Finansal Kurumlar Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Mevduat Bankaları

1. Soru

Mevduat nedir?

Cevap

Belli bir süre sonunda veya istenildiğinde çekilmek üzere bankalara faizle yatırılan paraya mevduat denir.


2. Soru

Mevduat bankaları nedir?

Cevap

Temel fon kaynaklarının mevduatlardan oluşması nedeniyle, ticari bankacılık olarak da adlandırılan mevduat bankaları, her türlü mevduatı toplayan, bunları krediye dönüştüren, çeşitli bankacılık faaliyetlerini yerine getiren hizmet işletmeleridir.


3. Soru

Mevduat bankalarının en yaygın bankacılık türü haline gelmesinin nedeni nedir?

Cevap

Mevduat bankaları, çok çeşitli işlemler yapmaları ve insanların günlük yaşantılarına kadar girmeleri nedeniyle, özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında, bütün dünyada en yaygın bankacılık türü haline gelmiştir.


4. Soru

Mevduat bankalarının gerçekleştirdiği faaliyetler nelerdir?

Cevap

Mevduat bankaları aşağıdaki faaliyetleri gerçekleştirebilirler: • Mevduat kabulü • Nakdi, gayrinakdi her cins ve surette kredi verme işlemleri • Nakdi ve kaydi ödeme ve fon transferi işlemleri, muhabir bankacılık veya çek hesaplarının kullanılması dâhil her türlü ödeme ve tahsilat işlemleri • Çek ve diğer kambiyo senetlerinin iştirası işlemleri • Saklama hizmetleri • Kredi kartları, banka kartları ve seyahat çekleri gibi ödeme vasıtalarının ihracı ve bunlarla ilgili faaliyetlerin yürütülmesi işlemleri • Efektif dâhil kambiyo işlemleri; para piyasası araçlarının alım ve satımı; kıymetli maden ve taşların alımı, satımı veya bunların emanete alınması işlemleri • Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı; vadeli işlem sözleşmelerinin, opsiyon sözleşmelerinin, birden fazla türev aracı içeren basit veya karmaşık yapıdaki finansal araçların alımı, satımı ve aracılık işlemleri • Sermaye piyasası araçlarının alım ve satımı ile geri alım veya tekrar satım taahhüdü işlemleri • Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık işlemleri • Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık maksadıyla alım satımının yürütülmesi işlemleri • Başkaları lehine teminat, garanti ve sair yükümlülüklerin üstlenilmesi işlemleri gibi garanti işleri • Yatırım danışmanlığı işlemleri • Portföy işletmeciliği ve yönetimi • Hazine Müsteşarlığı ve/veya Merkez Bankası ve kuruluş birlikleri nezdinde oluşturulan bir sözleşme kapsamında üstlenilen yükümlülükler çerçevesinde alım satım işlemlerine ilişkin piyasa yapıcılığı • Factoring ve forfaiting işlemleri • Bankalar arası piyasada para alım satımı işlemlerine aracılık • Sigorta acenteliği ve bireysel emeklilik aracılık hizmetleri • Kurulca belirlenecek diğer faaliyetler


5. Soru

İştira nedir?

Cevap

Dâhildeki senetlerin satın alınarak kırılması, yani senedin vadesine kadar olan faiz ve gider vergisi düşülerek bedelinin ödenmesi ve iskonto borçlusu, başka bir şehirde olan senetlerin bankaca satın alınmasıdır.


6. Soru

Türev araç nedir?

Cevap

Türev araç: Değeri başka bir finansal varlığın veya malın değerine doğrudan bağlı olan finansal araçlardır. Vadeli işlem (futures), opsiyon, forward ve swap sözleşmeleri türev araçlar arasındadır.


7. Soru

Türkiye’de gerçek anlamda ilk banka ne zaman kurulmuştur?

Cevap

Ülkemizde gerçek anlamda ilk banka Tanzimat’ı n ilanından sonra 1847’de İstanbul Bankası adıyla kurulmuştur.


8. Soru

Osmanlı Devletinde modern anlamdaki ilk mevduat bankası hangisidir?

Cevap

Osmanlı İmparatorluğu’nda modern anlamdaki ilk mevduat bankası, yabancı sermaye tarafından (İngiliz) 1856’da kurulan Osmanlı Bankası’dır. Söz konusu banka, ülkemizde kurulan ilk emisyon bankasıdır.


9. Soru

Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ilk ulusal sermayeli banka hangisidir?

Cevap

Osmanlı İmparatorluğu’nda kurulmuş olan ilk ulusal sermayeli banka ise; Memleket Sandıklarıdır. İlk tarımsal kredi sandığı özelliği taşıyan kurum, 1861 yılında kurulmuştur. 1868 yılında tasarruf toplama amacıyla Emniyet Sandığı kurulmuş olup bir süre sonra her iki banka da 1888 yılında kurulan Ziraat Bankası ile birleştirilmiştir.


10. Soru

Cumhuriyet öncesinde milli sermaye ile kaç banka kurulmuştur ve bunların kaçı Cumhuriyet dönemine geçebilmiştir?

Cevap

Cumhuriyet öncesinde 1911-1923 tarihleri arasında milli sermaye ile 21 banka kurulmuş, ancak bunlar sektördeki yabancı bankaların kredi piyasasına egemen olmaları karşısında faaliyetlerini sürdürmekte zorlanmışlardır. Bu bankalardan iflas ve tasfiyeler sonucu ancak 18’i Cumhuriyet dönemine geçebilmiştir.


11. Soru

Cumhuriyetten sonra Türkiye’nin ulusal bankacılığı geliştirme nedeni nedir?

Cevap

Türkiye, Cumhuriyetin ilanından sonra ekonomik kalkınmaya önem vermiş, sınai ve ticari hayatı canlandırmak amacıyla ulusal bankacılığı geliştirmeye başlamıştır.


12. Soru

Cumhuriyet döneminde kurulan ilk özel banka hangisidir?

Cevap

Cumhuriyet dönemindeki ilk büyük özel sektör bankası olan Türkiye İş Bankasıdır.


13. Soru

Türkiye İş Bankası Cumhuriyet döneminde hangi faaliyetleri üstlenmiştir?

Cevap

Cumhuriyet dönemindeki ilk büyük özel sektör bankası olan Türkiye İş Bankası, ülkenin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmak amacıyla, gerek sanayi gerek ticaret sektörlerine kredi vermek ve gerekse sanayi ve ticari girişimlerde bulunmak görevlerini üstlenmiştir.


14. Soru

1934 yılında devreye giren Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı döneminde hangi kurumlar kurulmuştur?

Cevap

Türkiye bu dönemde devletçilik ilkesini benimsemiş; Sümerbank, Etibank, T. Halk Bankası gibi büyük devlet bankalarını bu dönemde kurmuştur.


15. Soru

1930’lu yıllarda alınan hangi kararlar Türkiye’de bankacılık sektörünün gelişmesine olumlu yönde katkıda bulunmuştur?

Cevap

Bu dönemde, Türkiye ekonomisinde 1930’lu yıllarda izlenen kapalı, korumacı ekonomi politikalarının yerini, daha liberal ve özel sektörü destekleyen, dışa açık politikaların almış olması bankacılık sektörünü de olumlu yönde etkilemiştir.


16. Soru

Bankaların Bankerlerle işbirliği içine girme nedeni nedir?

Cevap

1970’li yılların sonlarında çıkarılan Ödünç Para İşleri Kanununca bankaların kredi faiz oranlarına getirilen kısıtlamalar bankaları banker adı verilen ve piyasa faizi üzerinden çalışan kurumlarla işbirliğine girmeye itmiştir. Bankerler, bankaların yaptığı gibi fon fazlası olanlarla fon talep eden arasında aracılık etmekten çok bankalarla fon piyasaları arasında aracılık işlemleri gerçekleştirmiştir.


17. Soru

Ponzi finansmanı nedir?

Cevap

Borç alınan paranın faizini ödemek için daha yüksek faiz ile borçlanmak anlamına gelmektedir.


18. Soru

Bankerler Krizi nedir?

Cevap

Bankerlik kuruluşları arasındaki faiz savaşının, bir süre sonra Ponzi finansmanı biçimine kayması kaçınılmaz olmuş ve bu da sistemin çöküşüne yol açmıştır. 1982 yılında bu olay Bankerler Krizi olarak adlandırılmıştır. Serbest faiz politikasının ve banker iflaslarının bireysel bankaların uygulamaları ile yönetim tarzlarının birleşmesinin bir sonucu olarak çok sayıda bankanın mali bünyesinde zaaf yaşanmıştır.


19. Soru

Türk bankacılık sektörü rekabet kavramıyla ne zaman karşılaşmıştır?

Cevap

Bankacılık sektörü 24 Ocak 1980 kararları ile Cumhuriyet kurulduğundan beri karşılaşmadığı rekabet kavramıyla karşılaşmıştır.


20. Soru

Türk bankacılık sektöründe 1980lerde meydana gelen gelişmeler nelerdir?

Cevap

Türk bankacılık sektörü 1980’den itibaren hızlı bir gelişme göstererek, uluslararası banka ve finans sistemi ile bütünleşme sürecine girmiştir. Söz konusu dönemde serbest piyasa ekonomisine geçişle birlikte, dış dünya ile ekonomik ve mali bütünleşmenin gerçekleştirilmesi gibi yapısal değişime yönelik politikalar hayata geçirilmiştir. Yine aynı yıllarda, tüm dünyada finansal pazarların serbestleştirilmesi eğiliminin ortaya çıkmasının, bunda önemli bir rolü olduğu söylenebilir. Finansal serbestleştirme yolunda alınan ilk kararlar 1981 tarihinde önce banka faizlerinin sonra ise tüm faizlerin serbest bırakılması ile ilgili olmuştur.


21. Soru

70 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ne amaçlanmıştır?

Cevap

70 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bankacılık sektörüne giriş kolaylaştığı gibi sektör açısından da yeni bir araç ile atıl kaynakları n ve kayıt dışı ekonomideki paranın bir kısmının sektöre çekilmesi amaçlanmıştır.


22. Soru

Mevduat bankalarının temel fonksiyonları nelerdir?

Cevap

Mevduat bankalarının fonksiyonları, bankadaki çeşitli servislerin ya da faaliyetlerin bir bölümlenmesinden ibarettir. Bugüne kadar çeşitli şekillerde ayrıma tabi tutulmuş olan mevduat bankacılığının fonksiyonlarını genel olarak; finansal aracılık, kaynaklara akıcılık sağlama, kaynak kullanımının iyileştirilmesi, kaydi paranın yaratımı, ulusal ve uluslararası ticaretin geliştirilmesi ve iktisat politikalarının uygulanmasında kolaylık sağlama gibi başlıklar altında sıralamak mümkündür.


23. Soru

Türk bankacılık sektöründe 1980’lerden sonra meydana gelen gelişmeler nelerdir?

Cevap

1980’lerden sonra mali sistemdeki liberalizasyon ve ekonomik büyümenin hızlanmasıyla finansal sistemin genişlediği, aracı kurumların faaliyetlerinin arttığı ve en önemlisi globalleşmenin etkisiyle bankacılık sisteminde kriz olgusunun mali sistemi tehdit eden bir unsur olarak ortaya çıktığı gözlenmektedir. 1980 yılı sonrası, ekonominin dışa açılması ve dünya finans sistemi ile bütünleşme çabalarının bir sonucu olarak, bankacılık sektöründe de dışa açılma yönünde bir eğilim ortaya çıkmıştır. Böylece, mevduat bankası, yatırım bankası ve şube düzeyinde birçok yabancı banka faaliyete geçtiği ve Türk bankaları ile ortaklık kurduğu gibi, Türk bankaları da yurt dışında şube açma, banka kurma vb. yollarla örgütlenmişlerdir. Ayrıca bu rekabet, Türk bankacılık sektörünün etkinliğini de artırmıştır. 1980’li yılları n bir başka önemli gelişmesi ise TCMB bünyesinde İnterbank piyasasının oluşturulmasıdır. Böylece bankaların kısa vadeli likidite ihtiyaçlarının karşılanmasında ve likidite fazlasının değerlendirilmesinde çok büyük kolaylık sağlanmıştır. İnterbank, bankalara kaynak kullanma esnekliği ve kaynakları daha etkin kullanma imkânı verdiği gibi, ekonominin likidite dengesini kurmada da çok yararlı olmuştur.


24. Soru

Bankacılık sektörünün 1994 Krizinden ciddi boyutta etkilenmesinin temel nedeni nedir?

Cevap

Bankacılık sektörünün 1994 Krizinden ciddi boyutta etkilenmesinin temel nedeni, 1989-1993 döneminde izlenen düşük döviz kuru ve yüksek faiz politikalarının sona ermesi ile kâr oranlarının düşmesidir.


25. Soru

2000’lü yıllarda Türkiye ekonomisine ve bankacılık sektörüne krizlerden sonra damgasını vuran gelişme nedir?

Cevap

2000’li yıllarda Türkiye ekonomisine ve bankacılık sektörüne damgasını vuran krizlerden sonraki bir diğer olgu ise; internet bankacılığının gelişmesi ve yaygınlaşmasıdır. İnternet bankacılığı, mevduat bankalarının yüzünü de değiştirerek önceki tüm iletişim devrimlerinden çok daha hızlı bir gelişme göstermiştir. Elektronik ticaretin gelişmesiyle birlikte, internet bankacılığının yanı sıra telefon bankacılığı da bu dönemde büyük gelişme göstermiştir.


26. Soru

Türkiye’de 2002 yılında Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı kapsamında hangi faaliyetler gerçekleştirilmiştir?

Cevap

2002 yılında Güçlü Ekonomiye Geçiş Programını yürürlüğe konulmuştur. Bankacılık sektörünü sağlamlaştırmak ve rehabilite etmek amacıyla Bankalar Kanunu’nda radikal değişiklikler yapılmış, bankaların faaliyetleri ve denetimi konusunda uluslararası kriterler uygulamaya konmuştur. Sermaye yeterliliğini karşılayamayan bankalar Fon’a alınırken, kamu bankalarının görev zararlarını Hazine üstlenmiş, krediler yeniden sınıflandırılmış, sorunlu krediler için karşılık ayrılmış, banka bilançoları enflasyona göre güncellenmiştir.


27. Soru

Mevduat bankalarının temel fonksiyonlarından finansal aracılık nedir?

Cevap

Mevduat bankalarının en temel işlevi aracılıktır. Bu bankalar, ellerinde fon fazlası olan kişi ve kuruluşlarla, faaliyetlerini yürütebilmek için ek kaynaklara gereksinme duyan kişi ve kuruluşlar arasında aracılık yaparlar. Bu yönüyle bankalar, finansal sistemin en temel aracı kurumu olarak ekonomide önemli bir işlevi yerine getirmektedirler.


28. Soru

Mevduat bankalarının temel fonksiyonlarından kaynak kullanımını iyileştirme nedir?

Cevap

Ekonomide yeni bir değer yaratmamakla birlikte mevduat bankaları, topladıkları kaynakları verimli, kârlı alanlara, toplumsal ve kültürel açıdan öncelikli sektörlere aktararak ve kaynak kullanımını etkileyerek, ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmaktadırlar. Bankalar, kaynakların iyi kullanılmasını sağladıkları süre ve ölçüde, ekonomik gelişmenin hızlanmasına da yardımcı olmaktadırlar. Mevduat bankaları, topladıkları ve transformasyona tabi tuttukları kaynakları, fon gereksinimi olanlara aktarırken atıl bulunan fonları ekonomik işleyiş içine çekmekte bu sayede hem kredi talep edenler, hem de mevduat sahiplerinin maksimum getiri elde etmelerine olanak sağlamaktadır.


29. Soru

Kaydi para nedir?

Cevap

Banka parası da denilen kaydi para, hiçbir fiziksel yapıya sahip olmayan, sadece bankaların hesaplarında alacak ve borç kaydı düşülmek suretiyle yaratılan bir değişim aracıdır.


30. Soru

Mevduat bankalarının temel fonksiyonlarından ulusal ve uluslararası ticareti gelişme nedir?

Cevap

Bankacılık sistemi, geliştirdiği ve uyguladığı çeşitli ödeme ve kredilendirme yöntemleri(finansal kiralama, factoring, forfaiting gibi finansman teknikleri, teminat mektupları, vesaik mukabili ödeme, akreditif gibi ödeme yöntemleri) ile ulusal ve uluslararası ticaretin gelişmesine katkıda bulunmaktadır.


31. Soru

Mevduat bankalarının temel fonksiyonlarından para politikasının etkinliğini arttırma nedir?

Cevap

Bir ekonomide etkili bir para politikasının izlenebilmesi, gelişmiş bir bankacılık sisteminin varlığına bağlıdır. Merkez bankalarının para politikasına ilişkin olarak kullandıkları araçlar, ancak gelişmiş bir bankacılık sisteminin varlığı koşulu ile ekonomi üzerinde etkili olmaktadır.


32. Soru

Mevduat bankalarında fon yönetimi neyi ifade eder?

Cevap

Mevduat bankalarında fon yönetimi, bankaların çeşitli kaynaklardan toplamış olduğu fonları, başta krediler olmak üzere çeşitli alanlarda değerlendirme sürecini ifade eder.


33. Soru

Mevduat bankalarının fon kaynakları kaça ayrılır?

Cevap

Mevduat bankaları bankacılık işlemlerini yürütebilmek için ihtiyaç duydukları fonları, öz kaynaklar ve yabancı kaynaklar olmak üzere başlıca iki kaynaktan elde ederler.


34. Soru

Öz kaynakların hesaplanmasında göz önüne alınan unsurlar nelerdir?

Cevap

Dağıtılmayıp firma bünyesinde alıkonulan kârlar, yasal ya da gönüllü olarak ayrılan yedek akçeler ve yedek akçe niteliğindeki karşılıklar öz kaynakların hesaplanmasında göz önüne alınır. Bunlardan başlangıçta ortaklar tarafından konulan paraya öz sermaye, kârların dağıtılmayarak oluşturulan fonlara yedek sermaye ya da oto finansman denilmektedir.


35. Soru

Yedek akçe nedir?

Cevap

Bankaların bünyesini güçlendirmek, firmanın sürekliliğini ve gelişmesini ve pay sahipleriyle alacaklıların haklarının korunmasını sağlamak ve faaliyet sonunda öz kaynaklarda doğabilecek azalışları karşılamak amacıyla dağıtılmayarak net kârdan ayrılan, firmada tutulan kısımlardır.


36. Soru

Bir bankanın öz kaynakları nelerden oluşmaktadır?

Cevap

Bir bankanın öz kaynakları, sermaye sahibi olan kişi ve kurumların koyduğu kaynaklar (ödenmiş sermaye) ile yedek akçeler ve YDAF (yeniden değerleme artış fonu) toplamından oluşmaktadır.


37. Soru

Mevduat bankalarının yararlandığı yabancı kaynaklar nelerdir?

Cevap

Mevduat bankalarının faaliyetleri için kullandığı temel fon kaynağını yabancı kaynaklar, genellikle de mevduatlar oluşturur. Mevduat bankaları, mevduat toplayarak, tahvil ihraç ederek, Merkez Bankası ve diğer bankalardan borç alarak ve başka birtakım yöntemlerle yabancı kaynaklardan yararlanırlar.


38. Soru

Mevduat sınıflandırmalarından ihbarsız ya da vadesiz mevduat nedir?

Cevap

İhbarsız ya da vadesiz mevduat; bankalara istenildiği zaman geri alınmak üzere yatırılan paralardır.


39. Soru

Mevduatın kutsallığı ilkesi nedir?

Cevap

Bankacılık geleneğindeki mevduatın kutsallığı ilkesi, ihbarlı da olsa vadeli de olsa, mevduat sahibinin istediği zaman parasını (faizinden vazgeçmek suretiyle) geri almasını mümkün kılmıştır.


40. Soru

Niteliğine göre mevduatlar nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Niteliğine göre mevduatlar; tasarruf mevduatı, resmi mevduatlar, ticari mevduatlar, bankalar arası mevduatlar ve diğer kuruluşlar mevduatı şeklinde sınıflandırılmaktadır.


41. Soru

Mevduat bankalarının yararlandığı kaynaklardan sendikasyon kredileri nedir?

Cevap

Bankalar, değişken faizle fiyatlandırılan ve genellikle orta ve uzun vadeli olan sendikasyon kredisi kullanmak suretiyle fon sağlayabilirler. Bu krediler, her biri kendi katılım payından sorumlu olan, iki ya da daha fazla kreditörün bir araya gelmesiyle sağlanır ve amacı tek bir kreditörün borç vermekten doğan riskini azaltmaktır.


42. Soru

Mevduat bankacılığının en önemli fonksiyonu nedir?

Cevap

Kredi verme veya plasman adı verilen fon kullanım fonksiyonu, mevduat bankacı lığının en önemli fonksiyonudur.


43. Soru

Kredi sistemine gereksinim duyulmasının nedeni nedir?

Cevap

Üretimin aksamaması, durmaması, malların dağıtımının sağlanması, üretim ve imalat birimlerinde ortaya çıkan her türlü masrafın karşılanması için bir kredi sistemine gereksinim vardır.


44. Soru

Krediler nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Krediler, özellikleri itibariyle çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Bu anlamda karşımıza 6 tür kredi çıkmaktadır: Niteliğine göre krediler, Vadesine göre krediler, Güvence açısından krediler, Veriliş amacına göre krediler, İş konusuna göre krediler ve İzin açısından krediler.


45. Soru

İş konusuna göre krediler kaça ayrılır ve bunlar nelerdir?

Cevap

Ticari, sanayi, ihracat-ithalat, tarım, konut ve tüketici kredileri olarak altı gruba ayrılır. Ticari krediler; ticaretle uğraşan kişilere, bu işleri dolayısıyla doğacak finansman gereksinimleri için açılan kredilerdir. Sanayici kredileri; sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalara verilen kredilerdir. İhracat- ithalat kredileri; dış satımı ve dış alımı finanse etmek için kullandırılan kredilerdir. Tarım Kredileri; tarım sektörünün finansmanı amacıyla kullandırılan kredilerdir. Konut kredileri; bankaların, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ile yapılan anlaşma hükümlerine göre, kendi kaynaklarından, hazır konut alan kişilere açtıkları bireysel krediler ve bankaların verdikleri ipoteğe dayalı bireysel konut kredileri ile konut sektörünü kredilendirmeye yetkili KİT statüsündeki bankaların, kendi mevzuatları çerçevesinde açtıkları krediler konut kredileri olarak adlandırılır. Tüketici Kredileri; gerçek kişilere, ticari amaçlarla kullanılmamak koşuluyla, mal ve hizmet alımları dolayısıyla açılan bireysel kredilerdir.


46. Soru

Mevduat banklarının sunduğu hizmetler temel olarak kaça ayrılır?

Cevap

Mevduat bankalarının sunmuş olduğu hizmetleri temel hizmetler ve özellikle bilgi teknolojisinin gelişimine bağlı olarak sundukları çağdaş hizmetler olarak ikiye ayrılıp incelenebilir.


47. Soru

Mevduat bankalarının tüketicilerine sunduğu temel bankacılık hizmetleri nelerdir?

Cevap

Mevduat bankaları müşterilerine, ticari senetlerin tahsili, fatura tahsili ve ödenmesi, teminat ve kefalet mektupları, hediye çekleri, kiralık kasa hizmetleri, havale işlemi, seyahat çekleri, keşide çeki, menkul kıymetlerin vadesi gelen kuponların ve anaparaların tahsili, sigorta işlemlerine aracılık, mali ve ticari bilgi toplama, yatırım fonu kurmak, kambiyo işlemleri yapmak, dış ticaret finansmanına katkıda bulunmak ve factoring, forfaiting işlemleri yapmak yoluyla, kendilerinden beklenen bazı temel mali işlemleri de yerine getirirler.


48. Soru

Türkiye’de kredi kartları ilk kez ne zaman gündeme gelmiştir?

Cevap

Ülkemizde kredi kartları ilk kez, 1963-1964’lü yıllarda Le Diners Club ve Carte Blanche ile gündeme gelmiştir.


49. Soru

Çağdaş bankacılık hizmetleri kaç grupta incelenir?

Cevap

Mevduat bankaları tarafından sunulan çağdaş bankacılık hizmetleri; kredi kartları, tüketici kredileri ve elektronik bankacılık uygulamaları olmak üzere üç grupta incelenebilir.


50. Soru

Elektronik bankacılık hizmetleri nelerdir?

Cevap

Elektronik bankacılık hizmetleri çek, poliçe, sertifika gibi para yerine kullanılan kâğıt belgelerden çok, paranın diğer bir deyişle bilginin, elektronik olarak aktarılmasına olanak vermektedir.


51. Soru

Otomatik vezne makinaları nedir?

Cevap

Otomatik Vezne Makinaları (ATM): Bugün tüm Dünya’da yaygın olarak kullanılan ATM’ler, en basit anlamıyla, müşterilerin bankacılık hizmetlerinden yararlanmak amacıyla kullandıkları, insansız çalışan elektro-mekanik araçlardır.


52. Soru

Otomatik vezne makinaları ile hangi işlemler yapılabilmektedir?

Cevap

Önceleri sadece para çekme işleminde kullanılan bu makinalar, günümüzde gelişen teknolojinin de etkisiyle hesaba para yatırma, müşterilerin değişik nitelikli hesapları arasında para transferi yapabilme, hesap durumları hakkında bilgi alma, maaş alma ve hatta borsayla ilgili alım-satım emirleri verme, milli piyango ve altın alımı yapabilme gibi hizmetleri yerine getirebilmektedir.


53. Soru

Mevduat ne demektir?

Cevap

Belli bir süre sonunda veya istenildiğinde çekilmek üzere bankalara faizle yatırılan para.


54. Soru

İştira ne demektir?

Cevap

Dâhildeki senetlerin satın alınarak kırılması, yani senedin vadesine kadar olan faiz ve gider vergisi düşülerek bedelinin ödenmesi ve iskonto borçlusu, başka bir şehirde olan senetlerin bankaca satın alınmasıdır.


55. Soru

Türev araç ne demektir?

Cevap

Değeri başka bir finansal varlığın veya malın değerine doğrudan bağlı olan finansal araçlardır. Vadeli işlem (futures), opsiyon, forward ve swap sözleşmeleri türev araçlar arasındadır.


56. Soru

Ponzi finansmanı ne demektir?

Cevap

Borç alınan paranın faizini ödemek için daha yüksek faiz ile borçlanma.


57. Soru

Mevduat bankalarının temel fonksiyonları nelerdir?

Cevap

Bugüne kadar çeşitli şekillerde ayrıma tabi tutulmuş olan mevduat bankacılığının fonksiyonlarını genel olarak; finansal aracılık, kaynaklara akıcılık sağlama, kaynak kullanımının iyileştirilmesi, kaydi paranın yaratımı, ulusal ve uluslararası ticaretin geliştirilmesi ve iktisat politikalarının uygulanmasında kolaylık sağlama gibi başlıklar altında sıralamak mümkündür.


58. Soru

Yedek akçe ne demektir?

Cevap

Bankaların bünyesini güçlendirmek, firmanın sürekliliğini ve gelişmesini ve pay sahipleriyle alacaklıların haklarının korunmasını sağlamak ve faaliyet sonunda öz kaynaklarda doğabilecek azalışları karşılamak amacıyla dağıtılmayarak net kârdan ayrılan, firmada tutulan kısımlardır.


59. Soru

Varlık finansmanı fonu ne demektir?

Cevap

İhraç edilen varlığa dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan paralarla, varlığa dayalı menkul kıymet sahipleri hesabına inançlı mülkiyet esaslarına göre oluşturulan malvarlığıdır.


60. Soru

Mevduat bankalarının müşterilerine sundukları temel bankacılık hizmetleri nelerdir?

Cevap

• Ticari Senetlerin Tahsili: Ticari bankalar müşterilerinin alacak senetlerini küçük bir komisyon karşılığında borçlularından tahsil ederler. • Fatura Tahsili ve Ödenmesi: Bazı bankalar, isteyen müşterisinin faturasının tahsilini üzerine aldığı gibi, alışveriş ya da elektrik, su, doğalgaz ve telefon faturalarının ödenmesi hizmetlerini de üstlenirler. • Teminat ve Kefalet Mektupları: Bankalar bir işin yapılmasını, bir malın teslimini ya da bir borcun ödenmesini üstlenen kişilerin edimlerini, alacaklıya karşı teminat altına almak amacıyla, komisyon karşılığında teminat ve kefalet mektubu verir. • Hediye Çekleri: Sünnet, doğum, evlenme, yaş günü gibi özellik arz eden durumlar için hazırlanan bu çekler, isme yazılı olarak düzenlenir. • Kiralık Kasa Hizmeti: Kiralık kasa daireleri ve servisleri bulunan banka şubeleri, bu kiralık kasalarını ücret karşılığında müşterilerine tahsis ederler. Kiralık kasalara, para, mücevherat, menkul kıymet gibi maddi ve manevi değeri olan taşınırlar konur. • Havale İşlemi: Bir kimse, bir banka vasıtasıyla, başka bir şehirde veya aynı şehrin başka bir mahallinde oturan diğer bir kişiye veya başka bir şehirdeki kendi adresine, o bankadan para yatırmak veya hesabından nakletmek suretiyle para gönderebilir. • Seyahat Çekleri: Bankalar, belli bir komisyon karşılığında, gerek yurt içi gerek yurt dışı seyahatlerde para gibi kullanılabilen ve ancak sahibinin imzası ve kimliği ile geçerlik kazanan seyahat çekleri çıkarabilir. • Keşide Çeki: Bankacılıkta bir yerden bir yere para havalesi, keşide çeki uygulamasıyla da mümkündür. Burada havale işleminden farklı iki unsur görüyoruz: Havale işleminde, havale emri müşteriye verilmeyerek muhatap şubeye gönderilir. Keşide çekinde ise, çek müşteriye teslim edilir. Havale işleminde lehdarın parayı tahsil edebilmesi için havale emrinin karşı şubeye ulaşması zorunludur. Keşide çeki işlemlerinde ise, keşide çekinin muhatap şubeye ibrazı, paranın tahsili için yeterlidir. • Menkul Kıymetlerin Vadesi Gelen Kuponlarının ve Anaparalarının Tahsili: Hisse senedi ve tahvil sahibi kişiler bunların vadesi gelen kuponlarının ve anaparalarının tahsil görevini bir bankaya verebilirler. • Sigorta İşlemlerine Aracılık: Bankalar çeşitli sigorta şirketlerinin acenteliğini alarak, isteyenlerin her türlü sigorta işlemlerini yaparlar. • Mali ve Ticari Bilgi Toplama: Bankalar istihbarat servisleri aracılığıyla, bir sorumluluk altına girmeden, müşterilerinin istekleri üzerine, çeşitli firma ve kişiler hakkında mali ve ticari konularda bilgi toplayabilirler. Bunlar dışında bankalar, yatırım fonu kurmak, kambiyo işlemleri yapmak, dış ticaret finansmanına katkıda bulunmak ve factoring, forfaiting işlemleri yapmak yoluyla, kendilerinden beklenen bazı temel mali işlemleri de yerine getirirler.


61. Soru

Finansal aracılık ne demektir?

Cevap

Mevduat bankalarının en temel işlevi aracılıktır. Bu bankalar, ellerinde fon fazlası olan kişi ve kuruluşlarla, faaliyetlerini yürütebilmek için ek kaynaklara gereksinme duyan kişi ve kuruluşlar arasında aracılık yaparlar. Diğer bir deyişle, fon fazlası olan kişi ve kuruluşlarla, fon isteminde bulunanlar arasında köprü görevi görürler. Bu yönüyle bankalar, finansal sistemin en temel aracı kurumu olarak ekonomide önemli bir işlevi yerine getirmektedirler.


62. Soru

Kaynaklara akıcılık sağlama ne demektir?

Cevap

Mevduat bankacılığı sistemi, ulusal ve hatta uluslararası düzeyde kaynaklara akıcılık sağlar. Daha açık bir deyişle bankalar, fon fazlası olan yörelerden, fon açığı olan yörelere kaynak aktarmak yoluyla bu fonksiyonlarını yerine getirmektedirler. Halkın finansal ve reel aktiflerinden oluşan varlıklarının kullanım biçimi üzerinde, bankacılık kesiminin oluşturduğu faiz seçenekleri, gelir olanakları, vade farkları ve likidite kolaylıklarının önemli rolü vardır. Bankalar bu konularda halkın aydınlatılması yanında, ekonomideki likidite akımının daha sağlıklı dolaşımını da sağlarlar.


63. Soru

Kaydi para yaratımı ne anlama gelmektedir?

Cevap

Banka parası da denilen kaydi para, hiçbir fiziksel yapıya sahip olmayan, sadece bankaların hesaplarında alacak ve borç kaydı düşülmek suretiyle yaratılan bir değişim aracıdır. Bankalar, tasarruf sahiplerinin yatırdıkları vadesiz mevduatın bir kısmını karşılık olarak tutar, geri kalanını ise kredi olarak verirlerse, krediler mevduat yaratır ilkesine bağlı olarak, bu süreç içinde geri dönüş oranı kapsamında belirli bir kaydi para yaratmaktadırlar. Bankacılık sistemi içinde, yatırılan belirli bir tutardaki vadesiz mevduatın yaratacağı kaydi para miktarı, karşılık oranı ve açılan kredilerin bankacılık sistemine olan geri dönüş oranı gibi faktörlere bağlıdır.


64. Soru

Dalgalı fon nedir?

Cevap

Son yıllarda, ücret ve maaşların bankamatikler aracılığı ile ödenmesi, bankalar için dalgalı fonlar adını verebileceğimiz ve hemen hemen maliyetsiz bir fon kaynağını ortaya çıkarmıştır. Gerçekten de zaman zaman kişilerin hesabındaki para tutarı, bankamatiğin para çekiş limitlerinin altında kalmakta ve hesaba tekrar para yatırılana kadar çekilememektedir. Bu kalan paralar banka için bir fon kaynağıdır.


65. Soru

Niteliğine göre krediler nelerdir?

Cevap

Nakdi krediler ve gayri nakdi krediler olarak ikiye ayrılır. Nakdi krediler; faiz ya da faiz ve komisyon karşılığında ödünç para verilmesi biçiminde kullandırılan kredilerdir. Bu tür krediler; iskonto, iştira, avans ve borçlu cari hesaplar olarak kullanılırlar. Gayrinakdi krediler; bir işin yapılması, bir borcun ödenmesi ya da bir yükümlülüğün yerine getirilmesi konusunda bankanın, alacağı bir ücret ya da komisyon karşılığında yükümlü adına taahhütte bulunması, ona kefil olması biçiminde kullandırılan kredilerdir. Gayrinakdi krediler, teminat mektubu kredisi, sair kefalet kredisi, ithal garantisi, tahvil garantisi, kabul kredisi, aval kredisi gibi türlere ayrılmaktadırlar.


66. Soru

Veriliş amacına göre krediler nelerdir?

Cevap

Yatırım, donatım (teçhizat) ve işletme kredileri olarak üçe ayrılır. Yatırım kredileri; işletmelere, bina ve tesislerinin yapımı için açılan kredilerdir. Bu tür krediler sabit değerlerin finansmanı amacıyla açıldığından, orta ya da uzun vadelidirler. Donatım (teçhizat) kredileri; işletmelere ait bina ve tesislerin genişletilmesi, yenilenmesi, modernleştirilmesi, makine ve teçhizat sağlanması için açılan kredilerdir. İşletme kredileri; işletmelerin üretim faaliyetlerini finanse etmek, döner sermaye gereksinimlerini karşılamak üzere açılan kredilerdir. Kısa ya da orta vadeli olabilen bu tür krediler, daha çok döner değerlerin yani kısa vadeli işletme gereksinimlerinin finansmanında kullanılır.


67. Soru

Mevduat bankaları tarafından sunulan çağdaş bankacılık hizmetleri nelerdir? 

Cevap

Kredi kartları ve elektronik bankacılık uygulamaları.


68. Soru

Menkul kıymet yatırımları nedir?

Cevap

Mevduat bankaları ellerindeki fonların bir bölümünü çeşitli menkul kıymet yatırımlarında değerlendirebilirler. Bu bazen piyasa koşullarının yönlendirmesine bağlı olarak gönüllü bir davranış sonucu olurken, bazen de düzenleyici otoritenin isteğine bağlı olarak, zorunlu bir uygulama olabilmektedir. Gönüllü olarak bankalar, kredi talebinin düşük olması ya da menkul kıymet getirilerinin yüksek olması gibi nedenlerle menkul kıymet yatırımlarında bulunabilmektedir. Zorunlu uygulamada ise, bankalar bankacılık sisteminin düzenleyici otoritesinin belirlediği limitlerde, menkul kıymet yatırımlarını zorunlu olarak gerçekleştirmektedir.


69. Soru

Bir bankanın öz kaynakları nelerdir?

Cevap

Bir bankanın öz kaynakları, sermaye sahibi olan kişi ve kurumların koyduğu kaynaklar (ödenmiş sermaye) ile yedek akçeler ve YDAF (yeniden değerleme artış fonu) toplamından oluşmaktadır.


70. Soru

Osmanlı İmparatorluğu’nda kurulmuş olan ilk ulusal sermayeli banka nedir?

Cevap

Memleket Sandıkları


71. Soru

1868 yılında tasarruf toplama amacıyla ne kurulmuştur?

Cevap

Emniyet Sandığı


72. Soru

Türkiye İş Bankası hangi sene kurulmuştur?

Cevap

1924


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v