Sayısal Fotoğraf Baskı Teknikleri Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

CMYK’yı oluşturan ana renkler nelerdir?

Cyan, Magenta, Sarı ve Siyahtır.

Renkli Baskı nedir?

Bu renkleri içeren ayrımların (filmlerin) her biri farklı bir kalıp üzerine pozlandırılır. Pozlanan kalıplar aynı zemin üzerine üst üste basılır. Bu sürecin sonunda renkli baskı gerçekleşir.

Bu modelin (RGB) eklemeli olarak adlandırılmasının nedeni nedir?

Beyaz renk oluşturmak için tüm R, G, B renklerinin tam güç yayımlanıyor olması, yani 0-255 arasındaki 256 renkli skalada 255 değerinde birbirlerine eklenerek beyazı oluşturuyor olmalarıdır. Diğer bir deyişle, RGB sisteminde ideal beyaz oluşturmak için R:255 / G:255 / B:255 değerlerine ulaşılması, ideal siyah oluşturmak üzere ise hiç bir emisyonun olmaması, yani R:0 / G:0 / B:0 değerleri olması gerekmektedir. Bu yüzden de, bilgisayar ekranlarının tüplü olanlarının yaydığı ışınlardan kaynaklanan fosfor yanması etkisi yüzünden ortaya çıkan ekran koruyucularının çok büyük çoğunluğunun tasarımı koyu / siyah renklerin hakim olduğu tasarımlardır. Siyah, hiç bir ışının aktif olmadığı renk olduğundan tüpler ekrandaki siyah için ışın yaymamakta ve bu sayede CRT (cathod ray tube - katot ışını tüpü) ekranların içe bakan kısmında fosfor yanmasından kaynaklanan kalıcı aşınma izleri oluşmamaktadır.

Farklı makinaların birlikte kullanımında Renk Uzayının önemi nedir?

Photoshop veya benzeri bir görüntü işleme yazılımı ile çalışılırken kullanmakta olduğumuz fotoğraf makinesindeki RGB uzayı ile Photoshop renk tercihlerini belirlerken seçtiğimiz RGB uzayı aynı olmalıdır. Bu sayede makine ile bilgisayar arasındaki renk eşlemine doğru bir başlangıç yapılacaktır. Farklı markalar tarafından üretilen makinelerde genellikle sRGB ve Adobe RGB (1998) seçeneği her zaman bulunmaktadır. Photoshop içinde ise Adobe RGB (1998), sRGB, ColorMatch RGB, ProPhoto RGB ve ekran kalibrasyon cihazı kullanılıyorsa, bu kalibrasyon cihazının ürettiği RGB profili olmak üzere farklı seçenekler mevcuttur.

CMYK nedir?

CMYK ise baskı cihazlarında (yazıcı - printer) kullanılan bir renk modelidir ve siyah, beyaz renk oluşturmada RGB modeli ile bütünüyle karşıt bir şekilde çalışmaktadır. Çıkarımsal (subtractive) sistem olarak adlandırılan CMYK modelinde beyaz oluşturmak üzere hiç bir mürekkebin kağıda dökülmemesi gereklidir. Beyaz renk çoğunlukla beyaz olan kağıdın rengi kullanılarak elde edilir ve ideal beyazın CMYK kodu C:0 / M:0 / Y:0 / K:0 olarak belirlenir. Siyah için ise tüm mürekkeplerin yüksek değer taşıması gereklidir. Yalnız burada, RBG sisteminde olduğu gibi ideal siyah kodlaması söz konusu değildir. Bu konuda en doğru çözüme ulaşabilmek için, sürekli olarak aynı matbaa ile çalışmak ve o matbaanın vereceği ideal siyah kodlamasını dikkate almak, istenen siyah değerine ulaşabilmek için daha doğru bir yöntem olacaktır.

Sadece RGB ortamı içinde çalışılması söz konusu olduğunda ideal olarak kullanılması gereken değerler nelerdir?

1. Makinenizde Adobe RGB (1998) seçmek; 2. Yazılım renk tercihlerinde ya Adobe RGB (1998) ya da ekran kalibrasyon cihazı kullanıyorsanız ölçüm sonrasında üretilen RGB profilini seçmek; 3. Camera RAW arayüzü ile RAW formatında çekilmiş dosyaları yazılımın içine açarken ProPhoto RGB seçmek ve işlemleri bu uzayda gerçekleştirmek; 4. İşlemler bitip kayıt aşamasına gelindiğinde, kayıt etmeden önce “Edit > Assign Profile” menü seçeneğini kullanarak baskı merkezinin size önerdiği RGB uzayını dosyaya gömmek, bundan sonra ise kaydederken “Embed Color Profile: Adobe RGB (1998)” seçeneğini tıklamak.

Baskıda RGB ve CMYK arasındaki fark nedir?

RGB ve CMYK modlarında temsil edilen ve dolayısı ile basılabilen fiziki çıktılardaki renklerin gamı aynı değildir. RGB modeli daha fazla sayıda renk içerdiğinden, RGB baskı cihazlarından çıkan baskılar CMYK baskı cihazlarına oranla daha canlı ve renkli sonuçlar verirler. RGB daha canlı, CMYK ise daha donuk renkler içeren paletlere sahiptir. RBG olarak üretilmiş bir fotoğraf, renk ayrımı yapılarak CMYK sistemi ile basılacaksa renk modeli dönüştürmesi yapılması gereklidir.

Fotoğraf matbaaya baskıya gönderilecek ve bu yüzden CMYK renk modeli ile çalışılacaksa, fotoğrafın gene de RGB modunda bırakılması için yazılımda hangi menüler kullanılmalıdır?

Yazılımdaki “View” menüsü altında yer alan “Proof Setup” seçeneğinde “Working CMYK”nin ve gene “View” menüsü altında bulunan “Proof Colors”ın seçili olmaları gerekmektedir. Bu şekilde çalışılırsa, ekran CMYK modunda basılamayacak bir renk göstermeyecek ve RGB-CMYK dönüştürmesinde olası hayal kırıklıklarından uzak kalmak mümkün olabilecektir.

16-bit modunda kayıt yapmak zorundaysanız desteklenen formatlar hangileridir?

PSD (Photoshop kayıt formatı), PNG ve TIFF’dir.

HDR/HDRI nedir?

HDR/HDRI: Fotoğrafta, dinamik aralık kavramı, fotoğrafın detay verebilen en parlak ve en karanlık bölgeleri arasındaki, “stop” ya da “durak” olarak bilinen poz faktörü farkı ile ölçülür. HDR fotoğraflamalarında, görüntülenen alanda yer alan en parlak ve en karanlık bölümlere göre yapılan birden fazla çekim, bir yazılım aracılığı ile tek fotoğrafı oluştururlar.

RGB modeli üzerinden baskı yapabilen sistemler nelerdir?

Her ne kadar CMYK genelde baskı cihazlarının renk modeli olarak bilinse de, RGB modeli üzerinden baskı yapan ve renk ayrımı sürecini devreye sokmayan baskı cihazları da mevcuttur. Bunlar genellikle sayısal süreçler sonunda elde edilmiş veya analog yöntemlerle elde edilerek daha sonra tarama aracılığı ile sayısallaştırılan görüntüleri sergileme, paylaşma, prova alma ve benzeri amaçlarla elle tutulur fiziki baskıya çeviren cihazlardır. Lazer (laser jet)/ mürekkep püskürtmeli (ink jet) kişisel yazıcılar, Durst Lambda gibi gene lazer pozlama yöntemini kullanan baskı cihazları için sayısal dosyaların CMYK moduna çevrilmesi gerekmemekte, RGB modu yeterli olmaktadır.

RGB nedir?

RGB İngilizce Red (kırmızı), Green (yeşil) ve Blue (mavi) renklerinden oluşan, monitör (CRT-LCD) / projektör / televizyon (CRT-LCD-plazma) / kamera / cep telefonu/ irili ufaklı oyun konsolları / tarayıcılar / bazı kişisel yazıcılar gibi sayısal görüntüleme ve baskı cihazlarının kullandığı, toplamsal (additive) bir renk modelidir.

Lab Color nedir

Aynı zamanda CIELAB olarak adlandırılan Lab Color, çıplak gözle algılanabilen renk yelpazesini kapsayan ve dolayısı ile insan algısına benzer olması kaygısı ile üretilmiş, hayli geniş bir renk gamıdır. Image > Mode > Lab Color menü sıralaması üzerinden ulaşabileceğiniz Lab Color modunda Lightness (L), a ve b olmak üzere 3 adet kanal bulunmaktadır. “L” kanal› dosya içindeki ışık seviyesini belirler ve 0 değeri siyah, 100 değeri ise mat beyazı temsil eder (parlak beyaz için daha yüksek bir L değeri gerekebilir). “a” kanal›nda ise eksi değerler yeşile tekabül ederken, artı değerler magentaya hükmeder, benzer bir karşıtlık “b” kanalının eksi değerlerinin maviyi,artı değerlerinin ise sarıyı göstermesinde de gözlenmektedir.

Kolorimetre nedir?

Kolorimetre, Yansıyan ya da geçirilen ışığı ölçen üç renk enstrümanlardır. Çoğunlukla monitör profili yaratmak ve kalibre etmek için kullanılan aygıtlar olmakla beraber, yazıcı profili yaratmak içinde kullanılırlar. Ancak bu amaçla kullanımı üç renk okuyabilme limiti yüzünden sınırlıdır.

Yazılım içinde seçilebilecek farklı uzayların nitelikleri, kullanım alanları, avantaj ve dezavantajları nelerdir?

sRGB, çok sayıda amaca hizmet edebilen, bu yüzden de tüm görüntüleme ve baskı cihazlarının kendilerini eşleyebileceği standart bir uzaydır. Bu uzay Windows ortamının gamma değeri olan 2.2’ye uygun üretilmiştir ve sayısal fotoğraf dosyası içine özellikle gömülmüş bir profil olmadığında varsayılan profil olarak algı lamamız gereken bir seçenektir. Web tasarımı gibi baskı gerektirmeyen ve ekranlar üzerinde görüntülenen fotoğraflar için hayli uygun olan bu uzay, matbaa baskısı için hiç uygun değildir. Çünkü sRGB gamında bir dosya CMYK gamına çevrildiğinde, %75 ile %85 arası renk kaybı yaşandığı belirtilmektedir. ColorMatch RGB ise eski bir monitör üreticisi olan Radius firması tarafından geliştirilmiş, 1.8 gamma değe ine göre şekillendirilmiş ve Mac OS 9 veya 8 gibi daha eski işletim sistemi kullananların tercihi olarak karşımıza çıkabilen bir uzaydır. Gamı çok geniş olmayan ve tüm görüntüleme ve baskı cihazlarında rastlayamayacağımız bir uzay olan ColorMatch RGB, diğer seçeneklerle karşılaştırıldığında, özel bir neden olmadıkça tercih edilmeyen bir seçenektir. ProPhoto RGB, RAW formatında çekilmiş sayısal fotoğrafları RGB ortamına alırken RAW kaydında var olan tüm renk gamını en fazla koruyan uzay olarak ortaya çıkmaktadır. Fotoğraf kalitesinde baskı alınabilen mürekkep püskürtmeli baskı cihazları veya saydam emülsiyon gibi fotoğrafik bazı ürün çıktıları için çok uygun bir uzay olduğu belirtilmektedir. ProPhoto RGB’nin diğer uzaylara göre daha iyi olan yönü, gölgeli alanlardaki geçişi en detaylı şekilde tanımlayabiliyor olmasıdır. Adobe RGB (1998), sRGB’ye göre daha zengin bir renk gamı içeren, sonunda baskı amacıyla CMYK’ya çevrilecek fotoğraflar için tavsiye edilen renk uzayıdır. Fotoğraflarınızı sadece internet ortamında paylaşmayı düşünüyor iseniz doğru uzay değildir ve bu durumda sRGB tercih edilmelidir. Photoshop baskı öncesi (prepress) renk ayarlarının hepsinde Adobe RGB varsayılan RGB uzayıdır. İlk geliştirildiğinde SMPTE- 240M olarak adlandırılan bu uzayın kapsadığı gam HDTV (high definition television - yüksek çözünürlüklü televizyon) için düşünülmüştür.

Spektrometre nedir?

Spektrofotometre, Renkli materyallerin yansıma veya geçirgenlik değerlerini ölçen ve verileri bilgisayara aktaran hassas bir elektronik aygıttır. Bu aygıtlar genelde sayısal yazıcılar gibi baskı profilleri yaratmak için kullanılsalar da yüksek standartlı monitör ayarı ve profili için de kullanılırlar

Bit sayıları nedir?

Bu birimler renk kanalı başına düşen tanımlama yoğunluğunu göstermektedir. Dolayısı ile 8-bit bir RGB görsel 8 x 3 = 24-bit bir görseldir, diğer bir deyişle 16.7 milyon renk içerebilmektedir. 48-bitlik (kanal başına 16- bit) ve 96-bitlik (kanal başına 32-bit) görüntülerde piksel başına sırasıyla milyarlarca ve trilyonlarca olmak üzere daha da fazla renk görüntülenebilmektedir.

Gamut nedir?

Renk gamı. Tarayıcıların, film çıkış cihazlarının vb. kabul ettiği renk sınırlama, tanıma limitine gamut denir

Renk ayırımı nedir?

Basılacak orijinali, kendisini oluşturan ana renklere ayırma işlemidir.

Tarayıcıların, film çıkış cihazlarının kabul ettiği renk sınırlama, tanıma limitine ne ad verilir?

Gamut (Renk gamı)

RGB renk aralığı nedir?

RGB İngilizce Red (kırmızı), Green (yeşil) ve Blue (mavi) renklerinden oluşan, monitör (CRT-LCD) / projektör / televizyon (CRT-LCD-plazma) / kamera / cep telefonu / irili ufaklı oyun konsolları / tarayıcılar / bazı kişisel yazıcılar gibi sayısal görüntüleme ve baskı cihazlarının kullandığı, toplamsal (additive) bir renk modelidir.

Web tasarımı gibi baskı gerektirmeyen ve ekranlar üzerinde görüntülenen fotoğraflar için hayli uygun olan renk gamı hangisidir?

sRGB, çok sayıda amaca hizmet edebilen, bu yüzden de tüm görüntüleme ve baskı cihazlarının kendilerini eşleyebileceği standart bir uzaydır. Bu uzay Windows ortamının gamma değeri olan 2.2’ye uygun üretilmiştir ve sayısal fotoğraf dosyası içine özellikle gömülmüş bir profil olmadığında varsayılan profil olarak algılamamız gereken bir seçenektir. Web tasarımı gibi baskı gerektirmeyen ve ekranlar üzerinde görüntülenen fotoğraflar için hayli uygun olan bu uzay, matbaa baskısı için hiç uygun değildir. Çünkü sRGB gamında bir dosya CMYK gamına çevrildiğinde, %75 ile %85 arası kaybı yaşandığı belirtilmektedir.

RAW formatında çekilmiş sayısal fotoğrafları RGB ortamına alırken RAW kaydında olan tüm renk gamını en fazla koruyan uzay aralığı hangisidir?

ProPhoto RGB

sRGB’ye göre daha zengin bir renk gamı içeren, sonunda baskı amacıyla CMYK’ya çevrilecek fotoğraflar için tavsiye edilen renk uzayı hangisidir?

Adobe RGB

İdeal siyah kavramı nedir?

İdeal siyah: Matbaa baskısında siyah rengin basıldığı bölümlerde tam bir siyahın oluşması mümkün olmaz. Tam siyahın oluşması, siyah renge eklenen magenta ve cyan renklerin kullanımıyla gerçekleşir. Bu ton, ideal siyah olarak adlandırılır.

Baskı cihazlarında kullanılan bir renk modeli olan ve siyah, beyaz renk oluşturmada RGB modeli ile bütünüyle karşıt bir şekilde çalışan renk aralığı hangisidir?

CMYK renk aralığı

Basılacak orijinali, kendisini oluşturan ana renklere ayırma işlemine ne ad verilir?

Renk ayrımı

CIELAB olarak adlandırılan, çıplak gözle algılanabilen renk yelpazesini kapsayan ve dolayısı ile insan algısına benzer olması kaygısı ile üretilmiş renk gamı hangisidir?

Lab Color

Spektrofotometre nedir?

Renkli materyallerin yansıma veya geçirgenlik değerlerini ölçen ve verileri bilgisayara aktaran hassas bir elektronik aygıttır. Bu aygıtlar genelde sayısal yazıcılar gibi baskı profilleri yaratmak için kullanılsalar da yüksek standartlı monitör ayarı ve profili için de kullanılırlar.

Kolorimetre nedir?

Yansıyan ya da geçirilen ışığı ölçen üç renk enstrümanlardır. Çoğunlukla monitör profili yaratmak ve kalibre etmek için kullanılan aygıtlar olmakla beraber, yazıcı profili yaratmak için de kullanılırlar. Ancak bu amaçla kullanımı üç renk okuyabilme limiti yüzünden sınırlıdır.

RGB renk aralığının özellikleri nelerdir?

• Toplamsal bir renk modelidir
• Sayısal görüntüleme ve baskı cihazlarının kullandığı bir renk modelidir
• Kırmızı, yeşil ve mavi renklerden oluşur

Renk başına düşen tanımlama yoğunluğunu gösteren birim hangisidir?

Renk modları

16-bit modun 8-bit moduna göre dezavantajı nedir?

16-bit modun bir dezavantajı; 8-bit moduna göre daha fazla renk tanımı içerdiğinden dosya boyutunun tam iki katı olması ve dolayısı ile diskte çok daha fazla yer tutmasıdır.

Kanal başına 32-bit modu genellikle hangi süreçlerde ihtiyaç duyulur?

Kanal başına 32-bit modu ise genellikle HDR/HDRI (High Dynamic Range Imaging - Yüksek Dinamik Aralıklı Görüntü İşlem) süreçlerinde ihtiyaç duyulan bir süper formattır. Dosya boyutu kanal başına 8-bit modundaki imgenin 4 katıdır ve desteklenen kayıt formatları PSD, TIFF ve Radiance olarak karşımıza çıkar, PNG 32-bit desteği vermez. Bunların arasında HDR işlemleri için gereken format ise Radiance’tır.

HDR/HDRI kavramı nedir?

HDR/HDRI: Fotoğrafta, dinamik aralık kavramı, fotoğrafın detay verebilen en parlak ve en karanlık bölgeleri arasındaki, “stop” ya da “durak” olarak bilinen poz faktörü farkı ile ölçülür. HDR fotoğraflamalarında, görüntülenen alanda yer alan en parlak ve en karanlık bölümlere göre yapılan birden fazla çekim, bir yazılım aracılığı ile tek fotoğrafı oluştururlar.

Bir fotoğrafın internette paylaşılabilmesi için tercih edilmesi gereken RGB profili hangisidir?

sRGB

Mac OS 9 veya 8 gibi daha eski işletim sistemi kullananların tercihi olarak karşımıza çıkabilen, gamı çok geniş olmayan ve tüm görüntüleme ve baskı cihazlarında rastlayamayacağımız bir uzay olan, diğer seçeneklerle karşılaştırıldığında, özel bir neden olmadıkça tercih edilmeyen bir seçenek olan renk aralığı hangisidir? 

ColorMatch RGB

RGB ortamı içinde çalışılması söz konusu olduğunda ideal olarak kullanılması gereken değerler nelerdir?

1. Makinenizde Adobe RGB (1998) seçmek;
2. Yazılım renk tercihlerinde ya Adobe RGB (1998) ya da ekran kalibrasyon cihazı kullanıyorsanız ölçüm sonrasında üretilen RGB profilini seçmek;
3. Camera RAW arayüzü ile RAW formatında çekilmiş dosyaları yazılımın içine açarken ProPhoto RGB seçmek ve işlemleri bu uzayda gerçekleştirmek;
4. İşlemler bitip kayıt aşamasına gelindiğinde, kayıt etmeden önce “Edit > Assign Profile” menü seçeneğini kullanarak baskı merkezinin size önerdiği RGB uzayını dosyaya gömmek, bundan sonra ise kaydederken “Embed Color Profile: Adobe RGB (1998)” seçeneğini tıklamak

Sayısallaştırılan görüntüleri sergileme, paylaşma, prova alma ve benzeri amaçlarla elle tutulur fiziki baskıya çeviren cihazlarda kullanılan renk aralığı hangisidir?

RGB modu