden bir anlamı olmalı, yalın, olabildiğince geniş kitlenin aklında kalacak bir ad seçilmelidir.

Programın adı yalın, kısa ve akılda kalıcı olmalıdır. Taklitten kaçınılmalıdır.

Programın Hedef Kitlesi

“Hedef kitle kavramı, bir televizyon kuruluşunun ya da bir program veya reklam veren sponsorun mesajlarının amacına ulaşması için en önemli gördüğü izleyici kümelerini ifade eder” (Kars, 2010, s:15).

Yapılmak istenen programın hangi yaş aralığına, eğitim düzeyi, cinsiyet vb. ulaştırılmak istenen izleyici gurubu belirlenmelidir. Yapılmak istenen programın türüne göre hedef kitle "genel" olarak da belirlenebilir.

Programın Amacı

Her programın izleyiciye vermek isteği bir iletisi, bir amacı vardır. Programda neyi neden anlatmak istediğiniz amacınızı belirler.

Programın konusuna göre bir ya da birden fazla amacınız olabilir.

Yararlanılacak Kaynaklar

Kütüphaneler, kişisel ya da kurum arşivleri, uzmanlar, üniversiteler, danışmanlar, tanıklar vb. program için başvuru kaynaklarınızdır. Programınızın danışmanları olacaksa bu danışmanların çalıştıkları alanlar, unvanları vb. program önerisinde belirtilmelidir.

Programın Türü

Tür, “sanat ve iletişimde özgül anlatım biçemleri” (Mutlu, 1998, s:339) olarak tanımlanmaktadır. Bir kitle iletişim aracı olan televizyonda yayımlanan programların da bir türü vardır ve program önerisinde programın türü belirtilmelidir (Örneğin, eğitim-kültür, belgesel, spor, eğlence, din vb.).

Sanat ve iletişimde özgül anlatım biçemleri olarak tanımlanan ve program önerisinde belirtilmesi gereken türlerin çok artması, televizyon kanallarının izlenme oranını artırmaya yönelik arayışlarının/stratejilerinin bir sonucudur.

Televizyon program türlerinde, bütün ülkelerin ya da televizyonların üzerinde anlaştığı tek tip bir sınıflandırma bulunmamaktadır. Avrupa Yayın Birliği (EBU) gibi örgütlerin belirlediği çeşitli sınıflandırmalar vardır.

EBU’ya göre televizyon programları aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır. Bütün üye ülkelerde de kamu hizmeti yayın kurumlarının program türleri bu sınıflandırmaya benzer bir ayrışma içindedir:

• Haberler
• Gerçeğe dayalı, bilgi verici programlar
• Kurmaca programlar (tv dizileri, dramalar vb.)
• Eğlence programları
• Spor programları
• Eğitim programları
• Kültür sanat programları
• Müzik programları
• Bilim programları
• Dinî programlar
• Diğerleri
• Reklamlar
• Tanıtıcı (promotional) programlar
• Ticari alışveriş programları (shopping) (www.ebu.ch )

Programın Konusu

Program önerisinde programın konusu mutlaka yer almalıdır. Kişisel gelişim, sağlık, dekorasyon gibi konular örnek olarak verilebilir.

Programın Konu Dökümü

Konusu kısaca belirtilmiş programın her bölümünde ele alınacak konu başlıklarının öneride yazılması gerekir.

Programın İçeriği

Programın içeriği, program konusu hakkında detaylı bilgi veren bölümdür, konunun detaylı anlatımıdır ve araştırma evresinde elde edilen bilgilerle oluşturulur.

Yayın Kanalı

Programın hangi kanalda yayınlacanacağı bilgisidir.

Yapım Formatı/Yapım Biçimi

Yapım formatı ya da yapım biçimi konusunda karar vermeniz için yanıtlamanız gerekensorular vardır. Bunlar;

• Konusu, amacı ve içeriği belli bir programı, izleyicinin ilgisini çekecek birprograma önüştürmek için nasıl bir anlatım biçimi olmalı?
• Yüzlerce televizyon programı arasında çekici kılmak için nasıl bir anlatım tekniği kullanmalı?

şeklinde sıralanabilir.

Programın yapısını ve biçimini, yapım yaklaşımını anlatan bir kavram olarak tanımlanan format, yapımın başarısı için program fikri kadar, belki daha da önemlidir. Program formatını projenin özgünlüğünü belirleyen ana iskelet şeklinde ifade etmek de mümkündür.

Başarılı bir format, bir bakıma iyi kurgulanmış bir öykü niteliği taşır. Girişi, gelişmesi ve sonucu vardır. Yapımcı, televizyonun olanaklarıyla fikrini nasıl öyküleyeceğini bilmelidir. Programınızı nasıl öyküleyeceğiniz, formatınızı da belirleyecektir.

Bölüm Sayısı

Televizyon programı hâline getirmeyi düşündüğünüz program fikrini kaç bölümde anlatmayı düşündüğünüz bölüm sayısını belirler. Programınız bir bölüm olabileceği gibi birden fazla da olabilir. Genel uygulama üç aylık bir yayın dönemi için 13 bölüm olarak planlanmasıdır.

Yayın Periyodu

Programın hangi sıklıkta yayımlanmasının düşünüldüğü program önerisinde yazılır. Haftada 1, ayda 1, günde 1 gibi yazılabilir.

Programın Süresi

Programınızın süresinin program önerisinde mutlaka bulunması gerekir.

Belgesel programlarda süreler genellikle 26 ya da 52 dakikadır.

Drama türü yapımlarda televizyon filmleri genellikle 60- 90 dakika olarak tasarlanır.

Televizyon dizilerinde, 45-50 dakikalık süreler, son yıllarda özel kanallarda reklam gelirleri nedeniyle 90 dakikaya kadar çıkmış olsa da dünyada kabul gören ideal dizi süresi 45-50 dakikadır.

Diğer türlerde, programın türüne ya da kanalın yayın akışına göre süreler değişebilir. Bilgilendirici spot programlarda süreler 10 saniyeden 5 dakikaya kadar değişebilir. Müzik-Eğlence programlarının süresi de genel olarak uzun tutulmaktadır. 40 dakikadan 120 dakikaya kadar hatta daha uzun sürelerde müzikeğlence programları yapılmaktadır.

“Çok geniş tutulmuş bir program izleyicide bitmemiş bir program izlenimi uyandırabileceği gibi çok dar bir program da izleyiciye çok durağan ve dolayısıyla sıkıcı gelebilir”
(Kars, 2010, s:67).

Program Akışı

Program akışı başlığı altında, genel olarak bütün bölümlerde uygulanacak program akışı yazılabileceği gibi 1. bölüm program akışı da örnek olarak yazılabilir. Şekil 6.1’de bir öneri formu görünmektedir.

Bütçe

Bir televizyon programı her ne kadar yaratıcı bir çalışma olsa da aynı zamanda ticari bir faaliyettir ve bir bütçesinin olması kaçınılmazdır.

Programın gerçekleşmesi için gerekli olan bütün kalemler iyice düşünülüp tespit edilmeli ve liste olarak hazırlanmalıdır.

Program bütçeleri genellikle bölüm başı oluşturularak toplam bölüm sayısıyla çarpılarak genel toplam da yazılır.

Ekler bölümünde EK:3 başlığı altında örnek bir televizyon bütçe formu bulunmaktadır.

Drama Önerisi

Drama türü bir proje dosyasında, yukarıda sıralanan başlıklardan konu dökümü, bölüm başlıkları, program akışı gibi bilgilere gerek duyulmayabilir ancak eser adı, eserin yazarı, senarist, yapımcı, yönetmen, başrol oyuncuları gibi drama yapımında önemli unsurların belirtilmesi gerekir. Ayrıca yaratıcı ekibin öz geçmişi eklenmeli, en az bir bölüm senaryo, genel hikâye (özet) yer almalı, bölüm özetleri bulunmalıdır. Şekil 2’deki örnek, drama türü bir proje dosyasında bulunması gereken başlıklara bir örnektir.