Fotoğraf ve Video Proje Geliştirme Dersi 5. Ünite Özet

Belgesel Yapmak İçin Bir Fikrim Var

Bir belgesel film yapmak için önce fikre ihtiyaç vardır. Fikri bir belgesele dönüştürmek için neler yapmalı soruları üzerine düşünmek gereklidir.

Yapılması gereken bilgi, düşünce ve denetleri yazıya dökerek üzerinden geçmek yeni düşünceler geliştirmek için bizi tetikleyebilir. Belgesel yapımının projelendirilmesi bu yazıya dökme işlemidir. Bu süreçlerle ilgili bazı kavram ve ilkelere dikkat çekmek yararlı olabilir.

Belgesel Sinema ve Yapım Süreçleri Üzerine Birkaç Not

Konusunu gerçek hayattan alan belgesel sinema hayatı belgeler ve toplumsal hafızaya kazandırmaya çalışır.

Bir belgesel sinemacı yaratıcı olabilir ancak yaratıcılık her zaman gerçek olayların her yönü ile sürekli sınanmalıdır.

İşte bu noktada belgesel sinemanın en önemli etik sorunları arasında yer alan " gerçekliğe müdahale etmeden ya da birden fazla halleri olan gerçekliğin olası farklı boyutlarını yok saymadan" ilkesi tartışıla gelmektedir.

Hayatı belgeleyip toplumsal hafızaya kazandırmaya çalışan belgesel sinema, kendi estetiğini ve tekniğini geliştirirken “etik” değerlerini hep gündemde tutar, gözden geçirir.

Belgesel sinema, yönetmene gerçeğin sunduğu ipuçlarını yorumlama fırsatı sunar, ama bunun için yönetmenin uyması gereken bir etik kural vardır: Yönetmen gerçekliğe müdahale etmemeli ya da birden fazla hâlleri olan gerçeğin olası farklı boyutlarını yok saymamalıdır.

Belgesel Film Yapımında Araştırmanın Önemi

Belgesel yapım aşamaları olabildiğince tüm unsurlarıyla olguların, öykülerin oluşma süreçlerine yönelir. Bir konu ile ilgili belgesel çekilmek istendiğinde bir olayın iki yüzü olabileceği gerçeğini göz ardı etmemek gerekir. Suya olan ihtiyaç nedeniyle baraj yapılması durumu var ise bu baraj yapılırken tarihi mekanların sular altında kalacağı gerçeği gibi.

Belgesel Yapım Proje Dosyası

Bir proje dosyasından beklenen işlevlerden birisi, dosyada yer alan öngörülerin belgesel yapım sürecini doğru güzergâhlarda ve verimli bir şekilde yönlendiriyor olmasıdır.

Proje dosyasının genel olarak üç temel işlevi vardır.

• Proje dosyasını yeterli olgunluğa getirmek
• Olgunlaştırılmış proje dosyasıyla finansman arayışına girmek
• Daha sonraki projeler için belgeselcinin kendi arşivini oluşturmak

Bir Fikirle Yola Çıkmanın Önemi

bir fikrim var” sözü tercih edilmişti. Çünkü belgesel yapmak bir amaç değil bir araç.

Bir olgu, bir öykü zihninizi kurcalamaya başladığında devamı gelecek bir düşünme süreci oluşuyor demektir. Bu zihinsel sürecin geliştirilmesi, sınanması olgular ve öykülerin izini sürmekle, onları bilgi, belge ve duygusuyla daha yakından kavramakla mümkün olabiliyor. Belgesel film, bu kavrayışımızı sinemanın diliyle ifade etme ve izleyiciyle paylaşma olanağı sunuyor.

Proje Dosyasının İçeriğinin Oluşturulması

Proje dosyası içeriği oluştururken şu sorulara cevap aranmalıdır.

• Bir fikrimiz var, demek ki konumuz genel olarak belli.
• Bu belgeseli neden yapmak istiyoruz ?
• Belgeseli kimler izlesin, nerelerde izlensin istiyoruz?
• Konuyu nasıl ele alacağız, nasıl işleyeceğiz, yaklaşımlarımızın genel çerçevesi ne olacak ?
• Ne tür araştırmalar yapacağız?
• Nerelerde yapacağız?
• Kütüphane, kaynakça mı tarayacağız?
• Kaynak kişiler, tanık kişiler mi bulacağız?
• Alanda araştırma mı yapacağız?
• Konunun uzmanı olan danışmanların desteğine ihtiyaç var mı?
• Belgesel filmin görsel ve sözel anlatım unsurlarının niteliği nasıl olacak?
• Nerelerde, ne zaman, ne tür, kaç gün çekimler yapacağız?
• Çekim için ne tür ekipmanlar gerekiyor?
• Kurgu öncesi masa başı çalışmayı nasıl yürüteceğiz?
• Filmin kurgusunu nerede, kimlerle yapacağız?
• Çekim ve kurgunun teknik standardı ne olacak?
• Bütün bu çalışmaları hangi takvim ve sürelerde gerçekleştireceğiz?
• Yukarıdaki dökümün önemli bir kısmı harcama yapmayı gerektiriyor. Belgesel yapım finansmanını nasıl oluşturacağız?

Proje Dosyasının Hazırlanması

Tamamlanmış iki ayrı tür belgesel filmin proje dosyalarını ele alarak dosyadaki öngörüler ile filmlerin yapım süreçleri arasındaki ilişkiyi de irdeleyebiliriz. Bu karşılaştırmalı örneklem için sayfa 86 daki “Cumhuriyet Hayalleri” ve “Çöpte Dostoyevski Buldum” adlı belgesellerin örnek proje dosyalarını inceleyebilirsiniz.