Finansal Yönetim 2 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sermaye Bütçelemesi

1. Soru

İşletmeler hangi amaçlarla yatırım yaparlar?

Cevap

İşletmeler üretim faaliyetlerinin devamlılığını sağlamak, üretim kapasitesini artırmak, yeni mal ve hizmet üretimi yaparak pazar payını ve işletmenin piyasa değerini artırmak gibi amaçlarla yatırım yaparlar.


2. Soru

İşletmeler hangi varlıklara yatırım yapılabilmektedir?

Cevap

İşletmeler yatırımlarını dönen varlıklara yapabileceği gibi duran varlıklara da yapılabilmektedir. Duran varlıklara yapılacak yatırımlar uzun süreli ve büyük tutarlarda olduğu için işletmenin başarısında hayati öneme sahiptir.


3. Soru

Sermaye bütçelemesinde kullanılan yöntemler nelerdir?

Cevap

Sermaye bütçelemesinde kullanılan yöntemler riski dikkate almayan ve riski yatırım projelerinin bir unsuru olarak değerlendirme sürecine dâhil eden yöntemler olarak iki grupta toplanmaktadır. Riski göz ardı eden, diğer bir ifadeyle tüm yatırım projelerinin aynı risk düzeyine sahip olduğu varsayımdan hareket eden yöntemler statik yöntemler ve dinamik yöntemler olarak gruplandırılmaktadır.


4. Soru

Statik yöntemler nedir?

Cevap

Statik yöntemler, projelerin değerlendirilmesinde paranın zaman değerini göz ardı eden yöntemlerdir.


5. Soru

En çok kullanılanları statik yöntemler nelerdir?

Cevap

• Ortalama Yıllık Gelirin Yatırım Tutarına Oranı, • Geri Ödeme Süresi Yöntemidir.


6. Soru

Dinamik yöntemler nedir?

Cevap

Dinamik yöntemlerde paranın zaman değeri dikkate alınmaktadır.


7. Soru

En sık kullanılan dinamik yöntemler nelerdir?

Cevap

• Net Bugünkü Değer Yöntemi, • İç Kârlılık Oranı Yöntemi, • Kârlılık Endeksi, • Yıllık Eşdeğer Gider Yöntemidir.


8. Soru

Yatırım projelerinin taşıdığı riskleri hesaplamada kullanılan yöntemler nelerdir?

Cevap

• Yatırımın iskonto Oranını Farklılaştırma Yaklaşım, • Belirlilik Eşiti Yaklaşımı, • Olasılık Dağılımı Yaklaşımı, • Karar Ağacı Yaklaşımı • Simülasyon Yaklaşımı’dır.


9. Soru

Yatırım nedir?

Cevap

Üretim gücünün elde edilmesi, korunması ve artırılması için yapılan her türlü harcamaya yatırım denilmektedir.


10. Soru

Yatırımlar nelerdir?

Cevap

Yatırımlar mali (finansal) ve maddi olmak üzere iki grupta sınıflandırılabilir.


11. Soru

Mali yatırım nedir?

Cevap

Mali yatırımlar sermayenin mal ve hizmet üretimi dışındaki alanlara bağlanmasıdır.


12. Soru

Mali yatırımlarda temel amaç nedir?

Cevap

Yatırılan sermaye ile belirli bir faiz, kâr payı, sermaye kazancı gibi gelirler sağlamak, uzun süreli bir likidite rezervi yaratmak, işletmenin ekonomik gücünü ve itibarını artırmak ve vergiye ilişkin avantajlardan yararlanmaktır.


13. Soru

Maddi yatırım nedir?

Cevap

Mal ve hizmet üretimine ilişkin yatırımları ifade eder. Dönen ve duran varlık yatırımları olarak iki grupta ele alınabilirler.


14. Soru

Dönen varlık yatırımları nedir?

Cevap

Dönen varlık yatırımları; bir yıldan kısa sürede mal veya hizmetlere dönüşecek varlıklara yapılan yatırımları ifade eder.


15. Soru

Duran varlık yatırımları nedir?

Cevap

Duran varlık yatırımları; bir yıldan uzun süre yararlanılacak maddi ve/veya gayri maddi varlıklara yapılan yatırımlardır.


16. Soru

Dönen varlık yatırımları ile duran varlık yatırımları arasındaki farklılıklar nelerdir?

Cevap

• Duran varlıklara yapılan yatırımlar genellikle dönen varlıklara yapılan yatırımlardan daha yüksek tutarlarda olmaktadır. • Dönen varlıklara yapılan harcamalar daha bölünebilir bir nitelik taşırken, duran varlık yatırımları bir bütünlük göstermektedir. • Dönen varlıklara ilişkin kararları revize etmek, duran varlıklara ilişkin kararları revize etmekten daha kolaydır. • Dönen varlıklar için yapılan harcamaların, değer kaybına uğramadan süratle paraya çevrilme olasılığı oldukça yüksek, duran varlık yatırımlarında ise düşüktür. • Dönen varlık yatırımlarının firmanın risk derecesi üzerindeki etkisi sınırlıdır. Duran varlıklar yatırımlarının tutarlarının büyük olması, uzun süreli olması nedeni ile firmanın risk derecesini önemli ölçüde etkilemektedir.


17. Soru

Yatırım türleri nelerdir?

Cevap

• Komple Yeni Yatırımlar, • Yenileme Yatırımları, • Tevsii Yatırımları, • Tamamlama Yatırımları, • Modernizasyon Yatırımları, • Darboğaz Giderme Yatırımları, • Kalite Düzeltme Yatırımları, • Entegrasyon Yatırımları, • Finansal Kiralama Yatırımları, • Nakil Yatırımlarıdır.


18. Soru

Komple Yeni Yatırımlar nedir?

Cevap

Mal ve hizmet üretimine yönelik olarak ana makine ve teçhizat ile yardımcı tesisleri içeren, gerektiğinde arazi-arsa, bina-inşaat harcamalarını da kapsayan, mevcut tesis veya altyapıdan farklı özelliğe sahip yatırımlardır.


19. Soru

Yenileme Yatırımları nedir?

Cevap

Üretimin devamlılığı açısından, tamir, bakım ve her türlü onarıma rağmen eskimiş ve çalışmaz hale gelmiş bir varlık ya da tesisin yerine, niteliği aynı olan ve aynı üretim faaliyetinde kullanılacak yeni bir varlığın ya da tesisin satın alınması için yapılan yatırımlardır.


20. Soru

Tevsii Yatırımları nedir?

Cevap

Mevcut bir yatırıma ilave üretim hattı veya makine ve teçhizat ilave yapılması suretiyle üretim miktarının artırılması veya yeni bir yatırım özelliği taşımayan, mevcut üretim hattında yer alan makine ve teçhizatların bir bölümünün değiştirilmesi ile ilgili yatırımlardır.


21. Soru

Tamamlama Yatırımları nedir?

Cevap

Tesisin eksik kalan kısımlarının tamamlanması amacıyla yapılan yatırımlardır.


22. Soru

Modernizasyon Yatırımları nedir?

Cevap

Daha çok maliyet tasarrufu sağlamak, üretim kapasitesini yükseltmek amacıyla yapılan yatırımlardır.


23. Soru

Darboğaz Giderme Yatırımları nedir?

Cevap

Üretimde darboğaza neden olan olayları giderme amacıyla yapılan yatırımlardır.


24. Soru

Kalite Düzeltme Yatırımları nedir?

Cevap

Üretilen malların kalitesini yükselterek, pazar payını korumak ya da arttırmak için, mamulün kalitesini yükseltici etki yapacak yatırımlardır.


25. Soru

Entegrasyon Yatırımları nedir?

Cevap

Mal ve hizmet üreten tesislerin mevcut üretim hatlarında elde edilen nihai ürüne bütünleyici nitelikte ara malı verecek ve/veya üretilmekte olan nihai ürünü ara malı olarak kullanabilecek şekilde, mevcut tesise ileri ve/veya geriye doğru entegre olan, yatırımın konusu ve projenin özelliği dikkate alınarak aynı il sınırları içinde veya aynı yerde ve aynı tesis bünyesinde olan yatırımlardır.


26. Soru

Finansal Kiralama Yatırımları nedir?

Cevap

Bir tesisin tamamının ya da bir kısmının, belirli bir süre için kullanım hakkına sahip olmak amacıyla gerçekleştirilen yatırımlardır.


27. Soru

Nakil Yatırımları nedir?

Cevap

Taşınma işlemi için yapılan yatırımlar olarak tanımlanabilir.


28. Soru

Sermaye Bütçelemesi nedir?

Cevap

Kârlı yatırım projelerinin araştırılması, analiz edilmesi ve en uygun yatırım projesinin seçim sürecidir.


29. Soru

Sermaye bütçelemesi ve menkul kıymet değerleme süreci aralarında temel farklılıklar nelerdir?

Cevap

• Menkul kıymet değerleme süreci piyasada hâlihazırda bulunan finansal varlıkların değerlemesine dayanırken, sermaye bütçelemesi süreci işletmenin kendi oluşturduğu yatırım projelerinin değerlendirilmesine dayanıyor olmasıdır. • Birçok menkul kıymet yatırımcısının gerçekleştirdiği yatırımın nakit akımları üzerinde herhangi bir etkisi bulunmazken, işletmenin projenin sonuçlarına doğrudan etki edebilmesidir.


30. Soru

Yatırım projelerini değerleyebilmek için kullanılan veriler nelerdir?

Cevap

• Yatırım harcamasının tutarı, • Yatırımın işletmeye sağlayacağı nakit akışları ve bu nakit akışlarının zaman içerisinde dağılımı, • Yatırımın ekonomik ömrü, • Yatırımın hurda değeri, • Yatırımdan beklenen getiri oranıdır.


31. Soru

Yatırım Harcamalarının Tutarı nedir?

Cevap

Bir yatırımın tamamlandığı süreye kadar yapılan bütün araştırma geliştirme ve proje hazırlık giderleri, arazi, arsa, binalar, yollar, tesisler, makine-teçhizat, montaj, gümrük vergileri, deneme vb. sabit sermaye giderleri ile çalışma sermayesi harcamaları gibi giderleri ifade etmektedir.


32. Soru

Yatırımın işletmeye Sağlayacağı Nakit Akışları ve Bu Nakit Akışlarını Zaman içerisindeki Dağılımı nedir?

Cevap

Bir yatırımın gerçekleştirilmesi durumunda işletmenin Pazar payında, üretim ve satış hacminde yaşanan artışlar, bunun yanında maliyet unsurlarının yaratacağı düşüşler dikkate alınarak projenin işletmeye sağlayacağı nakit girişlerini ifade eder.


33. Soru

Yatırımın Ekonomik Ömrü nedir?

Cevap

Bir yatırımın faydalı olarak üretimde bulunabileceği süreyi ifade etmektedir.


34. Soru

Fiziki ömür nedir?

Cevap

Teknik iş ve faaliyetlerin yerine getirilerek, fiilen üretimde bulunulacak süreyi kapsamaktadır.


35. Soru

Kalıntı (Hurda) Değer nedir?

Cevap

Makine, teçhizat vb. gibi yatırımlarda, bu yatırımın gerçekleşmesinden belirli bir süre sonra makine ve teçhizatın ekonomik ömrünü doldurması nedeniyle satılması halinde ele geçen tutardır.


36. Soru

Yatırımdan Beklenen Verim veya Getiri Oranı nedir?

Cevap

Bir yatırım projesinin gerçekleştirilebilmesi için o projeden istenen, o proje için uygun görülen getiri oranıdır.


37. Soru

İşletmenin piyasa değeri üzerinde önemli etkileri olan sermaye bütçelemesinde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Cevap

• Sermaye bütçelemesi kararları uzunca bir dönemi kapsar. Yatırım kararı uygulamaya konulduktan sonra vazgeçme maliyetleri çok yüksek olur. • Sermaye bütçelemesi sürecinde değerlendirilen projeler, işletmenin geleceğini etkiler. • Sermaye bütçelemesinde değerlendirilen projeler, göreli olarak büyük tutarda finansman gereksinimi doğurur.


39. Soru

Sermaye bütçelemesinde kullanılan yöntemlerin diğer adları nelerdir?

Cevap

Paranın zaman değerini göz ardı eden yöntemler statik yöntemler, paranın zaman değerini göz önüne bulunduran yöntemler ise dinamik yöntemler olarak adlandırılmaktadır.


41. Soru

Başlıca statik yöntemler nelerdir?

Cevap

• Kârlılık Yöntemi, • Masrafa Oranla Gelir Yöntemi, • Ortalama Yıllık Gelirin Yatırım Tutarına Oranı Yöntemi, • Geri Ödeme Süresi Yöntemidir.


42. Soru

Geri ödeme süresi (GÖS) nasıl hesaplanır?

Cevap

Geri Ödeme Süresi Yatırım Tutarı / Yıllık Net Nakit Girişi


43. Soru

Geri ödeme süresi yöntemi neyi ölçmemektedir?

Cevap

Geri ödeme süresi yöntemi kârlılığı ölçmemektedir.


45. Soru

Dinamik yöntemler hangi temel varsayımlara dayanmaktadır?

Cevap

• Amaç fonksiyonu, nakit akışlarının bugünkü değerinin en yükseğe çıkartılmasına ve eksiksiz işleyen sermaye piyasalarına dayanmaktadır. • Sermaye, sahiplerinin kredi değerliliklerine göre herhangi bir farklılaşmaya tabi değildir. • Sermaye sunanlar ve sermayeye ihtiyaç duyanlar herhangi bir kısıtlama olmaksızın pazara girebilirler. • Pazarın şeffaflığı nedeniyle tek bir faiz oranı söz konusudur.


46. Soru

Net Bugünkü Değer Yöntemi (NBD) nedir?

Cevap

NBD, projenin nakit girişlerinin bugünkü değeri ile nakit çıkışlarının bugünkü değeri arasındaki farkın belirlenmesi ve farkın sıfırdan büyük olması halinde projenin kabulünü öngören bir yöntemdir.


47. Soru

Yapılması düşünülen bir yatırım projesinin net bugünkü değerini hesaplamak için bir araya getirilmesi gerekenler nelerdir?

Cevap

• Beklenen net nakit akışlarının iskonto edilmiş değeri, • Projenin gerektirdiği yatırım harcamalarının iskonto edilmiş değeri (projenin maliyeti).


48. Soru

Projenin net bugünkü değeri nasıl hesaplanır?

Cevap

Beklenen nakit girişlerinin bugünkü değerinden proje maliyetinin bugünkü değerinin çıkarılması ile projenin net bugünkü değeri hesaplanır. Projenin net bugünkü değeri pozitif ise proje kabul edilir.


49. Soru

İç Kârlılık Oranı Yöntemi (İKO) nedir?

Cevap

Bir yatırımın iç kârlılık oranı, söz konusu yatırımdan sağlanacak net nakit girişlerinin bugünkü değerini başlangıç yatırım tutarına eşitleyen orandır.


50. Soru

İç kârlılık oranı hangi faktörler ele alınarak değerlendirilir?

Cevap

İç kârlılık oranı; sermayenin maliyeti, işletmenin ortalama kârlılık düzeyi, benzeri yatırımlardaki kârlılık oranı, fırsat maliyeti ve projenin riski gibi faktörler ele alınarak değerlendirilir.


51. Soru

İç kârlılık oranı hangi yolla bulunur?

Cevap

Genellikle iç kârlılık oranı deneme-yanılma yoluyla bulunur.


52. Soru

Kârlılık Endeksi (KE) nasıl elde edilir?

Cevap

Kârlılık Endeksi, gelecekte gerçekleşecek nakit akışlarının bugünkü değerinin projenin maliyetinin bugünkü değerine oranlanmasıyla elde edilmektedir.


53. Soru

Kârlılık endeksinde hangi projeler reddedilir, hangileri kabul edilir?

Cevap

Kârlılık endeksi ya da fayda maliyet oranı 1’den küçük bulunan projeler reddedilir, birden büyük projeler kabul edilir. Birden fazla projenin değerlendirilmesi durumunda ise kârlılık endeksi en yüksek olan proje seçilir.


54. Soru

Yıllık Eşdeğer Gider Yöntemi nedir?

Cevap

Yıllık Eşdeğer Gider Yöntemi de (anüite yöntemi), paranın zaman değerini göz önüne alan yöntemlerdendir. Bu yöntemde projelerin tüm giderleri yıllık eşdeğere dönüştürülerek karşılaştırma yapılır.


55. Soru

Reel Opsiyon nedir?

Cevap

Yatırımların değerlendirilmesi amacıyla finansal opsiyonların yatırım alternatiflerine uyarlanması sonucunda meydana gelen opsiyonlardır.


56. Soru

Sermaye bütçelemesi kararları hangi ortamında alınır?

Cevap

Sermaye bütçelemesi kararları belirsizlik ve risk ortamında alınır.


57. Soru

Opsiyon nedir?

Cevap

Opsiyon; sahibine, bir varlık üzerinde, belirlenen bir süre için, belirlenen bir fiyattan işlem yapma hakkı tanımaktadır.


58. Soru

Finansal opsiyonlarda, opsiyonu alan taraf ne ödemektedir?

Cevap

Finansal opsiyonlarda, opsiyonu alan taraf dayanak varlığı belirlenen fiyattan alma veya satma hakkını elde edebilmek için belirli bir prim ödemektedir.


59. Soru

Reel opsiyonlar nedir?

Cevap

Reel opsiyonlar, gerçek varlıklar üzerine yazılmış opsiyonlardır. Reel opsiyon yaklaşımı, finansal opsiyonların, yatırım projelerine uyarlanması olarak ifade edilebilmektedir.


60. Soru

Reel opsiyonlar nelerin belirlenmesine yaramaktadır?

Cevap

Reel opsiyonlar, projenin vazgeçme ve erteleme gibi opsiyonlara sahip olması durumunda taşıdığı gerçek değerin belirlenmesine yaramaktadır.


61. Soru

Yatırım projelerinin değerlendirilmesinde kullanılan reel opsiyonlar nelerdir?

Cevap

• Terk Etme Opsiyonu, • Genişleme Opsiyonu, • Erteleme Opsiyonudur.


62. Soru

Terk Etme Opsiyonu nedir?

Cevap

Yöneticilerin projeden vazgeçme imkanını dikkate alan opsiyondur.


63. Soru

Genişleme Opsiyonu nedir?

Cevap

Yatırım projesinin başarılı olması sonucunda projenin genişletilmesi imkanı doğmasıyla meydana gelen opsiyondur.


64. Soru

Erteleme Opsiyonu nedir?

Cevap

Yatırım ile ilgili ilave bilgilerin alınabilmesi, projede yapılabilecek değişimlere olanak tanınması amaçlarıyla alınacak erteleme kararları hakkındaki opsiyondur.


65. Soru

Risk nedir?

Cevap

Beklenen sonuçtan sapma ihtimalidir.


66. Soru

Yatırım projelerini değerlendirmede kullanılan statik ve dinamik yöntemler, neyi kabul etmişlerdir?

Cevap

Yatırım projelerini değerlendirmede kullanılan statik ve dinamik yöntemler, işletmenin risk durumunun sabit kalacağını, değişmeyeceğini kabul etmişlerdir.


67. Soru

Yatırım projelerine ait tahminleri önemli ölçüde etkileyen faktörler nelerdir?

Cevap

Sektördeki gelişmeler, ekonomideki değişmeler, yatırıma ait faktörlerdeki değişmeler, teknolojik gelişmeler, tüketici talebindeki kaymalar, işçi-işveren uyuşmazlıkları, uluslararası rekabet, hükümetlerin talep ettikleri para ve maliye politikaları ve işletme yönetiminin yetersizliği gibi faktörler yatırım projelerine ait tahminleri önemli ölçüde etkilemektedir.


68. Soru

Yatırım kararlarında risk unsurları nelerdir?

Cevap

• Projede kullanılan verilerin, gelecekteki gelişmelerdeki belirsizlik, güvensizlik ve eksik bilgi akışından kaynaklanmaktadır. • Sermaye bütçelemesi sürecinde alınan kararların esnek olmayışı, diğer bir ifadeyle, kararların ya da bunların sonuçlarının kısa sürede değiştirilememesinden kaynaklanmaktadır.


69. Soru

Yatırım projeleri ile ilgili riskleri hesaplamak ve analiz etmek için kullanılan yöntemler nelerdir?

Cevap

• Yatırımın İskonto Oranını Farklılaştırma Yöntemi, • Belirlilik Eşiti Yaklaşımı, • Olasılık Dağılımı Yaklaşımı, • Karar Ağacı Yaklaşımı, • Simülasyon Yaklaşımıdır.


70. Soru

Yatırımın İskonto Oranını Farklılaştırma Yöntemi nedir?

Cevap

Yatırımın İskonto Oranını Farklılaştırma Yöntemi (riske göre düzeltilmiş iskonto oranı yöntemi), projenin nakit akımlarının riskliliğinin de zaman içinde arttığına işaret ederek, risk primi etkisinin üssel oranda arttığını ifade etmektedir.


71. Soru

Yatırımdan normalde beklenen getiri nelerden oluşmaktadır?

Cevap

Yatırımdan normalde beklenen getiri olan iskonto faktörü, risksiz faiz oranı ve işletmenin risk primi toplamından oluşmaktadır.


72. Soru

Belirlilik Eşiti Yaklaşımı (BEY) nedir?

Cevap

Yatırımın ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı nakit girişlerinin, risk derecesine göre düzeltilmesi yöntemidir.


73. Soru

Olasılık Dağılımı Yaklaşımı nedir?

Cevap

Yatırım projelerindeki nakit girişlerinin olasılık teorisine bağlı olarak tahmin edilmesi esasına dayanan yaklaşımdır.


74. Soru

Olasılık dağılımı yaklaşımında, proje riskinin hesaplanması için ne kullanılmaktadır?

Cevap

Proje riskinin hesaplanması için standart sapma kullanılmaktadır.


75. Soru

Karar Ağacı Yaklaşımı nedir?

Cevap

Önemli kararlar söz konusu olduğunda, kararların bir defada verilmesi yerine sıra ile verilmesi mümkündür. Bu imkanı yöneticilere tanıyan yöntem karar ağacı yöntemidir.


76. Soru

Karar ağaçları hangi değerlemede kullanılmaktadır?

Cevap

Karar ağaçları genellikle reel opsiyonlara dayalı değerlemede kullanılmaktadır. Ancak teknik, reel opsiyonlar kullanılmaya başlamadan önce de proje değerlemede yaygın olarak kullanılmıştır.


77. Soru

Karar ağacı yaklaşımı nasıl bir yaklaşımdır?

Cevap

Karar ağacı yaklaşımı risk koşulları altında sermaye bütçelemesinde sıklıkla kullanılan bir yaklaşımdır. Karar ağacı yaklaşımı ile yatırım kararları sorununa, bir ağaç şeklindeki grafik çizimle yaklaşılarak gelecekteki seçeneklerin tamamı dikkate alınabilmekte ve yatırımcı hangi önlemleri daha önce alması gerektiğine karar verebilmektedir.


78. Soru

Simülasyon(benzetim) Yaklaşımı nedir?

Cevap

Simülasyon (benzetim), özde deneysel nitelikli, matematiksel bir model geliştirme tekniği olarak, sistemlerin davranışını inceleme ve tanımlama, sistemlerdeki değişmelerin etkilerini belirleme ve böylece gelecekteki davranışları tahmin etme amacı taşıyan deneysel ve uygulamalı bir yöntemdir.


79. Soru

Simülasyon(benzetim) Yaklaşımının farklı şekilde uygulanış teknikleri nelerdir?

Cevap

• Yöneylem Araştırmaları, • Sistem Simülasyonu, Monte Carlo Simülasyonu.


80. Soru

Hertz’e göre yatırım projesinin değerlendirilmesinde göz önünde tutulması gereken faktörler nelerdir?

Cevap

a) Pazarın büyüklüğü, b) Satış fiyatı, c) Pazarın büyüme hızı, d) Yatırımın pazardaki payı, e) Yatırım tutarı, f) Yatırımın kalıntı değeri, g) Değişken faaliyet giderleri, h) Sabit giderler, araç, i) Donatım, makine vb.’nin ekonomik ömürleri.


81. Soru

Enflasyonun yatırım kararları üzerindeki etkileri nelerdir?

Cevap

• Enflasyon, ekonomik yaşantının temel bir gerçeğidir ve sermaye bütçelemesinde dikkate alınması gerekmektedir. • Yüksek enflasyon dönemlerinde sermaye bütçelemesi sürecinde öncelikle, değerlemede nominal nakit akışlarının mı reel nakit akışlarının mı kullanılacağına karar verilmesi gerekmektedir. • Faiz oranları için kullanılan nominal ve reel ayrımı nakit akımları için de geçerli olmaktadır. • Enflasyonist koşullar altında gelecekteki piyasa fiyatları tahmin edilirken, hiperenflasyon ile sürekli enflasyon koşulları arasında bir ayrım yapmak gerekmektedir. • Enflasyon göreli fiyatlarda değişime yol açtığı için talep yapısı da zaman içinde değişmektedir.


163. Soru

Sermaye bütçelemesi, işletmeler açısından neden hayati bir öneme sahiptir? 

Cevap

İşletmelerin duran varlıklarla ilgili yatırım kararları sermaye bütçelemesi kapsamında ele alınarak verilir. Bu tür varlıklara yapılan yatırımların tutarlarının yüksek olması yanında bu yatırımlardan vazgeçebilme imkânı oldukça düşük ve maliyetli olması nedeniyle sermaye bütçelemesi işletmeler açısından hayati öneme sahiptir.


164. Soru

İşletmeler hangi amaçlarla yatırım yaparlar?

Cevap

İşletmeler üretim faaliyetlerinin devamlılığını sağlamak, üretim kapasitesini artırmak, yeni mal ve hizmet üretimi yaparak pazar payını ve işletmenin piyasa değerini artırmak gibi amaçlarla yatırım yaparlar.


165. Soru

Sermaye bütçelemesinde kullanılan yöntemler nelerdir?

Cevap

Sermaye bütçelemesinde kullanılan yöntemler riski dikkate almayan ve riski yatırım projelerinin bir unsuru olarak değerlendirme sürecine dâhil eden yöntemler olarak iki grupta toplanmaktadır. Riski göz ardı eden, diğer bir ifadeyle tüm yatırım projelerinin aynı risk düzeyine sahip olduğu varsayımdan hareket eden yöntemler statik yöntemler ve dinamik yöntemler olarak gruplandırılmaktadır. Statik yöntemler, projelerin değerlendirilmesinde paranın zaman değerini göz ardı eden yöntemlerdir. Bu yöntemlerin sayısı oldukça fazladır; ancak en çok kullanılanları “Ortalama Yıllık Gelirin Yatırım Tutarına Oranı” ve “Geri Ödeme Süresi Yöntemi”dir. Dinamik yöntemlerde ise paranın zaman değeri dikkate alınmaktadır. Bu yöntemlerden en sık kullanılanları ise “Net Bugünkü Değer Yöntemi”, “İç Kârlılık Oranı Yöntemi” “Kârlılık Endeksi” ve “Yıllık Eşdeğer Gider Yöntemi”dir.


166. Soru

Yatırım projelerinin taşıdığı riskler nasıl belirlenmektedir ? 

Cevap

Yatırım projelerinin taşıdığı riskleri hesaplamak oldukça zordur; ancak, kullanılan bazı yöntemlerle projelerin riski belirlenebilmektedir. Bu yöntemler; “Yatırımın İskonto Oranını Farklılaştırma Yaklaşımı”, “Belirlilik Eşiti Yaklaşımı”, “Olasılık Dağılımı Yaklaşımı”, “Karar Ağacı Yaklaşımı” ve “Simülasyon Yaklaşımı”dır.


167. Soru

Yatırım kavramı nasıl tanımlanmaktadır? 

Cevap

Üretim gücünün elde edilmesi, korunması ve artırılması için yapılan her türlü harcamaya yatırım denilmektedir. Diğer bir tanımlamaya göre yatırım, gelecekte beklenen enflasyon, fonların bağlı kaldığı süre ve geleceğin belirsizliğini telafi edecek bir nakit akışı sağlamak amacıyla bir süreliğine para bağlamayı ifade etmektedir.


168. Soru

Mali yatırımlar nasıl tanımlanmaktadır? 

Cevap

Mali yatırımlar sermayenin mal ve hizmet üretimi dışındaki alanlara bağlanmasıdır. Bu tür yatırımların yapılmasındaki temel amaç, yatırılan sermaye ile belirli bir faiz, kâr payı, sermaye kazancı gibi gelirler sağlamak, uzun süreli bir likidite rezervi yaratmak, işletmenin ekonomik gücünü ve itibarını artırmak ve vergiye ilişkin avantajlardan yararlanmaktır.


169. Soru

Maddi yatırımlar nasıl tanımlanır?

Cevap

Maddi yatırımlar ise mal ve hizmet üretimine ilişkin yatırımları ifade eder ve dönen ve duran varlık yatırımları olarak iki grupta ele alınabilirler.


170. Soru

Dönem varlık yatırımları nasıl açıklanabilir? 

Cevap

Dönen varlık yatırımları; bir yıldan kısa sürede mal veya hizmetlere dönüşecek varlıklara yapılan yatırımları ifade eden, uzun süreli varlıkların çalıştırılması için gerekli olan yatırımlardır. Bu kapsamda; kasa, banka, stok ve alacaklarda bulunması gereken fon tutarlarına karar verilir.


171. Soru

Duran varlık yatırımları nasıl tanımlanabilir? 

Cevap

Duran varlık yatırımları ise bir yıldan uzun süre yararlanılacak maddi ve/veya gayri maddi varlıklara yapılan yatırımlardır.


172. Soru

Dönen varlık yatırımları ile duran varlık yatırımları arasındaki farklılıklar nelerdir? 

Cevap

Dönen varlık yatırımları ile duran varlık yatırımları arasındaki farklılıklar şu şekilde sıralanabilir:

  • Duran varlıklara yapılan yatırımlar genellikle dönen varlıklara yapılan yatırımlardan daha yüksek tutarlarda olmaktadır.

  • Dönen varlıklara yapılan harcamalar daha bölünebilir bir nitelik taşırken, duran varlık yatırımları bir bütünlük göstermektedir.

  • Dönen varlıklara ilişkin kararları revize etmek, duran varlıklara ilişkin kararları revize etmekten daha kolaydır. Duran varlıkları revize etmenin maliyeti genellikle yüksek olmaktadır.

  • Dönen varlıklar için yapılan harcamaların, değer kaybına uğramadan süratle paraya çevrilme olasılığı oldukça yüksek, duran varlık yatırımlarında ise düşüktür.

  • Dönen varlık yatırımlarının firmanın risk derecesi üzerindeki etkisi sınırlıdır. Duran varlıklar yatırımlarının tutarlarının büyük olması, uzun süreli olması nedeni ile firmanın risk derecesini önemli ölçüde etkilemektedir.


173. Soru

Komple Yeni Yatırımları açıklayınız.

Cevap

Mal ve hizmet üretimine yönelik olarak ana makine ve teçhizat ile yardımcı tesisleri içeren, gerektiğinde arazi-arsa, bina-inşaat harcamalarını da kapsayan, mevcut tesis veya altyapıdan farklı özelliğe sahip yatırımlardır. Ayrıca, mevcut tesislerde makine ve teçhizat ilavesi nedeniyle kapasite artışının %100’ü geçmesi halinde bu yatırımlar yeni yatırım sayılmaktadır.


174. Soru

Yenileme Yatırımlarını açıklayınız. 

Cevap

Üretimin devamlılığı açısından, tamir, bakım ve her türlü onarıma rağmen eskimiş ve çalışmaz hale gelmiş bir varlık ya da tesisin yerine, niteliği aynı olan ve aynı üretim faaliyetinde kullanılacak yeni bir varlığın ya da tesisin satın alınması için yapılan yatırımlardır.


175. Soru

Tevsii Yatırımlarını açıklayınız.  

Cevap

Mevcut bir yatırıma ilave üretim hattı veya makine ve teçhizat ilave yapılması suretiyle üretim miktarının artırılması veya yeni bir yatırım özelliği taşımayan, mevcut üretim hattında yer alan makine ve teçhizatların bir bölümünün değiştirilmesi ile ilgili yatırımlardır. Mevcut tesis ile bir bütünlük teşkil eden, aynı işletmede aynı mal ve hizmetin kapasitesini en fazla %100’e kadar artırmaya yönelik yatırımlardır.


176. Soru

Tamamlama Yatırımlarını açıklayınız.

Cevap

Tesisin eksik kalan kısımlarının tamamlanması amacıyla yapılan yatırımlardır. İşletmeler kuruluş aşamasında birtakım nedenlerle yatırımlarını sınırlı tutup, tesisin eksik kalan kısımlarını daha sonra tamamlamak isteyebilirler. Faaliyet gösteren bir tesiste, herhangi bir nedenle eksik kalmış bir makinenin konulması veya boş kalmış bir odanın, küçük bir değişiklikle üretimde kullanılır hale getirilmesi birer tamamlama yatırımıdır.


177. Soru

Modernizasyon Yatırımlarını açıklayınız. 

Cevap

Modernizasyon Yatırımları, maliyet tasarrufu sağlamak, üretim kapasitesini yükseltmek amacıyla yapılan yatırımlardır.


178. Soru

Darboğaz Giderme Yatırımlarını açıklayınız.

Cevap

Üretimde darboğaza neden olan olayları giderme amacıyla yapılan yatırımlardır. Yatırım projeleri başlangıçta ne kadar ayrıntılı hazırlanırsa hazırlansın, tesis üretime geçtikten sonra bazı olumsuz ve beklenmedik durumlar ile karşılaşılması kaçınılmazdır. Bu amaçla yapılan yatımlar darboğaz giderme yatırımları olarak isimlendirilmektedir.


179. Soru

Kalite Düzeltme Yatırımlarını açıklayınız. 

Cevap

Üretilen malların kalitesini yükselterek, pazar payını korumak ya da arttırmak için, mamulün kalitesini yükseltici etki yapacak yatırımlardır. Teknolojinin çok hızlı değişip gelişmesi ile daha kaliteli mal üretimi söz konusu olabilmektedir.


180. Soru

Entegrasyon Yatırımlarını açıklayınız. 

Cevap

Mal ve hizmet üreten tesislerin mevcut üretim hatlarında elde edilen nihai ürüne bütünleyici nitelikte ara malı verecek ve/veya üretilmekte olan nihai ürünü ara malı olarak kullanabilecek şekilde, mevcut tesise ileri ve/veya geriye doğru entegre olan, yatırımın konusu ve projenin özelliği dikkate alınarak aynı il sınırları içinde veya aynı yerde ve aynı tesis bünyesinde olan yatırımlardır.


181. Soru

Finansal Kiralama Yatırımlarını açıklayınız. 

Cevap

Bir tesisin tamamının ya da bir kısmının, belirli bir süre için kullanım hakkına sahip olmak amacıyla gerçekleştirilen yatırımlardır. Bu tür yatırımlarda mülkiyet hakkı kiraya veren işletmede kalırken, kullanım hakkı kiralayan işletmededir.


182. Soru

Nakil Yatırımlarını açıklayınız. 

Cevap

Taşınma işlemi için yapılan yatırımlar olarak tanımlanabilir. Uzun süreden beri faaliyet gösteren işletmelerin kuruluş yerleri, kuruluş dönemlerinde uygunken, hızlı şehirleşme bu tür işletmelerin kuruluş yerlerinin şehir içinde kalmalarına neden olmuştur. Söz konusu işletmelerin atıklarının şehir için zararlı olması veya arazinin aşırı değerlenmiş olmasının yeni yatırım fırsatları getirmesi nedenleriyle organize sanayi bölgelerine taşınmaları gerekebilmektedir.


183. Soru

Sermaye Bütçelemesi nedir?

Cevap

Kârlı yatırım projelerinin araştırılması, analiz edilmesi ve en uygun yatırım projesinin seçim sürecidir.


184. Soru

Sermaye bütçelemesi ile menkul kıymet değerleme süreci arasında ne gibi farklar bulunmaktadır? 

Cevap

Sermaye bütçelemesi, menkul kıymet değerleme süreci ile benzerlik göstermekle birlikte aralarında iki temel farklılık vardır. İlk farklılık, menkul kıymet değerleme süreci piyasada halihazırda bulunan finansal varlıkların değerlemesine dayanırken, sermaye bütçelemesi süreci işletmenin kendi oluşturduğu yatırım projelerinin değerlendirilmesine dayanıyor olmasıdır. İkinci farklılık ise, birçok menkul kıymet yatırımcısının gerçekleştirdiği yatırımın nakit akımları üzerinde herhangi bir etkisi bulunmazken, işletmenin projenin sonuçlarına doğrudan etki edebilmesidir.


185. Soru

Yatırım projelerini değerleyebilmek için hangi verilere ihtiyaç duyulmaktadır?

Cevap

Yatırım projelerini değerleyebilmek için bir takım verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu veriler; yatırım harcamasının tutarı, yatırımın işletmeye sağlayacağı nakit akışları ve bu nakit akışlarının zaman içerisinde dağılımı, yatırımın ekonomik ömrü, yatırımın hurda değeri ve yatırımdan beklenen getiri oranıdır.


186. Soru

Kalıntı Değer kavramını açıklayınız. 

Cevap

Makine, teçhizat vb. gibi yatırımlarda, bu yatırımın gerçekleşmesinden belirli bir süre sonra makine ve teçhizatın ekonomik ömrünü doldurması nedeniyle satılması halinde ele geçen tutardır.


187. Soru

Sermaye bütçelemesinde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir? 

Cevap

İşletmenin piyasa değeri üzerinde önemli etkileri olan sermaye bütçelemesinde dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

  • Sermaye bütçelemesi kararları uzunca bir dönemi kapsar. Yatırım kararı uygulamaya konulduktan sonra vazgeçme maliyetleri çok yüksek olur. Bu nedenle bir sermaye bütçelemesi sürecinden sonra gerçekleştirilmeye başlanan yatırım kararından vazgeçmenin esnekliği çok düşüktür,

  • Sermaye bütçelemesi sürecinde değerlendirilen projeler, işletmenin geleceğini etkiler. Gereğinden büyük yatırımlar atıl kapasite nedeniyle yüksek maliyetler doğururken, gereğinden küçük yatırımlar ise işletmenin pazar payını artırma olanağını ve rekabet şansını azaltır,

  • Sermaye bütçelemesinde değerlendirilen projeler, göreli olarak büyük tutarda finansman gereksinimi doğurur. Bu nedenle, bu tür yatırımların gerektireceği finansmanın yeteri kadar önceden sağlanmış olması gerekir.


188. Soru

Reel Opsiyon kavramını açıklayınız. 

Cevap

Yatırımların değerlendirilmesi amacıyla finansal opsiyonların yatırım alternatiflerine uyarlanması sonucunda meydana gelen opsiyonlardır.


189. Soru

Risk kavramını açıklayınız. 

Cevap

Risk, beklenen sonuçtan sapma ihtimalidir. 


190. Soru

Simülasyon Yaklaşımını açıklayınız. 

Cevap

Simülasyon (benzetim), özde deneysel nitelikli, matematiksel bir model geliştirme tekniği olarak, sistemlerin davranışını inceleme ve tanımlama, sistemlerdeki değişmelerin etkilerini belirleme ve böylece gelecekteki davranışları tahmin etme amacı taşıyan deneysel ve uygulamalı bir yöntemdir. Diğer bir tanımlamaya göre simülasyon, incelenen faktörlerin içinde bulunan değişkenliği birleştirmeyi deneyen ve sağlıklı bir getirinin kazanılma olasılığını değerlendiren bir risk analiz yöntemidir.


191. Soru

Enflasyonun yatırım kararları üzerindeki etkilerini açıklayınız. 

Cevap

Enflasyon, ekonomik yaşantının temel bir gerçeğidir ve sermaye bütçelemesinde dikkate alınması gerekmektedir. Enflasyonist ortamlarda yatırım projeleri değerlendirilirken, enflasyonun olmadığı durum ile farklılıkların ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu amaçla, gelecekteki nakit girişlerinin sabit fiyatlarla mı, yoksa cari fiyatlarla mı hesaplanacağı, yeni bir iskonto oranının belirlenmesi ve gelecekteki piyasa fiyatlarının tahmini önem taşımaktadır.

Yüksek enflasyon dönemlerinde sermaye bütçelemesi sürecinde öncelikle, değerlemede nominal nakit akışlarının mı reel nakit akışlarının mı kullanılacağına karar verilmesi gerekmektedir. Projenin nakit akışları üzerinde etkili olan faktörler piyasa güçleri tarafından belirleniyorsa reel nakit akışları kullanılmalıdır. Nakit akışları üzerinde etkili faktörler yönetsel kararlarla ve uzun süreli sözleşmelerle belirleniyorsa veya nominal nakit akışlarını reele dönüştürmek (deflate etmek) için uygun bir endeks yoksa nominal nakit akışları kullanılmalıdır.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi