Fotoğraf Tarihi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Fotoğrafın temel işlev ve görevleri nelerdir?

Fotoğraf bu güne kadar hiçbir aracın elde edemediği kusursuzlukta gerçekliği yansıtırken fotoğrafın gerçek işlevi nedir sorusu önem kazanmıştır. Fotoğraf belgeleme gücü ile toplumsal olaylara yön verme gücüne sahip olarak değerlendirilmiş ilk ortaya çıktığı andan beri gerçekliğin bir kanıtı olarak kabul edilmiştir. Bu yönüyle fotoğraf, belgesel fotoğrafçılığın, fotojurnalizmin doğmasına yol açmıştır. Diğer taraftan ise bağımsız bir sanat olarak fotoğrafın biçimle, estetikle olan bağlantısı ortaya konmuştur.

Edward Weston’un fotoğraf tarihindeki önemi nelerdir?

Weston’in işleri ton zenginliği, heykelsi hacim duygusu, üstün geometri kullanımıyla öylesine yüksek bir düzeydedir ki, diğer fotoğrafçıların çalışmalarının değerlendirilmesinde Weston bir ölçü olmuştur. Weston, resimsel üslubu ile ürettiği portrelerle büyük bir başarı elde etmiştir. Yakın plan doğal formlar, çöller ve nü çalışmalarını üretmiştir. Amacı, çıplak gözle görülen herhangi bir formu, fotoğrafa özgü görsel dille yeni baştan yorumlamak, onu görünenin ötesine taşımaktır. Bundan dolayı son derece sıradan nesnelerden, örneğin bir dolmalık biberden, ya da yarısı kesilmiş bir enginardan, bir klozet detayından ya da alelade bir kum tepeciğinden başyapıtlar üretmiştir.

Fotoğrafın bulunmasından sonra meydana gelen gelişmeler hangi yönde devam etmiştir?

Siyah beyaz fotoğraftan sonra renkli fotoğraf geliştirilmeye çalışılmıştır.

Renkli fotoğrafın geliştirilmesi için hangi bilim dalları bir araya gelmiştir?

Fizik (optik) ve kimyanın bir araya gelmesi ile renkli fotoğraflar geliştirilmiştir.

Renkli fotoğrafın elde edilmesi için yapılan ilk girişim nedir?

James Clerk Maxwell 1861 yılında kırmızı, mavi ve yeşil filtrelerle çektiği üç ayrı siyah beyaz dia pozitifi aynı filtreleri kullanarak üst üste gelecek şekilde beyaz perdeye yansıttı. Perdede gerçeğe yakın renklerde nesnenin görüntüsü oluştu. Londra’daki bu konferans sırasında sunduğu gösterideki bir kurdelenin renkli görüntüsü ilk renkli fotoğraf çalışmaları sayılmaktadır.

Angouleme bölgesinden bir görünümü olan ilk renkli fotoğraf kim tarafından geliştirilmiştir?

Du Hauron, 20. yüzyılda geliştirilen Cibachrome baskının benzeri olan, mavi, kırmızı ve sarı filtreler kullanarak bir karbon renkli baskı ile ilk renkli baskısını gerçekleşmiştir.

İlk renkli negatif film kim tarafından üretilmiş ve alan hangi katkılarda bulunmuştur?

1936 yılında bir Alman kuruluşu olan Agfa ilk renkli negatif filmi üretmiştir. Böylelikle renkli çekimler çoğaltılmaya başlanmıştır. Renkli fotoğraf amatör fotoğrafçılar tarafından kullanışlı hâle gelmiş, renklerin niteliği ve doygunluğu sorunu çözülmüştür.

George Eastman’ın tüm fotoğraf tarihine etki eden icadı nedir?

Eastman, “Kodak” adını verdiği, son derece basit bir yapıya sahip olan ve içine yerleştirilmiş bulunan bobin hâlindeki film ile 100 kare (gerçekte daire biçiminde) fotoğraf çekilebilen fotoğraf makinelerini üretmiştir. Kendisi de amatör bir fotoğrafçı olan George Eastman seri üretilmiş, kullanıma hazır olarak paketlenmiş kuru levhaların ticari başarıyı sağlamıştır. Bu gelişme ile birlikte amatör fotoğrafçılık doğmuş, fotoğraf gündelik yaşamın bir parçası hâline gelmiştir. Fotoğrafçıların yükleri hafiflemiş ve ulaşılması daha zor yerlerde fotoğraf çekebilir olmuşlardır. Çok daha fazla görüntü elde edebilir hâle gelmişlerdir. Görüntü kalitesinde de kayda değer bir artış gerçekleşmiştir.

Leica’nın fotoğraf alanına getirdiği yenilikler nelerdir?

Sinema filmi yani 35mm film ile fotoğraf çekilmesine olanak veren efsanevi Leica fotoğraf makinesi, kolay taşıyabileceği, az yer kaplayan, kolay kullanılabilen, çekilen fotoğrafların daha sonra karanlık odada büyütülebileceği bir minyatür fotoğraf makinesi arayışı içinde geliştirilmiştir. Leica’nın varlığı, yüksek ışık duyarlığına sahip filmler ve ışık kazancı fazla olan objektifler sayesinde “anın yakalanabiliyor” ve fotografik görüntülerin artık kolaylıkla matbaalarda basılabiliyor, çoğaltılabiliyor, yaygınlaştırılabiliyor olması fotojurnalizmi, yani haber fotoğrafçılığını doğurmuştur.

Fotoğrafçılıkta karar anı kavramı ile ne ifade edilmektedir?

Fotoğrafçının çekimi yapacağı bir konuda görsel düzenlemelerin ve temayı ortaya çıkartacak olan bütün anlamların görsel olarak birleştiği an. Belirleyici An olarak da adlandırılır.

Lumière Kardeşler’in bulduğu autochrome plakaların işlevi nedir?

Autochrome plakalar sayesinde tüm renk plakaları tek plaka üzerinde birleştirilip üç ayrı renk çekimi yerine tek çekim yapmak yeterli hale gelmiştir. Ancak tıpkı Dagerotip gibi Autochrome da çoğaltılamıyordu ve monokromatik fotoğraflar gibi kullanılamıyordur.

1900’lerden sonra fotoğraf alanında yaşanan farklılıklar nasıl sınıflandırılmaktadır?

1900’lü yıllardan başlayarak fotoğrafla ilgili iki ayrı bölünme bulunmaktadır. Bir tarafta fotoğrafın dokümantasyon gücünü toplumsal değişime ivme kazandırmak için kullanan belgeselciler. Diğer tarafta ise içerikten bağımsız olarak fotoğrafın kendi estetik olanaklarını araştıran, zorlayan, biçime daha çok önem veren sanatçılar. Üçüncü bir duruş olarak da bu iki ana akımın ortasında yer alan, her iki tutuma da eşit derecede önem veren fotoğrafçılardan söz edilebilir. Bu fotoğrafçılar estetiği ve söylemi birlikte önemseyen, bir anlamda bugüne uzanan “fotoğraf kullanan sanatçı” kimliğinin başlangıcı sayılabilecek insanlardır. Bu fotoğrafçılar çalışmalarını tablolaştırır, estetik değerini önemser ve teknik koşulları da zorlarken, bir yandan da tıpkı sosyal belgeselciler gibi, çevrelerinde olup bitene duyarlı, muhalif, kimi zaman politik bir tutum içine girmişler ya da insan doğasının derinliklerini araştırmışlardır.

Polaroid firmasının elde ettiği başarılar hangi teknolojik gelişme ile geride kalmıştır?

Taşınabilir video kameraların ortaya çıkması ve sayısal devrimin analog fotoğrafçılıkta yarattığı olumsuz etkiler ile polaroidlerin fotoğraf alanındaki etkisi azalmıştır.

Fotoğrafın ortaya çıkmasının resim sanatı üzerinde ne gibi etkileri olmuştur?

Fotoğraf makinesi icat edildiğinde fotoğrafın, resmin yerini alacağı düşünülmüştür. Ancak fotoğraf, resim sanatını ortadan kaldırmak yerine ilk işlevi görünüşü olduğu gibi kaydetmek olan resim türlerinin değerini azaltmıştır. Fotoğrafın icadı ile benzerlik kompleksinden kurtulan resim, fotoğrafın veremeyeceği kavramları resmetmeye başlamıştır. Modern resim sanatının en önemli isimleri arasında sayılabilecek Degas, Renoir, Van Gogh, Cezanne, Munch ve Picasso gibi sanatçılar bu dönemde yetişmişlerdir.

Fotojurnalizmin kavramı ile ne ifade edilmektedir?

Fotojurnalizm, bir iletiyi yaymaya yönelik fotoğrafçılıktır. Amacı, okuyucunun hızlı algılayabilmesi için iletiyi açık bir şekilde iletmektir. Türkçede haber fotoğrafçılığı, basın fotoğrafçılığı olarak adlandırılır.

Bakışını toplumsal sorunlara çeviren, kimi zaman ürettiği görüntülerle muhalefet eden, toplumsal koşulların değişmesi için çaba gösteren fotoğrafçıların ABD’de ortaya çıkmasının sebepleri nelerdir?

Fotoğrafın endüstriyel bir ürün hâline gelmesinin de etkisiyle, bu tarihlerde fotoğrafçılıktaki önemli aşamaların Avrupa’dan, ekonomik olarak daha güçlü bir konuma gelmiş olan ABD’ye kayması önemli bir olgudur. ABD’li sanatçılar, hızla sanayileşen büyük oranda göç alan ülkedeki eşitsizlikleri, köklü değişmeyi, insanlık hallerini konu edinmişlerdir.

Lewis Hinedir, Margaret Bourke White gibi fotoğrafçılar hangi konularda yoğunlaşmıştır?

Hine, ABD’ye ulaşan göçmenler ve olumsuz koşullarda çalışan çocuk işçiler, çelik endüstrisinde çalışan emekçiler gibi konulara eğilmiştir. White’ın ise büyük çaptaki devlet yatırımları, sosyal güvenlik, uluslararası ilişkiler ve daha sonra savaşlar, görüntülediği konular arasındadır.

Henri Cartier-Bresson’un fotoğraf alanına kattığı yenilikler nelerdir?

Fotojurnalizmin kurucusu olarak kabul edilen Bresson, 1947 yılında dünyanın en etkili belgesel fotoğrafçılarını bir araya getiren Magnum Photos fotoğraf ajansını kurmuştur. Bresson, fotoğrafçılıkta Karar Anı (moment decisif) kavramını da ortaya atmıştır. Karar Anı, ya da Belirleyici An, fotoğrafçının izlediği sahnede mutlaka bir noktada oluşacak olan, tüm anlamın görsellik içinde kristalleştiği, kendi içinde önceyi ve sonrayı da taşıyan bir zirvedir. Fotoğrafçının, bu anın yaklaştığına dair bir sezgi geliştirmesi, bunun için fotoğrafladığı sahneyi içinden, yaşayarak izlemesi ve o an geldiğinde bunu hissederek gözünün, elinin uzantısı hâline gelmiş olması gereken fotoğraf makinesini çalıştırması beklenir.

Bressonile birlikte Josef Koudelka, Sebastiao Salgado, Nikos Economopoulos ve Ara Güler gibi birçok fotoğrafçının Leica’yı ya da benzer yapıdaki diğer “te lemetreli” fotoğraf makinelerini tercih etme sebepleri nelerdir?

Zira basit bir bakaç yapısına sahip olan telemetreli fotoğraf makinelerinde, daha gelişmiş SLR (Single Lens Reflex / Tek Objektifli Refleks) gövdelerdeki gibi hareketli ayna olmadığından, görüntü bakaçtan hiçbir zaman kaybolmaz ve çekim çok kısa sürede gerçekleşir. Böylelikle fotoğrafçı, görüntülediği sahnenin bir parçası hâline gelebilir.

Fotoğrafın ilk kullanım alanları nelerdir?

Ünlü tablolar, mitolojik sahneler, dinî tasvirler fotoğraf tarafından kopyalanmıştır.

Fotoğrafta estetik eğilimler ilk olarak ne zaman ortaya çıkmıştır?

1850’lerden itibaren fotoğrafçılar makinaları geliştiren bilim insanlarından ayrılarak aracın estetik yönlerini keşfetmeye başlamıştır.

Alfred Stieglitz’in fotoğraf sanatına yaptığı katkılar nelerdir?

Fotoğrafı sanat dünyasına kabul ettiren ve çok uzun vadeli etkileri olan en önemli isimlerden biri de ABD vatandaşı Alfred Stieglitz’dir (1864-1946). Almanya’da makine mühendisliği eğitimi alırken fotoğraf çekmeye başlayan Stieglitz, Avrupa’da bulunduğu sırada ilk örneklerini gördüğü Piktoryalizm (Resimselcilik) akımının etkisinde kalıp bu akımın ABD’deki öncüsü olmuştur. Bu anlayışa göre, fotoğraflara çekim sonrasında çeşitli yöntemlerle müdahale edilerek düz (doğrudan) fotografik bir görüntüden ziyade, idealize edilmiş, fırça, kalem vb. kullanılarak elde edilmiş gibi duran bir görünüm kazandırılmaktadır. Stieglitz daha sonraları bu tür müdahalelerden vazgeçerek, görsel etkinin kendiliğinden oluştuğu durumlarda (sis, yağmur vb.) fotoğraf çekmeyi tercih etmiştir. Stieglitz daha sonra kendisine sanat alanında yer bulmaya çalışan fotoğrafçılar için büyük önem kazanan Camera Works dergisini çıkartmaya başlamıştır.

Fotogram kavramı ile ne ifade edilmektedir?

Objektif kullanılmadan fotoğraf elde etme yöntemidir. Karanlık bir ortama, saydam olmayan ya da yarı saydam nesneler fotoğraf kağıdı üzerine konularak ışıkla pozlanır ve kâğıt banyosu sonunda fotogram elde edilir.

f/64 grubunun temel ilkesi nedir?

San Franciscolu fotoğrafçılar tarafından 1932 yılında kurulan fotoğraf grubu. Grubun temel ilkesi büyük boy fotoğraf makineleriyle en kısık diyafram değeriyle çekim yaparak yüksek alan derinliği olan fotoğraflar elde etmektir.

Pürist fotoğrafçıların özellikleri nelerdir?

Pürizm saflaşma anlamına gelir. Örneğin resim sanatında bir resmin yabancı öğelerden ayıklanarak ifadenin öne çıkarılması. Pürist fotoğrafçılık ise fotoğrafın saf halini oluşturmaktır.

Ansel Adams’ın fotoğraf tarihindeki önemi nedir?

Ansel Adams, özellikle manzara fotoğraflarıyla tanınır. Fotoğrafçılığa ışık ölçümünün yanı sıra kontrast ölçümü kavramını da getiren Adams, fotoğraflanan sahnenin içerdiği tüm tonların baskıya kadar taşınabilmesi için basamak sistemi (zone system) adını verdiği karmaşık yöntemi de geliştirmiştir

Fotoğraf sanatın bağımsız bir alanı haline nasıl gelmiştir?

Fotoğraf kusursuz bir ton aralığına, mükemmel denebilecek optik kaliteye ulaşıldığı 1900’lerden itibaren, çok sayıda sanatçı bu yeni ve kolaylıkla erişilebilir malzemeyi kullanmaya, resim sanatından teslim aldıkları mirası yepyeni bir çerçeve içinde, özellikle de gerçeklik ile ilişkisini, izleyicide yarattığı gerçeklik yanılsamasını göz önünde bulundurarak değerlendirmeye başlamıştır. Fotoğraf sanatı ile amaç teknik olanaklar içinde en uç estetik değerlere ulaşabilmektir.

İkinci Dünya Savaşı’nın fotoğraf sanatına etkileri nelerdir?

Savaş yıllarında özellikle basın fotoğrafçılığı önemli bir gelişim göstermiş, “savaş muhabiri” kavramı ortaya çıkmıştır. Savaşın tüm dünyada politik, ekonomik, sosyolojik, psikolojik ve kültürel sonuçları olurken ve bu alanlardaki dengeler hızlı ve büyük bir değişim içindeyken, fotoğrafın da çok yönlü ve bir o kadar da hızlı bir gelişim göstermesi kaçınılmaz olmuştur.

Ansel Adams’ın geliştirdiği basamaklama sisteminin fotoğrafa olan katkısı ne olmuştur?

Basamaklama sistemi ile sosyal belgesel fotoğrafçılardan farklı olarak, ortaya çıkan baskının kendisi, içerdiği görüntünün kültür değerinin ötesinde bir sanat değeri taşır.

Basamak sistemi kavramı ile ne ifade edilmektedir?

Siyah-beyaz fotoğrafçılıkta kullanılan pozlama, film ve kâğıt banyosu işlemleriyle ilgili bir sistemdir. Bu sisteme göre kusursuz bir siyah-beyaz fotoğraf elde etmek için, konunun üzerindeki ışık çekim öncesinde detaylı olarak incelenir ve pozlama, film ve kağıda baskı buna göre yapılır. İlk önce çerçeveye giren konunun en aydınlık ve en karanlık noktaları arasındaki fark ölçülür. Daha sonra fotoğrafın içindeki kritik ayrıntıların, beyazdan siyaha doğru giden gri basamaklarının hangilerine denk düşmesinin istendiğine karar verilir. Buna göre bir hesap yapılarak, film gerekiyorsa farklı bir ISO değerine uyarlanır ve bilinçli bir hata ile pozlanır. Bu hata, banyo işlemi sırasında geliştirme aşamasının süresini duruma göre kısaltarak ya da uzatarak telafi edilir. Böylece duyarkatın kontrast değerinin, arzu edilen yönde kontrollü olarak kayması sağlanır. Sonuç, bütün sürecin belirli ölçülere uygun hâle getirilmesi (standart) ve hangi koşullarda fotoğraf çekilirse çekilsin eksiksiz bir ton aralığı elde edilmesidir.

Camera Works’un fotoğraf alanındaki önemi nedir?

Alfred Stieglitz tarafından kurulan ve 1903-1917 tarihleri arasında basılan, içinde yüksek baskı nitelikte fotogravürlerin yer aldığı ve fotoğrafın bir sanat olduğu iddiasını taşıyan, yılda dört kez basılan ilk sanat fotoğrafı dergisidir.

Edward Steichen’in fotoğraf sanatına katkısı nelerdir?

Steichen’ın çalışmalarında biçimsellik, tasarım duygusu, geometri, olağanüstü ışık kullanımı ön plana çıkmaktadır. Sanatçı için izleyicide görsel tatmin yaratmak Steichen için öncelikli hedeftir.

Sayısal tekniklerin gelişmesinin fotoğraf üzerindeki etkileri nelerdir?

Sayısal tekniklerin, bir fotoğrafta asla kesin teşhis konulamayacak biçimde değişiklikler yapılabilmesine olanak tanıması da dönemin bir anlamda geri gelen, belirleyici bir gündem maddesidir. Manipülasyon, ya da fotoğrafta temsil edilen gerçekliğin sonradan değiştirilebilmesi, özellikle belgesel fotoğrafta inandırıcılık ve güven sorunlarına yol açmıştır. Belki de bu yüzden, belgesel fotoğrafta tartışmasız kabul edilmiş olan tarafsızlık, nesnellik ilkeleri zayıflamış; yukarıda sözünü ettiğimiz daha öznel, hatta taraflı fotografik ifadeler cesaretle ortaya konmaya başlamıştır. Fotoğrafın resim sanatını özgürleştirmiş olması gibi, sayısal teknolojinin de fotoğrafı özgürleştirdiği düşüncesi yaygındır.

Man Ray’in fotoğraf alanındaki önemi nedir?

Dönemin Dadaist ve Gerçeküstücü (Sürrealist) sanatçılarıyla birlikte hareket eden, bu akımların içinde yer alan Man Ray, deneysel kişiliği ile fotoğrafa yeni teknikler de kazandırmıştır. Bunlardan biri, fotoğraf makinesi gerekmeden karanlık odada üretilen ve bugün fotogram da dediğimiz izdüşüm görüntüleridir. Man Ray bu tür çalışmalarına kendi adından türettiği Rayogram adını vermişti. Man Ray’in sıkça kullandığı ve kendisinden önce bulunduğu hâlde onun kusursuzlaştırdığı bir diğer teknik de solarizasyon ya da diğer adıyla Sabattier Etkisidir. Man Ray, resim dışında sanat nesneleri ve heykeller tasarlamış, deneysel kısa filmler üretmiştir. Bu tutum, yeni bir fotoğrafçı kimliğinin de habercisi olmuş fotoğraf, plastik sanatlar dünyasına girmiştir.

1980’lerden sonar fotoğraf alanındaki hakim eğilim nedir?

Bu dönemde başlayan ve günümüze kadar ulaşan en belirgin eğilim, fotoğrafçının kendi öznel deneyimlerini, bireysel dünyasını, yakın çevresini ve kendi gerçeklik algısını ortaya koyan görüntüler üretmesidir. Bu görüntüler hayatın ta kendisini gösterebilmekte, sahnelenmiş ya da yakıştırılmış da olabilmektedir. Bu tutumu sadece sanat alanında değil, belgesel fotoğraf dünyasında da görmek mümkündür.

Jerry Uelsmann’ın fotoğraf tarihindeki önemi nedir?

İleri karanlık oda teknikleri kullanarak oluşturduğu fotografik kolajlarda dünyayı gerçeküstü görünümlerle kurgular.

Solarizasyon kavramı ile ne ifade edilmektedir?

Pozlanmış filmin geliştirme banyosu aşamasında çok kısa bir süre beyaz ışıktan etkilendirerek geliştirme banyosunun tamamlanması sonucunda elde edilen farklılaştırılmış görüntüdür

Polaroid sistemini nedir?

Edwin Land tarafından 1947de icat edilen fotoğraf yöntemidir. Özel makine ve fotoğraf kağıdı kullanılan bu yöntemde, fotoğraf makinesi çekim yaptıktan sonra kısa bir süre içinde banyo işlemi tamamlanmış fotoğraf çıkartabilir.

Fotoğraf sanatına da etki eden Dadaizm’in genel özellikleri nelerdir?

Dadaizm, günlük yaşamdaki bilge davranışları ve sanat alanındaki her türlü düzenlemelere, kurallara karşı çıkan sanatsal bir akımdır. Dada ve Dadacılık olarak da bilinir.

Fotoğraf sanatına da etki eden Gerçeküstücülük ’ün genel özellikleri nelerdir?

Gerçeküstücülük, bilinen nesnel gerçeğin üstünde kendince bir üst gerçek yaratmayı amaçlayan sanat akımıdır.

Eugene Smith’in fotoğraf tarihindeki önemi nedir?

ABD vatandaşı olan Smith, haber fotoğrafçılığının etik ve teknik standartlarını ileri aşamalara taşıyan; görüntülediği konulara mesafesiz, içeriden ve derin bir ilgiyle bakmasıyla ön plana çıkar. Kasaba Doktoru, İspanyol Köyü ve Japonya’da bir kasabada endüstriyel kirlenmeye bağlı sakat doğumları gündeme getirdiği Minimata röportajları, haber fotoğrafçılığının başyapıtları arasındadır.

Cindy Sherman’ın fotoğraf tarihindeki önemi nedir?

Feminist duruşunu içinde kendisinin göründüğü ama her defasında farklı konumlardaki kadınların yerine geçtiği fotoğraflarla kendi kimlik arayışı üzerinden ortaya koyan Sherman öne çıkan bir sanatçıdır.

Bernd ve Hilla Becher’in fotoğraf tarihindeki önemi nedir?

Almanya’nın sanayi bölgelerindeki ve kırsalındaki benzerlik taşıyan mimari yapı fotoğraflarından oluşan tipolojik çalışmalarıyla tanınmaktadırlar.

1990’lardan sonra internetin gelişmesinin fotoğraf üzerinde ne gibi etkileri olmuştur?

1990’lardan itibaren internet büyük bir hız ile her alanda ilk sıradaki paylaşım platformu hâline gelmiştir. Bilgiye erişim kolaylaşırken, kültür yaşamı küreselleşmiş, batı sanatının yüzyıllar boyunca Avrupa’da yer değiştirip sonra okyanus ötesinde ABD’de, New York’ta karar kılan merkezi belirsizleşmiş, çağdaş fotoğrafın ustaları artık dünyanın dört bir yanından, özellikle de Uzak Doğu’dan ve Kuzey Avrupa’dan parlamaya başlamıştır.

Sayısal teknolojilerin ve internetin bugün fotoğraf üzerine olan etkileri nelerdir?

Bugün belgesel fotoğraf yeni ortamlarda varlığını sayısal platformlarla daha uyumlu biçimlerle sürdürmeye çalışırken, sanat dünyasında bir dönem kuşkuyla bakılan bu dil bütünüyle kabul görmüş, benimsenmiş, hatta gözde bir sanat disiplini hâline gelmiştir. Geçmişte pratik nedenlerle videonun yerini tutmuş olan fotoğraf, hareketli görüntü yayın ve paylaşımının fazlasıyla kolaylaşması nedeniyle bu görevden de kurtulmuş ve özerkleşmiştir.

Paris’te 1839 yılının Ocak ayında kamuoyuna gösterilen dünyanın ilk fotoğraflarında kullanılmış olan Dagerotip yöntemindeki olumsuzlar nelerdi?

Paris’te 1839 yılının Ocak ayında kamuoyuna gösterilen dünyanın ilk fotoğraflarında kullanılmış olan Dagerotip yönteminde, görüntünün metal bir levha üzerine, çoğaltılamayacak
biçimde saptanması, karanlıkoda aşamasında son derece tehlikeli cıva buharı kullanılıyor olması, pozlama sürelerinin fazlasıyla uzun olması birer olumsuzluktu.

Dünyanın ilk fotoğraflarında yaşanan olumsuzlar 19. yüzyılda neler yapılarak aşılmıştır?

Tüm bu olumsuzluklar 19. yüzyıl boyunca birer birer aşıldı. Negatif tabanı için önce cam, daha sonra asetat kullanıldı. Duyarkat giderek daha duyarlı hâle geldi ve hem diyafram kullanımı (dolayısıyla net alan derinliği kontrolü) hem de kısa pozlama süreleri (dolayısıyla an yakalama ve hareket dondurma) mümkün oldu.

Fotoğraf teknolojisini geliştiren bilimciler renkli fotoğraf elde etmek için nasıl bir yaklaşım benimsemişlerdir?

Fotoğraf teknolojisini geliştiren bilimciler bir yandan da renkli fotoğraf elde etmeye çalışıyor ve türlü yöntemler deniyorlardı. Çoğunluğun yaklaşımı, mevcut renk kuramı ve
insan gözündeki ışık algılayıcı hücrelerin o tarihlerde bilinen yapısı temel alınarak bir görüntüyü oluşturan ışık demetini kırmızı, yeşil ve mavi bileşenlerine ayırıp, aynı veya zıt
renklerde üç farklı fotoğraf oluşturmak ve bu üç görüntüyü tek bir fotoğraf olarak birleştirmekti. Nitekim günümüzde de renkli fotoğraf elde edilmesinin temelinde aynı ilke yer
almaktadır.

İskoçyalı bilim insanı James Clerk Maxwell, 17 Mayıs 1861 tarihinde İngiltere Kraliyet Enstitüsünde “üç ana rengin teorisi” üzerine verdiği konferansta nasıl bir deneysel çalışma sunmuştur?

İskoçyalı bilim insanı James Clerk Maxwell, 17 Mayıs 1861 tarihinde İngiltere Kraliyet Enstitüsü’nde “üç ana rengin teorisi” üzerine bir konferans verdi. Maxwell kırmızı, mavi
ve yeşil filtrelerle çektiği üç ayrı siyah beyaz dia pozitifi aynı filtreleri kullanarak üst üste gelecek şekilde beyaz perdeye yansıttı. Perdede gerçeğe yakın renklerde nesnenin görüntüsü oluştu. Londra’daki bu konferans sırasında sunduğu gösterideki bir kurdelenin renkli görüntüsü ilk renkli fotoğraf çalışmaları sayılmaktadır. Ancak bu bir baskı değil yansıtmalı deneysel çalışmaydı.

Dünyada ilk renkli fotoğraf olarak kabul edilen Güney Fransa’nın Angoulême bölgesinden bir görünüm kaç yılında, kim tarafından basılmıştır?

Ducos du Hauron tarafından 1872 yılında kaydedilip basılan Güney Fransa’nın Angoulême bölgesinden bir görünüm tarihin ilk renkli fotoğrafı olarak kabul edilir.

20. yüzyılın başlarında fotoğrafçılığın tüm dünyaya yayılmasına ve fotoğrafın herkes tarafından kolaylıkla üretilmesine yol açan olay nedir?

20. yüzyılın başlarında fotoğrafçılığın tüm dünyaya yayılmasına ve fotoğrafın herkes tarafından kolaylıkla üretilmesine yol açan bir devrim yaşanmıştı. George Eastman (1854-
1932) adında Amerikalı bir girişimci, “Kodak” adını verdiği, son derece basit bir yapıya sahip olan ve içine yerleştirilmiş bulunan bobin hâlindeki film ile 100 kare (gerçekte daire
biçiminde) fotoğraf çekilebilen fotoğraf makinelerini üretmeye başladı. Amatör fotoğrafçılık doğmuş, fotoğraf gündelik yaşamın bir parçası hâline gelmişti.

Kodak firmasının sağladığı teknolojik gelişme neydi?

Kendisi de amatör bir fotoğrafçı olan George Eastman seri üretilmiş, kullanıma hazır olarak paketlenmiş kuru levhaların ticari başarı potansiyelini öngörebilmişti. Günümüzde de kullanılmakta olan, gümüş tuzları ve hayvansal jelatin karıştırarak elde ettiği duyarkatı cam üzerine uyguladı ve “Eastman Kuru Levha” (Eastman Dry Plate) markası ile pazarlamaya başladı.

Kodak firmasının sağladığı teknolojik gelişmenin profesyonel fotoğrafçılara sağladığı avantajlar nelerdir?

Kodak firmasının sağladığı bu teknolojik gelişme, profesyonel fotoğrafçıların çalışma yaşamlarını olağanüstü kolaylaştırmıştı. Bu anlamda üç önemli gelişmeden söz etmek gerekir:
• Fotoğrafçıların yükleri hafiflemiş ve ulaşılması daha zor yerlerde fotoğraf çekebilir olmuşlardır.
•Çok  daha fazla görüntü elde edebilir hale gelmişlerdir.  
• Görüntü kalitesinde hatırı sayılır bir artış olmuştur. 

Fransa’da Auguste ve Louis Lumière kardeşlerin 1907 yılında geliştirdiği Autochrome yöntemini açıklayınız. 

Autochrome, bir cam levhanın üzerine sürülen kırmızı/turuncu, yeşil ve mavi/mor renkte mikroskobik saydam nişasta taneciklerinden oluşan bir katman ve üzerinde gümüş tuzlarından oluşan siyah-beyaz duyarkattan oluşuyordu. Pozlama sırasında camın diğer yüzünden gelen ışık, içerdiği renge bağlı olarak nişasta tanecikleri tarafından süzülerek duyarkata ulaşıyor, bu sayede bileşenlerine ayrışarak iç içe geçmiş üç farklı siyah-beyaz görüntü oluşturuyordu. Banyo işlemi doğrudan pozitif görüntü oluşturduğundan ve
renkli taneciklerden oluşan katman korunduğundan, cam levha bir ışık kaynağına doğru tutulduğunda renkli tanecikler bir kez daha işlev kazanıyor, duyarkatta siyah-beyaz olan
görüntü renkli olarak gözleniyordu.

1936 yılında ise bir Alman kuruluşu olan Agfa tarafından üretilen ilk renkli filmin fotoğrafçılığa nasıl bir katkıları olmuştur?

1936 yılında ise bir Alman kuruluşu olan Agfa ilk renkli negatif filmi üretti. Artık renkli çekimler çoğaltılmaya başlandı. Renkli fotoğraf amatör fotoğrafçılar tarafından da kullanışlı
hale gelmiş, renklerin nitelikleri ve dougunluğu sorunu halledilmişti. 

Fotoğrafın resim sanatına nasıl bir katkısı olmuştur?

Fotoğrafa başta büyük bir korku ve tepkiyle yaklaşan, kendi mesleklerinin ortadan kalkacağı, sanatlarının artık değersiz sayılacağını zanneden ressamlar, tam tersine müthiş bir açılıma kavuştuklarını gördüler. Gerçekliğin aslına sadık bir biçimde resmedilmesi görevi artık fotoğrafçılığa devredilmişti. Ressamlar için bunun anlamı şuydu: Omuzlarından önemli bir yük kalkmıştı. Artık çok daha öznel, bireysel deneyimlerini ortaya koyan, paylaşılan gerçeklikle örtüşmesi gerekmeyen soyut resimler yapabileceklerdi. Nitekim öyle oldu. Modern resim sanatının en önemli isimleri arasında sayılabilecek Degas, Renoir, Van Gogh, Cezanne, Munch ve Picasso gibi sanatçılar bu tarihlerde yetiştiler.

Fotoğrafın işlevi ve görevi nedir?

Fotoğrafın temel işlevi ne olacak sorusu, 1850’lerde gündemde değildi. Zira fotoğrafçılığa daha çok teknik bir beceri gözüyle bakılıyordu. Görüntülenebilecek konular stüdyo
portreleri, manzara ve durağan düzenlemelerle sınırlıydı. Tekniğin gelişmesi ve fotoğrafın eriminin gözle görülebilen hemen her konuya ulaşmasıyla, temel bir soru ortaya çıktı:
Fotoğrafın işlevi ve görevi neydi?
• Fotoğrafın gerçekliğin, yaşanmışlığın su götürmez bir kanıtı olarak algılanması bugün hâlâ en önemli nokta olarak ortaya konmaktadır. Sayısal (dijital) fotoğrafa gösterilen büyük tepkinin arkasında bu algının zayıaması korkusu olduğu söylenebilir.
• Fotoğrafın estetik olanaklarını bir yana bırakan çok sayıda fotoğrafçı; tarih yazmak, bilgi paylaşmak, toplumsal konularda farkındalık ve mümkünse tutum değişimi yaratmak adına kendilerini sahaya attılar. Bu insanlar teknik değil, sosyal, entellektüel, insani becerileri, hassasiyetleri ile tanındılar. Bu tutum, belgesel fotoğrafçılığın, fotojurnalizmin yani haber fotoğrafçılığının doğmasına yol açtı.

Fotojurnalizm'in amacı nedir?  

Fotojurnalizm: Bir iletiyi yaymaya yönelik fotoğrafçılıktır. Amacı, okuyucunun hızlı algılayabilmesi için iletiyi açık bir şekilde iletmektir. Türkçede haber fotoğrafçılığı, basın fotoğrafçılığı olarak adlandırılır.

Oskar Barnack’ın (1879-1936) 1905’ten itibaren üzerinde çalışmaya başlayıp 1925’te dünyaya duyurduğu devrimsel nitelikteki buluş nedir? 

Amatör fotoğrafçılığın yanı sıra özellikle haber fotoğrafçılığını büyük ölçüde etkilemiş olan devrimsel nitelikteki bir başka buluş da sinema filmi yani 35mm film ile fotoğraf
çekilmesine olanak veren efsanevi Leica fotoğraf makinesidir. Alman makine mühendisi ve endüstriyel tasarımcı Oskar Barnack’ın (1879-1936) 1905’ten itibaren üzerinde çalışmaya başlayıp 1925’te dünyaya duyurduğu Leica, bugün hâlâ birçok belgesel fotoğrafçı için vazgeçilmezdir. Kendisi de fotoğrafçı olan Oskar Barnack, astım hastası olduğu için çok daha kolay taşıyabileceği, az yer kaplayan, kolay kullanılabilen, çekilen fotoğrafların daha sonra karanlık odada büyütülebileceği bir minyatür fotoğraf makinesi arayışı içinde Leica’yı geliştirmişti. Tabii ki o dönemde üretilen filmler yeterince kaliteli, görüntü yapısı yeterince ince tanecikli olmasaydı, bu buluş da anlamlı olamayacaktı.

1900’lerden itibaren, çok sayıda fotoğraf sanatçısının ulaşmak istediği amaç ne olmuştur?

Bugün bile çok az ilerisine geçilebilmiş kusursuz bir ton aralığına, mükemmel denebilecek optik kaliteye ulaşıldığı 1900’lerden itibaren, çok sayıda sanatçı bu yeni ve kolaylıkla
erişilebilir malzemeyi kullanmaya, resim sanatından teslim aldıkları mirası yepyeni bir çerçeve içinde, özellikle de gerçeklik ile ilişkisini, izleyicide yarattığı gerçeklik yanılsamasını göz önünde bulundurarak değerlendirmeye başladılar. Amaç, var olan teknik olanaklar içinde en uç estetik değerlere ulaşabilmekti.

Fotoğrafı sanat dünyasına kabul ettiren Alfred Stieglitz’in fotoğraf sanatına nasıl bir katkısı olmuştur?

Fotoğrafı sanat dünyasına kabul ettiren ve çok uzun vadeli etkileri olan en önemli isimlerden biri de ABD vatandaşı Alfred Stieglitz’dir (1864-1946). Almanya’da makine mühendisliği eğitimi alırken fotoğraf çekmeye başlayan Stieglitz, ABD’ye döndükten sonra New York’a yerleşti ve sadece fotoğraa uğraşmaya başladı. Avrupa’da bulunduğu sırada ilk örneklerini gördüğü Piktoryalizm (Resimselcilik) akımının etkisinde kalmıştı ve bu akımın ABD’deki öncüsü oldu. Bu anlayışa göre, fotoğraara çekim sonrasında çeşitli
yöntemlerle müdahale edilerek düz (doğrudan) fotografik bir görüntüden ziyade, idealize edilmiş, fırça, kalem vb. kullanılarak elde edilmiş gibi duran bir görünüm kazandırılıyordu. Stieglitz daha sonraları bu tür müdahalelerden vazgeçerek, görsel etkinin kendiliğinden oluştuğu durumlarda (sis, yağmur vb.) fotoğraf çekmeyi tercih etmiştir. Stieglitz daha sonra kendisine sanat alanında yer bulmaya çalışan fotoğrafçılar için büyük önem kazanan Camera Works dergisini çıkartmaya başladı. Aynı zamanda kapı numarasından dolayı 291 adını verdiği bir sanat galerisini de işleten Stieglitz, Avrupa sanatının ABD’de tanınmasında öncülük etmiştir. 

Pürist fotoğrafçılık ne demektir?

Pürist Fotoğrafçılar: Pürizm saflaşma anlamına gelir. Örneğin resim sanatında bir resmin yabancı ögelerden ayıklanarak ifadenin öne çıkarılması. Pürist fotoğrafçılık ise fotoğrafın saf halini oluşturmaktır.

Basamak sistemini açıklayınız. 

Bütün dünyada bugün de ileri düzeyde bir karanlık oda tekniği olarak uygulanan basamak sistemi
kısaca şöyledir:
• İlk önce çerçeveye giren konunun en aydınlık ve en karanlık noktaları arasındaki fark ölçülür.
• Daha sonra fotoğrafın içindeki kritik ayrıntıların, beyazdan siyaha doğru giden gri basamaklarının hangilerine denk düşmesinin istendiğine karar verilir. Buna göre
bir hesap yapılarak, film gerekiyorsa farklı bir ISO değerine uyarlanır ve bilinçli bir hata ile pozlanır.
• Bu hata, banyo işlemi sırasında geliştirme aşamasının süresini duruma göre kısaltarak ya da uzatarak telafi edilir. Böylece duyarkatın kontrast değerinin, arzu
edilen yönde kontrollu olarak kayması sağlanır.
• Sonuç, bütün sürecin belirli ölçülere uygun hâle getirilmesi (standart) ve hangi koşullarda fotoğraf çekilirse çekilsin eksiksiz bir ton aralığı elde edilmesidir.

Fotoğrafçılıkta 1980'lerde başlayan ve günümüze kadar ulaşan en belirgin eğilim nedir?

1980’lerden başlayarak tıpkı plastik sanatlarda modernizm sonrasında yaşanan “yeni bir şey yapma zorluğu” ve arkasından gelen postmodern (modern sonrası) dönem gibi, fotoğrafçılıkta da bu genç sanatın ulaştığı yüksek düzey ve önce elektronik, sonra da sayısal teknolojinin getirdiği önemli katkılara bağlı olarak yeni fotoğrafçıların bu yüksek düzeye görece kolay ulaşabilmeleri, benzersiz, özgün işler yapmayı zorlaştırdı. Bu dönemde başlayan ve günümüze kadar ulaşan en belirgin eğilim, fotoğrafçının
kendi öznel deneyimlerini, bireysel dünyasını, yakın çevresini ve kendi gerçeklik algısını ortaya koyan görüntüler üretmesidir. Bu görüntüler hayatın ta kendisini gösterebilmekte,
sahnelenmiş ya da yakıştırılmış da olabilmektedir. Bu tutumu sadece sanat alanında değil, belgesel fotoğraf dünyasında da görmek mümkündür.

1990’lardan itibaren İnternetin büyük bir ivme kazanması dünyada fotoğraf sanatına nasıl bir etki yapmıştır?

Bir başka gelişme de 1990’lardan itibaren İnternetin büyük bir ivme ile her alanda ilk sıradaki paylaşım platformu hâline gelmesidir. Bilgiye erişim olağanüstü kolaylaşmış, kültür yaşamı küreselleşmiş, batı sanatının yüzyıllar boyunca Avrupa’da yer değiştirip sonra okyanus ötesinde ABD’de, New York’da karar kılan merkezi belirsizleşmiş, çağdaş fotoğrafın yıldızları artık dünyanın dört bir yanından, özellikle de Uzak Doğu’dan ve Kuzey Avrupa’dan parlamaya başlamıştır.