Aile Ekonomisi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Türkiye’nin yaşadığı demografik dönüşüm sürecini kaç dönemde incelemek mümkündür?

Türkiye’nin yaşadığı demografik dönüşüm sürecini iki temel dönemde incelemek mümkündür: Cumhuriyetin kuruluşunda nüfus artışı hedefleyen politikaların takip edildiği 1923-1955 arası yıllar; hızlı nüfus artışının ekonomik gelişmeyle dengelenememesi yüzünden nüfus artışının kontrol altına alınmasına yönelik politikaların takip edildiği 1955 sonrası yıllar.

Cumhuriyet’in kuruluşundan 1950’li yılların ortalarına kadar, Türkiye’de nüfus politikaları neden hep nüfusu artırmak doğrultusunda olmuştur?

Cumhuriyetin kuruluşunda, Osmanlı İmparatorluğu uzun yıllardır savaş içerisinde olduğu için, Anadolu büyük kayıplar vermiş bir nüfusa sahipti. Balkan savaşları, Birinci Dünya Savaşı ve nihayet Kurtuluş Savaşı, hem asker olabilecek erkek nüfusunda kayıplara hem de büyük göç hareketlerine neden olmuştu. Cumhuriyetin kurucuları, bu kayıpları görüyor, ekonomik gelişme önündeki engel olarak algılıyordu. Bu nedenle, Cumhuriyet’in kuruluşundan 1950’li yılların ortalarına kadar, Türkiye’de nüfus politikaları hep nüfusu artırmak doğrultusunda olmuştur.

Cumhuriyetin kuruluşundan sonra ilk nüfus sayımı hangi yılda yapılmıştır?

Cumhuriyetin kuruluşundan hemen sonra ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır.

1927 nüfus sayımının en önemli sonucu ne olmuştur?

1927 nüfus sayımının en önemli sonucu olarak, çalışma çağındaki nüfusun, özellikle de erkek nüfusun azlığı, ekonomik ve sosyal kalkınma sürecinin önündeki en büyük engellerden birisi olarak algılanmıştır.

Türkiye'de, 1923-55 yılları arasında nüfus artışı için nasıl politikalar takip edilmiştir? 

1923-55 yılları arasında, Türkiye nüfus artışı için bir yandan pro-natalist (doğum yanlısı) politikalar takip ederken, diğer yandan doğan çocukların yaşamlarını kısıtlayan sağlık sorunlarına çözüm üretmeye çalışmıştır.

1955’den günümüze kadar devam eden bu dönemin temel felsefesinde neye vurgu yapılmaktadır? 

Bu dönemin temel felsefesinde, hızlı nüfus artışının kişi başına milli geliri
düşürdüğü, ekonomik yatırımlar yerine demografik yatırımlar yapılmasına ağırlık verilmesine, bunun istihdam için yeterince kaynak ayrılamamasına, iç göç yoluyla kentlerin kontrolsuz bir şekilde büyümesine, tarımda gizli işsizlik probleminin ortaya çıkmasına yol açtığına vurgu yapılmaktadır (Koç vd, 2008: 53).

Nüfusun yaş yapısı hangi bileşenlerden doğrudan etkilenmektedir?

Nüfusun yaş yapısı, nüfusu belirleyen temel bileşenler olan doğurganlık, ölümlülük ve göçten doğrudan etkilenmektedir.

Nüfus piramitleri hangi konularda bilgi sağlarlar?

Nüfus piramitleri doğurganlık ve ölümlülük seviyesi ve örüntüsüne ilişkin bilgi sağlamanın yanında, özellikle yaş ve cinsiyet seçici göç hareketleri konusunda da bilgi sağlarlar.

Sosyal güvenlik ne demektir?

Sosyal güvenlik, insanların yaşamlarında karşılaşmaları muhtemel ekonomik ve sosyal riskli durumların ortaklaşa çözümlenmesi için çareler üretilmesidir.

Türkiye Cumhuriyeti’nde oluşturulan kurumsal sosyal güvenlik şemsiyesinin uzun süre söz konusu olan üç ayağı nelerdir?

Türkiye Cumhuriyeti’nde ise oluşturulan kurumsal sosyal güvenlik şemsiyesinin uzun süre üç ayağı söz konusu olmuştur: Kamu çalışanlarının memur olarak nitelenen kısmına hizmet veren Emekli Sandığı, çalışanların işçi olarak tanımlanan kısmı için hizmet veren SSK ve esnaf ve sanatkârlara hizmet veren
BAĞKUR.

Bir ülkenin sosyal güvenlik sisteminin temel bazı özellikleri nelerdir?

Bu özellikler şu şekildedir:
• Sosyal güvenliğin kapsadığı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı yüksek olmalıdır,
• Emeklilere ve diğer hak sahiplerine ödenen aylıklar yeterli seviyede olmalıdır,
• Sistemin gelir kaynakları ile giderleri arasında uygun bir denge sağlanmalıdır, bu kriter ayrıca
sistemin sürdürülebilir olması için önemlidir,
• Prim oranları ödenebilir seviyede olmalıdır,
• Sağlık hizmetlerine erişim kolay ve sağlanan hizmetler nitelikli olmalıdır,
• Sistemin kendi içinde geliri yeniden dağıtabilir olmalıdır,
• Yoksullukla mücadele etmelidir.

Üç sosyal güvenlik kurumu hangi yıl SGK çatısı altında birleştirilmiştir?

Üç sosyal güvenlik kurumu 2006’da SGK çatısı altında birleştirilmiştir.

Yeşil kartın kimlere, ne gibi bir faydası olmuştur?

Yeşil kart, çok düşük aylık gelire sahip olan bireylerin, herhangi bir prim katkısı yapmadan sosyal güvenlik sisteminden yararlanmalarını sağlamıştır ve sistemin katılımcı sayısını artırmıştır.

Doğumdaki yaşam beklentisi 1965'ten bu yana nasıl bir artış göstermiştir?

Doğumdaki yaşam beklentisi 1965’de ki 53 yaştan 2011 yılı için ortalama
74,5 yıla yükselmiştir.

12 yıl (4+4+4) zorunlu eğitime hangi yıl geçilmiştir?

2011’de 12 yıl (4+4+4) zorunlu eğitime geçilmiştir.

Sosyal konutun piyasa koşullarından ziyade ihtiyaçlara göre dağıtılmasının teorik olarak temel nedenleri nedir?

Sosyal konutun en temel özelliği, konutun piyasa koşullarından ziyade ihtiyaçlara göre dağıtılmasıdır. Teorik olarak bu durumun iki temel nedeni söz konusudur. Birincisi, piyasa mekanizması gelir üzerinden çalışmaktadır ve eğer bireylerin gelirleri yetersizse, gerekli mal ve hizmete ulaşmalarına izin vermemektedir. İkincisi, konut gibi, gelirin yeniden dağıtım mekanizmalarından herhangi birine
müdahale ile “toplumun yönlendirilmesi mümkün” varsayımıdır. 

Ülkemizde hangi sosyal güvenlik kuruluşları çeşitli vade ve faiz oranlarıyla mensuplarına konut kredisi sağlamışlardır?

Ülkemizde Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK), Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) ve BAĞ-KUR gibi sosyal güvenlik kuruluşları çeşitli vade ve faiz oranlarıyla mensuplarına konut kredisi sağlamışlardır.

Ülkemizde, konut ihtiyacı hangi kaynaklardan beslenmektedir?

Ülkemizde, konut ihtiyacı birkaç kaynaktan beslenmektedir:
• Hızlı nüfus artışı
• Hızlı kentleşme ve onun yarattığı köyden kente göç
• Aile yapısındaki değişme
• Kurumsallaşmayı başaramamış konut finansmanı

Türkiye’de boşanma oranlarının gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında çok
düşük seyretmesinin nedenleri nelerdir?

Türkiye’de boşanma oranları gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında çok
düşük seyretmektedir. Boşanmaların azlığının diğer nedeni, evlilik iyi yürümüyor bile olsa, kadınların büyük oranda çalışmamaları nedeniyle, boşanmanın gelirsizlik ve sosyal güvencesizlik anlamına gelmesi nedeniyle bir tercih olmaması olabilir. 

Şehirlere göçle birlikte görülen ailenin çekirdekleşmesinin, yaşlı nüfus üzerindeki olası sonuçları nelerdir?

Şehirlere göçle birlikte görülen ailenin çekirdekleşmesinin, yaşlı nüfus üzerinde olası sonuçları söz konusudur. Bunlardan ilki aile içindeki işbölümünde yaşlıların işlevsiz kalması; ikincisi yaşlıların işlevsiz kalması ile birlikte iç göç sürecinin de dışında kalması ve yalnızlaşması; üçüncüsü de Türkiye’de geleneksel olarak yaşlıların bakımı ve korunması konusunda tampon kurum niteliğinde olan ailenin giderek bu özelliğinden uzaklaşmasıdır.