Elektrik Bakım, Arıza Bulma ve Güvenlik Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

İş Sağlığı Ve Güvenliği

1. Soru

İş sağlığı ve güvenliğinin üzerinde durulması gereken önemli bir konu olmasının nedeni nedir?

Cevap

İş kazaları ve meslek hastalıklarının bireye, örgüte ve topluma verdiği olumsuz etkilerden dolayı iş sağlığı ve güvenliği üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. İş kazalarının işgücünde önemli kayıplara neden olduğu göz önüne alındığında bu durumun ülke ekonomisini olumsuz yönde etkilediği açıktır.


2. Soru

Elektrik tehlikeleri üç ana başlıkta incelenir. Bunlar nelerdir?

Cevap

Elektrik tehlikeleri; elektrik çarpması, elektrik arkı ve elektrik ark patlamaları başlıkları altında incelenmektedir. Özellikle bir işyerinde çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından elektrik tehlikelerinden korunma prosedürlerinin geliştirilmesi ve gerekli önlemlerin alınması zorunludur.


3. Soru

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için hangi işlemler uygulanır?

Cevap

Topraklama, nemlendirme ve iyonizasyon işlemleri uygulanır.


4. Soru

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’ne göre sağlık nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’ne göre sağlık; fiziksel, ruhsal ve sosyal açılardan tam bir iyilik durumunu yansıtmaktadır. Bu tanım uyarınca bireyin sağlıklı olması, sadece fiziksel açıdan değil, ruhsal ve sosyal yönlerden de tam bir iyilik durumunu ifade etmektedir.


5. Soru

İşletme açısından sağlığın önemi nedir?

Cevap

İşletme açısından sağlık, artan kişisel ve örgütsel verimlilik ile kalite düzeyinin ve azalan maliyetlerin temelidir. Bu noktada, sağlığın sistemli yönetimi maliyeti azaltıcı ve üretim kalitesini artırıcı rol oynar. Örgüt sağlığı anlamında sağlıklı örgüt işlevseldir, düzenli çalışır ve ürün ya da hizmetlerini etkin üretir. Dolayısıyla, çalışanların hastalık ya da sakatlık durumu örgütün sağlıksız olduğunu gösterir.


6. Soru

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’ne göre işçi sağlığı nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) işçi sağlığını, çalışan tüm insanların fiziksel, ruhsal, moral ve sosyal yönden tam iyilik durumlarının sağlanmasını en yüksek düzeylerde sürdürülmesini, iş koşullarını ve kullanılan zararlı maddeler nedeniyle çalışanların sağlığına gelebilecek zararların önlemesini ve ayrıca işçinin fizyolojik özelliklerine uygun yerlere yerleştirilmesini, işin insana ve insanın işe uymasını amaçlar olarak ele alan tıp dalı olarak tanımlamaktadır.


7. Soru

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile Dünya Sağlık Örgütü (WHO) oluşturdukları ortak komisyona göre işçi sağlığının esasları nelerdir?

Cevap

1. Bütün iş koşullarında işçinin fiziksel, ruhsal ve sosyo-ekonomik bakımından sağlığını en üst düzeye çıkarmak ve bunun devamını sağlamak. 2. Çalışma şartları ve kullanılan zararlı maddeler nedeni ile işçi sağlığının bozulmasını engellemek. 3. Her işçiyi kendi fiziksel ve ruhsal yapısına uygun işte çalıştırmak. 4. İşin işçiye ve işçinin işe uyumunu sağlamaktır.


8. Soru

Meslek hastalığının tanımı nedir?

Cevap

Meslek hastalığı, mesleki tesirlerin sonucu olarak meydana gelen ve bu tesirlerin devamı halinde gittikçe artan ve bu yüzden belirli mesleklerde ya da çalışma gruplarında görülen hastalıkları ifade eder. Bu bağlamda, tıbbi bakımdan bir meslekte ya da faaliyet sahasında sık görülen ve aynı şartlar altında deneysel olarak da meydana getirilebilen hastalıklar meslek hastalıklarıdır şeklinde bir tanım yapılabilir.


9. Soru

506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasasının 11. maddesinin B bendine göre meslek hastalığı nasıl tanımlanmıştır?

Cevap

Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.


10. Soru

Sosyal Sigortalar Sağlık Kanununa göre meslek hastalıkları hangi başlıklar altında toplanmıştır?

Cevap

Beş başlık altında toplanmıştır. 1. Kimyasal maddelerden kaynaklanan meslek hastalıkları 2. Mesleki deri hastalıkları 3. Pnömokonyozlar ve diğer meslek solunum sistemi hastalıkları 4. Mesleki bulaşıcı hastalıkları 5. Fiziki etkenlerle olan meslek hastalıkları.


11. Soru

Kimyasal maddelerden kaynaklanan meslek hastalıkları nelerdir?

Cevap

Kurşun ve kurşun bileşenleri, civa, krom, karbon monoksit, arsenik ve bileşenleri, kadmiyum, organik fosfor bileşikleri, kükürt dioksit, karbon sülfür alkoller, ketonlar gibi çeşitli maddeler nedeniyle olan meslek hastalıkları bu grupta sayılabilir.


12. Soru

Mesleki deri hastalıkları nelerdir?

Cevap

Bu grupta deri kanserleri ve prekanseröz deri hastalıkları ile kanserleşmeyen cilt hastalıkları yer almaktadır.


13. Soru

Pnömokonyozlar ve diğer meslek solunum sistemi hastalıkları nelerdir?

Cevap

Bu grupta Silikoz ve silikotüberküloz, asbestozis, silikatozlar gibi pnömokonyoz tipleri, alüminyum ve bileşiklerinin neden olduğu solunum sistemi hastalıkları, sert metallerin tozları ile olan bronkopulmoner hastalıkları yer alır. Ayrıca Thomas curufu ile bronkopulmener hastalıklar, mesleksel bronşiyal astım, bisinozis başta olmak üzere mesleksel solunum sistemi hastalıkları yer almaktadır.


14. Soru

Mesleki bulaşıcı hastalıklar nelerdir?

Cevap

Bu grupta parazit hastalıkları, tropikal hastalıklar, hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (zoonozlar) ve sağlık hizmetleri çalışanlarında görülebilecek viral hepatit ve tüberküloz gibi hastalıklar yer almaktadır.


15. Soru

Fiziki etkenlerle olan meslek hastalıkları nelerdir?

Cevap

Bu grupta iyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar, enfraruj ışınları ile meydana gelen katarakt, gürültü sonucu işitme kaybı, hava basıncındaki ani değişmelerle olan hastalıklar, titreşim sonucu meydana gelen kemik eklem zararları, sürekli lokal baskı sonucu oluşan hastalıklar, tekrarlayan travma sonucu oluşan fiziki nedenli meslek hastalıkları yer alır.


16. Soru

İş güvenliği nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

İş güvenliği, işyerlerini işin yürütümü nedeniyle oluşan tehlikelerden ve çalışanın sağlığına zarar verebilecek koşullardan arındırarak, daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için yapılan sistemli çalışmalar şeklinde tanımlanmaktadır.


17. Soru

İş güvenliği kavramı içinde hangi çalışmalar yer almaktadır?

Cevap

İş kazaları ve meslek hastalıklarının neden oldukları kayıpları en aza indirmek amacıyla bilimsel araştırmalara dayalı güvenlik önlemlerinin saptanması ve uygulanması doğrultusundaki çalışmalar iş güvenliği kavramı içinde ele alınmaktadır. Genel anlamda iş güvenliği kavramı çalışanların, işletmenin ve üretimin her türlü tehlike ve zararlardan korunmasını içermektedir.


18. Soru

Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) iş kazasını nasıl tanımlamaktadır?

Cevap

Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) iş kazasını; önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makine ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol açan olay olarak tanımlamaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ise iş kazasını belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış beklenmedik bir olay şeklinde tanımlamıştır.


19. Soru

506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 11. Maddesine göre iş kazalarının hangi koşulların birinde gerçekleşmesi gerekir?

Cevap

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada • İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla • Sigortalının işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda • Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda • Sigortalının, işverence sağlanan bir taşıtla, işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri durumlarının birinde gerçekleşmesi gerekir.


20. Soru

İş kazaları hangi başlıklar altında sınıflandırılmaktadır?

Cevap

İş kazaları; kazanın cinsine, yaralanmanın cinsine ve yaralanmanın ağırlığına bağlı olarak sınıflandırılmaktadır.


21. Soru

Kazanın cinsine göre iş kazaları nelerdir?

Cevap

Düşme, incinme, parça, malzeme düşmesi, göze yabancı cisim kaçması, yanma, makinalardan olan kazalar, el aletlerinden olan kazalar, elektrik kazaları, ezilme, sıkışma, patlamalar ve zararlı ve tehlikeli maddelere değme sonucu oluşan kazalardır.


22. Soru

Yaralanmanın cinsine göre iş kazaları nelerdir?

Cevap

Kafa yaralanmaları (baş, göz, yüz vb.), boyun omurga yaralanmaları, göğüs kafesi ve solunum organları yaralanmaları, kalça, dizkapağı, uyluk kemiği yaralanmaları, omuz, üst kol, dirsek yaralanmaları, ön kol, el bileği, el içi, parmak yaralanmaları, diz kapağı, baldır, ayak yaralanmaları, iç organ yaralanmaları ve ruhsal ve sinirsel tahribat yapan kazalardır.


23. Soru

Yaralanmanın ağırlığına göre iş kazaları nelerdir?

Cevap

Yaralanma ile sonuçlanan kazalar, Bir günden fazla işten uzaklaşmaya neden olacak tedavi gerektirmeyen kazalar, bir günden fazla işten uzaklaşmayı gerektiren kazalar, sürekli iş göremezliğe neden olan kazalar ve ölüm ile sonuçlanan kazalardır.


24. Soru

İş kazası ve meslek hastalıklarına sebep olan faktörler hangi başlıklar altında sınıflandırılabilir?

Cevap

• Çalışma ortamından kaynaklanan tehlikeler • Kimyasal tehlikeler • Elektrikle çalışma ile meydana gelen tehlikeler • Mekanik tehlikeler • Tehlikeli yöntem ve işlemler • İş yeri ortamından kaynaklanan tehlikeler başlıkları altında sınıflandırılabilir.


25. Soru

Tehlike nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Tehlike; işçi sağlığını ve iş güvenliğini tehdit eden, zora sokan, büyük zarara yol açabilecek durumlardır.


26. Soru

Tehlikeye yol açabilecek faktörler nelerdir?

Cevap

Tehlikeye yol açabilecek faktörler; insani, çevresel ve teknik faktörler olarak ayrılabilir.


27. Soru

İnsani, çevresel ve teknik faktörler nelerdir?

Cevap

İnsani faktörler; yaş, cinsiyet, eğitim, deneyim, fizyolojik ve psikolojik gibi nedenlerdir. Çevresel faktörler çalışma ortamından kaynaklanan faktörlerdir. Gürültü, ısı, ışık, radyasyon, mikroorganizmaları tahriş edici ve boğucu gazlar ile anestezik ve narkotik maddelere maruz kalma, çevresel faktörler arasında yer alır. Teknik faktörler ise makinelerin periyodik bakımlarının yapılmaması, kapasitelerinin zorlanması, aletlerdeki aksaklıklar, malzeme ve işyerindeki hatalar, kişisel korunma araçlarının kullanılmaması, makinelerin hatalı yerleşimi, ergonomik olmayan koşullardır.


28. Soru

Risk nasıl tanımlanabilir?

Cevap

Risk, bir tehlikenin ortaya çıkma ihtimali ve bu tehlikenin ortaya çıktığı anda sebep olacağı etkinin ciddiyeti arasındaki bağ olarak tanımlanabilir.


29. Soru

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile Dünya Sağlık Örgütü (WHO) İş Sağlığı ve Güvenliğini nasıl tanımlamıştır?

Cevap

Tüm mesleklerde işçilerin bedensel, ruhsal, sosyal iyilik durumlarını en üst düzeye ulaştırmak, bu düzeyde devamlılığını sağlamak, işçilerin çalışma koşulları yüzünden sağlıklarının bozulmasını önlemek, işçileri çalışmaları sırasında tehlikelerden korumak, işçileri fizyolojik ve psikolojik durumlarına uygun iş ortamına yerleştirmek ve bunun devamlılığını sağlamak, özet olarak işin insana ve her insanın kendi işine uyumunu sağlamak olarak tanımlamıştır.


30. Soru

İş sağlığı ve güvenliğinin önemi hangi düzeylerde karşımıza çıkmaktadır?

Cevap

Bireysel, örgütsel ve toplumsal düzeyde iş sağlığı ve güvenliğinin önemi karşımıza çıkmaktadır.


31. Soru

Kazaların ya da hastalıkların işçi ve ailesi üzerindeki etkileri neler olmaktadır?

Cevap

İş kazaları ve meslek hastalıklarının işçi ve ailesi üzerindeki en somut ekonomik etkisi, çalışma gücündeki azalmalara bağlı olarak ücret kaybı şeklinde ortaya çıkmakta ve hane halkının gelirinin önemli ölçüde azalmasına neden olabilmektedir. Kazaların ya da hastalıkların; erken emeklilik, işe devamsızlık ve işsizlik gibi sonuçları olabilir.


32. Soru

İşçinin kaza ya da meslek hastalığı sonucunda uğradığı kayıplar ekonomi dışında hangi alanlarda olmaktadır?

Cevap

İş kazalarının ve meslek hastalıklarının işçi ve ailesi bakımından ortaya çıkardığı maliyet sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyo-psikolojik niteliktedir. Ayrıca işçinin psikolojisinde de çevresine karşı küskünlük ve düşmanlık duyma gibi bazı bozulmalar ortaya çıkabilmekte, aile içi ilişkileri zedelenebilmektedir. Kuşkusuz bu noktada işçiyi işini güvenli davranış temelinde yerine getirme ile iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine katılma sorumluluk ve görevi düşmektedir. İş sağlığı ve güvenliğinin bütün yönleri hakkında işçilere danışılmalı, işçiler bilgilendirilmeli ve eğitilmelidir.


33. Soru

İşletmeler açısından iş kazalarının ve meslek hastalıklarının ortaya çıkardığı maliyetler ya da kayıplar dolaylı maliyetler ve dolaysız maliyetler olarak iki grupta toplanmaktadır. Dolaysız maliyetler nelerdir?

Cevap

Dolaysız maliyetler, kaza sonucu veya mesleki nedenlerden doğan zararların ödenmesinden (tedavi harcamaları, sigorta prim ve tazminatları ile mahkeme giderleri gibi) kaynaklanmaktadır.


34. Soru

Dolaylı maliyetler nelerdir?

Cevap

Dolaylı maliyetler ise, işgücü kaybı (örneğin kazaya uğrayanın ve arkadaşlarının çalışamaması, kazaya uğrayana ilk yardım yapılması ile yasal işlemler yüzünden kaybedilen zaman gibi), üretim kaybı (kaza nedeniyle üretime ara verilmesi, hammadde ve malzemenin zarar görmesi gibi), işletme siparişlerinin zamanında karşılanamaması ve denetim masrafları şeklindedir.


35. Soru

Toplumsal düzeyde iş sağlığı ve güvenliğinin önemi nedir?

Cevap

İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu ortaya çıkan -vasıflı işgücü ve işgünü kaybı, işçi ailelerinin ekonomik ve sosyal kayıpları, kaza sonucu alet ve makinelerdeki hasarlar ve üretimdeki aksama gibi- gerek maddi ve gerekse manevi kayıplar ülkelerin sosyoekonomik kalkınma çabaları önünde önemli bir engel oluşturmaktadır. Özetle, iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda yaşanan maddi ve manevi kayıplar ülke ekonomisi bakımından çok önemli boyutlara ulaştığı gibi, bir sosyal sorun niteliği de taşımaktadır.


36. Soru

Elektrikten kaynaklanan tehlikeler hangi başlıklar altında incelenir?

Cevap

Elektrikten kaynaklanan tehlikeler; elektrik çarpması, elektrik arkı oluşması ve elektrik ark patlaması olmak üzere 3 ayrı başlıkta incelenir. Elektrik tehlikesine göre farklı önlemlerin alınması gerekir.


37. Soru

Elektrik çarpması (elektrik şok) nedir?

Cevap

Elektrik akımının sebep olduğu enerji vücutta ısı enerjisi olarak ortaya çıkar. Isı enerjisinin şiddetine bağlı olarak dokularda hasar meydana gelir. Buna elektrik çarpması denir. Elektrik çarpması vücuttan akım geçtiğinde meydana gelen fiziksel bir uyarı olarak tanımlanabilir.


38. Soru

Elektrik çarpmasının belirtileri nelerdir?

Cevap

Elektrik çarpmasının hafif karıncalanma hissi, şiddetli kas kasılması, kalp ritim bozukluğu ve doku hasarı şeklinde belirtileri vardır.


39. Soru

Elektrik çarpmasına etki eden faktörler nelerdir?

Cevap

• Kişinin fiziksel durumu ve tepkileri: Fiziksel durumu ve tepkileri iyi olan bir kişi bir elektrik akımına maruz kaldığında daha az etkilenir. Ancak kalp problemi veya akciğer rahatsızlığı gibi sağlık problemi olan bir kişi aynı akıma maruz kaldığında daha çok etkilenir. • Akım yolu: Elektrik akımı en az dirençli yolu tercih ederek bir yerden başka bir yere taşınır. Akımın süresini ve şiddetini artırıcı bir yol izlemesi vücutta meydana gelecek hasarın şiddetini artırır. • Akımın süresi: Akımın süresi ile enerji doğru orantılı olduğundan kişinin uzun bir süre akıma maruz kalması vücuttaki hasarı artırır. • Akım şiddeti: Akım şiddeti ile enerji doğru orantılı olduğundan kişinin yüksek şiddetli akıma maruz kalması vücuttaki hasarı artırır. • Akımın frekansı: Yüksek frekanslı akımlarda ısı enerjisinin etkileri artan kapasitif akımdan dolayı daha düşüktür. Doğru akım ve standart şebeke akımı (50Hz veya 60 Hz) vücut üzerinde farklı etkilere sebep olur. Aynı şiddette doğru akım ve alternatif akıma maruz kalan bir kişide doğru akımın, alternatif akıma göre daha yüksek ısınma hissine sebep olduğu görülmüştür. • Gerilimin şiddeti: Gerçek yaşamda yüksek gerilimler düşük gerilimlerden daha ölümcül olabilmektedir.


40. Soru

Elektrik arkı nedir?

Cevap

Elektrik arkı, aralarında hava benzeri yalıtkan bulunan iki elektrot arasında elektriksel boşalma olarak ifade edilir. Elektrik arkı oluştuğunda ısı ve ışık enerjisi ortaya çıkar. Örneğin yüksek enerji kablolarında iletken teli izole eden yalıtkan malzemenin bozulması ile bu noktadaki malzeme buharlaşır ve hava parçacıkları iyonize olur. Bunun sonucunda kıvılcım atlaması oluşur, bu bir elektrik arkıdır. Elektrik arkı sonucunda oluşan yüksek ısı enerjisinden yararlanılarak endüstride kullanılan elektrik ark kaynağı geliştirilmiştir.


41. Soru

Elektrik arkı hangi durumlarda meydana gelir?

Cevap

İki nokta arasındaki gerilimin havanın dielektrik dayanımını aşması durumunda, bazı iletkenlerin yüksek akım nedeniyle aşırı ısınması durumunda (örneğin çok ince bir tel aşırı akıma maruz kaldığında tel erir, hava aşırı ısınır ve bu durum arkın başlamasına neden olur) ve çok yüksek akım taşıyan iki parçanın temas etmesi durumunda (bu durumda temasın gerçekleştiği uç nokta aşırı ısınır ve ark meydana gelir).


42. Soru

Ark enerjisinin etkileri nelerdir?

Cevap

Elektrik arkları son derece sıcaktır. Arkların uç noktalarındaki sıcaklıklar 50000 Kelvin’den daha yüksek olabilir. Bu yüksek sıcaklıklar temas eden kişide birinci, ikinci veya üçüncü derecede yanıklar oluşmasına ve ortamın alev almasına sebep olabilir. Elektrik arkından doğan ısı enerjisi bir kişiyi öldürebilir veya yaralayabilir.


43. Soru

Elektrik ark patlaması nedir?

Cevap

Elektrik arkı meydana geldiğinde etraftaki hava birdenbire aşırı ısınır. Bu durum basıncın değişmesine ve dolayısıyla havanın çok hızlı genleşmesine sebep olur. Bu yüksek basınç dalgaları patlamaya yol açar. Bu patlama yüksek gürültüye ve hasarlara neden olur. Bu yüksek basınç dalgası anahtar mekanizmalarının bozulmasına, parçaların mermi etkisi yaratmasına, hatta bir beton duvarın yıkılmasına sebep olabilir. Her zaman elektrik arkı ve elektrik ark patlaması birlikte meydana gelmez. Ancak ark ve patlamanın birlikte gerçekleşmesi durumunda ölümcül sonuçlar ortaya çıkar.


44. Soru

Statik elektriğin etkileri ve bu etkilerin yarattığı tehlikeler hangi başlıklar altında toplanabilir?

Cevap

(1) Elektrik arkı (2) Elektrostatik şok (3) Elektrostatik itme/çekme (4) Statik elektriğin cihazlara etkisi (5) Statik elektriğin canlıya etkisi başlıkları altında toplanabilir.


45. Soru

Statik elektriğin oluşturduğu elektrik arkı ne gibi tehlikeler oluşturabilir?

Cevap

Statik elektriğin boşalması (deşarjı) sırasında meydana gelen elektrik arkının olduğu yerde, yanıcı, parlayıcı veya patlayıcı bir ortam varsa, büyük patlama ve yangın olayları meydana gelebilir.


46. Soru

Statik elektriğin oluşturduğu elektrostatik şok ne gibi tehlikeler oluşturabilir?

Cevap

Yüksek potansiyel farkına sahip statik elektrik boşalmaları, elektrik şokuna (çarpmasına) benzer etki yaratabilir. Bu tip elektrik şokları acı vericidir ancak, etkileri çoğu zaman kısa süreli ve geçicidir. Bu şekilde elektrik şokuna maruz kalan kişiler, dönen makineler yanında veya düşme tehlikesi olan riskli yerlerde çalışıyorlarsa, inisiyatif dışı refleks hareketleri nedeniyle iş kazalarına maruz kalabilir.


47. Soru

Statik elektriğe bağlı oluşan elektrostatik çekim/itme ne gibi tehlikeler oluşturabilir?

Cevap

Hafif ve iletken olmayan malzemelerin işlendiği veya kullanıldığı basım ve benzeri işlerde statik elektrik yükü birikmesi, tabakaların birbirine yapışmasına veya ayrılmasına neden olur. Bundan başka statik elektrik yüklü maddeler yüzeylere yapışabilir ve bu yapışmadan dolayı yüzeyden hareket ettirilemeyebilir. Bu da sistemin yavaşlamasına neden olur. Sözü edilen tüm bu durumlar üretimi ya da işlemleri olumsuz etkilemenin yanı sıra zaman ve maddi kayıplara yol açar.


48. Soru

Elektrik çarpmasından korunmak için kullanılabilecek ekipmanlar nelerdir?

Cevap

Kauçuk malzeme kullanılmış ekipmanlar: eldiven, paspas, örtü vb. Elektrik enerjisi uygulanmış iletkenlerin üzerinde ve yakınında çalışırken yalıtkan el aletleri.


49. Soru

Elektrik arkından korunmak için kullanılabilecek ekipmanlar nelerdir?

Cevap

Ateşe dayanıklı iş elbisesi, ateşe dayanıklı giysi, koruyucu gözlük, kauçuk malzemeden yapılmış ve/veya ateşe dayanıklı eldivenler ve yapılan iş ile mesafe korumak için çubuklar kullanılabilir.


50. Soru

Elektrik ark patlamasından korunmak için kullanılabilecek ekipmanlar nelerdir?

Cevap

Ateşe dayanıklı iş elbisesi (Bu kıyafet erimiş metalin sıçramasından korur), ateşe dayanıklı giysi ve yüz koruyucu maske kullanılabilir.


51. Soru

Elektrik tehlikelerinden korunmak için izlenecek prosedür nedir?

Cevap

Çalışma alanındaki tüm devre ve iletkenlerden enerjiyi kesmek. Kilitleme ve etiketleme işlemi yapmak. Elektrik enerjisi uygulanmış tüm ekipman ve iletkenlerden güvenli çalışma mesafesinde çalışmak ve bu mesafeyi korumak. İlgili emniyet ekipmanlarını kullanmak. Tüm emniyet prosedürlerini ve gerekliliklerini yerine getirmek. Ekipmanı kullanmadan önce dikkatlice kontrol etmek (Test ekipmanları, aletler, emniyet ekipmanı vb.). Elektrik enerjisi uygulanmamış ekipmanın uygun şekilde topraklandığından emin olmak. Bunun için gerek normal sistem topraklaması gerekse geçici emniyet topraklaması da yapılabilir. Sistemleri kendinden emniyetli olacak şekilde tasarlamak.


52. Soru

Statik elektriğin sebep olacağı en önemli tehlike nedir ve ne gibi önlemler alınmalıdır?

Cevap

Statik elektriğin sebep olacağı en önemli tehlike yangındır. Statik elektrikten kaynaklı olası bir yangını önlemek için ilk adım, statik elektrik boşalmasına mani olmak ve ortamda parlama ve patlamaya hazır konsantrasyonda buhar veya homojen olarak dağılmış organik veya inorganik toz bulunmasına müsaade etmemektir.


53. Soru

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için neler yapılabilir?

Cevap

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için topraklama, nemlendirme ve iyonizasyon işlemleri uygulanır.


54. Soru

Topraklama hangi amaçla yapılır?

Cevap

Topraklama, sadece iletken cisimler arasında statik elektrik boşalmasına engel olmak amacıyla yapılır.


55. Soru

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için alınacak önlemlerden olan nemlendirme nedir?

Cevap

Nemli ve ıslak ortamda, yalıtkanların yalıtkanlık özelliği azalmaktadır. Ortamdaki nem miktarı arttırılırsa, nem cisimlerin yüzeylerine yapışır ve böylece ince iletken bir tabaka oluşur. Bu sayede yükün böyle bir tabakadan alınması kolay olur. Antistatik spreyler vasıtasıyla da benzer şekilde bir iletken yüzey oluşturulur. Ayrıca ortamdaki nem miktarı arttıkça daha az elektrik yükü meydana gelir. Pratikte nemlendirme için özel nemlendirme cihazları kullanılır.


56. Soru

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için alınacak önlemlerden olan iyonizasyon nedir?

Cevap

Bu metot, yüzeylerde biriken statik elektrik yükünü tehlikeli bir seviyeye gelmeden boşaltmak ve cisimler arasında meydana gelebilecek potansiyel farkını izole etmek maksadıyla uygulanır.


57. Soru

Dünya sağlık örgütü sağlığı nasıl tanımlamaktadır?

Cevap

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’ne göre sağlık; fiziksel, ruhsal ve sosyal açılardan
tam bir iyilik durumunu yansıtmaktadır. 


58. Soru

İşletme açısından sağlık ve maliyet arasında nasıl bir ilişki vardır?

Cevap

İşletme açısından sağlık, artan kişisel ve örgütsel verimlilik ile kalite düzeyinin
ve azalan maliyetlerin temelidir. Bu noktada, sağlığın sistemli yönetimi
maliyeti azaltıcı ve üretim kalitesini artırıcı rol oynar. 


59. Soru

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) işçi sağlığı için nelere dikkat çekmektedir?

Cevap

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) işçi sağlığını, çalışan tüm insanların fiziksel, ruhsal, moral ve sosyal yönden tam iyilik durumlarının sağlanmasını en yüksek düzeylerde sürdürülmesini, iş koşullarını ve kullanılan zararlı maddeler nedeniyle çalışanların sağlığına gelebilecek zararların önlemesini ve ayrıca işçinin fizyolojik özelliklerine uygun yerlere yerleştirilmesini, işin insana ve  insanın işe uymasını amaçlar olarak ele alır.


60. Soru

Meslek hastalığı nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Mesleki bir faaliyetin yürütümü ya da bazı işlerde sürekli çalışma, bireyde bu faaliyetlerle doğrudan bağlantılı hastalıklara yol açabilmektedir. Meslek hastalığı, mesleki tesirlerin sonucu olarak meydana gelen ve bu tesirlerin devamı halinde gittikçe artan ve bu yüzden belirli mesleklerde ya da çalışma gruplarında görülen hastalıkları ifade eder. Bu bağlamda, “tıbbi bakımdan bir meslekte ya da faaliyet sahasında sık görülen ve aynı şartlar altında deneysel olarak da meydana getirilebilen hastalıklar meslek hastalıklarıdır” şeklinde bir tanım yapılabilir.


61. Soru

Sosyal Sigortalar Sağlık Kanununa göre meslek hastalıkları nasıl gruplandırılmıştır?

Cevap

Sosyal Sigortalar Sağlık Kanununa göre meslek hastalıkları şu gruplarda toplanmıştır:

  1. Kimyasal maddelerden kaynaklanan meslek hastalıkları
  2. Pnömokonyozlar ve diğer meslek solunum sistemi hastalıkları
  3. Mesleki bulaşıcı hastalıkları
  4. Fiziki etkenlerle olan meslek hastalıkları 

62. Soru

Pnömokonyozlar  hastalıkları nelerdir?

Cevap

Bu hastalıklar;Silikoz ve silikotüberküloz, asbestozis, silikatozlar gibi pnömokonyoz tipleri, alüminyum ve bileşiklerinin neden olduğu solunum sistemi hastalıkları, sert metallerin tozları ile olan bronkopulmoner hastalıklarıdır.


63. Soru

İş güvenliği ne anlama gelmektedir?

Cevap

İş güvenliği, iş yerlerini işin yürütümü nedeniyle oluşan tehlikelerden ve çalışanın sağlığına zarar verebilecek koşullardan arındırarak, daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için yapılan sistemli çalışmalar şeklinde tanımlanmaktadır.


64. Soru

Dünya Sağlık Örgütü iş kazası tanımında nelere dikkat çekmektedir?

Cevap

İş kazasının birçok tanımı bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) iş kazasını; önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makine ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol açan olay olarak tanımlamaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ise iş kazasını belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış beklenmedik bir olay şeklinde tanımlamıştır.


65. Soru

İş kazaları nasıl sınıflandırılmaktadır?

Cevap

İş kazaları; kazanın cinsine, yaralanmanın cinsine ve yaralanmanın ağırlığına
bağlı olarak sınıflandırılmaktadır.


66. Soru

İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından tehlike ne anlama gelir?

Cevap

Tehlike; işçi sağlığını ve iş güvenliğini tehdit eden, zora sokan, büyük zarara yol açabilecek durumlardır. Tehlikeye yol açabilecek faktörler; insani, çevresel ve teknik faktörler olarak ayrılabilir.


67. Soru

İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından risk ne anlama gelir?

Cevap

Risk, bir tehlikenin ortaya çıkma ihtimali ve bu tehlikenin ortaya çıktığı anda
sebep olacağı etkinin ciddiyeti arasındaki bağ olarak tanımlanabilir.


68. Soru

İşletmeler açısından iş kazalarının ve meslek hastalıklarının ortaya çıkardığı dolaysız maliyetler nereden kaynaklanmaktadır?

Cevap

İşletmeler açısından iş kazalarının ve meslek hastalıklarının ortaya çıkardığı maliyetler ya da kayıplar “dolaylı maliyetler” ve “dolaysız maliyetler” olarak iki grupta toplanmaktadır. Dolaysız maliyetler, kaza sonucu veya mesleki nedenlerden doğan zararların ödenmesinden (tedavi harcamaları, sigorta prim ve tazminatları ile mahkeme giderleri gibi) kaynaklanmaktadır.


69. Soru

Elektrik çarpmasının olası belirtileri nelerdir?

Cevap

Bazı elektrik çarpmasının olası belirtileri aşağıdaki gibidir:
• hafif karıncalanma hissi
• şiddetli kas kasılması
• kalp ritm bozukluğu
• doku hasarı (en önemli doku hasarı; yanma ve hücre duvarının zarar görmesidir)


70. Soru

Elektrik arkı hangi durumlarda meydana gelir?

Cevap

Elektrik arkı aşağıdaki durumlarda meydana gelir:
• İki nokta arasındaki gerilimin havanın dielektrik dayanımını aşması durumunda.
• Bazı iletkenlerin yüksek akım nedeniyle aşırı ısınması durumunda.
(Örneğin çok ince bir tel aşırı akıma maruz kaldığında tel erir, hava aşırı
ısınır ve bu durum arkın başlamasına neden olur).
• Çok yüksek akım taşıyan iki parçanın temas etmesi durumunda. (Bu durumda temasın gerçekleştiği uç nokta aşırı ısınır ve ark meydana gelir).


71. Soru

Statik elektriğin etkilerinden olan Elektrostatik Çekim/İtme nasıl gerçekleşir?

Cevap

Elektrostatik Çekim / İtme: Elektrik yükü ile yüklenen maddelerde elektrostatik çekim ya da itme statik elektriğin görülen etkilerinden biridir.
Örneğin hafif ve iletken olmayan malzemelerin işlendiği veya kullanıldığı
basım ve benzeri işlerde statik elektrik yükü birikmesi, tabakaların birbirine
yapışmasına veya ayrılmasına neden olur. Bundan başka statik elektrik
yüklü maddeler yüzeylere yapışabilir ve bu yapışmadan dolayı yüzeyden
hareket ettirilemeyebilir. Bu da sistemin yavaşlamasına neden olur. Sözü
edilen tüm bu durumlar üretimi ya da işlemleri olumsuz etkilemenin yanı
sıra zaman ve maddi kayıplara yol açar.


72. Soru

Statik elektriğin sebep olacağı yangında nelere dikkat edilmeli?

Cevap

Statik elektrikten kaynaklı olası bir yangını önlemek için ilk adım, statik
elektrik boşalmasına mani olmak ve ortamda parlama ve patlamaya hazır konsantrasyonda buhar veya homojen olarak dağılmış organik veya inorganik toz bulunmasına müsaade etmemektir.


73. Soru

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için nem neden önemlidir?

Cevap

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için alınacak bir diğer tedbir nemlendirmedir. Nemli ve ıslak ortamda, yalıtkanların yalıtkanlık özelliği azalmaktadır. Ortamdaki nem miktarı arttırılırsa, nem cisimlerin yüzeylerine yapışır ve böylece ince iletken bir tabaka oluşur. Bu sayede yükün böyle bir tabakadan alınması kolay olur.


74. Soru

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için izolasyon neden önemlidir?

Cevap

Statik elektrik boşalmasına engel olmak için alınacak tedbirlerden bir diğeri de
iyonizasyondur. Bu metot, yüzeylerde biriken statik elektrik yükünü tehlikeli bir seviyeye gelmeden boşaltmak ve cisimler arasında meydana gelebilecek potansiyel farkını izole etmek maksadıyla uygulanır. Belli bazı durumlarda, mesela rutubetsiz ortamda iletken olmayan cisimler üzerinde birikebilecek yükleri boşaltmak mümkün değildir. İşte böyle bir ortamda, statik elektrik yükünün birikebileceği yüzey civarında hava iyonize edilir.


75. Soru

Elektrik arkı patlaması nasıl oluşur?

Cevap

Elektrik arkı meydana geldiğinde etraftaki hava birdenbire aşırı ısınır. Bu durum basıncın değişmesine ve dolayısıyla havanın çok hızlı genleşmesine sebep olur. Bu yüksek basınç dalgaları patlamaya yol açar.


76. Soru

Elektrikten kaynaklanan tehlikeler nasıl başlıklandırılır?

Cevap

Elektrikten kaynaklanan tehlikeler; elektrik çarpması, elektrik arkı oluşması ve
elektrik ark patlaması olmak üzere 3 ayrı başlıkta incelenir.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v