Elektrik Bakım, Arıza Bulma ve Güvenlik Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Elektrik Tesisleri Ve Elektronik Devre Arızaları

1. Soru

Elektrik tesisleri kavramını tanımlayınız?

Cevap

Elektrik üretim, iletim ve dağıtım sistemleri genel olarak elektrik tesisleri olarak adlandırılır.


2. Soru

Elektriğin güvenilir bir şekilde iletiminin ve dağıtımının yapılabilmesi için elektrik tesislerinde kullanılan elemanlar nelerdir?

Cevap

- Ayırıcı - Kesici - İzolatör - Parafudr - Topraklama tesisatları - ölçü transformatörleri - koruma panoları


3. Soru

Elektrik tesislerinde topraklama niçin yapılır ve topraklama çeşitleri nelerdir?

Cevap

Tüm tesis ve konutlarda kaçak akım, canlı ve nesneler için ciddi tehlike arz eder. Bu nedenle kaçak elektrik akımını toprağa ileterek söz konusu akımdan korunmak için topraklama yapılır. Topraklama çeşitleri; - İşletme topraklaması - Koruma topraklaması - Fonksiyon topraklaması İşletme topraklaması: İşletme akımı devresine bağlı olarak yapılan topraklamadır. Koruma topraklaması: Elektrikli sistem/cihazların şebeke akımı devresine bağlı olmayan metal kısımlarının, çevrede yaşayan canlıları kaçak akım gibi tehlikelerden korumak amacıyla topraklanmasına ise güvenlik topraklaması, koruyucu topraklama ya da koruma topraklaması denir. Fonksiyon topraklaması: Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır.


4. Soru

Elektrik tesislerinde üretilen elektrik dağıtım tesislerinden alıcılara nasıl iletilir?

Cevap

Bir elektrik panosu veya güç kaynağı vasıtasıyla iletilir.


5. Soru

Güç kaynağı nedir?

Cevap

Güç kaynakları, şebeke gerilimini alıcıların çalışması için gerekli olan voltaj değerine ve/veya elektrik akımına dönüştüren elektronik devrelerdir. Elektronik devrelerde ayrı güç kaynağı yerine devre ile tümleşik halde besleme devreleri bulunur.


6. Soru

Güç kaynağı ya da besleme devrelerinde kullanılan aktif ve pasif devre elemanlarında meydana gelen arızaları nelerdir?

Cevap

- açık devre arızaları - kısa devre arızaları - Omik direnç arızaları - değer değişikliği arızaları


7. Soru

Yukarıda belirtilen arızaların nedenleri nelerdir?

Cevap

- Isı - Nem - Statik elektrik - Darbe ani akım Gerilim değişiklikleri - aşırı akım ve Gerilim - Elemanların Kullanım ömürlerinin sınırlı olması


8. Soru

Bir elektronik devrede meydana gelen arızayı tespit etme sürecini kısaca açıklayınız?

Cevap

Bir elektronik devrede meydana gelen arızayı tespit etmek için en basit yaklaşımla öncelikle duyusal kontrol ve enerji kontrolü yapılır. Bu aşamada arıza tespit edilememişse elektriksel büyüklüklerin ölçüldüğü ya da sinyallerin izlendiği ve kontrol edildiği ölçme ve kontrol aşamasına geçilir. Arıza belirli bir bölge ya da elemana indirgendiğinde arıza sebebinin tam olarak tespit edilebilmesi için elemanların sağlamlık kontrollerinin yapılması gerekir. Bu doğrultuda elemanların çalışma prensibi ve sağlamlık kontrollerinin çok iyi bilinmesi önemlidir. Devre şemaları, devre arıza takip şemaları vb. dokümanları yararlı olur.


9. Soru

PLC nedir, ne işe yara ve nerelerde kullanılır?

Cevap

Günümüzde mekanik ve elektrik sistemlerin kumanda ve kontrolü elektronik devrelerle gerçekleştirilmektedir. Bu amaçla kullanılan devrelere genel olarak programlanabilir lojik kontrolör (PLC: Programmable Logic Controller) adı verilir. PLC’ler elektrik tesislerinden sanayi tesislerine kadar kontrol ve kumandanın gerektiği her noktada kullanılmaktadır. PLC’ler basit olarak girişine gelen bilgiyi değerlendirip buna göre çıkışında ilgili yere kumanda veren küçük bir bilgisayara benzetilebilir. Bir sistemde yüzlerce röle, sayıcı ya da zamanlayıcının yaptığı işi bir PLC tek başına yerine getirebilir. PLC’nin genel olarak yapısının bilinmesi sistemler ile ilgili yeni prosedürlerin oluşturulmasında ya da bir arızaya müdahalede önemli avantaj sağlar.


10. Soru

Elektrik santrali nedir, hangi elemanlardan oluşur?

Cevap

Elektrik enerjisinin üretildiği tesislere elektrik santrali adı verilir. Bir elektrik santrali; - Enerji kaynağı - Alternatör - Transformatör (trafo merkezi) - Elemanlarından oluşur.


11. Soru

Elektrik santrallerinde kullanılan enerji kaynakları nelerdir?

Cevap

- Rüzgar enerjisi - Doğalgaz enerjisi - Termik enerji - Hidroelektrik enerji - Nükleer enerji


12. Soru

Alternatör nedir?

Cevap

Alternatör enerji kaynakları kullanarak alternatif gerilim üreten elektromekanik bir alettir.


13. Soru

Elektrik santrallerinde transformatörlerin kullanım amacını açıklayınız?

Cevap

Alternatörlerde üretilen gerilim transformatörler yardımıyla yükseltilir. Böylece üretilen elektrik enerjisi yüksek gerilimde iletilir böylece kayıplar azalmış olur. Buna ek olarak gerilimin yükseltilmesiyle iletkenlerin taşıyacağı akım miktarı azaltılacağı için iletken kesitleri ve dolayısıyla maliyet azaltılmış olur.


14. Soru

Elektriğin iletilmesinde ne tür iletken teller kullanılır?

Cevap

- Bakır - Alüminyum - Çelik özlü Alüminyum - Bronz


15. Soru

Enerjinin havai hatlarla iletilmesinde en çok hangi iletken tel kullanılır? Sebebi ile açıklayınız?

Cevap

Havai iletim hatlarında mukavemeti yüksek, iletkenliği iyi ve maliyetinin düşük olması nedeniyle çoğunlukla çelik özlü alüminyum teller tercih edilir.


16. Soru

Kullanıldıkları gerilimlere göre şebekeler kaç gruba ayrılır?

Cevap

4 gruba ayrılır; 1. Çok yüksek gerilim şebekeleri (154 kV’dan fazla) 2. Yüksek gerilim şebekeleri (35 kV-154 kV arası) 3. Orta gerilim şebekeleri (1 kV-35 kV arası) 4. Alçak gerilim şebekeleri (1 v-1000 v arası)


17. Soru

Trafolarda ne gibi arızalar meydana gelebilir?

Cevap

Elektrik enerjisi dağıtımında kullanılan trafolar; sürekli çalışma, ortam sıcaklığı veya aşırı akım nedeniyle ısınır. Bu nedenle iyi bir soğutma yapılması gerekir. Aksi halde ısı nedeniyle trafo bobinlerinin yalıtımı bozulur ve trafonun bu şekilde uzun süre çalışması trafonun arızalanmasına yol açar. Trafolarda yaygın olarak sargı yalıtımlarının bozulması sonucu kısa devre görülür. Trafolar yağ, su veya hava ile soğutulabilir. Trafonun sargı yalıtımlarının kontrolü meğer ile kısa devre kontrolü ise ohmmetre ile yapılır. Trafo çıkışına bağlı yüklerin ya da hattın kısa devre olması durumunda da koruma tedbirleri yeterince alınmamışsa trafonun aşırı ısınma nedeniyle önce yalıtımı bozulur, uzun süre bu durumun devam etmesi halinde yangın meydana gelebilir.


18. Soru

Şalt sahası nedir?

Cevap

Yüksek gerilimin koruma, kumanda ve ölçme işlemlerinin yapılarak toplandığı ve dağıtıldığı tesislere şalt sahası denir.


19. Soru

Ayırıcı nedir?

Cevap

Şalt elemanlarının bakımı ya da onarımı sırasında enerji iletim ve dağıtım hatlarının, yüksüz olarak açma ve kapatılması için kullanılan elemandır.


20. Soru

Kesici nedir?

Cevap

Yük altında veya arıza durumlarında enerji iletim ve dağıtım hatlarını açmak ve kapatmak için kullanılan elemandır.


21. Soru

Ark oluşumunu önlemek için kesiciler nasıl imal edilir?

Cevap

Kesiciler, kapanma sırasında yüksek akım nedeniyle meydana gelebilecek arkları önlemek amacıyla az yağlı, vakumlu veya SF6 (Sülfür Hegza Flüorür) gazlı olarak imal edilir. Az yağlı kesiciler günümüzde kullanılmamaktadır. Vakumlu kesiciler orta gerilim (34.5 kV) seviyelerinde kullanılır. Yaygın olarak SF6 gazlı kesiciler kullanılmaktadır. SF6; renksiz, kokusuz ve zehirsiz bir gazdır. Dielektrik dayanma özelliği çok yüksektir. Alev almaz. SF6 normal atmosferik koşullarda gaz halindedir. 1 bar basınç altında ve 200°C’de havadan 5 kat daha ağırdır. Metallerle kimyasal tepkimeye girmez.


22. Soru

Yüksek akım sigortaları ne için kullanılır, hangi durumlarda arızalanır?

Cevap

Orta Gerilim/Alçak Gerilim (OG/ AG) trafoların çıkışında yüksek akım nedeniyle meydana gelebilecek arkları ve elektrik kazalarını önlemek amacıyla kullanılır. - Sigortanın bulunduğu devre üzerinde tel kopması - Fazlar arası veya faz nötr arası kısa devre olması veya direk devrilmesi gibi sebeplerden biri meydana geldiği zaman arızalanır.


23. Soru

Sigorta arızları nasıl giderilir?

Cevap

Yukarıda belirtilen arızlardan biri meydana geldiği zaman sigortanın yenisi ile değiştirilmesi yetersizdir, eldeki sağlam sigortanın boş yere arızalanmasına sebep olur. Hat başındaki sigorta arızalanmış ise mutlaka hat kontrol edilmeli, arıza kaynağı tespit edilerek arıza giderildikten sonra sigorta değiştirilmelidir.


24. Soru

İzolatörler hangi amaçla kullanılır, üretildikleri malzemeler ve arızalanma sebepleri nelerdir?

Cevap

Trafo merkezleri ile alıcılara giden hatların birleşme noktalarını yalıtmak için izolatörler kullanılır. İzolatörler; cam, seramik, porselen yalıtkan malzemelerden yapılır. Bunların hasarlanması elektriksel tehlikelere neden olur. Dolayısıyla fiziksel olarak kırılmaları halinde değiştirilmeleri gerekir.


25. Soru

Parafudr nedir?

Cevap

Yüksek gerilim hatlarında ani gerilim yükselmeleri ve yıldırım düşmeleri gibi olayların şalt donanımına veya bileşenlerine zarar vermesini önlemek amacıyla aşırı gerilim sırasında oluşan enerjinin toprağa düzenli bir şekilde aktarılmasını sağlayan elemandır.


26. Soru

Elektrik tesislerinde akım ve gerilim trafolarının kullanım amacı nedir?

Cevap

Elektrik tesislerinde gerekli kontrol ve kumanda işlemlerinin yapılabilmesi için sürekli olarak akım ve gerilim değerlerinin ölçülmesi gerekir. Çok yüksek akım ve gerilimlerin ölçü aletleriyle doğrudan ölçülmeleri mümkün değildir. Bu nedenle özellikle elektrik tesislerinde yüksek akım/gerilim değerlerini, ölçü aleti normlarına uygun değerlere düşürmek için akım ve gerilim transformatörleri kullanılır. Akım ve gerilim transformatörleri ölçme işleminin yanında ölçü aleti ya da koruma devrelerinin yüksek gerilim/akım hattıyla yalıtımını da sağlar.


27. Soru

Koruma röleleri ne için kullanılır çeşitleri nedir?

Cevap

Elektrik iletim ve dağıtım tesislerinde genel olarak sistemi korumak için koruma röleleri kullanılır. Bunlar; - Aşırı akım rölesi - Bucholz rölesi - Faz-toprak koruma rölesi - Diferansiyel röle - Mesafe koruma rölesi Aşırı akım rölesi: Hatların, trafoların aşırı yüklenmesi yanında fazlar arası meydana gelen kısa devre durumlarında akım trafosuna bağlı olarak çalışarak kumanda devrelerine gerekli sinyalleri göndererek kesiciyi devreye sokar ve enerji hatlarını korur. Bucholz rölesi: Trafoların gövde-sargı ya da sargılar arası yalıtımın bozulması ile oluşan kaçak akım neticesinde trafo içerisinde bulunan yağ ısınarak genleşir ve gaz oluşturur. Arıza sonucu ortaya çıkan bu gazın yükselerek buchholz rölesine gelmesiyle röle, içerisinde bulunan kontaklarını kapatarak alarm vermesini ya da trafo kesicilerini devreye sokarak trafoya gelen enerji hattını açarak trafonun korunmasını sağlar. Faz-toprak koruma rölesi: Faz-toprak arası meydana gelen kısa devre durumlarında çalışarak kumanda devrelerine gerekli sinyalleri gönderir ve bu şekilde kesiciyi devreye sokarak enerji hatlarını korur. Diferansiyel röle: Trafo giriş akımı ile trafo çıkış akımı arasında oransal bir ilişki (dönüştürme oranı) vardır. Trafo sargıları, sargı-gövde arası veya giriş ve çıkış bağlantı noktaları arası bir kaçak olması durumunda trafoyu korumak için trafo kesicilerini devreye sokarak trafoyu korumaya yarar. Mesafe koruma rölesi: Yüksek gerilim iletim hatlarında meydana gelen kısa devre (hata) noktaları ile mesafe koruma rölesinin bulunduğu trafo merkezi (iletim merkezi) arasındaki uzaklığı verir. Aynı zamanda kontrol sinyalleri göndererek kesiciyi devreye sokar ve bu şekilde enerji hatlarını korumaya yarar. Mesafe koruma rölesi enerji hatlarında meydana gelen kısa devre durumunda röle ile arıza noktası arası hat empedansını ölçerek mesafeyi tespit eder.


28. Soru

PLC’lerin klasik kumanda elemanlarına göre avantajları nelerdir?

Cevap

PLC’ler az bakım gerektirir, az yer kaplar, süreç değişikliklerine adapte edilebilir. Kumanda elemanlarına göre daha basit yapıdadır. PLC’lerde arıza tespiti daha kolaydır.


29. Soru

Topraklama türüne ve topraklama yapılan yere göre önerilen topraklama direnci (R) değerleri nedir?

Cevap

- İşletme topraklaması R < 2 ? - Koruma topraklaması R <5 ? - Trafo merkezlerinde, direklerde R < 4 ? - Alçak gerilim ve yüksek gerilim bağlama tesisleri birleştirildiğinde R < 1 ? - Parafudr topraklama direnci R < 5 ?


30. Soru

İzolatörlerin periyodik bakımında yapılması gereken işlemler nelerdir?

Cevap

- İzolatörlerin bakımları sırasında üzerinde kırık veya çatlak olup olmadığı gözle kontrol edilir. - Kirli durumda bulunan izolatörler yoğun sis ve nemin etkisiyle çamurlaşmakta ve arızaya Neden olmaktadır. İzolatörlerin bakımları sırasında yıkanması veya yıkanması mümkün olmayanların silinmesi gerekir.


31. Soru

Kesicilerin periyodik bakımında yapılması gereken işlemler nelerdir?

Cevap

- Kesicilerin bakımları sırasında kesici izolatörünün durumu kontrol edilir. - Kumanda tertibatı, bağlantı yerlerinin bakımı yapılır. - SF6 gazlı kesici ile SF6 gazının uygun basınçta olup olmadığı ve sızıntı olup olmadığı kontrol edilir.


32. Soru

Ayırıcıların periyodik bakımında yapılması gereken işlemler nelerdir?

Cevap

- Ayıcıların bakımları sırasında kontak direnci ölçülür. Uygun olmayan kontak direnci görülmesi halinde kontakların bakımı yapılmalıdır. - Ayrıca ayırıcıların kumanda mekanizmasının durumu, izolatörünün durumu, hareket ettirici mekanizma, kontak ayarların


33. Soru

Trafolarda meydana gelebilecek arızalar nelerdir?

Cevap

- Havalı ve yağlı soğutmalı bir trafo içindeki yağın bozulması, - Trafolarda soğutma elemanlarının bozulması, - Trafo içindeki slika jelin özelliğini kaybetmesi sonucu trafonun nemlenmesi, - Trafo koruma rölelerinin arızalanması, - Trafo sargılarının izol


34. Soru

Elektronik sistem/cihazlarda meydana gelen bir arızanın etkin bir şekilde tespiti ve giderilmesi için hangi konuların iyi bilinmesi gerekir?

Cevap

- Elektriksel büyüklüklerin dönüşümü - Elektrik ve elektronik semboller - Direnç renk kodları - Devre elemanları (Aktif, pasif devre elemanları) - Aktif (yarı iletken) devre elemanlarının çalışması için gerekli polarma - Kısa devre ya da açık devre kavram


35. Soru

Elektronik sistemlerde arıza tespit yaklaşımı aşamaları nelerdir?

Cevap

- Arızanın(problemin) tanımlanması - bilgi toplama - enerji kontrolü ve duyusal kontrol - Ölçme ve kontrol - Tamir işlemi - test işlemi


36. Soru

Elektronik sistemlerde arıza tespit yaklaşımında ölçme ve kontrol aşamasını açıklayınız?

Cevap

Bir cihaz/devrede meydana gelen arızanın tespitinde enerji ve duyusal kontrolün ardından cihaz/devre üzerinde ölçme ve kontrol işlemleri yapılır. Akım, gerilim gibi elektriksel büyüklüklerin ölçülmesi cihaz/devre enerjili iken, elemanların sağlamlık kontrolleri ise genellikle ölçülecek eleman üzerinde enerji yokken ve elemanın devre dışına alınması suretiyle yapılır. Açık ve kısa devre durumları ile uygun olmayan eleman değerleri ölçüm yapılarak tespit edilir.


37. Soru

Diyodun sağlamlık tesit nasıl yapılır?

Cevap

Ohmmetre ile ya da multimetrenin diyot test konumunda yapılır. Diyodun ohmmetre ile sağlamlık testinde diyot sağlam ise bir yönde düflük, diğer yönde yüksek direnç gösterir. Multimetrenin diyot test konumunda diyot sağlamlık kontrolünde diyot sağlam ise bir yönde diyodun eşik gerilimi (0.3-0.9V arası olabilir), diğer yönde ise OL ya da 1 görünür. Bu değerler dışında bir değer okunması diyodun arızalı olduğunu gösterir.


38. Soru

Transistörün sağlamlık tesit nasıl yapılır?

Cevap

Transistörün arızalanması durumunda transistörde omik direnç, açık devre veya kısa devre durumları görülür. Transistör devreden sökülerek ohmmetre ya da multimetrenin diyot test konumunda sağlamlık testi yapılabilir. Transistörün beyz-emiter ve beyz-kollektör arası bir diyot yapısına benzediği için sağlam bir transistörün ohmmetre ile yapılan ölçümlerinde beyz emiter ve beyz kollektör arası bir yönde düşük direnç, diğer yönde yüksek direnç okunması gerekir. Ohmmetre ile ölçümde kollektör emiter arası ise her iki yönde de yüksek direnç gösterir. Bu flartlar sağlanmıyorsa transistör arızalı demektir. Sağlam bir transistörün multimetrenin diyot konumunda yapılan ölçümlerinde beyz emiter ve beyz kollektör arası bir yönde (doğru polarma şartları sağlandığında) multimetre ekranında transistörün iletime geçme gerilimi (0,3-0,9V arası) diğer yönde ise yüksek direnç ya da açık devre anlamına gelen OL ya da 1 gösterir. Kollektör emiter arası ölçümünde ise her iki yönde multimetre ekranında OL ya da 1 görülür. Bu şartlar sağlanmıyorsa transistör arızalı demektir.


39. Soru

Tristörün sağlamlık tesit nasıl yapılır?

Cevap

Tristörün ohmmetre ile sağlamlık kontrolünde tristör sağlam ise, A-K uçları ve G-A uçları arası her iki yönde de ohmmetre ekranında yüksek direnç okunur. Tristörün G-K uçları doğru yönde polarize edildiğinde küçük direnç, ters yönde polarize edildiğinde ise ohmmetre ekranında yüksek direnç okunması gerekir. Tristörün, multimetre diyot test konumunda iken sağlamlık kontrolünde tristör sağlam ise, A-K ve G-A uçları arası multimetre ekranında her iki yönde açık devre olarak (OL ya da 1) görülmesi gerekir. Tristörün G-K uçlarına problar dokundurulduğunda ise bir yönde (doğru yönde polarize edildiğinde) 0,3-0,9V (diyot eşik gerilimi) diğer yönde (ters polarize edildiğinde) ise açık devre (OL ya da 1) görülmesi gerekir.


40. Soru

Fet’in sağlamlık tesit nasıl yapılır?

Cevap

Fet’in ohmmetre ile sağlamlık kontrolünde fet’in D - Suçları arası, fet sağlam ise her iki yönde de ohmmetre ekranında küçük direnç görülür. Ayrıca fet’in G - D ve G - Suçları arasında ohmmetre ekranında bir yönde küçük direnç, diğer yönde yüksek direnç okunması gerekir. Fet’in dijital multimetrenin diyot test konumunda iken yapılan sağlamlık kontrolünde fet sağlam ise multimetrede D-S arası her iki yönde düşük direnç okunur. G-D ve G-S arası ölçümünde multimetre ekranında bir yönde (doğru polarizede) 0.3 - 0.9V arası bir gerilim (diyot eşlik gerilimi), diğer yönde (ters polarizede) ise açık devre (OL ya da 1) okunur. Bu şartlar sağlanıyorsa fet sağlam demektir.


41. Soru

V-I karaktersitiği nedir? Arıza tespitinde kullanılabilir mi?

Cevap

Devre elemanlarına uygulanan gerilime bağlı olarak geçirdikleri akımın bir eğri üzerinde gösterilmesine V-I karakteristiği adı verilir. V-I karakteristiğinden faydalanarak aktif ve pasif devre elemanlarının arızalı ya da sağlam olduğunu tespit etmek mümkündür. Elektronik bir elemanın V-I karakteristiğinin bozulması elemanın bozulduğu anlamına gelir. V-I karakteristikleri bütün devre elemanlarının yerinden sökülmeden sağlamlık kontrollerinin yapılmasını sağlar ve bu nedenle arıza bulma ve gidermede önemli bir avantaj sunmaktadır.


42. Soru

Elektrik tesisleri nedir?

Cevap

Elektrik üretim, iletim ve dağıtım sistemleri genel olarak elektrik tesisleri olarak adlandırılır. Elektrik enerjisi, elektrik tesislerinden biri olan ve elektrik santrali adı verilen tesislerde üretilir.


43. Soru

Topraklama neden ve nasıl yapılır?

Cevap

Tüm tesis ve konutlarda kaçak akım, canlı ve nesneler için ciddi tehlike arz eder. Bu nedenle kaçak elektrik akımını toprağa ileterek söz konusu akımdan korunmak için topraklama yapılır.


44. Soru

Elektrik iletim ve dağıtım tesislerinde (şalt sahalarında) kullanılan elemanlar nelerdir?

Cevap

  1. Yüksek Gerilim/Orta Gerilim veya Orta Gerilim/Alçak Gerilim transformatörleri
  2. Enerji nakil hatları
  3. İzolatör
  4. Ölçü transformatörleri (Akım ve gerilim trafoları)
  5. Ayırıcı
  6. Kesici
  7. Parafudr
  8. Topraklama tesisatı
  9. Kumanda panosu ve elemanları (koruma röleleri, arıza ve çalışma durum sinyal lambaları, panel tipi ölçü aletleri, PLC vb.)


45. Soru

Kullanıldıkları gerilimlere göre şebekeler kaça ayrılır? Kaç kV enerji alırlar?

Cevap

  1. Çok yüksek gerilim şebekeleri (l54 kV’dan fazla)
  2. Yüksek gerilim şebekeleri (35 kV-154 kV arası)
  3. Orta gerilim şebekeleri (l kV-35 kV arası)
  4. Alçak gerilim şebekeleri (lV--1000V arası)


46. Soru

Şalt sahası nedir?

Cevap

Yüksek gerilimin koruma, kumanda ve ölçme işlemlerinin yapılarak toplandığı ve dağıtıldığı tesislere şalt sahası denir. Şalt sahaları genellikle açık havada kurulur. Şalt elemanlarının bakımı ya da onarımı sırasında enerji iletim ve dağıtım hatlarının, yüksüz olarak açma ve kapatılması için ayırıcı adı verilen elemanlar kullanılır. Ayırıcılar elle kumanda edildiği gibi otomatik olarak da kumanda edilebilir.


47. Soru

Yüksek akım sigortalar nerede ve neden kullanılır?

Cevap

Orta Gerilim/Alçak Gerilim (OG/ AG) trafoların çıkışında yüksek akım sigortaları kullanılır. Yüksek akım sigortaları, yüksek akım nedeniyle meydana gelebilecek arkları ve elektrik kazalarını önlemek amacıyla özel aparatlarla yerine takılır ya da çıkarılır


48. Soru

Elektrik tesislerinde yüksek akım/ gerilim değerlerini, ölçü aleti normlarına uygun değerlere düşürmek için ne kullanılır?

Cevap

Elektrik tesislerinde yüksek akım/ gerilim değerlerini, ölçü aleti normlarına uygun değerlere düşürmek için akım ve gerilim transformatörleri kullanılır. Akım ve gerilim transformatörleri ölçme işleminin yanında ölçü aleti ya da koruma devrelerinin yüksek gerilim/akım hattıyla yalıtımını da sağlar.


49. Soru

1400 rakamı primer akımını, 5 rakamı sekonder akımını ifade ettiğine göre akım trafosunun dönüştürme oranı kaçtır?

Cevap

1400/5=280


50. Soru

Sekonder aşırı akım rölesi nedir?

Cevap

Sekonder aşırı akım rölesi; hatların, trafoların aşırı yüklenmesi yanında fazlar arası meydana gelen kısa devre durumlarında akım trafosuna bağlı olarak çalışarak kumanda devrelerine gerekli sinyalleri göndererek kesiciyi devreye sokar ve enerji hatlarını korur.


51. Soru

Akım trafolarına periyodik bakımda yapılması gereken işlemleri sırasıyla yazınız.

Cevap

  1. Akım trafolarının dış kılıfları gözle kontrol edilir. Çatlama veya erime gibi bozulmalar var ise yenisi ile değiştirilir.
  2. Akım trafosu terminal bağlantı hatları, kötü temas dirençleri, gövde ve kaidede bozulma, deformasyon, çatlak ve kırıklar olup olmadığı gözle kontrol edilir. Hasarlı olduğu belirlenen akım trafoları değiştirilir.
  3. Primer ve sekonder sargılarda kısa devre, kopukluk ve izolasyon bozulmaları meger ile kontrol edilir. Kısa devre ve izolasyon bozulmalarında megerde sıfır direnç, kopuk arızalarında ise sonsuz direnç gözlenir.
  4. Sargı aralarında kaçak akımları kontrol edilir.


52. Soru

Trafolarda meydana gelebilecek arızalar nelerdir?

Cevap

  • Havalı    ve           yağlı       soğutmalı            bir           trafo      içindeki yağın     bozulması,
  • Trafolarda soğutma              elemanlarının    bozulması,
  • Trafo     içindeki slika       jelin       özelliğini               kaybetmesi        sonucu trafonun              nemlenmesi,
  • Trafo koruma rölelerinin           arızalanması,
  • Trafo sargılarının          izolasyonlarının bozulması            sonucu gövde-sargı        ya           da           sargılar arası kaçak akım meydana gelmesi,
  • Trafo     termik   ölçme    elemanının         bozulması.


53. Soru

Elektronik sistemlerde arıza tespit yaklaşımınlarını yazınız?

Cevap

1.  Arızanın (problemin) tanımlanması 2.  Bilgi toplama 3.  Enerji kontrolü ve duyusal kontrol 4.  Ölçme ve kontrol 5.  Tamir işlemi 6.  Test işlemi


54. Soru

Diyodun sağlamlık testi nasıl yapılır?

Cevap

Ohmmetre ile ya da multimetrenin diyot test konumunda yapılır. Diyodun ohmmetre ile sağlamlık testinde diyot sağlam ise bir yönde düşük, diğer yönde yüksek direnç gösterir. Multimetrenin diyot test konumunda diyot sağlamlık kontrolünde diyot sağlam ise bir yönde diyodun eşik gerilimi (0.3-0.9V arası olabilir), diğer yönde ise OL ya da 1 görünür. Bu değerler dışında bir değer okunması diyodun arızalı olduğunu gösterir.


55. Soru

Tristörün sağlamlık testi nasıl yapılır?

Cevap

Tristörün ohmmetre ile sağlamlık kontrolünde tristör sağlam ise, A-K uçları ve G-A uçları arası her iki yönde de ohmmetre ekranında yüksek direnç okunur. Tristörün G-K uçları doğru yönde polarize edildiğinde küçük direnç, ters yönde polarize edildiğinde ise ohmmetre ekranında yüksek direnç okunması gerekir.


56. Soru

Fet’in sağlamlık testi nasıl yapılır?

Cevap

Fet’in ohmmetre ile sağlamlık kontrolünde fet’in D -S uçları arası, fet sağlam ise her iki yönde de ohmmetre ekranında küçük direnç görülür. Ayrıca fet’in G - D ve G -S uçları arasında ohmmetre ekranında bir yönde küçük direnç, diğer yönde yüksek direnç okunması gerekir.


57. Soru

Örnek arıza tanımlamalarına örnek yazınız.

Cevap

“Cihaz belli bir süre çalıştıktan sonra kapanıyor”. “Cihazın standby lambası yanıyor ve cihaz çalışmıyor”. “Cihaz çalışmıyor”. “Cihaz sıvı ile temas etmesi sonucu arızalandı”


58. Soru

Test işlemi neden yapılmalıdır?

Cevap

Tamir işlemi yapılmasına rağmen arıza tekrar edebilir, bu yüzden cihazın kararlı çalışıp çalışmadığının belli bir süre çalıştırılarak kontrol edilmesi gereklidir.


59. Soru

Omik direnç, açık devre veya kısa devre durumları ile yüksek sızıntı akımı hangi durumda meydana gelir?

Cevap

Aktif devre elemanlarından diyodun arızalanması durumunda omik direnç, açık devre veya kısa devre durumları ile yüksek sızıntı akımı meydana gelebilir.


60. Soru

Bir devrenin ışık vermeme durumunda hangi durumlar sırasıyla kontrol edilmelidir?

Cevap

Devrede öncelikle duyusal kontrol yapılır. Bu kontrolde devre üzerinde kırılmış, patlamış veya yanmış eleman, hatlarda kopukluk, kart üzerinde çatlama vb. olup olmadığı kontrol edilir. Bu aşamada herhangi bir arıza tespit edilmemişse aşağıdaki ölçme ve kontrol işlemleri yapılır.


61. Soru

Koruma topraklamasında topraklama kaç ? olması tavsiye edilir?

Cevap

Koruma topraklamasında topraklama direncinin 5?’un altında olması tavsiye edilmektedir


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v