Çağdaş Felsefe 1 Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Dile Dayalı Yeni Bir A Priori Anlayışı: Erken Dönem Wittgenstein

1. Soru

Bileşik önermeler arasındaki mantıksal bağları göstermek üzere Wittgenstein, bugün, önermeler mantığında sıklıkla kullanılan hangi tabloları inşa etmiştir?

Cevap

Bileşik önermeler arasındaki mantıksal bağları göstermek üzere Wittgenstein, bugün, önermeler mantığında sıklıkla kullanılan doğruluk tablolarını inşa etmiştir.


2. Soru

Temel önermelerin önemli bir özelliği nedir?

Cevap

Temel önermelerin önemli bir özelliği ise doğruluk değerlerinin bir başka önermeden türetilememesidir. Bir başka deyişle, temel önermelerin doğruluk değerleri birbirlerinden bağımsızdır. Temel önermeler olgu durumlarını temsil ettiklerine göre olgu durumları, birbirlerinden bağımsızdır.


3. Soru

Wittgenstein, dilin neliğine yönelir ve bir resim ile olgu arasında yorumlarda bulunur. Bu yorumlar Tractatus eserinde nasıl yer almaktadır?

Cevap

• Biz olguları kendimize resmederiz. • Bir resim gerçekliğin bir modelidir. • Bir resimde resmin unsurları nesnelerin temsilcileridir. • Bir resmi oluşturan şey, unsurlarının bir diğeriyle belirli bir bağıntı içerisinde olmalarıdır. • Bir resim bir olgudur.


4. Soru

Wittgenstein mantıksal resimlerin bir çeşidi üzerinde özellikle durur bunlar nelerdir?

Cevap

Wittgenstein mantıksal resimlerin bir çeşidi üzerinde özellikle durur; bunlar düşüncelerdir: • Olguların mantıksal resmi bir düşüncedir. • “Bir olgu durumu düşünülebilirdir: Bunun anlamı onu kendimize resmede- bilmemizdir. • Doğru düşüncelerin toplamı dünyanın bir resmidir. • Bir düşünce hakkında olduğu durumun olanağını içerir.


5. Soru

“Bir resim mantıksal uzayda olanaklı bir durumu temsil eder.” Wittgenstein’ın bu sözünden hareket ederek bir resmin doğru ya da yanlış olmasından nasıl söz edilebilir?

Cevap

Bir resim mantıksal uzayda olanaklı bir durumu temsil eder.” Wittgenstein’ın bu sözünden hareket ederek bir resmin doğru ya da yanlış olmasından şu şekilde bahsedilebilir: • Bir resim temsil ettiğini doğruluğundan veya yanlışlığından bağımsız olarak, resimsel biçimi vasıtasıyla temsil eder. • Bir resmin doğru veya yanlış olduğunu söyleyebilmek için onu gerçeklikle karşılaştırmalıyız. • Sadece resme bakarak resmin doğru veya yanlış olup olmadığını söylememiz mümkün değildir. • A priori olarak doğru olan resimler yoktur.


6. Soru

Totolojilerde ve çelişkilerde nasıl bir sınır durumu söz konusudur?

Cevap

Totolojilerde ve çelişkilerde bir sınır durumu söz konusudur: Totolojiler ve çelişkiler, hiçbir şey söylemediğini gösterir. Eğer bir şey söylemediklerini gösteriyorlarsa totolojilerin ve çelişkilerin herhangi bir önemi var mıdır? Onlar, mantıksal uzayın yapısını açığa çıkarırlar. Neyin olanaklı neyin olanaksız olduğunu ortaya koyarlar.


7. Soru

Wittgenstein tüm olanaklı olguların ya da olanaklı tüm nesnelerin, olanaklı tüm bağıntılarının mevcut olduğu bir mekândan söz eder. Wittgenstein bu mekan için hangi adlandırmayı kullanır?

Cevap

Wittgenstein tüm olanaklı olguların ya da olanaklı tüm nesnelerin, olanaklı tüm bağıntılarının mevcut olduğu bir mekândan söz eder. Wittgenstein bu mekan için mantıksal uzay adlandırmasını yapar.


8. Soru

Wittgenstein’ın eseri olan Tractatus’un yazılış amacı nasıl bir bağlamda ortaya konulur?

Cevap

Söylenilebilecek her şey açıkça söylenilmelidir, konuşamayacağımız hakkında ise sessizliğimizi korumalıyız.” Dilin mantığını açığa kavuşturmak, dilin sınırlarının da görülmesini sağlar. Bu bağlam Tractatus’un yazılış amacını ortaya koymaktadır.


9. Soru

Kant, Kritik der reinen Vernunft adlı eserinde neyi açığa çıkarmak istemiştir?

Cevap

Kant, Kritik der reinen Vernunft adlı eserinde aklın kendi sınırları içerisinde neyi bilebileceğini ortaya koyarak, bilinemez ve üzerinde söz söylenilemez olanı açığa çıkarmaya çalışmıştır.


10. Soru

Dünya gerçekten var mı?”, “Dünya niçin var?”, “Tanrı var mı?” gibi sorular aslında birer soru neden değildir?

Cevap

Dünya gerçekten var mı?”, “Dünya niçin var?”, “Tanrı var mı?” gibi sorular aslında birer soru değildir, çünkü Bunlara cevap olarak verilebilecek ve bir olguyu temsil eden bir önerme bulunmamaktadır.


11. Soru

Wittgenstein yazdıkları ile neyi anlatmak istemektedir, Söz konusu etik ile ilgili olanın bu resim içerisindeki yeri neresidir?

Cevap

• Tüm önermeler eşit değerdedir. • Dünyanın anlamı dünyanın dışında yer almalıdır. Dünyada her şey olduğu gibidir ve her şey, meydana gelmekte olduğu gibi meydana gelir: Onun içinde hiçbir değer yoktur ve eğer var olsaydı, hiçbir değeri olmazdı. Eğer değeri olan herhangi bir değer varsa, o olanın ve meydana gelenin alanının dışında yer almalıdır. • Ve öyleyse etiğin önermelerinin var olması olanaksızdır. Önermeler, daha yüksek olan hiçbir şeyi ifade edemezler • Açıktır ki etik sözcüklere dökülemez. • Etik aşkınsaldır.


12. Soru

Kanta göre bizim bilgimiz nasıldır?

Cevap

Kant’a göre bizim bilgimiz; görüngüsel olanla sınırlıdır; kendi başına olanı düşünebilmekle beraber onun hakkında bir bilgi sahibi olmamız olanaksızdır. Ayrıca Tanrı, ruh ya da evrenin tamamı gibi, görümüzde temsil edemeyeceğimiz idealar hakkında akıl yürütmemiz ve doğru bir takım sonuçlara ulaşmamız da olanaksızdır


13. Soru

Bir resim ile resmettiği gerçeklik arasındaki ilişki ne olabilir?

Cevap

Resim, ister resmettiği gerçekliği doğru biçimde resmetsin, ister etmesin, resimle gerçeklik arasındaki bu ortak şey, resimsel biçimdir.


14. Soru

Tractatus eserinin içeriği nlerden oluşur ve yazılış biçimi nasıldır?

Cevap

Tractatus kısa, numaralandırılmış aforizmalardan oluşur. Yedi temel aforizma 1’den 7’ye kadar numaralarla sunulur. Her bir aforizmanın altındaki açıklama ve yorumlar 1.1, 3.1 biçiminde, söz konusu açıklamaya dair görüşler 1.11, 3.11 biçiminde numaralandırılmıştır.


15. Soru

Tractatus eserinin açılış cümleleri nasıldır?

Cevap

• Tractatus’un açılış cümleleri şu şekildedir: • Dünya olduğu gibi olandır. • Dünya şeylerin değil olguların bir toplamıdır.


16. Soru

Mutluluk, dünyayı olduğu gibi, bir bütün olarak görmek, korku ve umutlardan azade bir biçimde dünya ile karşı karşıya kalmaktır. Mistik olanın deneyimi anlatılabilir mi? Tam bu noktada Tractatus’un hangi önermesini hatırlamak yararlı olabilir?

Cevap

Mutluluk, dünyayı olduğu gibi, bir bütün olarak görmek, korku ve umutlardan azade bir biçimde dünya ile karşı karşıya kalmaktır. Mistik olanın deneyimi anlatılabilir mi? Tam bu noktada Tractatus’un son önermesini hatırlamak yararlı olabilir: Konuşamadığımız hakkında sessizliğimizi korumalıyız.


17. Soru

Wittgenstein’ın müzik dâhil pek çok alanda yeteneklerini geliştirme fırsatı bulmasına bakıldığında hangi etmenlerin ön plana çıktığı görülmektedir?

Cevap

Wittgenstein’ın müzik dâhil pek çok alanda yeteneklerini geliştirme fırsatı bulması Wittgenstein’ın doğduğu dönemde Viyana, kültürel açıdan canlıydı. Dönemin yazarları ve sanatçıları, Wittgenstin’ın büyüdüğü evin ziyaretçileri arasındaydı. Babası, mühendis ve sanayiciydi. Annesi müziğe meraklıydı. Böylece Wittgenstin da müzik dâhil pek çok alanda yeteneklerini geliştirme fırsatı buldu.


18. Soru

Wittgenstein Tractatus Logic-Philosophicus eserinde ele aldığı konular başlıca nelerdir?

Cevap

Wittgenstein Tractatus Logic-Philosophicus eserinde ele aldığı konular arasında: • Dil • Mantık • Mutluluk gibi başlıca konular yer almaktadır.


19. Soru

Wittgensteiın’ın Tractatus’tan sonra ikinci büyük eseri olan Philosophical Investigations ne zaman yayımlanmıştır?

Cevap

Wittgenstin’ın Tractatus’tan sonra ikinci büyük eseri olan Philosophical Investigations adlı eseri ölümünden sonra 1953’te yayımlandı.


20. Soru

Wittgenstein’ın temel kaygısının ne olduğu hakkında neler söylenebilir?

Cevap

Wittgenstein’ın temel kaygısının “Nasıl yaşamalıyız?” sorusuna bir cevap bulmak olduğu söylenebilir.


21. Soru

Wittgenstein daha çok neyin söylenemeyeceğini açığa çıkarmak amacındadır. Wittgenstein’ın bu yaklaşımı, Kant’ın hangi yaklaşımını hatırlatmaktadır?

Cevap

Wittgenstein’ın daha çok neyin söylenemeyeceğini açığa çıkarmak amacındadır. Wittgenstein’ın bu yaklaşımı, Kant’ın metafizik eleştirisini hatırlatmaktadır.


22. Soru

Wittgenstein, 1929 veya 1930 yılında verdiği ve 1965 yılında yayımlanan “Lectures on Ethics” adlı dersinde, bu tür iki deneyimden söz eder: Bunlar nelerdir?

Cevap

Wittgenstein, 1929 veya 1930 yılında verdiği ve 1965 yılında yayımlanan “Lectures on Ethics” adlı dersinde, bu tür iki deneyimden söz eder: Bunlar; • Dünyanın varlığına karşı hayrete düşmek, • Mutlak olarak güvende hissetmek’tir.


23. Soru

Bileşik önermelerin kuruluşunda kullanılan önerme eklemleri, önermelerin içeriğine ait değildir; önermelerin yapılarının bir parçasıdır. Bir kısım birleşik önerme biçimleri zorunlu olarak doğrudur ve mantıksal bir doğrudur. Böyle bir önermeye Wittgenstein ne adını vermektedir?

Cevap

Bileşik önermelerin kuruluşunda kullanılan önerme eklemleri, önermelerin içeriğine ait değildir; önermelerin yapılarının bir parçasıdır. Bir kısım birleşik önerme biçimleri zorunlu olarak doğrudur ve mantıksal bir doğrudur. Böyle bir önermeye Wittgenstein, totoloji adını vermektedir?


24. Soru

Wittgenstein, birden fazla basit önermeyi içeren karmaşık önermelerin çözümlenmesi sonucu neye ulaşabileceğimizi söylemektedir?

Cevap

Wittgenstein, birden fazla basit önermeyi içeren karmaşık önermelerin çözümlenmesi sonucu atomsal ya da temel önermelere varacağımızı söyler.


25. Soru

Wittgenstein, resimlerin neliğini nasıl ortaya koymaktadır?

Cevap

Wittgenstein, resimlerin neliğini, şu şekilde ortaya koymaktadır: Bir resim mantıksal uzayda olanaklı bir durumu temsil eder.


26. Soru

Bir önermeyi dikkate aldığımızda, önermeyi oluşturan unsurlar nelerdir?

Cevap

Bir önermeyi dikkate aldığımızda, önermeyi oluşturan unsurlar; Bir önermeyi dikkate aldığımızda, önermeyi oluşturan unsurlar nelerdir? Wittgenstein, söz konusu bu temel unsurların adlar olduğunu söyler. Gündelik dilde karşımıza çıkan diğer sözcükler, önermenin aslî unsurları değildirler. Önermeler, adlardan ve onların belli bağıntılar içerisinde yer almalarından ibarettir. İsimlerin kendileri daha basit unsurlara indirgenemez. Kendileri basit işaretlerdir. İsimler, nesnelere işaret ederler.


27. Soru

Wittgenstein’ın tekrar akademik hayata dönmesini sağlayan kimlerdir?

Cevap

Wittgenstein’ın tekrar akademik hayata dönmesini sağlayan; • Moris Schlick • Friedrich Waismann’dır


28. Soru

Temel önermeler olgu durumlarını temsil ettiklerine göre olgu durumları, birbirlerinden bağımsızdır. Bu açıklamalar Tractatus’un girişindeki hangi bazı önermeleri anlamamıza yardımcı olacaktır?

Cevap

Temel önermeler olgu durumlarını temsil ettiklerine göre olgu durumları, birbirlerinden bağımsızdır. Bu açıklamalar Tractatus’un girişindeki; • Dünya olgulara bölünmüştür. • Herhangi bir şey diğer her şey aynı kalmak üzere olabilir de olmayabilir de.


29. Soru

“Totolojiler ve çelişkiler, bir olguyu resmetmez. Temel önermeler, bir olgu durumunun olup olmadığını söylediği için içeriği olan bir şey söylemekte, bu itibarla da bir olguyu resmetmektedir.” Bu önermeleri ortaya atan filozof kimdir?

Cevap

“Totolojiler ve çelişkiler, bir olguyu resmetmez. Temel önermeler, bir olgu durumunun olup olmadığını söylediği için içeriği olan bir şey söylemekte, bu itibarla da bir olguyu resmetmektedir.” Bu önermeleri ortaya atan filozof: Ludvig wittgenstein’dır.


30. Soru

Wittgenstein’a göre önermeler bir şey söyler ve gösterir. Bu nedir?

Cevap

Wittgenstein’a göre önermeler bir şey söyler ve gösterir: Bir önerme anlamını gösterir.


31. Soru

Wittgenstein’ın “mistik”ten ne anlamaktadır?

Cevap

Wittgenstein’ın “mistik”ten şunları anlamaktadır: • Dünyada şeylerin nasıl olduğu değil, onun var olması mistiktir. • Dünyayı sub specie aeternie [sonsuzluğun bakış açısından] görmek, onu bir bütün olarak görmektir. • Dünyayı sınırlı bir bütün olarak hissetmek - işte bu mistik olandır.


32. Soru

Düşüncelerimiz de Wittgenstein’a göre resimlerdir. Bu durumda sorulacak bir soru şudur: Düşünceler nasıl iletilebilir? Wittgenstein bu soruya nasıl cevap vermiştir?

Cevap

Düşüncelerimiz de Wittgenstein’a göre resimlerdir. Bu durumda sorulacak bir soru şudur: Düşünceler nasıl iletilebilir? Wittgenstein bunun cevabını şu şekilde vermektedir: • Bir önermede bir düşünce duyular tarafından algılanacak surette dışa vurulur. • Biz bir önermenin (sözlü veya yazılı vb.) algılanabilir işaretini olanaklı bir durumun izdüşümü olarak kullanırız.


33. Soru

Totolojiler ve çelişkiler bir yana bırakılırsa söylenilebilir olan, olguları resmedendir. Bu durumda, olguları resmeden doğru önermelerin toplamı bize, bilim dediğimiz etkinliğin alanını verir. Bu durumda, felsefe hakkında ne söyleyebiliriz?

Cevap

Totolojiler ve çelişkiler bir yana bırakılırsa söylenilebilir olan, olguları resmedendir. Bu durumda, olguları resmeden doğru önermelerin toplamı bize, bilim dediğimiz etkinliğin alanını verir. Bu durumda, felsefe hakkında; • Felsefe doğa bilimlerinden birisi değildir. • Felsefe, düşüncelerin mantıksal olarak açıklığa kavuşturulmasını amaçlar. • Felsefe, bir doktrin değil, bir etkinliktir. • Felsefî, bir çalışma, tariflerden/açıklamalardan oluşur. • Felsefe, “felsefî önermeler”le değil, önermelerin açıklığa kavuşturulması ile nihayet bulur. • Felsefe olmaksızın düşünceler kapalı ve muğlaktır. • Felsefenin görevi, onları açıklığa kavuşturmak ve onlara keskin sınırlar kazandırmaktır.


34. Soru

Wittgenstein, Tractatus’u yayımlatma aşamasında bir yayıncıya yazdığı mektupta, etik ile ilgili ne yazıp ne yazmadığını nasıl açıklar?

Cevap

Wittgenstein, Tractatus’u yayımlatma aşamasında bir yayıncıya yazdığı mektupta, etik ile ilgili ne yazıp ne yazmadığını şöyle açıklar: “Çalışmam iki kısımdan oluşuyor: Burada sunulan tüm yazmadıklarım ve (işte bu ikinci kısım asıl önemli olandır). Benim kitabım ahlâk felsefesi ile ilgili olana kendi içinden bir sınır çekmektedir ve şuna kaniyim ki bu söz konusu sınırları çizmenin karışıklık ve muğlaklık içermeyen yegâne yoludur.”


35. Soru

Mantıksal önermelerin doğruluğuna nasıl karar verilebilir?

Cevap

Mantıksal önermelerin doğruluğuna, sadece işaretlerin dizilimine (sentaksa) bakarak karar verilebilir.


36. Soru

Mantık, dil, felsefe, bilimler, hayat, mistisizm vb. hakkında Wittgenstein’ın tüm söyledikleri, kendi ortaya koyduğu testi geçebilmekte midir? Wittgenstein’ın bu soruya verdiği cevap nedir?

Cevap

Mantık, dil, felsefe, bilimler, hayat, mistisizm vb. hakkında Wittgenstein’ın tüm söyledikleri, kendi ortaya koyduğu testi geçebilmekte midir? Wittgenstein’ın bu soruya verdiği cevap; Benim önermelerim şu anlamda tarifler olarak iş görürler: Beni anlayan kişi - onları basamaklar olarak kullandığında ve onların ötesine tırmandığında - sonunda onların anlamsızlığını fark eder. (O, lafın gelişi, tepesine tırmandıktan sonra merdiveni atmalıdır.) O bu önermeleri aşmalıdır ve o zaman, dünyayı dosdoğru görecektir.


37. Soru

Wittgenstein’ın felsefe çalışmaları boyunca etkili olan temel kaygısının ne olduğu söylenebilir?

Cevap

Wittgenstein’ın felsefe çalışmaları boyunca etkili olan temel kaygısının “Nasıl yaşamalıyız?” sorusuna bir cevap bulmak olduğu söylenebilir.


38. Soru

Söylenebilir olanı söylenemez olandan ayırmak, hangi düşünürün ana rengini bizlere vermektedir?

Wittgenstein’›n felsefî projesine ana rengini vermektedir

Cevap

Söylenebilir olanı söylenemez olandan ayırmak, Wittgenstein’ın felsefi projesine ana rengini vermektedir.


39. Soru

Kant’a göre bizim bilgimiz ne ile sınırlıdır?

görüngüsel olanla s›n›rl›d›r; kendi bafl›na olan› düflünebilmekle beraber onun hakk›nda bir bilgi sahibi olmam›z olanaks›zd›r.

Cevap

Kant’a göre bizim bilgimiz görüngüsel olanla sınırlıdır; kendi başına olanı düşünebilmekle beraber onun hakkında bir bilgi sahibi olmamız olanaksızdır.


40. Soru

Wittgenstein, içinde yaşadığı çağın ve geçmiş çağlardan o güne aktarılan felsefi sorunların çözümü için anahtarı nerede aramaktadır?

Cevap

Wittgenstein, içinde yaşadığı çağın ve geçmiş çağlardan o güne aktarılan felsefi sorunların çözümü için anahtarı mantıkta görmektedir.


41. Soru

Wittgenstein Tractatus’un yazılış amacını nasıl ortaya koymuştur?

Cevap

Kitabın tüm anlamı şu sözcüklerle ifade edilebilir: Söylenilebilecek her şey açıkça söylenilmelidir, konuşamayacağımız hakkında ise sessizliğimizi korumalıyız.


42. Soru

Tractatus kısa, numaralandırılmış aforizmalardan oluşur. Yedi temel aforizma 1’den 7’ye kadar numaralarla sunulur. Her bir aforizmanın altındaki açıklama ve yorumlar 1.1, 3.1 biçiminde, söz konusu açıklamaya dair görüşler 1.11, 3.11 biçiminde numaralandırılmıştır. Buna göre, 

"1. Dünya olduğu gibi olandır."  aforizmasının açıklaması nedir?

Cevap

1.1 Dünya şeylerin değil olguların bir toplamıdır. Dünya hakkında fikirlerini bu biçimde ifade eden Wittgenstein, daha sonra dilin neliğine yönelir.


43. Soru

Wittgenstein'a göre mantıksal uzay nedir?

Cevap

Wittgenstein tüm olanaklı olguların ya da olanaklı tüm nesnelerin, olanaklı tüm bağıntılarının mevcut olduğu bir mekândan söz eder ve bu mekâna mantıksal uzay adını verir.


44. Soru

Wittgenstein'a göre, "bir resim mantıksal uzayda olanaklı bir durumu temsil eder." buradan hareketle resimi hangi niteliğinde söz etmek bir muğlaklık taşır?

Cevap

Wittgenstein, "bu görüşlerden hareket ederek bir resmin doğru ya da yanlış olmasından nasıl söz edilebilir?" şeklinde bir yaklaşıma sahiptir. Sonuç olarak bir resim temsil ettiğini doğruluğundan veya yanlışlığından bağımsız olarak, resimsel biçimi vasıtasıyla temsil eder.


45. Soru

Bir resmin doğru olmasının koşulu nedir?

Cevap

Bir resmin doğru olması, resmettiği olgunun fiili olmasını gerektirir.


46. Soru

Wittgenstein'a göre olguların mantıksal resmi nedir?

Cevap

Wittgenstein'a göre olguların mantıksal resmi bir düşüncedir.


47. Soru

Wittgenstein'a göre düşünceler nasıl iletilebilir?

Cevap

Wittgenstein'a göre düşünceler ifadelerini algılanabilir işaretlerde, dilde, bulur.


48. Soru

Dilin sakladığı düşünceyi açığa çıkarmak, bir çözümlemeyi gerektirir. Dil, bir resim olduğuna göre, belli unsurları ve bu unsurların belli bir düzenlenişini içermelidir. Bir önermeyi dikkate aldığımızda, önermeyi oluşturan unsurlar nelerdir?

Cevap

Wittgenstein, söz konusu bu temel unsurların adlar olduğunu söyler. Gündelik dilde karşımıza çıkan diğer sözcükler, önermenin asli unsurları değildirler. Önermeler, adlardan ve onların belli bağıntılar içerisinde yer almalarından ibarettir.


49. Soru

Adların dolaysızca ilişkilendirildiği basit önermelere ne denmektedir?

Cevap

Temel önermeler, adların dolaysızca ilişkilendirildiği basit önermelerdir.


50. Soru

Temel önermelerin önemli özelliği nedir?

Cevap

Temel önermelerin önemli bir özelliği, doğruluk değerlerinin bir başka önermeden türetilememesidir. Bir başka deyişle, temel önermelerin doğruluk değerleri birbirlerinden bağımsızdır.


51. Soru

Bir önermenin şeylerin nasıl olduğunu göstermesi ve şeylerin öyle olduğunu söylemesi hangi koşula bağlıdır?

Cevap

Bir önerme, eğer doğru ise şeylerin nasıl olduğunu gösterir ve şeylerin öyle olduğunu söyler.


52. Soru

Mantıksal önermelerin doğruluğuna karar verebilmenin koşulu nedir?

Cevap

Mantıksal önermelerin doğruluğuna, sadece işaretlerin dizilimine (sentaksa) bakarak karar verilebilir.


53. Soru

Etik bu dünyaya ait değildir; kendimiz de bu dünyaya ait değiliz. Wittgenstein'a göre iyi ve kötü bu dünyada olmadığına göre, iyi ve kötü ile benliğimiz / kendimiz hakkında ne söyleyebiliriz?

Cevap

Dünya irademden bağımsızdır. Arzuladığımız her şey meydana da gelse, yine de bu, sözün gelişi, sadece talihin bize bahşettiği bir lütuf olabilir. Benim herhangi bir şeyi isteyip yapabilmem, pek çok şeyin, benim elimde olmayan pek çok şeyin gerçekleşmesine bağlıdır.


54. Soru

Wittgenstein'a göre söz konusu ödüller ve cezalar eyleme dışsal olan, bu dünyaya eklenen şeyler değilse nasıl şeylerdir?

Cevap

Eğer iradenin iyi ya da kötü kullanımı dünyayı değiştirirse, o sadece dünyanın sınırlarını değiştirir, olguları değil dil tarafından açıklanabilen şeyleri değil.


55. Soru

İradenin iyi kullanımı, etik açıdan iyi davranışlar, beraberinde özneye nasıl olanaklar verebilir? “farklı” bir dünyada bulunma ve bu dünyada mutlu olma olanağı verir.

Cevap

İradenin iyi kullanımı, etik açıdan iyi davranışlar, beraberinde özneye “farklı” bir dünyada bulunma ve bu dünyada mutlu olma olanağı verir.


56. Soru

Söz konusu mutluluk, mutlak anlamda değerli bir şeye sahip olmaktır. Bu anlamda Wittgenstein'a göre değerli olan ne olabilir?

Cevap

Wittgenstein, 1929 veya 1930 yılında verdiği ve 1965 yılında yayımlanan “Lectures on Ethics” adlı dersinde, bu tür iki deneyimden söz eder: “Dünyanın varlığına karşı hayrete düşmek” ve “mutlak olarak güvende hissetmek”.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v