Temel Fotoğrafçılık Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Karanlık oda nedir?

Karanlık oda, analog fotoğraf tekniği içerisinde çekim sonrasında fotoğrafik görüntünün elde edilebilmesi
için gerekli olan işlemlerin yapıldığı, belirli özelliklere sahip olması gereken mekândır.

Karanlık odanın en temel fiziksel özelliği nedir?

Karanlık odanın en temel fiziksel özelliği, ışıktan tamamen yalıtılmış ve kontrol edilebilen bir mekân olmasıdır.

Karanlık odanın fiziksel koşulları nelerdir?

Film yıkama ve agrandisman baskı işlemlerinin yapıldığı bu mekânda kâğıt ve film gibi ışığa duyarlı yüzeyler üzerinde işlem yapıldığı için ilk olarak ışıktan yalıtılmış olması gerekir. Bunun yanında işlemlerde kimyasallar kullanıldığı ve bunların da ısıları önemli olduğu için bu mekânların havalandırma ve ısıtma özellikleri de işlemlerin sağlıklı yürütülmesi için önemlidir. Karanlık odada aynı mekân içinde bile olsa ıslak ve kuru olarak ifade edilen iki ayrı alan olması gerekir.

Karanlık odada kullanılan ekipmanlardan film yıkama araçları nelerdir?

Film yıkama işlemi esnasında kullanılan tank, spiral, makas, kurutma dolabı ve askısı, mandal vb. araçlardır.

Siyah-beyaz fotoğraf tekniğinde karanlık oda uygulamaları kaç aşamadan oluşmaktadır? Bunlar nelerdir?

Üç aşamadan oluşmaktadır. Kimyasal hazırlama, film yıkama ve kağıda  baskı işlemidir. 

Kart baskısında kullanılan araç ve aksesuarlar nelerdir?

Agrandisör, Zamanlayıcı/Timer, Marjör, Küvet ve Maşalardır.

Agrandisör nedir? Açıklayınız.

Negatif bir görüntüye sahip filmden, kâğıt üzerinde pozitif bir görüntü elde etmek için kullanılan araçlardır. Bu işlem esnasında en temel araç agrandisördür. Kafa denilen birimine yerleştirilen filmin görüntüsünü eşit bir biçimde yüzeye yansıtmaya yarayan agrandisörün en temel birimlerinden biri ışığın şiddetini kontrol etmeyi ve netlemeyi sağlayan objektiftir. İyi bir objektif, aynı zamanda görüntü keskinliğine ve kontrastlığına da etki eder.

Karanlık odada kullanılan kimyasal solüsyonları hazırlama yöntemleri nelerdir?

Pratikte üç farklı biçimde kimyasal solüsyonlar hazırlanmaktadır. Birinci ve hazırlanmadaki zorluğu nedeniyle en az kullanılan yöntem, formülleri ve miktarları üretici firmalarca verilen çeşitli kimyevi maddelerin bir araya
getirilmesidir. İkinci yöntemde toz hâlinde satılan kimyasallar su ile eritilerek solüsyon hazırlanır. Üçüncü
yöntem ise hazır sıvı halde satılan solüsyonların kullanılmasıdır.

Gerek film yıkama gerekse baskı işlemlerinde kullanılan kimyasallara pratikte banyo da denilmektedir. Buna göre kaç temel banyo çeşidi bulunmaktadır? Açıklayınız.

Gelişme, durdurma ve sabitleme/saptama banyosu olarak ifade edilen üç temel banyo bulunmaktadır. Gelişme banyosu aşamasında film yıkama ve baskı için kullanılan solüsyonlar ve içeriği birbirinden farklı iken,
durdurma ve sabitleme banyosu aşamalarında aynı kimyasal bileşimler kullanılır. Her üç banyo aşamasında
farklı etken maddeler farklı miktarlarda kullanılarak farklı etkilere sahip solüsyonlar elde etmek mümkündür.

Gizli Görüntü (Latent Image) nedir? Açıklayınız.

Fotoğraf çekildikten sonra fotoğrafik duyarkatta, pozlama sonucunda oluşan ancak gözle görülemeyen görüntü. Duyarkattaki gizli görüntü, film ve kâğıt üzerinde geliştirme banyosunda; algılayıcıda ise işlendikten sonra gerçek görüntüye dönüşür.

Baskıda kullanılan kağıtların fiziksel özellikleri nelerdir?

Kâğıdın fiziksel özellikleri arasında, boyut, ağırlık, yüzeyinin mat ya da parlak oluşu, dokusu, tabanı vb. gibi unsurlar yer alır.

Baskıda kullanılan kağıtların fotoğrafik özellikleri nelerdir?

Fotoğrafik özellikleri arasında ise kontrastlık derecesi, hızı ve renk hassasiyeti vb. bulunmaktadır. Fotoğraf kâğıtlarının da tıpkı filmler gibi biri ışığa duyarlı emülsiyon yüzeyi, diğeri ışığa duyarsız taşıyıcı yüzeyi olmak üzere iki yüzeyi bulunmaktadır. Kâğıtların filmden farklı olarak kırmızı ışığa duyarsız olmaları nedeniyle baskı esnasında kırmızı ışık altında çalışılabilir. Kâğıt tercihlerinde belirleyici olan en önemli özellikleri boyut ve kontrastlık dereceleridir.

Parlak yüzeyli ve mat yüzeyli kağıtların tercih nedenleri  nelerdir?

Parlak yüzeyli kâğıtlar baskıda detay ve siyah yoğunluklu baskılar için tercih edilirken, Mat kâğıtlar ise düşük kontrastlı ve yumuşak ton değerlerine sahip fotoğrafların baskısında tercih edilmektedir.

Analog fotoğrafın oluşum süreci kaç aşamadan oluşmaktadır, nelerdir?

Analog fotoğrafın oluşum süreci, çekim, film yıkama ve baskı olmak üzere üç temel aşamadan oluşmaktadır. Her aşamanın kendi içinde birçok farklı işlem basamakları bulunmaktadır. Teknik olarak iyi bir
fotoğrafın ortaya çıkması, bu basamaklardaki işlemlerin doğru bir biçimde gerçekleştirilmesine bağlıdır.

Film yıkama işlemlerinin aşamaları nelerdir? Açıklayınız.

Film yıkama karanlık odada gerçekleştirilen ilk işlemdir. Filmin kutudan çıkarılıp spirale sarılması ve tanka yerleştirilmesi işlemi tamamen karanlıkta el yordamı ile yapılması nedeniyle el alışkanlığı gerektirmektedir. Sonraki aşamalar ise aydınlık ortamda yapılmaktadır. Film yıkama işlemi için hazırlanan kimyasalların ısısı
ve sulandırma oranları süreyi de belirler. Bu nedenle, ideal bir negatif elde edebilmek için her bir değişkenin dikkatlice kontrol altına alınması gerekir. Kullanma kılavuzlarında verilen tavsiye değerlerini tespit edip
uygulamak doğru olacaktır.

Film yıkama işleminde banyo süresi gibi önemli olan bir başka faktör de ajitasyon işlemidir. Ajitasyon işleminde spiral ya da tank hareket ettirilerek içindeki kimyasalın filme teması sağlanarak kimyasal tepkimenin daha hızlı gerçekleşmesi ve oluşacak hava kabarcıklarının film yüzeyinden uzaklaşması sağlanır. Ancak bu işlemin de kullanım kılavuzlarında tavsiye edildiği sürede yapılması gerekir.

Kâğıda baskı işlemlerinin aşamaları nelerdir?

Baskı aşamasında, kontak baskı ve test baskı gibi ön hazırlık aşamaları yer almaktadır. Kontak baskıda şeritler hâlinde kesilen her bir filmin birebir pozitif kopyası kâğıt üzerine alınır. Genelde fotoğraflar arasında seçim yapma ve arşivleme amacıyla kullanılır. Test baskı ise büyük boy baskı yapılacak filmin büyütülmüş görüntüsündeki açık, koyu ve orta değerlerdeki bölgelerden küçük kâğıtlara yapılır. Kesitler hâlinde farklı poz değerleri uygulanarak her bir bölgenin doğru poz değeri bulunmaya çalışılır. Test baskıları büyük boy baskının poz değerinin yorumlanmasında ve belirlenmesinde önemlidir. Büyük boy baskı ise analog fotoğrafın nihai aşamasıdır. Bir fotoğrafın baskı kalitesi fotoğrafçı performansının önemli göstergelerinden biri olarak kabul edilir. Büyük boy baskı için öncelikle kontak baskı incelenerek hangi karenin basılacağına karar verilir.

Bir negatif incelendiğinde sıklıkla karşılaşılan durumlara ilişkin oluşan etkiler nelerdir?

a. Doğru Pozlanmış ve Geliştirilmiş Negatif

b. Az Pozlanmış (Underexposure) Negatif

c. Çok Pozlanmış (Overexpose) Negatif

d. Az Geliştirilmiş (Underdeveloped) Negatif

e. Aşırı Geliştirilmiş (Overdeveloped) Negatif

Bir siyah beyaz negatife ya da fotoğrafa bakarak teknik açıdan nasıl yorumlanır?

Siyah beyaz fotoğraf tekniğinde gerek negatifi gerekse baskısı incelendiğinde o fotoğrafın teknik kalitesi hakkında fikir yürütüp yorum yapılabilir. Negatifin çekimdeki poz değerleri ya da geliştirme işlemleri esnasında süre, ısı vb. teknik değerlerin doğru bir biçimde yapılması, baskı kalitesini belirleyen öncelikli faktörlerdir. Negatifin yoğunluk derecesi, kontrastlığı, açık ve koyu alanlardaki detayların görünürlüğü de baskıyı belirler. Negatifte olmayan renkler, tonlar ve detayları baskıda ortaya çıkarabilmek mümkün değildir. Bunların yanı sıra negatifin toz, çizik, leke gibi unsurları barındırmaması; netlik, ve grenlilik durumu baskı kalitesini belirleyen diğer unsurlardır.
Siyah beyaz bir fotoğrafın baskısı incelendiğinde siyah ve beyaz renk değerleri, geniş bir skalada gri ton dağılımının düzeyi ve açık ve koyu alanlardaki detayların görünürlüğü baskı kalitesinin önemli ölçütleridir. Ancak baskı kalitesini ortaya çıkaran sadece kâğıt değildir. Baskıda kullanılacak olana kağıdın ve geliştirme banyosunun teknik özelliklerinin baskıda elde edilmek istenen sonuca ya da negatifin teknik özelliklerine uygun bir biçimde seçilmiş olmasına da bağlıdır. Bir başka faktör olarak da negatifin renk ve ton dağılımına uygun bir biçimde poz değerlerinin yapılacak test baskılarla tespit edilerek, agrandisörde doğru bir biçimde ve değerde uygulanmasıdır.

Bir baskının teknik kalitesi belirleyen ögeler nelerdir?

Mutlak siyah ve mutlak beyazların gelişimi, gri ton dağılımı, açık ve koyu alanlardaki detayların görünürlüğü, görüntünün keskinliğidir.

Banyo esnasında tavsiye edilen süreden daha fazla kimyasal reaksiyona maruz kalmış negatife ne denir? Ve nasıl bir görünüm oluşur?

Aşırı Geliştirilmiş (Overdeveloped) Negatif: Banyo esnasında tavsiye edilen süreden daha fazla kimyasal reaksiyona maruz kalmış negatiftir. Daha yoğun ve kontrast bir görünüm oluşur. Baskıda gri tonlar oldukça azalırken, fazla geliştirme nedeniyle duyarkattaki gümüş tuzları kümelenerek grenler oluşur. Gren etkisi baskı boyutu büyüdükçe daha da artar. Az pozlanmış bir negatifi düzeltmek için geliştirme işlemi artırılabilir.