Siyaset Felsefesi 1 Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Felsefede ussallık kavramı ne anlama gelmektedir?

Felsefede ussallık kavramı temellendirme anlamına gelir. Bu anlamda ussallık ya da temellendirme her hangi bir soruna, akla dayalı söz anlamına gelen “logos”lu bir açıklama getirmektir.

Rousseau’ya göre doğa durumunda bir siyasi sistemin kurulmasında en iyi yöntem hangisidir?

Doğa durumunda bilinçli istekleriyle yaptıkları bir sözleşmeyle çıkan bireyler genelin iyiliği ve çıkarı uğruna bazı özgürlüklerinden vazgeçmiş ve üzerlerinde bir egemen güç tanımış olurlar. Başka bir deyişle egemenlik hakkı üçüncü bir tarafsız güce devredilmiş olur. Bireyler böylece her istediklerini yapabilmek hakkından, bir sözleşmeyle hem kendilerinin hem başkalarının, yani genel istencin çıkarı uğruna vazgeçmiş olurlar. Bu, devletin kurulması için en iyi temel olarak ele alınır. Rousseau’ya göre toplum sözleşmesi bir siyasi sistemin kurulmasında en iyi yöntemdir.

Varlık temeli, felsefede neyi ifade etmektedir?

Varlık temeli felsefede ontolojik temel diye geçer ve bir şeyin varlığının dayandığı temel anlamına gelir. Niçin bir şey varolmak zorunda sorusuna verilen her yanıt, o şeyin ontolojik temellerinin ne olduğu sorusuna verilmiş bir yanıttır.

Düşünce tarihinde siyaset felsefesi niçin Eski Yunan kültürüyle başlatılır?

Devlete ilişkin ilk ussal açıklama Eski Yunan düşünürleri tarafından verildiği için.

"Ütopyalar" siyaset felsefesinde neyi ifade etmektedir?

Ütopya terimi Yunancada olmayan ülke anlamına gelir. Ütopyalarda gerçeklikte şimdiye kadar var olmamış olan ya da gerçekleşmesi olanaksız olan adil toplum ve devlet tasarımları dile getirilir. Bu yüzden ütopyalar siyaset felsefesinin
eleştirel soruşturmaları içine girer.

Doğa durumunu “herkesin herkese karşı savaşı” olarak betimleyen filozof kimdir?

Thomas Hobbes.

Felsefede "Nedir?" sorusunun temelinde hangi amaç yatmaktadır?

“Nedir?” sorusu ele aldığı nesneyle ilgili olarak bu nesnenin ne’liğini, ne olduğunu, özünü soran bir yapı sorusudur. Felsefe soruları bu anlamda hep bir yapı sorusu olarak ne’lik araştırması gerektiren sorulardır.

Eski Yunancadan günümüze gelen "polis" ifadesi neyi temsil etmektedir?

Eski Yunancada “polis” kavramı şehir-devlete karşılık gelen bir terimdir. Bu terim aynı zamanda şehir-devlet içindeki yurttaşlar topluluğuna da karşılık gelir. Eski Yunan siyasal yaşamı şehir-devletler içinde gelişmiştir.

Devlet olgusu başlangıcını insan doğasında bulur. Devletin doğasının insan doğasıyla ilişkisini Platon Politeia adlı yapıtında gösterir. Burada insandaki adaleti araştırmak için toplumda adaleti sorgulamaya başlar ve kaç tür
devlet varsa o kadar o sayıda da insan karakteri olduğunu söyler. Burada ortaya çıkan "insan felsefesi" bu bağlamda ne ile ilgilenmektedir?

İnsan felsefesi insan doğasını kavramaya çalışan, insan denen varlığı bütününde nesne edinen, insana ait olan özelliklerden ve olanaklardan hareketle insanın ne olduğu sorusuna yanıt arayan bir felsefe dalıdır.

Devletin var oluş nedenini açıklamaya çalışan siyaset kuramları bir "varsayım"dan hareket ederler. Buna göre varsayımın açıklaması nedir?

Varsayım bir soruna olası çözüm getirerek bu sorunun çözümünde yol gösterici olan düşünce ya da tasarımlardır. Doğa durumu devletin kökeni sorununun çözümünde yol gösteren bir hareket noktası ya da tasarımdır.

Aristoteles Politika adlı yapıtının hemen başında insanı “zoon politikon” olarak tanımlar. Buna göre insanı nasıl tanımlamıştır?

Zoon politikon kavramı Türkçede “siyasal canlı” anlamına gelir. Ama Aristoteles özellikle insanın toplumsal bir varlık olduğuna vurgu yapmaktadır.

Siyaset felsefesinin temel sorusu devletin nasıl organize edileceği türden sorulardan önce gelen bir sorudur. Bu temel soru nedir?

Bu temel soru bir devletin var olup olmaması gerektiğiyle ilgilidir. Başka bir deyişle, devletin var olması gerekip gerekmediği, eğer var olması gerekiyorsa niçin var olmak zorunda olduğu hakkında bir sorudur. Felsefenin diliyle söylenecek olursa bu soru “Devlet nedir?” sorusudur.

Devletle ilgili ilk önemli görüşü Eskiçağda Platon dile getirmiştir. Ona göre devletin amacı nasıl ifade edilmiştir?

Ona göre devletin amacı yalnızca toplumun bir kesimini mutlu kılmak değil, toplumu bir bütün olarak mutlu kılmaktır. Devletin ve toplumun adil olmasının koşulu da toplumu oluşturan bölümlerin her birinin uyum içinde kendi üzerine düşeni yapmasından geçer.

Arkhe sorunu ne anlama gelmektedir?

Her siyaset felsefesi tartışması önünde sonunda devletin kökeni, başlangıcı sorununa gelir dayanır. Devletin kökeni sorunu aynı zamanda yasaların ve tüm toplumsal-siyasal kurumların kökeni sorunudur. Bir arkhe sorunudur bu sorun.

Felsefenin pratik disiplinleri hangi amaca hizmet etmektedirler?

Felsefenin pratik disiplinleri teorik disiplinlerden farklı olarak insanın pratik, toplumsal, siyasi yönünü oluşturan değerleri, eylemleri ve eylem ilkelerini soruşturan alanlarıdır.

Toplumsal adaleti, toplumu oluşturan her sınıfın kendi üzerine düşeni yapmasıyla ilgili gören filozof kimdir?

Platon.

Mülkiyet hakkını doğaya ve eşitliğe aykırı gören filozof kimdir?

Jean Jacques Rousseau.

"Tinsel" kavramı felsefede neyi ifade etmektedir?

Tinsel kavramı sözcük olarak manevi teriminin Türkçesi olsa da felsefedeki özel anlamıyla “kültürel” anlamına gelmektedir. Ama
bu “kültürel” kavramından belirli bir toplumun kültürünü anlamamak gerekir. Daha çok insana ait olan, insan yapıp etmesi olan anlamında düşünülmelidir. Bu anlamda bilim insanın tinsel bir etkinliğidir denir.

Felsefede etik kavramının açıklaması nedir?

Etik insan eylemlerini belirleyen ilkeleri ve insan için iyi bir yaşamın ne türden bir yaşam olduğunu soruşturan, “Nasıl yaşamalı?” sorusuna yanıt arayan bir felsefe dalıdır.

Çağdaş siyaset felsefesinin en önemli temsilcilerinden John Rawls Bir Adalet Kuramı adlı yapıtında “orijinal durum”
dediği bir "doğa durumu" tasarımından hareketle devletin ve hukukun temeli sorununa yanıt vermeyi denemiştir. Buna göre doğa durumunu nasıl açıklamıştır?

Doğa durumu hiçbir devlet örgütlenmesinin, siyasi örgütlenmenin ve yönetimin olmadığı zamanki durumu dile getiren ya da insanın toplum dışında bozulmamış hâlde veya tamamen doğal hâlde bulunduğu durumu ifade eden bir tasarımdır. Doğa durumu devletin temeli sorununa varsayım olarak ele aldığı bir tasarımından hareketle yaklaşır. Doğa durumunda herkes doğa yasalarına bağlıdır. İnsan doğasının hem hak koruyan hem de haksızlığa eğilim gösteren farklı yanları olduğu için kimi filozoflar tarafından rahatsız edici bir durum olarak da görülmüştür.