Elektrik Bakım, Arıza Bulma ve Güvenlik Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Elektrik Makineleri Ve Kumanda Elemanları

1. Soru

Elektrik motorları hangi esaslara göre çalışır?

Cevap

Elektrik motorları temel olarak iki elektromanyetik esasa göre çalışır. 1. Manyetik alan içerisinde bulunan bir iletkenden akım geçtiğinde iletken üzerine bir kuvvet etkir. 2. Manyetik alanda içerisinde bulunan bir iletken bir kuvvet uygulanarak hareket ettirilir ise iletken üzerinde bir gerilim indüklenir.


2. Soru

Asenkron motorları hangi parçalardam oluşur?

Cevap

Asenkron motorlar temel olarak iki elektriksel parçadan oluşur: stator ve rotor. Asenkron motorlar indüksiyon prensibine göre çalışır. Stator ve rotor elektriksel olarak birbirinden yalıtılmıştır.


3. Soru

Servo motor ve yapısı nedir?

Cevap

Servo motorun yapısında bir elektrik motoru, enkoder (mil kodlayıcı) ve bir servo sürücü bulunur. Servo motor elektrik motorunun pozisyonlama, hız ve tork ayarlarının hassas yapılması için kullanılan motorlardır.


4. Soru

İlk olarak elektrik makineleri kim tarafından bulunmuştur?

Cevap

Elektrik motorlarının tarihsel gelişimi incelendiğinde; ilk olarak Faraday, 1822 yılında içinden akım geçen bir iletkenin manyetik alan tarafından itildiğini bulmuştur. Daha sonra Barlov ise 1828 yılında elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makineyi bularak, elektrik motorlarının gelişiminde önemli bir yol kat edilmesine olanak sağlamıştır.


5. Soru

Doğru akım motorları nedir ve çalışma prensibini açıklayınız?

Cevap

Gövde üzerinde sabit mıknatıslar bulunur burası motorun duran kısmıdır. Dönen kısım endüvi olarak adlandırılır ve üzerinde sargılar bulunur. Endüviye bir üreteç tarafından fırça ve kollektörler yardımıyla elektrik akımı uygulanır. Elektromekanik enerjinin elde edildiği sabit mıknatısları doğru akım elektrik motorlarının temel prensibi, endüktörü temsil eden sabit bir mıknatısla ve endüviyi temsil eden bir iletkenle kolayca ifade edilebilir. Bununla birlikte üreteç tarafından üretilen akım, fırçalar ve kollektör vasıtasıyla bir sipirlik iletkene uygulanmaktadır. Bu akım, bir sipirlik iletkeni elektromıknatısa dönüştürür. Akım üretecin pozitif kutbundan çıkıp iletkene girerken S kutbunu; iletkenden çıkarken ise N kutbunu oluşturur. Aynı kutuplar birbirini iter, zıt kutup birbirini çeker kuralına göre, iletken sabit manyetik alan içerisinde dönmeye başlar. Bu dönme, zıt kutupların aynı hizaya geldiği anda bobindeki akımın yönü aniden kollektörler vasıtasıyla ters çevrilmekte ve bu durumda bobinin uçlarındaki mıknatıslanmanın yönü değiştirilmiş olmaktadır. Sabit manyetik alan (mıknatıs), endüviyi döndürmeye devam eder. Bu şekilde rotorun 180° yol kat ettiği anlarda kollektörler otomatik olarak kendilğinden yön değiştirdiğinden dolayı endüvi devamlı olarak dönecektir.


6. Soru

Endüktör nedir?

Cevap

Endüktörün görevi manyetik alan meydana getirmektir. Endüktör sargıları DA makinesinin gövdesinde bulunur, vida veya somunlarla gövdeye tutturulur.


7. Soru

Endüvi nedir?

Cevap

Endüvi DA makinelerinde dönen kısımdır. Endüvinin üzerinde sargılar, kolektör ve preslenmiş sac paketi bulunur. Bu sargılar, preslenmiş saçlar arasında bulunan oluklara yerleştirilir ve sargıların uçları da kollektöre bağlanır. Endüvi ve endüktör sargılarına elektrik akımı uygulandığında motor olarak çalışır. Manyetik alan içindeki endüvi dışarıdan bir kuvvetle döndürülürse endüvi gerilim üretir yani dinamo görevi yapar. Küçük güçlü DA motorlarında endüktör sargıları (kutup sargıları) yerine sabit mıknatıs kullanılır.


8. Soru

Kollektör nedir?

Cevap

Kollektör endüvi üzerinde bulunur ve bakır dilimlerden oluşur. Endüvi sargılarının uçları kollektör dilimlerine bağlanır. Kollektör fırça ile birlikte elektrik akımının endüviden geçmesini sağlayan bir elemandır. Kollektör motorun dönüşü esnasında sırasıyla her bir endüvi bobininden elektrik akımının geçmesini sağlar.


9. Soru

Fırça nedir?

Cevap

Fırça elektrik akımını kollektör üzerinden endüviye aktarmaktadır. Fırçanın doğru akım makinesinin özelliğine göre boyutu değişmektedir. Fırçanın kollektörlere uygun basınçla basması gereklidir. Bu nedenle doğru akım makinelerinin fırçaları üzerinde baskı yayları bulunur.


10. Soru

Doğru akım motor çeşitleri nelerdir?

Cevap

Doğru akım motorları temel olarak seri DA motoru, şönt DA motoru ve kompound DA motoru olarak üç çeşittir.


11. Soru

Asenkron motorlar nedir, tarihsel gelişimini ve endüstride neden çok kullanıldığını açıklayınız?

Cevap

Asenkron motorlara indüksiyon motorları da denmektedir. İndüksiyon motorların prensibi ilk defa Nikola Tesla tarafından 1883 yılında ortaya konmuştur ve 1888 yılında 1/2 HP’lik (400 Watt) bir modelini yapmıştır. Asenkron motorlar, endüstride en fazla kullanılan elektrik makineleridir. Asenkron motorların çalışmaları sırasında elektrik arkı meydana gelmez. Ayrıca diğer elektrik makinelerine göre daha ucuzlardır ve bakıma daha az ihtiyaç gösterirler ve bu nedenle endüstride tercih edilirler.


12. Soru

Asenkron motorun parçaları nelerdir?

Cevap

Asenkron motorun temel parçaları stator ve rotor’dur. Asenkron motorun diğer parçaları gövde, kapak, fan, yatak ve rulmandır.


13. Soru

Stator nedir?

Cevap

Stator, döner manyetik alanın meydana geldiği motorun duran kısmıdır. Motor gövdesinin içinde, üzerinde sargılar olan kutuplardır. Kutup N ya da S manyetik yoğunlğu temsil eder ve motor merkezine yönlenmiş çıkıntılardan oluşur ve bu çıkıntıların meydana getirdiği oluklarda 1 veya 3 fazlı sargılar bulunur. Stator sargıları döner manyetik alanı meydana getirir. Stator gövdesi yaklaşık 0.4-0.5 mm kalınlığında birer yüzeyleri yalıtılmış saç levhaların paketlenmesiyle yapılır.


14. Soru

Rotor nedir ve nasıl çalışır?

Cevap

Asenkron motorlarda dönen ve mekanik enerjinin elde edildiği motorun dönen kısmıdır. Rotorda ince silisli saçların paketlenmesiyle elde edilir. Rotor kısa devre çubuklu (sincap kafesli motor) olabileceği gibi sargılı da olabilir. Rotorda bulunan kısa devre çubuklar veya sargılar indükleme yolu ile doğan dönme momentini mile iletir. Rotoru sargılı olan asenkron motora, bilezikli asenkron motor da denmektedir.


15. Soru

Bir rotorun dönebilmesi için nelere ihtiyaç vardır?

Cevap

Bir rotorun dönebilmesi için; - Rotor iletkenlerinden manyetik yolla bir akımın geçmesi, Rotor iletkenlerinin dönen bir manyetik alan içerisinde bulunması gerekir.


16. Soru

50 Hz frekanslı bir şebekede çift kutup sayısı 6 olan (2p=6) olan bir asenkron motorun senkron devir sayısını bulunuz?

Cevap

ns (120)(f)/2p 2p 8 ns (120)(50)/6 ns 1000 d/d


17. Soru

3 fazlı asenkron motorda giriş ve çıkış uçları nasıl adlandırılır?

Cevap

1. sargı uçları (U-X), 2 sargı uçları (V-Y), 3. sargı uçları da W-Z’dir. Bu sargı uçları klemens kutusu içerisindedir.


18. Soru

3 fazlı stator sargıların üçgen bağlantı nasıl yapılır?

Cevap

Üçgen bağlantı için klemens kutusunda U ile Z, V ile X ve W ile Y köprülenir ve üç fazlı gerilim L1, L2, L3 sırasıyla U, V, W uçlarına bağlanır.


19. Soru

3 fazlı stator sargıların yıldız bağlantı nasıl yapılır?

Cevap

• Yıldız bağlantı için klemens kutusunda X-Y-Z köprülenir ve üç faz gerilim L1, L2, L3 sırasıyla U, V, W uçlarına bağlanır.


20. Soru

Servo motorlar esnek ve kolay bir biçimde kullanılması için nasıl kullanılmalıdır ve endüstride neden tercih edilir?

Cevap

Servo motorun yapısında alternatif akım (AA) ya da doğru akım (DA) elektrik motoru ve enkoder (mil kodlayıcı) bulunur. Servo motorun esnek ve kolay biçimde kontrol edilebilmesi için bir servo sürücüsü ile birlikte kullanılmalıdır. Servo motorlar endüstride hız, konum ve tork ayarlarının hassas olarak yapıldığı motorlardır.


21. Soru

Koruyucu elemanlardan Sigorta nedir?

Cevap

Sigorta, elektrik devresine seri olarak bağlanan ve üzerinden fazla akım geçtiği zaman eriyerek devreyi açan, bu akım değerinin altında iken iletken işlevi yapan koruyucu bir elemandır.


22. Soru

Sigortanın görevleri nelerdir?

Cevap

- Tesisatı veya devreyi aşırı yüklerden korur. - Tesisatı kısa devre akımlarından korur. - Tesisatı aşırı akımdan dolayı oluşabilecek Yangın tehlikesinden korur. - Cihazı ve Cihazı kullanan kişiyi korur.


23. Soru

Termik aşırı akım rölesi neden kullanılır ve nasıl çalışır?

Cevap

Termik aşırı akım röleleri, elektrik motorlarını aşırı akımdan veya kısa devre akımından meydana gelen aşırı ısınmalara karşı korumak için kullanılır. Termik aşırı akım rölesi, uzama katsayıları farklı iki metalin (bimetal) ısındığında az uzayan metalin yana doğru kıvrılması olayından faydalanarak yapılmıştır.


24. Soru

Buton nedir?

Cevap

Fiziksel bir kuvvet uygulandığında konum değiştiren, uygulanan kuvvetin kalkmasıyla normal konumuna dönen anahtarlara buton adı verilir.


25. Soru

Butonlar yapılarına göre kaç çeşittirler ve çalışma prensipleri nasıldır?

Cevap

Bunlar: durdurma (stop), başlatma (start) ve iki yollu (jog) butonlardır. Açık kontaklı bir anahtar (start butonu ) uyarılmadığı sürece elektrik akımı geçirmez. Start butonuna basarak uyarıldığında kontak kapanır ve elektrik akımı geçer. Uyarının kesilmesiyle kontaklar eski konumuna döneceğinden akım geçişi tekrar durur. Kapalı kontaklı (stop butonu) bir eleman uyarılmadığı sürece akım geçer. Stop butonuna basarak kontak açıldığında akım geçişi durur. Uyarının kesilmesiyle tekrar eski konumuna döneceğinden tekrar akım geçirir. İki yollu butonda ise; hem stop hem de başlama butonu vardır. Basıldığında kapalı kontak açılır, açık kontak kapanır.


26. Soru

Sinyal lambaları nedir?

Cevap

Bir kumanda devresinin durumu hakkında bilgi veren, kullanıcıyı yanıp yanmamasına göre ışıkla yönlendiren devre elemanıdır.


27. Soru

Solid state rölesi nedir ve niçin kullanılır?

Cevap

Solid state rölesi aynı zamanda katı hal rölesi olarak isimlendirilir. Rölelerin mekanik olması ve gücü sürekli anahtarlaması nedeniyle belli bir ömrü vardır. Bununla birlikte röleler açılıp kapanması sırasında gürültü yaparlar. Solid state röle ise kapalı bir kılıf içerisinde birbirini gören opto verici ve alıcı devrelerinden oluşur ve bu nedenle daha az ses yayar. Bu rölenin giriş tarafında LED (ışık yayan diyot) devresi kullanılır, diğer tarafta ise yükü açıp kapayan optotriyak yarı iletkeni bulunur. Yükün açılıp kapanması girişteki elemanın uyarılmasına bağlıdır. LED devresine 5V-30V civarı DA uygulanır. Bu durumda LED’ den akım geçer ve ışık yayar. Işık etkisi ile karşısında bulunan yarı iletken yapılı eleman iletken hale gelir ve bir kontak gibi kapanır.


28. Soru

Röle nedir ve hangi kısımlardan oluşur?

Cevap

Küçük güçteki elektromanyetik anahtarlara röle adı verilir. Röleler elektromıknatıs, palet ve kontaklar olmak üzere üç kısımdan oluşur. Elektromıknatıs, demir nüve ve üzerine sarılmış bobinden meydana gelir.


29. Soru

Zaman rölesi nedir ve hangi tipleri vardır?

Cevap

Röle bobininin enerjilenmesinden veya bobininin enerjisi kesildikten belirli bir süre sonra kontakları durum değiştiren rölelere, zaman rölesi denir. Çalışma şekillerine göre düz ve ters zaman rölesi olmak üzere iki şekilde yapılırlar. Düz zaman rölesinde, bobin enerjilenmesinden bir süre sonra kontaklar durum değiştirir. Ters zaman rölelerinde ise röle bobininin enerjisi kesildikten bir süre sonra kontaklar durum değiştirir.


30. Soru

Kontaktörler nedir ve nerelerde kullanılır?

Cevap

Yüksek güçlü elektromanyetik anahtarlara kontaktör adı verilir. Kontaktörler, bir ve üç fazlı motor, ısıtıcı, kaynak makinesi, trafo vb. alıcıların otomatik olarak kumanda edilmesinde kullanılır.


31. Soru

Bir kumanda devresinde yükün şebekeye bağlanmasını sağlayan kontaktörlerin seçiminde neler göz önüne alınmalıdır?

Cevap

- Yükün gücü - Normalde açık ve kapalı kontak sayısı - Kontaktör bobininin çalışma Gerilimi


32. Soru

Sınır anahtarları nerede kullanılır?

Cevap

Sınır anahtarı, hareket halindeki mekanik sistemlerin konumlarının temaslı olarak (çarpma etkisiyle) algılanmasında kullanılan bir anahtardır.


33. Soru

Sensör nedir ve çeşitleri nelerdir?

Cevap

Sensörler, fiziksel ve elektriksel büyüklükleri kumanda sistemlerinin algılayacağı ve kullanabileceği sinyallere dönüştüren önemli bir endüstriyel kumanda elemanıdır. Sensörlerin endüktif, kapasitif, optik, ultrasonik, manyetik olmak üzere birçok çeşidi vardır.


34. Soru

Temassız çalışan sensörlerinin mekanik sınır anahtarlarına göre üstünlükleri nelerdir?

Cevap

- Nesneyi algılaması için fiziksel bir kuvvet gerekmemektedir. - Algılama mesafesi kısadır. - fiziksel bir aşınma olmamaktadır. - daha hızlı çalışılmaktadır.


35. Soru

Endüktif sensör nasıl çalışır?

Cevap

Endüktif sensör içerisindeki rezonans devresi, belirli bir frekansta salınım yapmaktadır ve sensörün aktif yüzeyinde bulunan bobin bir elektromanyetik alan meydana getirmektedir. Endüktif sensörün elektromanyetik alanına metal cisim girdiğinde elektronik devreler yardımıyla algılar ve sinyal üretir. Üretilen sinyalle kumanda devresine ya da kontrol devresine bilgi iletilmiş olur.


36. Soru

Kapasitif sensör nasıl çalışır?

Cevap

Sensörün algılama yüzeyinde dielektrik maddesi hava olan bir kondansatör bulunur. Herhangi bir nesne (metal veya ametal) bu kondansatörün elektrostatik alanına girdiğinde dielektrik madde gibi algılanır ve kondansatörün kapasitesini değiştirir. Kapasite değişimi sensör içerisinde bulunan diğer elektronik devreler yardımıyla sinyal bilgisine dönüştürülür.


37. Soru

Manyetik sensörler nasıl çalışır?

Cevap

Manyetik sensörler, sabit veya elektromıknatısların manyetik alanlarına girdiklerinde bu cisimleri algılarlar ve bu durumu kontak bilgisine dönüştürürler.


38. Soru

Reed röle nedir?

Cevap

Havası alınmış şeffaf bir cam tüp içerisine yerleştirilmiş demir - nikel alaşımlı kontaktan ibarettir. Tüp içerisinde azot ve hidrojen karışımı bir gaz bulunur.


39. Soru

Hall jenerötörü nasıl çalışır ve niçin kullanılır?

Cevap

Hall jeneratörü bir manyetik alana maruz kaldığında manyetik alan şiddetine bağlı olarak bir hall gerilimi üretir. Manyetik sensör içerisinde kullanıldığında ürettiği bu gerilim değişimi elektronik devreler yardımıyla kontak bilgisine dönüştürülür. Bu şekilde bir kumanda ya da kontrol devresini tetikleyebilir. Hall jeneratörü, fırçasız doğru akım motorlarının hızlarının ölçülmesinde kullanılır. Pensmetrelerde manyetik yolla akım ölçümünde de hall jeneratörü kullanılabilir.


40. Soru

Optik sensörler nasıl çalışır?

Cevap

Optik sensörler yapısal olarak genellikle kızılötesi bir verici ve kızılötesi bir alıcıdan oluşur. Vericiden gönderilen kızılötesi sinyaller alıcı tarafından alınmaktadır. Alıcı ile verici arasındaki sinyali kesecek bir engel ortaya çıktığında, sensör bu değişimi algılar ve elektronik devre yardımıyla sinyal bilgisine dönüştürür. Kumanda devresi bu bilgiye göre çalışır.


41. Soru

Kumanda şeması nedir?

Cevap

Devre elemanlarının sembollerle gösterildiği kumanda çizimidir. Bağlantılar yatay veya dikey merdiven basamaklarına benzediği için merdiven şeması olarak da bilinir.


42. Soru

Güç şeması nedir?

Cevap

Her elemanın resim veya sembollerle gösterildiği ve motora enerjinin verildiği bölümdür.


43. Soru

Motorlarda ve kumanda elemanlarında görülen başlıca arızalar nelerdir?

Cevap

- Mekanik arızalar - Yatakların bozulması - Motor milinde eğilme - motorun bağlı olduğu sistemde arızalar - Motor kapaklarındaki dengesizlik - Elektriki arızalar - Sargılar arası kısa devre - Sargı ile gövde arası kaçak olması - Gerilim düşümünün fazla olması - Motor kumanda devresinde oluşacak arızalar - kumanda devresi arızaları


44. Soru

Kontakların oksitlenmesi arızasının sebebi nedir ve nasıl giderilir?

Cevap

Sebebi yüksek akımın anahtarlanması sırasında meydana gelen arklardır. Oksitlenen kontaklar ince zımpara ile temizlenerek giderilir.


45. Soru

Kontak yapışması arızasının sebebi nedir ve nasıl giderilir?

Cevap

Sebebi aşırı akım ve ısısıdır. Yapışan kontaklar ayrılarak temizlenmesi ile giderilir.


46. Soru

Kontaktörün sesli çalışma arızasının sebebi nedir ve nasıl giderilir?

Cevap

Kontaktörün nüvesindeki sıkışma, hareket zorluğudur. Hareketli nüve temizlenmesi ile giderilir.


47. Soru

Butonların temas etmemesi arızasının sebebi nedir ve nasıl giderilir?

Cevap

Buton yaylarının deforme olmasıdır. Butonlar yenisiyle değiştirilerek giderilir.


48. Soru

Bağlantılarda gevşekliğin sebebi nedir ve nasıl giderilir?

Cevap

Sistemin çalışmasından kaynaklanan titreşimler sebep olur ve Gevşeyen bağlantılar kontrol edilmeli ve yeniden sıkılmalıdır.


49. Soru

Aşırı akım rölesinin devreye girmeme arızasının sebebi nedir ve nasıl giderilir?

Cevap

Aşırı akım rölesinin termik elemanında meydana gelen arızalardan dolayı olur ve aşırı akım rölesi yenisiyle değiştirilmelidir.


50. Soru

Güç devresi arızalarının sebebi nedir ve nasıl giderilir?

Cevap

Motor sargılarının açık devre, kısa devre ve aşırı akım, motor sargılarının dışlarının yalıtkanlık özelliklerini kaybetmesi, gövdeye kaçak olması sebepleri ile arıza ortaya çıkabilir. Motor sargıları yeniden sarılarak sorun giderilir.


51. Soru

Tüm elektrik motorları temel olarak iki elektromanyetik esasa göre çalışır Bunlar nedir?

Cevap

1.Manyetik alan içerisinde bulunan bir iletkenden akım geçtiğinde iletken üzerine bir kuvvet etkir. 2. Manyetik alanda içerisinde bulunan bir iletken bir kuvvet uygulanarak hareket ettirilir ise iletken üzerinde bir gerilim indüklenir.


52. Soru

Doğru akım motorları parçaları nelerdir?

Cevap

Gövde üzerinde sabit mıknatıslar bulunur burası motorun duran kısmıdır. Dönen kısım endüvi olarak adlandırılır ve üzerinde sargılar bulunur. Endüviye bir üreteç tarafından fırça ve kollektörler yardımıyla elektrik akımı uygulanır.


53. Soru

Doğru akım motorunda endüktör nedir?

Cevap

Endüktörün görevi manyetik alan meydana getirmektir. Endüktör sargıları DA makinesinin gövdesinde bulunur, vida veya somunlarla gövdeye tutturulur.


54. Soru

Doğru akım motorunda endüvi nedir?

Cevap

Endüvi DA makinelerinde dönen kısımdır. Endüvinin üzerinde sargılar, kolektör ve preslenmiş sac paketi bulunur. Bu sargılar, preslenmiş saclar arasında bulunan oluklara yerleştirilir ve sargıların uçları da kollektöre bağlanır. Endüvi ve endüktör sargılarına elektrik akımı uygulandığında motor olarak çalışır. Manyetik alan içindeki endüvi dışarıdan bir kuvvetle döndürülürse endüvi gerilim üretir yani dinamo görevi yapar.


55. Soru

Doğru akım motorunda kollektör nedir?

Cevap

Kollektör endüvi üzerinde bulunur ve bakır dilimlerden oluşur. Endüvi sargılarının uçları kollektör dilimlerine bağlanır. Kollektör fırça ile birlikte elektrik akımının endüviden geçmesini sağlayan bir elemandır. Kollektör motorun dönüşü esnasında sırasıyla her bir endüvi bobininden elektrik akımının geçmesini sağlar.


56. Soru

Doğru akım motorunda fırça nedir?

Cevap

Fırça elektrik akımını kollektör üzerinden endüviye aktarmaktadır. Fırçanın doğru akım makinesinin özelliğine göre boyutu değişmektedir. Fırçanın kollektörlere uygun basınçla basması gereklidir. Bu nedenle doğru akım makinelerinin fırçaları üzerinde baskı yayları bulunur.


57. Soru

Asenkron motorlar nedir özellikleri nelerdir?

Cevap

Asenkron motorlara indüksiyon motorları da denmektedir. İndüksiyon motorların prensibi ilk defa Nikola Tesla tarafından 1883 yılında ortaya konmuştur ve 1888 yılında 1/2 HP’lik (400 Watt) bir modelini yapmıştır. Asenkron motorlar, endüstride en fazla kullanılan elektrik makineleridir. Asenkron motorların çalışmaları sırasında elektrik arkı meydana gelmez. Ayrıca diğer elektrik makinelerine göre daha ucuzlardır ve bakıma daha az ihtiyaç gösterirler.


58. Soru

Asenkron motorlar strator nedir?

Cevap

Stator, döner manyetik alanın meydana geldiği motorun duran kısmıdır. Motor gövdesinin içinde, üzerinde sargılar olan kutuplardır. Kutup N ya da S manyetik yoğunluğu temsil eder ve motor merkezine yönlenmiş çıkıntılardan oluşur ve bu çıkıntıların meydana getirdiği oluklarda 1 veya 3 fazlı sargılar bulunur. Stator sargıları döner manyetik alanı meydana getirir.


59. Soru

Asenkron motorlarda rotor nedir?

Cevap

Asenkron motorlarda dönen ve mekanik enerjinin elde edildiği motorun dönen kısmıdır. Rotorda ince silisli saçların paketlenmesiyle elde edilir. Rotor kısa devre çubuklu (sincap kafesli motor) olabileceği gibi sargılı da olabilir. Rotorda bulunan kısa devre çubuklar veya sargılar indükleme yolu ile doğan dönme momentini mile iletir. Rotoru sargılı olan asenkron motora, bilezikli asenkron motor da denmektedir.


60. Soru

Asenkron motorlarda hız hesabı nasıl yapılır?

Cevap

Asenkron motorlarda statorda oluşan döner manyetik alanın hızına senkron hız da denmektedir. Senkron hız (ns) ile rotorun hızı (nr) aynı değildir. Rotorun hızı statorun hızından daha azdır ve bu aradaki hız farkı, kayma (S) olarak adlandırılır. Asenkron denme sebebi, bu hız farklılığından kaynaklanmaktadır. Rotor hızı devir/dakika (d/d) veya rpm birimindedir. Asenkron motorların statorundaki döner manyetik alan hızı (senkron hız) ns = 120f / 2p formülle bulunur.


61. Soru

3 Faz asenkron motorun yıldız bağlantı nasıl yapılır?

Cevap

Yıldız bağlantı için klemens kutusunda X-Y-Z köprülenir ve üç faz gerilim L1, L2, L3 sırasıyla U, V, W uçlarına bağlanır.


62. Soru

3 Faz asenkron motorun üçgen bağlantı nasıl yapılır?

Cevap

Üçgen bağlantı için klemens kutusunda U ile Z, V ile X ve W ile Y köprülenir ve üç fazlı gerilim L1, L2, L3 sırasıyla U, V, W uçlarına bağlanır.


63. Soru

Servo motorlar nedir ve nasıl çalışır?

Cevap

Servo motorun yapısında alternatif akım (AA) ya da doğru akım (DA) elektrik motoru ve enkoder (mil kodlayıcı) bulunur. Servo motorun esnek ve kolay biçimde kontrol edilebilmesi için bir servo sürücüsü ile birlikte kullanılmalıdır. Servo motorlar endüstride hız, konum ve tork ayarlarının hassas olarak yapıldığı motorlardır.


64. Soru

Kumanda ve koruyucu elemanlarından sigorta nedir?

Cevap

Sigorta, elektrik devresine seri olarak bağlanan ve üzerinden fazla akım geçtiği zaman eriyerek devreyi açan, bu akım değerinin altında iken iletken işlevi yapan koruyucu bir elemandır.


65. Soru

Kumanda ve koruyucu elemanlarından termik aşırı akım rölesi nedir?

Cevap

Termik aşırı akım röleleri, elektrik motorlarını aşırı akımdan veya kısa devre akımından meydana gelen aşırı ısınmalara karşı korumak için kullanılır. Termik aşırı akım rölesi, uzama katsayıları farklı iki metalin (bimetal) ısındığında az uzayan metalin yana doğru kıvrılması olayından faydalanarak yapılmıştır.


66. Soru

Kumanda ve koruyucu elemanlarından butonlar nedir?

Cevap

Fiziksel bir kuvvet uygulandığında konum değiştiren, uygulanan kuvvetin kalkmasıyla normal konumuna dönen anahtarlara buton adı verilir. Bu elemanların kontaklarından elektrik akımı geçer. Butonlar yapılarına göre üç şekilde imal edilmektedir. Bunlar: durdurma (stop), başlatma (start) ve iki yollu (jog) butonlardır.


67. Soru

Kumanda ve koruyucu elemanlarından sinyal lambaları nedir?

Cevap

Bir kumanda devresinin durumu hakkında bilgi veren, kullanıcıyı yanıp yanmamasına göre ışıkla yönlendiren devre elemanıdır.


68. Soru

Kumanda ve koruyucu elemanlarından röleler nedir?

Cevap

Küçük güçteki elektromanyetik anahtarlara röle adı verilir. Röleler elektromıknatıs, palet ve kontaklar olmak üzere üç kısımdan oluşur. Elektromıknatıs, demir nüve ve üzerine sarılmış bobinden meydana gelir. Röle bobinleri hem doğru ve hem de alternatif akımda çalışır.


69. Soru

Kumanda ve koruyucu elemanlarından sensörler nedir?

Cevap

Sensörler, fiziksel ve elektriksel büyüklükleri kumanda sistemlerinin algılayacağı ve kullanabileceği sinyallere dönüştüren önemli bir endüstriyel kumanda elemanıdır. Sensörlerin endüktif, kapasitif, optik, ultrasonik, manyetik olmak üzere birçok çeşidi vardır. Kumanda sistemlerinde uygulamaya uygun ve yeterli algılama mesafesi olan sensörler tercih edilmelidir. Sensörlerin DA 24V ile çalışanları bulunduğu gibi AA 220V olan tipleri de vardır.


70. Soru

Elektrik motorlarında ve kumanda elemanlarında görülen başlıca arızalar nelerdir?

Cevap

Mekanik arızalar • Yatakların bozulması • Motor milinde eğilme • Motorun bağlı olduğu sistemde arızalar • Motor kapaklarındaki dengesizlik • Elektriki arızalar • Sargılar arası kısa devre • Sargı ile gövde arası kaçak olması • Gerilim düşümünün fazla olması • Motor kumanda devresinde oluşacak arızalar • Kumanda devresi arızaları


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v