Devre Analizi Laboratuvarı Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Osiloskop Kullanımı Ve Dc/Ac Gerilim Ölçümü

1. Soru

Osiloskopların görevi nedir?

Cevap

Osiloskoplar herhangi bir elektrik sinyalinin gerilim değerini ölçmenin yanı sıra, sinyalin zaman ekseninde değişimini gösterebilen aygıtlardır. Osiloskoplar yardımıyla, bir elektrik devresinde üretilen sinyalin davranışı incelenebilir ya da diğer sinyallerle karşılaştırılabilir. Sayısal bellekli osiloskoplar, eskiden kullanılan analog osiloskoplara ek olarak, ölçümü yapılan elektrik sinyallerini sayısallaştırarak belleklerinde saklayabilir. Böylece bilgi kalıcı olarak saklanabilir ve daha sonra detaylı olarak incelenebilir.


2. Soru

Osiloskop nasıl bir aygıttır?

Cevap

Osiloskoplar elektrik sinyallerinin zamana bağlı değişimini ölçen ve ölçüm sonuçlarını ekranında gösterebilen aygıtlardır. Bu aygıtlar yardımıyla tekrarlanan elektrik sinyallerinin zamana bağlı değişimi gözlenebilir ve istenen andaki gerilim değeri ölçülebilir. Osiloskoplar elektronik devreler tarafından üretilen elektrik sinyallerinin incelenmesinde en çok kullanılan ölçüm aygıtlarındandır. Bu sinyallerin incelenmesiyle elektronik devrelerin nasıl çalıştığı anlaşılabilir ya da çalışmasındaki sorunlar ortaya çıkartılabilir.


3. Soru

Osiloskoptaki güç düğmesi ne işe yarar?

Cevap

Güç düğmesi: Osiloskobun üst kısmında bulunduğu için şekilde görünmemektedir. Osiloskobu açmaya ve kapatmaya yarar. Osiloskobu açtıktan sonra, öz sınamanın (kendisini test etmesi) tamamlanması için bir süre bekleyiniz.


4. Soru

Osiloskoptaki ekranın görevi nedir?

Cevap

Ekran: Ölçüm sonuçlarını gösterir.


5. Soru

Osiloskoptaki menü düğmelerinin görevi nedir?

Cevap

Menü düğmeleri: Ekranın yanında dizili beş düğmeden oluşur. Düğmeler her menüde farklı işe yarar ve işlevleri ekranda gösterilir.


6. Soru

Osiloskoptaki genel amaçlı düğmenin görevi nedir?

Cevap

Genel amaçlı düğme: Her menüde sık kullanılan menü düğmesi yerine kullanılır. Kullanıma açık olduğunda yanındaki LED ışık yanar.


7. Soru

Osiloskoptaki otomatik ayar düğmesi ne işe yarar?

Cevap

Otomatik ayar düğmesi: Basıldığında ölçümü yapılan elektrik sinyalini inceler ve ekranda en rahat görünebileceği gerilim ve zaman ölçeklerini ayarlar.


8. Soru

Osiloskoptaki Kanal 1 dikey ayar düğmesinin görevi nedir?

Cevap

Kanal 1 dikey ayar düğmesi: Birinci kanalın ekrandaki dikey konumunu değiştirir. Başlangıçta ekranın ortasındadır.


9. Soru

Osiloskoptaki Kanal 1 açma kapama düğmesi ne işe yarar?

Cevap

Kanal 1 açma kapama düğmesi: Birinci kanal kapalıysa açar, açıksa kapatır. Her iki kanal da ekranda görünüyor ve seçili kanal bir değilse birinci kanalı seçer.


10. Soru

Osiloskoptaki Kanal 1 gerilim ölçeği ayarlama düğmesi ne iş yapar?

Cevap

Kanal 1 gerilim ölçeği ayarlama düğmesi: Birinci kanalın ölçeğini değiştirir. Ölçeğin ne olduğu ekranda gösterilir.


11. Soru

Osiloskoptaki hesaplama düğmesi ne iş yapar?

Cevap

Hesaplama düğmesi: Her iki kanalı birden açar ve kanallar arası hesaplama yapar. Menüden yapılan seçimlerle kanalların toplamı, farkı veya çarpımı hesaplanıp gösterilebilir.


12. Soru

Osiloskoptaki Kanal 2 dikey ayar düğmesinin görevi nedir?

Cevap

Kanal 2 dikey ayar düğmesi: İkinci kanalın ekrandaki dikey konumunu değiştirir. Başlangıçta ekranın ortasındadır.


13. Soru

Osiloskoptaki Kanal 2 açma kapama düğmesi ne işe yarar?

Cevap

Kanal 2 açma kapama düğmesi: İkinci kanal kapalıysa açar, açıksa kapatır. Her iki kanal da ekranda görünüyor ve seçili kanal iki değilse ikinci kanalı seçer.


14. Soru

Osiloskoptaki Kanal 2 gerilim ölçeği ayarlama düğmesi ne iş yapar?

Cevap

Kanal 2 gerilim ölçeği ayarlama düğmesi: İkinci kanalın ölçeğini değiştirir. Ölçeğin ne olduğu ekranda gösterilir.


15. Soru

Osiloskoptaki tetik konumu ayarlama düğmesi ne iş yapar?

Cevap

Tetik konumu ayarlama düğmesi: Ölçümün başladığı zamanın ekrandaki yatay konumunu değiştirir. Başlangıçta ekranın ortasındadır. Düğmenin altında bulunan sıfırlama düğmesi (Set to Zero) ile başlangıç konumuna getirilebilir.


16. Soru

Osiloskoptaki zaman ölçeği ayarlama düğmesi ne iş yapar?

Cevap

Zaman ölçeği ayarlama düğmesi: Ekranda gösterilen zaman aralığının boyutlarını değiştirir. Ölçeğin ne olduğu ekranda gösterilir.


17. Soru

Osiloskoptaki tetik düzeyi ayarlama düğmesi ne iş yapar?

Cevap

Tetik düzeyi ayarlama düğmesi: Ölçümün başlayacağı gerilim düzeyini ayarlar.


18. Soru

Osiloskoptaki prob sınama düğmesi ne iş yapar?

Cevap

Kanal 1 prob bağlantı ucu ve kanal 2 prob bağlantı ucuna takılan probların tipini sınar.


19. Soru

Osiloskoptaki toprak noktası ne iş yapar?

Cevap

Osiloskobun sınama sinyalinin referans noktasıdır.


20. Soru

Osiloskoptaki sınama sinyali nedir?

Cevap

Osiloskop tarafından üretilen sınama sinyalinin bağlantı noktası. Üretilen kare dalga şeklindeki sinyalin genliği 5 V, sıklığı (frekansı) 1 kHz’dir.


21. Soru

Osiloskoptaki kanal 1 prob bağlantı ucunun görevi nedir?

Cevap

Kanal 1 prob bağlantı ucu: Bir numaralı kanalın ölçüm girişidir. Osiloskopla birlikte verilen problar buraya bağlanır.


22. Soru

Osiloskoptaki kanal 2 prob bağlantı ucunun görevi nedir?

Cevap

Kanal 2 prob bağlantı ucu: İki numaralı kanalın ölçüm girişidir. Osiloskopla birlikte verilen problar buraya bağlanır.


23. Soru

Osiloskoptaki tetik menüsü düğmesinin görevi nedir?

Cevap

Tetik menüsü düğmesi: Ölçümün yapılacağı tetikleme tipinin belirleneceği menüyü açar.


24. Soru

Sinyal üreticinin görevi nedir?

Cevap

Sinyal üreteçleri, elektrik devrelerinin sınanmasında gerekli olabilecek elektrik sinyallerini üretir. Çoğu üreteç, değişik frekans ve genliklerde kare, sinüs ve üçgen (bazı türlerine testere dişi de denir) dalgalar üretebilir.


25. Soru

Sinyal üreticisinde göstergenin görevi nedir?

Cevap

Gösterge: Üretilen elektrik sinyalinin tipi ve sıklığı gösterilir?


26. Soru

Sinyal üreticisinde giriş düğmelerinin görevi nedir?

Cevap

Giriş düğmeleri: Üretilmesi istenen sinyalin sıklığı rakamlar kullanılarak girilir. Sol üstte bulunan dalga (WAVE) düğmesi ise sinyal tipini (üçgen, kare, sinüs) değiştirir.


27. Soru

Sinyal üreticisinde kaydırma düğmesinin görevi nedir?

Cevap

Kaydırma düğmesi: Giriş düğmelerinin bazılarının üzerinde mavi renkle gösterilen işlevleri kullanıma açar. Kaydırma düğmesinin ardından istenilen giriş düğmesi basılarak kullanılır.


28. Soru

Sinyal üreticisinde çıkış açma düğmesinin görevi nedir?

Cevap

Çıkış açma düğmesi: Üretilen sinyali açıp kapatmaya yarar. Sinyal açık olduğunda üstündeki LED lamba yanar ve çıkış ucunda sinyal gözlenebilir.


29. Soru

Sinyal üreticisinde güç düğmesinin görevi nedir?

Cevap

Güç düğmesi: Sinyal üretecini açmaya ve kapatmaya yarar.


30. Soru

Sinyal üreticisinde frekans ayar düğmesi görevi nedir?

Cevap

Frekans ayar düğmesi: Sinyal üretecinin ürettiği elektrik sinyalinin frekansını değiştirmeye yarar. Sağa çevirdikçe sinyal üreteci tarafından üretilen sinyalin frekansı artar, sola çevirdikçe azalır. Üretilen frekansın ne olduğu ayar sırasında göstergeden izlenebilir.


31. Soru

Sinyal üreticisi nasıl çalışır?

Cevap

Sinyal üretecini çalıştırmak için açma kapama düğmesine basılır. Dalga düğmesi ile sinyal tipi seçilir. Frekans ayar düğmesi ile veya giriş düğmeleri yardımıyla üretilen sinyalin frekansı belirlenir. Çıkış açma düğmesine basılarak seçilen sinyal çıkış ucuna verilir.


32. Soru

Osiloskoplar nedir?

Cevap

Osiloskoplar herhangi bir elektrik sinyalinin gerilim değerini ölçmenin yanı sıra, sinyalin zaman ekseninde değişimini gösterebilen aygıtlardır.


33. Soru

Sayısal bellekli osiloskoplar nedir?

Cevap

Sayısal bellekli osiloskoplar, eskiden kullanılan analog osiloskoplara ek olarak, ölçümü yapılan elektrik sinyallerini sayısallaştırarak belleklerinde depolayabilir. Böylece bilgi kalıcı olarak saklanabilir ve daha sonra detaylı olarak incelenebilir.


34. Soru

Elektrik laboratuvarlarındaki görevlilerin güvenlik için ilk yapması gerekenler nelerdir?

Cevap

Elektrik laboratuvarında çalışmaya başlamadan önce, laboratuvardaki görevliler öğrencilere bir tehlike anında laboratuvardaki elektriği kesecek ana elektrik panosunun yerini ve elektrik enerjisinin nasıl kesileceğini öğretmelidirler. ? Laboratuvar görevlileri öğrencilere herhangi bir kaza anında gerekiyorsa itfaiyeye ve sağlık görevlilerine nasıl ulaşabilecekleri hakkında bilgi vermelidir. İTFAİYE’ye 110, HIZIR ACİL SERVİS’e 112 ve POLİS’e 155 numaralı telefonlardan doğrudan ve herhangi bir ücret ödemeden ulaşılabilir.


35. Soru

Osiloskopların işlevi nedir?

Cevap

Osiloskoplar yardımıyla tekrarlanan elektrik sinyallerinin zamana bağlı değişimi gözlenebilir ve istenen andaki gerilim değeri ölçülebilir. Osiloskoplar elektronik devreler tarafından üretilen elektrik sinyallerinin incelenmesinde en çok kullanılan ölçüm aygıtlarındandır. Bu sinyallerin incelenmesiyle elektronik devrelerin nasıl çalıştığı anlaşılabilir ya da çalışmasındaki sorunlar ortaya çıkartılabilir. Osiloskoplar birden fazla elektrik sinyalini aynı anda ölçebilir. Böylece bir elektrik devresinin farklı noktalarındaki sinyaller kıyaslanabilir ve üzerinde durulan elektrik devresinin çalışması daha sağlıklı olarak incelenebilir.


36. Soru

Osiloskop ekranlarında yatay ve dikey eksen neyi gösterir?

Cevap

Osiloskop ekranlarında yatay eksen zamanı, dikey eksen ölçüm yapılan noktalar arasındaki potansiyel farkı gösterir. Kullanıcı ölçüm yapacağı zaman dilimini belirleyebilir. Osiloskoplarda zaman ekranda soldan sağa doğru artacak şekilde gösterilir.


37. Soru

Tetikleme yöntemi ne zaman kullanılır?

Cevap

Ekranda gösterilen elektrik sinyalinin her noktacığı için osiloskop sinyalin o andaki değerini ölçer, sayısallaştırır ve seçili ölçeğe göre ekrandaki konumuna çizer. Ekranın sağ kenarına ulaşıldığında aynı işlemler sol baştan yeniden başlar. Eğer ölçülen sinyalin sıklığı ekranda ayarlanan zaman ölçeğinin katı değilse, bir sonraki ekran görüntüsü sinyalin başka bir yerinden başlayabilir. Bu durum ardışık görüntülenen ekran görüntülerinde sinyalin sürekli kaymasına, çoğu zaman çok karışık görüntülerin ortaya çıkmasına neden olur. Bu karmaşıklığı gidermek için en çok kullanılan yöntem tetikleme yöntemidir. Tetikleme kullanıldığında osiloskop ölçüme başlamak ve ekrana çizmek için ölçülen sinyaldeki gerilimin tetikleme gerilimine ulaşmasını bekler. Ölçülen elektrik sinyali tetik düzeyine ulaştığında ölçüm ve ekrana çizim başlar. Ekranın sağ kenarına ulaşıldığında tetikleme için tekrar beklenir. Böylece ardışık ölçümler, elektrik sinyalinin hep aynı noktasından başladığı için kararlı ve incelenebilir bir ekran görüntüsü oluşur.


38. Soru

Sayısal bellekli osiloskobun hesaplama düğmesinin işlevi nedir?

Cevap

Her iki kanalı (Kanal 1 ve Kanal 2’yi) birden açar ve kanallar arası hesaplama yapar. Menüden yapılan seçimlerle kanalların toplamı, farkı veya çarpımı hesaplanıp gösterilebilir.


39. Soru

Probların işlevi nedir?

Cevap

Bir elektrik devresinde ölçüm yapmak için kullanılır.


40. Soru

Osiloskop probları nasıl kullanılır?

Cevap

Osiloskop probları ölçüm yapılacak elektrik devresine kolayca erişebilecek şekilde tasarlanmıştır. Probun yanından çıkan kıskaçlı referans ucu ile devrenin referans ucuna bağlantı yapılır. Probun yaylı kapağına bastırınca ortaya çıkan kanca ile ölçüm noktasından sinyal ölçülür. Ölçüm yapılacak yer bir kablo gibi kancanın takılacağı yapıda değilse, kapak sökülerek prob ucu açığa çıkartılabilir. Böylece sivri prob ucu ölçüm yapılacak noktaya dokundurularak ölçüm yapılabilir.


41. Soru

Sinyal üreteçlerin işlevi nedir?

Cevap

Sinyal üreteçleri, elektrik devrelerinin sınanmasında gerekli olabilecek elektrik sinyallerini üretir. Çoğu üreteç, değişik frekans ve genliklerde kare, sinüs ve üçgen (bazı türlerine testere dişi de denir) dalgalar üretebilir.


42. Soru

Sinyal üretecini çalıştırmak için ne yapmak gerekir?

Cevap

Sinyal üretecini çalıştırmak için açma kapama düğmesine (5) basılır. Dalga düğmesi ile sinyal tipi seçilir. Frekans ayar düğmesi (6) ile veya giriş düğmeleri yardımıyla üretilen sinyalin frekansı belirlenir. Çıkış açma düğmesine (4) basılarak seçilen sinyal çıkış ucuna (11) verilir. (S:148, Şekil 6.4)


43. Soru

Osiloskobu çalıştırmak deney düzeneği nasıl kurulur?

Cevap

Osiloskoba takılı prob varsa hiçbir yerle bağlantısının olmadığından emin olunmalı. Osiloskob güç düğmesine basarak açılır. Ekran aydınlanacak ve osiloskop içindeki bilgisayar çalışmaya başlayacaktır. Bu aşamada osiloskobun öz sınamayı tamamlamasını (S:150, şekil 6.6a) ve kullanılmaya hazır olduğunu gösteren normal ölçüm ekran görüntüsü beklenmelidir (S:150, şekil 6.6b).


44. Soru

Deney sırasında prob bağlantısı nasıl yapılır?

Cevap

Osiloskobun kanal 1 prob bağlantı ucuna (S:145, şekil 6.1, 19 numaralı ok) problardan biri bağlanır. Bunun için prob kanal 1 bağlantı ucuna takılır ve çevirerek kilitlenir. Probun kıskaçlı referans ucu osiloskobun toprak noktasına (S:145, şekil 6.1, 17 numaralı ok), ölçüm ucu ise osiloskobun sınama noktasına (S:145, şekil 6.1, 18 numaralı ok) takılır. Bunun için probun yaylı kapağı bastırılarak prob kancası açığa çıkartılır ve metal halkadan geçirerek bırakılır. (S:150, şekil 6.7)’de bağlantı detayı gösterilmiştir.


45. Soru

Sınama sinyali nasıl görüntülenir?

Cevap

Otomatik ayar düğmesine (S:145, şekil 6.1, 5 numaralı ok) basılır. Ekranda osiloskop tarafından üretilen sınama sinyali görüntülenecektir (S:151, şekil 6.8).


46. Soru

Ekranın sol alt köşesinde görülen CH1 5.00 V yazısının anlamı nedir?

Cevap

Ekranın sol alt köşesinde görülen CH1 5.00 V yazısı, kanal 1 gerilim ölçeğinin 5 V olduğunu gösterir. Bu değer ekranda gri kesikli çizgilerle gösterilen her küçük kareciğin yüksekliğinin 5 V olduğunu belirtir.


47. Soru

Ekranın altında ortada beyaz renkli M 500 µs yazısının anlamı nedir?

Cevap

Ekranın altında ortada beyaz renkli M 500 µs yazısı, zaman ölçeğinin 500 µs (mikrosaniye, 1 saniyenin milyonda biri), yani her gri kutucuğun genişliğinin 500 µs olarak kabul edilmesi gerektiğini gösterir. Sinyalin bir tam periyodu iki gri kutucuğa sığdığı için periyodun 1 ms yani 0,001 saniye olduğu söylenebilir. 1 sayısını bu değere bölerek sinyalin sıklığını 1000 Hz (ya da 1 kHz ) olarak bulabilirsiniz. Osiloskop otomatik olarak yaptığı frekans ölçümünü sağ alt köşede 1.00000 kHz yazısı ile göstermektedir.


48. Soru

Ekranın sağındaki sarı ok ve üst ortada yer alan siyah okun anlamı nedir?

Cevap

Ekranın sağındaki sarı ok ve üst ortada yer alan siyah ok (ekranda beyaz gözükmektedir), tetiklemenin yapıldığı gerilim değerini ve zamanı göstermektedir. Tetikleme değeri ayrıca ekranın sağ altında CH1 1.00 V yazısı ile gösterilmektedir. Tetikleme zamanı da sağ üst köşede beyaz M Pos: 0.000 s yazısı ile gösterilir.


49. Soru

Sağ alttaki Undo Autoset yazısının anlamı nedir?

Cevap

Sağ alttaki Undo Autoset yazısı ise, yanındaki butona basıldığında otomatik ayar durumundan çıkılacağını gösterir.


50. Soru

DC gerilim ölçümü deneyinde kullanılan araç ve gereçler nelerdir?

Cevap

Deneyde sayısal bellekli osiloskop, metal ataç ve pil kullanılır. Herhangi bir kalem pil ile çalışılabilir.


51. Soru

Deney düzeneği nasıl kurulur?

Cevap

Osiloskobun kanal 1 prob bağlantı ucuna bir prob bağlanır. Probun hiçbir yerle bağlantısının olmadığından emin olunur. Osiloskob güç düğmesine basarak açılır.


52. Soru

DC gerilim ölçüm deneyi nasıl yapılır?

Cevap

Probun yaylı kapağı çekerek çıkarılır ve prob ucu açılır. Probun kıskaçlı referans ucu kullanılan pilin bağlantı ucuna göre çok büyük olduğundan, daha ince bir bağlantı ucu yapmak için ataç kullanılmaktadır. Tek damarlı küçük bir kablo parçası da aynı işi görecektir. Atacın bir kenarı açılır. Probun kıskaçlı referans ucu ataca tutturulur. Ataç pilin eksi ucuna değdirilir. Prob ucu ise pilin artı ucuna değdirilir. (S:154, şekil 6.10)’da bağlantı detayı görülmektedir. Ölçülen sinyal periyodik bir sinyal olmadığı için ekranda düz bir çizgi görünecektir. Ekranın solundaki 1 yazısı ile çizgi arasındaki dikey uzaklık ölçülür ve ölçülen gerilimin ne kadar olduğu hesaplanır. Ekranda görünen şekil Deney Sonuçlarının Değerlendirilmesi bölümünde verilen grafik kağıdı üzerine çizilir.


53. Soru

AC gerilim ölçümü deneyinde kullanılan araç ve gereçler nelerdir?

Cevap

Deneyde sayısal bellekli osiloskop ve bir AC adaptör (transformatör) kullanılır. 20 V’tan daha küçük çıkış değerine sahip herhangi bir AC adaptörü kullanılabilir.


55. Soru

Sinyal üretecindeki sinyalin ölçümünde kullanılan araç ve gereçler nelerdir?

Cevap

Deneyde sayısal bellekli osiloskop, sinyal üreteci, devre tahtası (breadboard) ve iki adet direnç (1 k?) ile 10 k?) arasında herhangi bir direnç). Bu deneyde 6,8 k?) luk dirençler kullanılmıştır.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v