Verimlilik Yönetimi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Teorik kapasite nedir?

Teorik kapasite (Theoretical capacity): Teorik kapasite veya maksimum kapasite,
işletmenin üretim yaparken makinelerin ya da fiziksel donanımlarını hiçbir aksama yaşamadan, arıza ya da bekleme yapmaksızın ulaşabileceği en yüksek seviyedeki üretim düzeyidir. Bu kapasiteye her girişimci ulaşmak ister ancak gerçekleşmesi
mümkün olmayan bir kapasite türüdür.

Optimum kapasite nedir?

Optimum kapasite (Optimum capacity): İşletmelerin ulaşmak istedikleri en uygun
kapasiteyi belirtmektedir. Başka bir anlatımla, işletmenin yapısına, büyüklüğüne
ve amaçlarına en uygun düşen üretim miktarıdır. Bu kapasite öyle bir noktada gerçekleşmelidir ki o noktada üretim maliyetleri en düşük, üretim miktarı en yüksek,
üstelik üretilen malın tümü satılmış olmalıdır. Bir işletmenin en iyi verimliliği ve
geliri sağlayabilmesi için üretim faktörlerinin en uygun biçimde birleştirilmesi gerekmektedir. İşletme kapasitesi büyüdükçe ileri teknoloji kullanılarak birim maliyetleri düşürmek gerekir.

"Kalite" kavramını tanımlayınız.

Kalite, bir mal veya hizmetin insan sağlık ve emniyeti, çevrenin korunması, tüketicinin
doğru bilgilendirilmesi gibi kriterler göz önüne alınarak ihtiyaçları karşılama yeteneğine
dayanan özelliklerinin toplamıdır. Benzer bir tanıma göre kalite, kullanıma ve şartlara uygunluk, müşterilerin istek ve gereksinimlerini karşılamaktır.

Kalite kavramını çok boyutlu olarak açıklayınız.

Kalite kavramını tek bir boyutta ele almak mümkün değildir. Günümüzde kalitenin çok farklı tanımlarının yapılmasının altında bu çok boyutluluk yatmaktadır. Şimdi Garvin’in tanımladığı kalitenin 8 boyutuna değinelim:
• Performans: Ürünün ya da hizmetin beklenilen işlevi ne derecede yerine getirdiğini ifade eder.
• Özellikler: Ürün ya da hizmetin ana işlevinin dışında kalan ama mamülün kalitesini tamamlayan diğer karakteristiklerdir.
• Güvenirlilik: Mamulün performans ve özelliklerinin varlığını ve vadedilen sürede
devam edeceğini ifade eder.
• Uygunluk: Ürün ya da hizmetin vadedilen standartlara uyup uymamama derecesidir.
• Dayanaklılık: Mamulün fiziksel olarak bozuluncaya kadar geçen kullanım süresidir.
• Hizmet görme yeteneği: Tamir kolaylığı, hizmetin hızı, personelin kibarlığı, becerikli ve saygılı olmasını ifade eder.
• Estetik: Mamulün çekiciliği ve duyulara seslenebilme yeteneğidir.
• Algılanan kalite: Müşterinin mamul kalitesi hakkındaki tutum ve yargılarıdır.

İş gücü verimliliğini etkileyen başlıca faktörler nelerdir?

İş gücü verimliliğinde en önemli unsur insandır. Bu nedenle bir işletmede çalışanın motivasyonu buna bağlı olarak da çalışanın işletmeye katkısı azalırsa verimlilik büyük oranda etkilenecektir. Bu nedenle iş gücü verimliliğini etkileyen faktörleri bilmek ve dikkat etmek gerekir. Bu faktörler; örgütün işleyişi ile ilgili faktörler, psikososyal faktörler, fizyolojik faktörler ve çalışma koşullarıdır.

"Organizasyon" kavramını açıklayınız?

Organizasyon, bir işletme veya kuruluşun faaliyetlerini sürekli bir uyum içinde gerçekleştirmesi amacıyla birimler arasında planlı ve ahenkli bir düzen kurulmasıdır. Dar
anlamda bakıldığında organizasyon, ulaşmak istenilen amaçlar için hangi eylemlerin gerektiğini belirleme ve bu eylemleri yapacak insan gruplarını düzenleme işidir. Geniş anlamda değerlendirildiğinde ise insanların ve fiziksel koşulların bir amacı gerçekleştirecek
biçimde dizayn edilip faaliyete geçirilmesini ifade etmektedir.

Çalışma süresi nedir ve ne kadar olmalıdır?

Çalışma süresi, işçinin sorumluluklarını yerine getirebilmesi için gerekli olan süredir. Bu
süre her işletmede aynı değildir. İşin mahiyetine, yönetici uygulamalarına, teknolojik gelişmeler ve iş gücüne bağlı olarak farklılık gösterir.

Performansa dayalı ücret uygulamasını kısaca açıklayınız.

Performansa dayalı ücret uygulamasında öncelikle işçinin belirli bir süre çalışmasının karşılığı olan saatlik, günlük, haftalık ya da aylık ücret belirlenmekte, çalışanın bu süre içinde belirlenen birim/miktardan daha fazla üretim yapması durumunda, ürettiği her fazla parça/birim başına ek ücret ödenmektedir.

"Yaratıcı yıkım" kavramını açıklayınız?

Eski teknolojilerin yeni teknolojiler tarafından saf dışı bırakılmasını Schumpeter, “yaratıcı yıkım” olarak ifade eder. İşte bu yaratıcı yıkım, ekonomik gelişmenin merkezinde yer alır. Çünkü yeni teknolojiler yatırımı artırır ve sonuçta daha iyi performans gösteren teknolojiler kullanılır. Bu durum ise yüksek oranlı verimliliğe yol açar.

"Sendika" kavramını açıklayınız.

Sendikalar işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerini, ortak ekonomik ve sosyal hak ve
menfaatlerini korumak ve geliştirmek amacıyla faaliyet gösteren tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır. Sendikalara üye olan kişiler, ülkelerin ekonomik ve siyasi düzenlerine göre farklılaşabilmekte, bazı ülkelerde sadece işçiler, bazılarında işçiler ve işverenler bazılarında ise hem işçiler, hem işverenler hem de memurlar sendikalara üye olma veya sendika kurma hakkına sahip olabilmektedir.

Sendikalaşma ile verimlilik arasında nasıl bir ilişki vardır?

Freeman ve Medoff, sendikalı işletmelerin sendikasızlara oranla ortalama %24 daha
verimli çalıştıklarını tespit etmişlerdir. Sendikalaşmadaki artış, verimliliği %30’lara kadar
arttırmaktadır. Araştırmaya göre sendikalı işletmelerde üretim işçilerinin kalitesi %11 seviyelerinde iken sendikasız işletmelerde üretim hattında çalışmayan işçilerin kalitesi %8’e kadar düşmektedir.

Pareto analizi hangi alanlarda kullanılmaktadır?

Pareto analizi, en önemli birkaç sorun veya konu üzerine dikkatin toplanmasını ve önceliklerin belirlenmesini sağladığından, verimlilik analizi için yararlı bir araçtır ve genellikle pazarlama, kalite kontrol, stok analizi, satın alma, satış analizi, atık azaltma süreçleri gibi üretim ve yönetim alanlarında kullanıldığı görülmektedir.

Başa baş noktası analizi nedir?

Başa baş noktası: Bir ticari işletmenin kârının olmadığı, yani hasılatının maliyetine eşit olduğu nokta; ne kâr ne de zarar edilen üretim düzeyi veya kâra geçiş noktasıdır. İşletmede ilk üretimin başlamasıyla birlikte sabit maliyetlere değişken maliyetler de eklenmeye başlamaktadır. Dolayısıyla üretim arttıkça birim maliyetler de azalmaktadır. Maliyetin azalması sürecinin devamıyla birlikte, zararın bittiği ve kâra geçildiği nokta, başa baş noktası olarak tanımlanmaktadır.

Maliyet-Fayda analizini kısaca açıklayınız.

Çeşitli yatırım alternatifleri arasında kârı en yüksek olanı belirleyebilmek için yatırımlarda katlanılmak zorunda olunan maliyetlerle, bunlardan elde edilecek faydaların ekonomik açıdan kıyaslanması amacıyla yapılır. Böylece işletmeler yatırımlarında en az maliyetli yolu bulup, en yüksek değeri elde ederek fayda ve maliyetin en iyi oranını belirlemeye
çalışırlar. Faaliyetlerin sonuçlarına odaklanması, bu analizin en önemli özelliğidir. Bu
özellik sayesinde her bir alternatifin katlanılması gereken olası maliyetlerine karşılık, olası
faydalarını ve sonuçta alternatiflerin toplamdaki faydalarının kıyaslanmasını sağlar.

Nominal gruplama tekniğinin uygulama basamakları nelerdir?

Grup üyeleri, geleneksel kurul toplantısındaki gibi toplanırlar. Fakat üyeler bağımsız hareket ederler. Kendi düşüncelerini sistematik ve bağımsız bir tarzda sunarlar. Problem ifade edilir ve aşağıdaki adımlar uygulanır:
• Üyeler tartışma başlamadan önce serbest bir şekilde problemle ilgili fikirlerini
yazarlar.
• Bu sessiz periyottan sonra üyelersırayla fikirlerini sunarlar ve bütün fikirler kaydedilir. Fikirlerin kayıt edilme işlemi bitinceye kadar hiçbir tartışma yapılmaz.
• Gruplar fikirleri açıkça tartışır ve değerlendirir.
• Bütün üyeler sessizce ve serbestçe fikirleri önem derecesine göre sıralar. En fazla
önem derecesini alan fikir son karar hâline gelir.

İşletmelerin örnek edinmeyi tercih etmelerinin amaçlamaları nelerdir?

İşletmelerin örnek edinmeyi tercih etmelerinin farklı amaçları vardır. Öncelikle işletme performansının arttırılması, sürekli bir gelişim, iyileştirme, değişim ve kalite sağlayabilmek için bir performans aracı olarak kullanılmaktadır. Örnek edinme ile işletmeler kendi güçlü ve zayıf yönlerini rakiplerinin yönleri ile karşılaştırmaktadırlar. Örgütler  çevresel değişimlere bu şekilde daha hızlı uyum sağlayarak stratejlerinin gerçek katkısını
daha iyi anlayabilmektedirler

Dış kaynaklardan yararlanma ile taşeron veya tedarikçi kullanmanın farklarını açıklayınız.

Dış kaynaklardan yararlanma iki işletmenin kapsamlı bir çerçevede gerçekleştirdikleri, riski paylaştıkları bir stratejik iş birliği şeklidir. Bu açıdan dış kaynaklardan yararlanma uygulamaları işletmenin tedarik veya taşeron kullanımı uygulamalarından daha farklı ve stratejik boyutu olan, yönetsel bir araç olarak kabul edilmelidir. Dış kaynaklardan yararlanma, bir şirketin kendisinin zaten yapmakta olduğu veya yapabilecek olduğu bir çalışma sürecinin yerine getirilmesini başka bir diğer ürün/hizmet sağlayıcıya bıraktığı zaman gerçekleşir. İşin yapılma sürecini bu konuda uzmanlaşmış diğer işletmeye bırakır.

Tedarikçiler ise genellikle işletmenin kuruluş sürecinden itibaren tasarlanan üretim yapısı içerisinde düşünülmeyen ara mal ve hizmetlerin satın alındığı işletmelerdir. Yine taşeronluk da özellikle Türkiye uygulaması açısından, işletmedeki belli işlerin farklı işletmelere ait elemanlar tarafından gerçekleştirilmesidir. Ancak genellikle taşeron firma elemanları da ana işletmenin yönetimi altında faaliyet gösterirler. Oysa dış kaynaklardan yararlanma uygulamasında ana işletme dış kaynak sağlayan işletmeye işi nasıl yapacağını değil, işin sonunda nasıl bir sonuca ulaşmak istediğini söyler.

İşletmelerin iş yapma biçimlerini değiştirecek en önemli faktör sizce hangisidir?

İşletmelerin iş yapma biçimlerini radikal olarak değiştirecek en önemli faktör müşteridir. Müşteriler, işletmelerden kendi beklentileri ve yöntemleri çerçevesinde iş yapmalarını
bekler hâle gelmişlerdir. Böylece, işleri müşterilerin isteklerine en uygun gelecek şekilde
yapan işletmeler başarılı olacaklardır. Bu ise kararların tepede verildiği ve aşağıda uygulandığı işletme modelinden, kararların işe daha yakın olanlar tarafından verildiği, yeni
işletme modeline geçişi gerekli kılmaktadır.

İşletme yönetiminde küçülme ne anlama gelmektedir?

Küçülme, işletme yönetiminin bilinçli olarak aldığı kararlar ve uyguladığı stratejiler ile personel sayısını, maliyetleri ve iş süreçlerini azaltmasıdır. Küçülme, küçülerek şirket iyileştirmedir. Küçülme bir yeniden yapılanma yöntemidir. Tıpkı otomasyona geçmek, organizasyonda değişiklikler yapmak gibi. Küçülme yalınlaşma, sürekli iyileştirme, öneri geliştirme, proje yönetimi gibi bir değişim yönetimi yöntemidir. Küçülme sadece örgüt yapısını değil, aynı zamanda işletme faaliyetlerini de gözden geçirerek, temel kabiliyetlerinin dışında kalan faaliyetleri yerine getiren bölüm ve/ veya birimleri kapatması, tüm süreçleri gözden geçirerek yeniden şekillendirmesi demektir.

Stratejik işbirliklerini örnek üzerinden açıklayınız.

McDonalds’a gidildiğinde içecek olarak Coca Cola’nın ve yan ürünlerinin tüketileceği bilinir. Sadece Türkiye’de değil, dünyanın her tarafında aynı durum ile karşılaşılır. Üstelik bu iki şirket, yeni ülkelere birlikte girmeye de birlikte karar verirler. Birinin girdiği bir ülkeye diğeri de mutlaka yatırım yapar. Ancak aralarında hiçbir ortaklık, hisse değişimi, para alışverişi yoktur. Buna rağmen başarıyla sürdürdükleri bir ilişkileri vardır.