Finansal Kurumlar Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kalkınma Ve Yatırım Bankaları

1. Soru

Yatırım bankalarının işlevleri nelerdir?

Cevap

Yatırım bankalarının işlevleri şu şekilde sıralanabilir: • Tasarrufları, faaliyetlerini yürütebilmek için bu fonlara ihtiyaç duyan kamu ve özel sektör kuruluşlarına kanalize etmek, • Sermaye piyasasının gelişmesine katkı sağlamak, • Yeni ihraç edilecek menkul değerlerin geniş halk kitlelerine dağılımı sağlayarak mülkiyetin tabana yayılmasına katkı sağlamak, • Menkul değer yönetimi ve tasarruf sahiplerine tasarruflarını yönlendirmede danışmanlık hizmeti vermek, • Menkul değerlere yatırım yapan tasarruf sahiplerinin çıkarlarını korumak, • Özelleştirme işlemlerinde aracılık yapmaktır.


2. Soru

Yatırım bankalarının verdikleri hizmetler nelerdir?

Cevap

Yatırım bankalarının verdikleri hizmetler şunlardır: • Değişken ve sabit getirili menkul değerlerin halka arzına aracılık (underwriting), • Sermaye piyasası ürün ve hizmetlerinin komisyonculuk yoluyla pazarlanması ve satışı, • Sermaye piyasası ürün ve hizmetlerinde piyasa yapıcılık (market maker), • Şirket birleşmeleri (mergers), finansal yeniden yapılandırma, şirket devralmaları, saldırgan ele geçirmeler, kurumsal değerlemeler gibi işlemlerde yatırım danışmanlığı, • Teminat olarak menkul değerleri kullanarak, müşterilerin üçüncü kişi veya kurumlarla yapacakları kredi anlaşmalarına zemin hazırlamak.


3. Soru

Kalkınma bankalarının işlevleri nelerdir?

Cevap

Kalkınma bankalarının işlevleri şu şekilde sıralanabilir: • Yatırımların finanse edilmesinde kullanılabilecek sınırlı kaynakları ülke ekonomisi yararına olacak şekilde dağıtmak ve ülke kaynaklarının rasyonel kullanılmasını sağlamak, • Geri kalmış bölgeler için fizibilite etütleri yaptırarak girişimcileri bu alanlara yönlendirmek, • Yatırımcılara yatırım projelerinin hazırlanması ve uygulanması aşamasında bilgi desteği sağlamak, • Yeni teknoloji ve ürünlerin geliştirilmesi için yapılan faaliyetlere destek sağlamak, • Girişimcilerin yetersiz olduğu bölgelerde ve sektörlerde sanayi tesislerinin kurulmasına öncülük etmek için ortaklık kurmak veya kurulmuş ortaklıklara hisse senedi alarak iştirak etmek ve şirketin yönetiminde görev almak, • Beş yıllık kalkınma hedeflerine uygun kredi politikaları belirlemek, • Yabancı ülkelerden ekonomik ve teknik destek sağlamak ve işletmelerin bunlardan istifade etmesini sağlamak, • Yabancı kalkınma bankalarından elde edilen fonların dağıtımını yapmak ve projelerin uygulanmasını gözetmektir.


4. Soru

Kalkınma bankaları kaç kategoriye ayrılır?

Cevap

Kalkınma bankaları üç kategoride incelenebilir: • Uluslararası kalkınma bankaları, • Bölgesel kalkınma bankaları, • Ulusal kalkınma bankalarıdır.


5. Soru

Kalkınma ve Yatırım bankaları arasındaki farklar nelerdir?

Cevap

Kalkınma bankaları az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde faaliyet gösterirken, yatırım bankacılığı ise sermaye piyasasının gelişmekte olduğu ülkelerde ortaya çıkmıştır. Yatırım bankaları, gelişmiş sermaye piyasasına sahip ülkelerde tasarrufları sermaye piyasası aracılığı ile kaynağa ihtiyacı olan kullanıcılara aktaran finansal kuruluşlar iken kalkınma bankaları ise kalkınma hedefleri doğrultusunda gelişmekte olan ülkelerde kıt olan sermaye ve teknik destek hizmetleri ile kalkınmaya yardımcı olan finansal kuruluşlardır. Kalkınma bankaları işletmelere orta ve uzun vadeli kredi sağlarken yatırım bankaları sermaye piyasasında aracılık yapan kuruluşlardır.


6. Soru

Türkiye’nin ilk kamu sermayeli kalkınma bankası hangisidir?

Cevap

Türkiye’nin ilk kamu sermayeli kalkınma bankası Sanayi ve Maadin Bankası’dır.


7. Soru

Türkiye’nin ilk özel sermayeli kalkınma bankası hangisidir?

Cevap

Türkiye’nin ilk özel sermayeli kalkınma Bankası Türkiye Sınai Kalkınma Bankası’dır.


8. Soru

Türkiye’de Kalkınma ve Yatırım Bankaları ile İlgili Yasal Düzenlemeler nelerdir?

Cevap

Kalkınma ve yatırım bankaları 4389 Sayılı Bankalar Kanunu’nun 25/1 Maddesi ile yürürlükten kaldırılan 3182 Sayılı Bankalar Kanunu’nun 92. ve 93. Maddelerinde tanımlanmış olup 4389 Sayılı Bankalar Kanununda tanımlama tekrar edilmemiş ancak kalkınma ve yatırım bankaları deyimlerini kullanmak yerine mevduat kabul etmeyen bankalar deyimi kullanılmıştır. Ancak 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 3. Maddesinde kalkınma ve yatırım bankaları yeniden tanımlanmış ve kalkınma ve yatırım deyimleri kullanılmıştır. Söz konusu Kanunun 77. Maddesinde ise bu bankaların Kanunun hangi maddelerindeki hükümlere tabi olamayacakları sıralanmıştır.


9. Soru

Türkiye’de faaliyet gösteren kalkınma bankaları nelerdir?

Cevap

Türkiye Kalkınma Bankası (TKB), Türk Eximbank ve İller Bankası kamusal sermayeli kalkınma bankalarıdır. Eximbank reel sektörün ihracata yönelik faaliyetlerini finanse ederken, İller Bankası sadece ülke çapında Belediyelerin finansal ihtiyaçlarına çözüm bulmaya çalışır. Her iki bankanın aslında kalkınma bankası boyutunda olmayıp mevduat toplamayan kalkınma ile ilgili pozisyonları nedeniyle kalkınma bankası olarak adlandırıldıklarını söylemek yanlış olmaz. Bu durum, Türkiye Kalkınma Bankası’nı (TKB) kamu sermayeli bankalar içinde klasik kalkınma bankacılığı fonksiyonlarına ilave olarak yatırım bankacılığı yapan tek banka yapmaktadır. Bu durumda Türkiye Kalkınma Bankası’nın rakipleri özel sermayeli kalkınma grubunda yer almakta olup bunların başında Türkiye’nin ilk özel sermayeli kalkınma bankası Türkiye Sınai Kalkınma Bankası gelmektedir.


10. Soru

Türkiye Kalkınma Bankası tarihsel süreçte hangi temel finansal görevleri üstlenmiştir?

Cevap

Türkiye Kalkınma Bankası tarihsel süreçte iki temel finansal görevi üstlenmiştir: • Sanayi ve turizm sektörlerinde özel sektör projelerine orta ve uzun vadeli finansal kaynak sağlamak, • Yeni veya rehabilitasyon projeleri için kaynak sağlamak.


11. Soru

Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş.nin (Eximbank) faaliyetleri nelerdir?

Cevap

Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş.nin (Eximbank) faaliyetleri şöyle sıralanabilir: • Mal ve hizmet ihracatını, sevk öncesi ve sevk sonrası aşamalarında kısa, orta ve uzun vadeli alıcı ve/veya satıcı kredileri ve diğer krediler ile finanse etmek, • İhracatın finansmanı amacıyla, ihracatçıların yurt içi ve yurt dışı banka ve finans kurumlarından sağlayacakları krediler için garanti vermek, • Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri ile dış yatırımların geliştirilmesi için kredi açmak, finansmanına katılmak, sigorta ve garanti sağlamak, • Mal ve hizmet ihracatında, ihracatçıların ticari ve siyasi riskler nedeniyle ortaya çıkabilecek zararlarını teminat altına almak ve ihracatçılara bu konuda güvenceler sağlamak suretiyle ihracatı teşvik etmek üzere ihracat kredi sigortası yapmak, garanti vermek, • Yurt içi ve yurt dışı bankalara ve finans kurumlarına ihracata yönelik krediler açmak, • Yurt dışına yapılacak finansal kiralama işlemlerini kredilendirmek ve garanti vermek, • İhracat veya döviz kazandırma amacına yönelik olarak yurt içi yatırım malı imalat ve satışını kredilendirmek, • Yurt içi ve yurt dışı finansman kuruluşları ile para ve sermaye piyasalarından kaynak sağlamak, • Sigorta acenteliği yapmak, • Resmi ve özel kurum, kuruluş ve bankalar ile kredi açtığı, finansmanına katıldığı, garanti verdiği ve sigorta ettiği gerçek ve tüzel kişi, kurum ve kuruluşlardan faaliyetleri ile ilgili her türlü belge ve bilgiyi istemek, kredi garanti ve sigorta ilişkisi olan müşterilerinin uygulamalarını takip ve kontrol etmek, • Döviz pozisyonları tutmak, döviz fonları bulundurmak, her türlü kambiyo işlemlerini yapmak, • Açılan kredi ve verilen garantiler karşılığında gayrimenkul ipoteği de dahil olmak üzere her türlü teminatı almak, • TCMB’dan avans ve reeskont kredileri almak, TL veya döviz üzerinden menkul kıymet ihraç etmek, • Kuruluş amacına dönük faaliyette bulunacak olan kurulmuş ve kurulacak şirketlere iştirak etmek, menkul değer satın almak ve satışına aracılık etmek, • Fonksiyonlarını yerine getirmek için araştırma, geliştirme ve teknik eğitim çalışmaları yapmak, yaptırmak ve teknik yardım vermek, • Amaçlarının gerçekleşmesine yardımcı olacak her türlü iş ve işlemleri yapmaktır.


12. Soru

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası’nın kuruluş amacı nedir?

Cevap

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, 1950 yılında Dünya Bankası’nın desteği ve T.C. Hükümeti, TCMB ve ticari bankalarının işbirliği ile kurulmuş ilk özel yatırım ve kalkınma bankasıdır. Banka’nın kuruluş amacı; Türkiye’de öncelikle sanayi olmak üzere bütün ekonomik sektörlerdeki girişimlere ait yatırımları mali ve teknik danışmanlık hizmetleri ile desteklemek, yabancı ve yerli sermayenin kurulmuş veya kurulacak şirketlere iştirakine yardımcı olmak ve Türkiye’de sermaye piyasasının gelişmesine yardımcı olmaktır.


13. Soru

Yatırım bankalarının işlevleri nelerdir?

Cevap

• Tasarrufları, faaliyetlerini yürütebilmek için bu fonlara ihtiyaç duyan kamu ve özel sektör kuruluşlarına kanalize etmek, • Sermaye piyasasının gelişmesine katkı sağlamak, • Yeni ihraç edilecek menkul değerlerin geniş halk kitlelerine dağılımını sağlayarak mülkiyetin tabana yayılmasına katkı sağlamak, • Menkul değer yönetimi ve tasarruf sahiplerine tasarruflarını yönlendirmede danışmanlık hizmeti vermek, • Menkul değerlere yatırım yapan tasarruf sahiplerinin çıkarlarını korumak, • Özelleştirme işlemlerinde aracılık yapmaktır.


14. Soru

Yatırım bankalarının faaliyetleri nelerdir?

Cevap

• Değişken ve sabit getirili menkul değerlerin halka arzına aracılık (underwriting), • Sermaye piyasası ürün ve hizmetlerinin komisyonculuk yoluyla pazarlanması ve satışı, • Sermaye piyasası ürün ve hizmetlerinde piyasa yapıcılık (market maker), • Şirket birleşmeleri (mergers), finansal yeniden yapılandırma, şirket devralmaları, saldırgan ele geçirmeler, kurumsal değerlemeler gibi işlemlerde yatırım danışmanlığı, • Teminat olarak menkul değerleri kullanarak, müşterilerin üçüncü kişi veya kurumlarla yapacakları kredi anlaşmalarına zemin hazırlamak.


15. Soru

Halka arza aracılık nedir?

Cevap

Yatırım bankaları, menkul değer ihraç ederek sermaye piyasalarından doğrudan kaynak sağlamaya çalışan şirketlere üç konuda danışmanlık yapmaktadır. Bunlar: • Halka arz için gerekli koşulların ve diğer bilgilerin toplanması, hazırlıkların yapılması, • Halka arz zamanlamasının belirlenmesi, • Menkul değerlerin ihraç edileceği fiyatın belirlenmesi.


16. Soru

Birleşme ve devralma faaliyetleri nelerdir?

Cevap

• Bir firmayı yönetecek oranda veya çoğunlukta hisselerinin satın alınması (leveraged buyout) • Finansal yeniden yapılanma (financial restructurings) • Firmaların iştiraklerini elden çıkarma veya kısaca küçülme işlemleri (divestitures).


17. Soru

Kalkınma bankaları nasıl tanımlanır?

Cevap

”Tabii kaynakların değerlendirilmesini amaçlayan, tarımın ve sanayinin randımanını artırmanın yollarını arayan, ticari kanalları daha etkin kılan, gerçekleşmesini kolaylaştırdığı yatırım projeleri kanallarıyla, döviz gelirini yükselten, milli geliri artıran, bu amaçlara ulaşmayı en etkin biçimde sağlayacak projelerin doğmasını ve gerçekleşme yoluna girmesini teşvik eden teknolojik araştırma ve teknoloji transferi projelerini değerlendiren ve finanse eden, hatta bazı hallerde bizzat proje hazırlayıp gerçekleştiren kurumlar” olarak tanımlanabilir.


18. Soru

Kalkınma bankalarının işlevleri nelerdir?

Cevap

• Yatırımların finanse edilmesinde kullanılabilecek sınırlı kaynakları ülke ekonomisi yararına olacak şekilde dağıtmak ve ülke kaynaklarının rasyonel kullanılmasını sağlamak, • Geri kalmış bölgeler için fizibilite etütleri yaptırarak girişimcileri bu alanlara yönlendirmek, • Yatırımcılara yatırım projelerinin hazırlanması ve uygulanması aşamasında bilgi desteği sağlamak, • Yeni teknoloji ve ürünlerin geliştirilmesi için yapılan faaliyetlere destek sağlamak, • Girişimcilerin yetersiz olduğu bölgelerde ve sektörlerde sanayi tesislerinin kurulmasına öncülük etmek için ortaklık kurmak veya kurulmuş ortaklıklara hisse senedi alarak iştirak etmek ve şirketin yönetiminde görev almak, • Beş yıllık kalkınma hedeflerine uygun kredi politikaları belirlemek, • Yabancı ülkelerden ekonomik ve teknik destek sağlamak ve işletmelerin bunlardan istifade etmesini sağlamak, • Yabancı kalkınma bankalarından elde edilen fonların dağıtımını yapmak ve projelerin uygulanmasını gözetmektir.


19. Soru

Fizibilite etüdü ne demektir? 

Cevap

Yatırım alanlarının ekonomik, teknik ve finansal açıdan değerlemesinin yapılması.


20. Soru

Kalkınma bankaları kaç kategoriye ayrılır ve bunlar nelerdir?

Cevap

Kalkınma bankaları üç kategoride incelenebilir. Bunlar; • Uluslararası kalkınma bankaları, • Bölgesel kalkınma bankaları, • Ulusal kalkınma bankalarıdır.


21. Soru

Türkiye'nin ilk kalkınma bankası nedir?

Cevap

Türkiye’nin ilk kalkınma bankası Sanayi ve Maadin Bankası’dır


22. Soru

Türkiye’nin ilk özel sermayeli kalkınma bankası nedir?

Cevap

Türkiye’nin ilk özel sermayeli kalkınma Bankası Türkiye Sınai Kalkınma Bankası’dır.


23. Soru

Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası tarihsel süreçte iki temel finansal görevi üstlenmiştir. Bunlar nelerdir?

Cevap

• Sanayi ve turizm sektörlerinde özel sektör projelerine orta ve uzun vadeli finansal kaynak sağlamak • Yeni veya rehabilitasyon projeleri için kaynak sağlamak.


24. Soru

İller Bankası hangi tarihte ve ne amaçla kurulmuştur?

Cevap

Kurtuluş Savaşından sonra başlatılan kalkınma hamlesi çerçevesinde, şehir ve kasabaların yeniden imar ve inşası konusunda önemli görev ve sorumluluklar üstlenen İller Bankası Atatürk’ün talimatıyla Belediyelerin imar faaliyetlerini finanse etmek üzere, 11 Haziran 1933 tarihinde 2301 sayılı Kanunla Belediyeler Bankası ismi ile kurulmuştur.


25. Soru

Menkul değer ticareti 3 şekilde gerçekleşir. Bunlar nelerdir?

Cevap

Birincisi, safi komisyonculuk olarak ifade edilen, pazarlanmasında sorun veya eksiklik olan menkul değerlerin ticaretidir. Bu tür menkul değerlerin fiyatlarındaki sürekli dalgalanma küçük yatırımcılar tarafından değerlendirilmesini imkansız hale getirir. Bu noktada yatırım bankaları bu menkul değerlerin pazarlanmasında rol oynar. Yatırım bankaları bu menkul değerlerin bir kaçının aynı yatırımcıya satılmasını engelleyerek yatırımcıyı riskten korumaktadır. İkincisi, yatırım bankalarının likit ihtiyaçlarını karşılamak için bazı menkul değerleri envanterlerinde tutmalarına dayalı menkul değer ticaretidir. Ancak bu menkul değerlerin yatırım bankaları likiditeye sıkıştıklarında alım fiyatlarının altında satılma olasılığı vardır. Yatırım bankaları bu nedenle fiyat riskinden korunmak için riskten korunma teknikleri kullanmaktadır. Üçüncüsü, yatırım bankalarının menkul değerlerin mali sahibi gibi, menkul değer alıp-satma işlemleridir. Firmalar, yatırım bankalarının bu faaliyetleri sayesinde menkul değerlerin fiyat farklılıklarından kâr elde edebilirler.


26. Soru

Ulusal kalkınma bankaları neler yapar?

Cevap

Ülke içinde faaliyet gösteren ve ülke dışındaki firmalara kredi vermeyen bankalardır. Genellikle tüm gelişmekte olan ülkeler kalkınma bankası kurmaktadır. Bu bankalar uzun süreli fon ihtiyacı duyan kamu veya özel sektör firmalarına uygun koşullarda kredi vermektedirler. Ulusal kalkınma bankaları genellikle kamu mülkiyetinde olmakla birlikte özel kalkınma bankaları da kurulabilmektedir. Bazı çok büyük projelerin finansmanında ulusal kalkınma bankaları ortak hareket edebilirler. Bu bankalar fon kaynaklarını yurt içi ve yurt dışı piyasalardan kredi yoluyla sağlamaktadırlar. Yurtdışındaki uluslararası ve bölgesel kalkınma bankalarından kolaylıkla kredi kullanabilirler.


27. Soru

Türk bankacılık sisteminde kamusal sermayeli kalkınma ve yatırım bankaları nelerdir?

Cevap

İller Bankası A.Ş., Türk Eximbank, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş.


28. Soru

Türk bankacılık sisteminde özel semayeli kalkınma ve yatırım bankaları hangileridir?

Cevap

Aktif Yatırım Bankası A.Ş., Diler Yatırım Bankası A.Ş., GSDYatırım Bankası A.Ş., İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş., Nurol Yatırım Bankası A.Ş., Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.


29. Soru

Türk bankacılık sisteminde yabancı sermayeli kalkınma ve yatırım bankaları hangileridir?

Cevap

Banka Pozitif Kredi ve Kalkınma Bankası A.Ş., Pasha Yatırım Bankası A.Ş., Merrill Lynch Yatırım Bank A.Ş., Standard Chartered Yatırım Bankası A.Ş.


30. Soru

Türkiye İhracat Kredi Bankası (Eximbank)'nın faaliyetlerini gerçekleştirmek için yapabileceği faaliyetler nelerdir?

Cevap

• Mal ve hizmet ihracatını, sevk öncesi ve sevk sonrası aşamalarında kısa, orta ve uzun vadeli alıcı ve/veya satıcı kredileri ve diğer krediler ile finanse etmek, • İhracatın finansmanı amacıyla, ihracatçıların yurt içi ve yurt dışı banka ve finans kurumlarından sağlayacakları krediler için garanti vermek, • Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri ile dış yatırımların geliştirilmesi için kredi açmak, finansmanına katılmak, sigorta ve garanti sağlamak, • Mal ve hizmet ihracatında, ihracatçıların ticari ve siyasi riskler nedeniyle ortaya çıkabilecek zararlarını teminat altına almak ve ihracatçılara bu konuda güvenceler sağlamak suretiyle ihracatı teşvik etmek üzere ihracat kredi sigortası yapmak, garanti vermek, • Yurt içi ve yurt dışı bankalara ve finans kurumlarına ihracata yönelik krediler açmak, • Yurt dışına yapılacak finansal kiralama işlemlerini kredilendirmek ve garanti vermek, • İhracat veya döviz kazandırma amacına yönelik olarak yurt içi yatırım malı imalat ve satışını kredilendirmek, • Yurt içi ve yurt dışı finansman kuruluşları ile para ve sermaye piyasalarından kaynak sağlamak, • Sigorta acenteliği yapmak, • Resmi ve özel kurum, kuruluş ve bankalar ile kredi açtığı, finansmanına katıldığı, garanti verdiği ve sigorta ettiği gerçek ve tüzel kişi, kurum ve kuruluşlardan faaliyetleri ile ilgili her türlü belge ve bilgiyi istemek, kredi garanti ve sigorta ilişkisi olan müşterilerinin uygulamalarını takip ve kontrol etmek, • Döviz pozisyonları tutmak, döviz fonları bulundurmak, her türlü kambiyo işlemlerini yapmak, • Açılan kredi ve verilen garantiler karşılığında gayrimenkul ipoteği de dahil olmak üzere her türlü teminatı almak, • TCMB’dan avans ve reeskont kredileri almak, TL veya döviz üzerinden menkul kıymet ihraç etmek, • Kuruluş amacına dönük faaliyette bulunacak olan kurulmuş ve kurulacak şirketlere iştirak etmek, menkul değer satın almak ve satışına aracılık etmek, • Fonksiyonlarını yerine getirmek için araştırma, geliştirme ve teknik eğitim çalışmaları yapmak, yaptırmak ve teknik yardım vermek, • Amaçlarının gerçekleşmesine yardımcı olacak her türlü iş ve işlemleri yapmaktır.


31. Soru

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası hangi tarihte ve hangi amaçla kurulmuştur?

Cevap

Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, 1950 yılında Dünya Bankası’nın desteği ve T.C. Hükümeti, TCMB ve ticari bankalarının işbirliği ile kurulmuş ilk özel yatırım ve kalkınma bankasıdır. Banka’nın kuruluş amacı; Türkiye’de öncelikle sanayi olmak üzere bütün ekonomik sektörlerdeki girişimlere ait yatırımları mali ve teknik danışmanlık hizmetleri ile desteklemek, yabancı ve yerli sermayenin kurulmuş veya kurulacak şirketlere iştirakine yardımcı olmak ve Türkiye’de sermaye piyasasının gelişmesine yardımcı olmaktır.


32. Soru

"1934 yılında uygulamaya konulan Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda hedeflendiği üzere ................... selüloz, çimento, pamuk ve yünlü dokuma gibi çeşitli sektörlerde yeni işletmelerin kurulmasında ve gelişmelerinde etkili olmuştur. İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı uyarınca madencilik sektöründeki hedeflerin yakalanması görevi ise ..................’a düşmüştür."

Yukarıdaki boşluklara hangi bankalar gelmelidir?

Cevap

Sümerbank-Etibank.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v