Elektromekanik Kumanda Sistemleri Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Elektrik motoru nedir?

Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren aygıta elektrik motoru denir.

Asenkron motorların bölümleri nelerdir?

Asenkron motor, stator ve rotor olmak üzere iki ana bölümden oluşur.

Statorun özellikleri nelerdir?

Stator motorun duran kısmıdır. Oluklu sac paketi ve bu oluklara yerleştirilmiş döner manyetik alan sargılarından (üç faz sargıları) oluşur. Bu sargılara ait altı sargı ucu motor gövdesinde bulunan klemens kutusuna taşınır ve motorun yıldız veya üçgen çalışma durumuna göre klemens kutusunda gerekli bağlantılar yapılır.

Rotorun özellikleri nelerdir?

Rotor motorun hareketli kısmıdır ve oluklu sac paketinden oluşur. Stator içerisinde ve mil ekseni etrafında dairesel hareket yapar. Rotorlar,
• Sincap kafesli
• Sargılı
olmak üzere iki çeşittir.

Sincap Kafesli Rotor (Kısa Devreli Rotor) nasıl elde edilir?

Rotor oluklarına alüminyum veya bakır çubukların (rotor çubukları) yerleştirilmesi ve bu çubukların rotorun her iki tarafında halkalarla kısa devre yapılmasıyla elde edilir. Bu yüzden, sincap kafesli rotora kısa devreli rotor da denilmektedir.

Sargılı Rotor (Bilezikli Rotor) nasıl elde edilir?

Rotor oluklarına çubuklar yerine, statorda olduğu gibi, döner manyetik alan sargılarının yerleştirilmesiyle elde edilir. Rotora yerleştirilen bu sargılar yıldız veya üçgen bağlandıktan sonra çıkarılan üç uç, motor mili üzerinde bulunan ve milden yalıtılmış bileziklere bağlanır. Bu yüzden, sargılı rotora bilezikli rotor da denilmektedir.

Sincap kafesli rotorlu ile sargılı rotorlu asenkron motorların benzer ve farklı yönleri nelerdir?

Sincap kafesli rotorlu veya sargılı rotorlu asenkron motorların çalışma prensibi aynıdır. Sadece rotorda indüklenen gerilimin kısa devre yapılarak rotor akımının dolaşması farklıdır.

Senkron hız nedir?

Statorda yaratılan döner manyetik alanın dönüş hızına, asenkron motorun senkron hızı denir.

Asenkron motorlarda kayma ve kayma hızı nedir?

Stator döner manyetik alanı s n senkron hızında dönerken, asenkron motorun rotoru r n hızında döner. Bu iki hız arasındaki fark kayma hızını verir. Kayma hızının senkron hıza oranına kayma denir.

Asenkron motorlarda yıldız ve üçgen bağlantıların özellikleri nelerdir?

Her fazında aynı empedans değerinin olduğu sistemlere dengeli sistemler denilmektedir. Dengeli, yıldız veya üçgen bağlı sistemlerin aşağıdaki özellikleri unutulmamalıdır:
• Yıldız bağlantıda hat akımı faz akımına eşittir; hat gerilimi faz geriliminin 3 katıdır.
• Üçgen bağlantıda hat akımı faz akımının 3 katıdır; hat gerilimi faz gerilimine eşittir.

Dengeli bir yük üç fazlı şebekede üçgen çalıştırılırsa yıldız çalıştırılması durumuna göre, 3 (yaklaşık 1.73) kat daha fazla faz akımı ve 3 kat daha fazla hat akımı çeker.

Rotorun giriş gücü nedir?

Asenkron motorun aktif giriş gücü Pin , statorda bakır ve demir kayıplarına uğradıktan sonra stator-rotor arasındaki hava boşluğundan rotora aktarılır, buna rotorun giriş gücü denir ve P_g ile gösterilir.

Asenkron motorlarda senkron hız denklemi nasıl ifade edilir?

Asenkron motorlarda senkron hız; statora uygulanan gerilimin frekansı sf (Hz) ile doğru orantılı, statorun toplam kutup sayısı P ile ters orantılıdır.

Asenkron motorun rotor hızını etkileyen faktörler nelerdir?

Asenkron motorun rotor hızını etkileyen faktörlerin
• Statora uygulanan gerilimin frekansı, f_s (Hz)
• Toplam kutup sayısı, P
• Kayma, s
olduğu görülür. Rotor kayması s ise stator gerilimini değiştirerek, rotor direncini değiştirerek, veya rotor devresine harici kaynaktan gerilim uygulayarak ayrıca değiştirilebilir.

Bir fazlı asenkron motorların; üç fazlı asenkron motorlarla olan benzerlik ve farklılıkları nelerdir?

Bir fazlı asenkron motor yapı olarak üç fazlı asenkron motora benzer; sadece tam hızda çalışırken üç faz sargısı yerine tek stator sargısı uyarılır. Bir fazlı asenkron motorlar, üç fazlı asenkron motorlar gibi döner manyetik alan oluşturamazlar. Bu nedenle, bir fazlı asenkron motorlarda başlatma devrelerine ihtiyaç duyulur.

Bir fazlı yardımcı sargılı asenkron motorda hangi elementler kullanılır?

Bir fazlı yardımcı sargılı asenkron motorda, ana sargı ile beraber ana sargıdan farklı direnç/reaktans oranına sahip yardımcı sargı kullanılır.

Bir fazlı yardımcı sargılı asenkron motorların çalışma sürecini açıklayınız.

Motorun çalışmaya başlaması:
Bu tip bir motorda, ana sargı kalın telden çok spirli olarak sarılır ve statorun 2/3’ünü kaplar. Yardımcı sargı ise ince telden az spirli olarak sarılır ve statorun 1/3’ünü kaplar. Böylece, ana sargının etkin direnci küçük, endüktif reaktansı büyük; yardımcı sargının etkin direnci büyük, endüktif reaktansı küçük yapılmış olur. Her iki sargı aynı şebeke gerilimiyle beslendiğinde, sargı empedanslarının farklılığından
dolayı sargılar üzerinden geçen akımlar arasında bir faz farkı oluşur. Döner manyetik alanın ve başlangıç torkunun üretilmesi için bu faz farkının 30° kadar olması yeterlidir. 

Bir fazlı kondansatörlü asenkron motorlar nelerdir?

Bir fazlı kondansatörlü asenkron motorlar
• Kalkış kondansatörlü
• Daimi kondansatörlü
• Kalkış ve daimi kondansatörlü
olmak üzere üç grupta incelenebilir.

Hangi bir fazla asenkron motorda merkezkaç anahtarı yoktur?

Daimi kondansatörlü asenkron motorda, kalkışta ve çalışmada kondansatör ve yardımcı sargı devrededir. Merkezkaç anahtarı yoktur.

Asenkron motor etiketlerinde hangi bilgiler bulunur?

Asenkron motorların özellikleri, bir etiketle (plaka) gövdeleri üzerine monte edilir. Motor etiketinde genellikle şu bilgiler bulunur:
1. Üretici firma
2. Faz sayısı
3. Gövde tipi
4. İşletme türü
5. Kurulu biçimi
6. Mekanik koruma sınıfı
7. Yalıtım sınıfı
8. Anma gerilimi, stator hat gerilimi
9. Anma frekansı, f_s
10. Anma akımı, tam yük hat akımı
11. Anma çıkı gücü, P_out
12. Güç katsayısı,
13. Anma hızı, tam yüklü durumdaki rotor hızı n_r
14. Uluslararası elektrik motorları standardı
15. CE uygunluk işareti
16. Motor seri numarası
17. Kondansatör değeri (bir fazlı motorlar için)

Gölge kutuplu asenkron motorun çalışma sürecini açıklayınız.

Kutupların bir bölümüne kısa devre bakır halkalar (veya sargılar) yerleştirilmiştir. Bu halkalar gölge kutbu oluşturur. Stator sargısına gerilim uygulandığında olu an manyetik alan çizgilerinin bir bölümü bu kısa devre halkalarının içinden geçer. Halkalar üzerinde gerilim indüklenir ve kısa devre akımı dola maya başlar. Halkalar üzerindeki bu kısa devre akımı bir manyetik alan oluşturur. İki manyetik alanın etkile imi sonucu, ana kutuptan gölge kutba doğru hareket eden bir döner manyetik alan yaratılır ve rotor dönmeye başlar.