Elektrik Tesisat Planları Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

“Elektrik İç Tesisat Planı" nedir?

Binaların elektrik iç tesisatları, elektrik tesisat ve topraklama yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanmalı ve gerçekleştirilmelidir. Evlerin, işyerlerinin, resmi ve özel binaların elektrik iç tesisatları, hazırlanan plan doğrultusunda gerçekleştirilir. “Elektrik İç Tesisat Planı” olarak adlandırılan bu planlar, bir binanın mimari planları üzerine çizilmiş elektrik tesisat şemalarını, ek şemaları, kolon şeması, güç dağılım cetveli, aydınlatma hesapları, teknik ve özel şartnameler ve benzerlerini içerir. Elektrik tesisat planları, prensip olarak kapalı şema tarzında çizilir. Elektrik tesisat planları, bir proje olarak hazırlanmalı ve başlangıç sayfası proje kapağı olmalıdır. Proje kapağı, elektrik tesisat planının, ve planın uygulanacağı binanın temel bilgilerini içerdiği gibi, sorumlu kişilerin de isim ve imzalarını bulundurur.

Elektrik iç tesisat planlarına ait şemalarda neler bulunmalıdır?

Elektrik iç tesisat planlarına ait şemalarda, aydınlatma lamba bağlantıları, priz  , telefon ve tv bağlantıları, zil ve görüntülü algılama bağlantıları yer almalıdır. Bu bağlantılar, öncelikle kat tesisat planlarında, burada gösterilmeleri mümkün değilse ek şemalar içerisinde mevcut olmalıdır. Bu tesisat şemalarında kullanılan semboller, tesisat planının başlangıç kısımlarında yer almalıdır. Ana panolar, dağıtım panoları, girişlere yakın kolay ulaşılır yerlerde olmalıdır. Elektrik anahtarları, kapı açıldığında kolay ulaşılır yerlerde olmalıdır. Linyeler tavandan, kolon ve kiriş içlerinden baca kenarlarından, pencere üstlerinden geçirilmemelidir. WC, banyo, balkon gibi neme maruz kalan yerlere anahtar ve buat konulmamalıdır. Priz kullanılması mecburi durumlarda ise, nemli yer prizi kullanılmalıdır.

Mimari planlar elektrik iç tesisatında nasıl kullanılır?

Mimari planlar, binaya ait bölümlerin bir kattaki dağılımlarını gösterir. Bu planlarda, taşıyıcı kolonlar ve kirişler, duvarlar, kapılar ve pencereler, merdivenler, boşluklar, bacalar, balkon ve teraslar, odalar genellikle 1/50 ölçekli olarak (1 cm=50 cm) gösterilirler. Bu planları iyi değerlendirerek tasarlanan elektrik tesisat planları, uygulamada büyük kolaylıklar sağladığı gibi, tesisatların yönetmeliklere uygun yapılmasını sağlarlar.

Keşif özetinin önemi nedir?

Keşif özeti, bir çok alanda olduğu gibi, Elektrik Tesisat Projeleri Hazırlanması için de yapılması zorunlu bir çalışmadır. Elektrik Tesisat Uygulaması ve Planı talep edilen mimari projeler için, iş sözleşmesi yapılmaksızın Elektrik Tesisat Planının ve Projesinin hazırlanması, bu hazırlığı yapanlar açısından risk taşır. Çünkü bu tür bir hazırlık sonrası iş sözleşmesi yapılmadığında, proje hazırlığı yapanlar açısından, emek, zaman ve maddi kayıp riski büyüktür. Bu sebeple, çok kısa zaman içerisinde, fazla bir emek
gerektirmeden hazırlanabilen Keşif Özeti, önem kazanır. Keşif özeti, gerekli iş bedelinin önceden belirlenmesi ile iş sözleşmesinin yapılmasında önem kazanır. Keşif özeti gelen talebe göre, malzeme dahil olarak hazırlanabileceği gibi, malzemesiz sadece işçilik ve kar olarak da hazırlanabilir.

Proje Kapağı nasıl hazırlanmalıdır?

Projeyi hazırlayan mühendis yada mühendislik firmasınca hazırlanan, bir elektrik tesisat planının en başında yer alarak, elektrik tesisatının yapılacağı veya yapıldığı yapıyı, adresini, yapı sahibini, proje sorumlusunu ve mesleki kayıt bilgilerini, projenin temel elektriksel büyüklüklerini gösteren kapak sayfasıdır. Kapak sayfası, gerek proje sorumlularının, Elektrik Mühendisleri Odasının, Uygulama Sorumlularının, Elektrik Dağıtım Şirketinin, Yapı Denetim Şirketinin isim ve onaylarını üzerinde taşıdığından önemlidir.

Vaziyet planı nasıl hazırlanmalıdır?

Vaziyet planı, elektrik tesisat planının yer aldığı imar planını, cadde, sokak v.b. bilgilerle gösterir. Pafta planı olarak da adlandırılan vaziyet planları kuzey yönü esas alınarak çizilir. Vaziyet planlarında ölçek, yapının imar planında yer aldığı alan da dikkate alınarak 1/500 den 1/5000’e kadar alınabilir.

Vaziyet planlarının, uygun şekilde resmedilmesinin ne gibi önemi vardır?

Vaziyet planlarının, uygun şekilde resmedilmesi, özellikle Elektrik Dağıtım Şirketinden yapılacak yapı bağlantı hattı tesisi açısından önem taşır.

Elektrik tesisat projelerinde kullanılan semboller ne için kullanılır?

Bu semboller, ulusal ve uluslararası kriterlere bağlı olarak belirlenmiştir. Elektrik zayıf akım tesisat planları, geçmişte elektrik planları ile aynı mimari plan üzerinde mevcut olmasına karşın, günümüzde, zayıf akım tesisatlarındaki sayısal artış, farklı mimari plan üzerinde çizimi gerektirmektedir.

Temel topraklaması nedir?

Temel topraklaması, her tarafı betonla içinde kalacak şekilde düzenlenmeli ve temel betonu döküldükten sonra her yönde en az 5 cm beton içinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir. Bağlantı çıkış noktaları temelin dışına çıkarılmalıdır.

Topraklayıcı nasıl olmalıdır?

Topraklayıcının beton içindeki yeri, uygun mesafelere konarak tutucularla (2 m aralıklarla, yerleştirilen 30 cm’lik kazıklar gibi) sabitlenmelidir. Temel topraklamasında, minimum 30 mm x 3,5 mm boyutlarında galvanizli çelik şerit veya 10 mm çapında yuvarlak galvanizli çelik çubuk kullanılmalıdır. Eklerde kullanılan malzemeler, çubuklarla ayrı mekanik dayanıma sahip olmalıdır. Temel topraklaması aynı zamanda, yıldırımdan korunma tesislerindeki topraklama görevini görür. Bunun içinde bina çevresinde çıkışlar bırakılmalıdır. Bu çıkışlarda kullanılacak iletken kesiti minimum 50 mm2 olmalıdır.

Elektrik tesisat planları nasıl çizilmelidir?

Elektrik tesisat planları, mimari planlar esas alınarak yönetmeliklere uygun olarak çizilir. Elektrik tesisat planlarında, Elektrik Dağıtım Şirketi bağlantısının yapıldığı yapı bağlantı hattı, ana pano, kat dağıtım panoları, aydınlatma aygıtları ve kumanda edici anahtarları, elektriksel cihazların enerji alabileceği prizler yer almalıdır. Linyelerden sortilere ek alınan düğüm noktaları buatlardır. Prizler, planlarda görüldüğü konumlarda yerleştirilmelidir. Anahtarlar, çizim alanındaki darlıktan dolayı, çoğunlukla olması gereken noktalardan uzakta çizilmektedirler. Fakat anahtarların yerlerini asıl belirleyen, aydınlatma sortisinin bağlandığı buattır. Anahtarlar, bağlantılarını sağlayan buatın altında, norm yükseklikte monte edilmelidir. Katlar arası hat geçişleri oklarla gösterilir. Bir üst kata, yada alt kata geçen hat, diğer katta izdüşümünde yer alan noktadan yine ok ile alınarak devam etmelidir.

Elektrik tesisat planları çizilirken  ölçütlere uygun kriterler nelerdir?

• Sayaçların da yer aldığı ana pano, bina girişi zemin katta yer almalıdır.
• Topraklama çubukları, bina girişine yakın bir noktaya tesis edilerek, ana topraklama iletkeni, ana panoda yer alan bara üzerinden dağıtılmalıdır.
• Telefon ana giriş kablosu için, bina ana girişinde, merkezi dağıtım kutusu yer almalıdır.
• Uydu-TV merkezi dağıtım kutusu, öncelikle çatı katı yada, çatı katına yakın bir noktaya tesis edilmelidir.
• Dağıtım panoları, daire girişlerinde, kapıya yakın bir noktada bulunmalıdır.
• Anahtar ve prizler, (balkon kapıları hariç) açılan kapı arkasında kalmamalıdır.
• Hatlar, kolon ve kirişler içerisinden mümkün olduğunca geçirilmemelidir. (Üst sıvaları
içerisinden geçebilir.)
• Hatlar, kapı üstlerinden, duvarlardan, duvar olmayan kısımlarda ise, kiriş kenarlarından geçirilmelidir.
• Mimari projede kirişler gösterilmese bile, projede mevcut kolonları bağlayan kirişler olabileceği dikkate alınmalı ve bu amaçla mimarla irtibata geçilmelidir.
• Kolon ve kirişler içerisinden hat geçirilmesi zorunlu olan durumlarda, beton dökümü öncesi, mümkün olan en kısa ve dış kısım kullanılarak, boru atımı yapılmalıdır.
• Tavanlara, bina dış kısımlarına, WC ve banyolara buvat konulmamalıdır.
• WC ve banyoda anahtar konulmamalıdır. Priz konulması zorunlu ise, neme dayanıklı yapıda prizler kullanılmalıdır.
• Pencere üstlerinden hat geçirilmemelidir.
• Lamba tesis edilecek her bağımsız bölüm için, odanın geometrik yapısına göre bir yada birkaç montaj noktası oluşturulmalıdır.
• Dar ve uzun koridorlarda tesis edilen lambalar, iki yerden kontrolü mümkün kılan vaviyen anahtarla tesis edilmelidir.
• Konutlarda salonlar (20 m² den büyük alanlı odalar), mutfak için en az 2, odalar ve banyo için en az 1 priz tesis edilmelidir.
• Çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, termosifon, fırın gibi yüksek güç çeken cihazların
bağlanacağı prizler, aynı linyede yer almamalıdır. Bu tür cihazların yer aldığı prizler, bir linyede ya direkt tek priz sortisi olarak, yada yüksek güç kullanımı olmayan 1-2 priz sortisiyle beraber yer almalıdır.
• Yüksek güç gerektiren (>2500 W) elektrikli şofben v.b. cihazların beslemesi, boru içinde tek linye olmak üzere, dağıtım panosundan direkt hatla yapılmalıdır.
• Priz devreleri aydınlatma devrelerinden ayrı olmalıdır. Fakat zorunlu durumlarda, (sadece bir priz bulunduğu durum) aydınlatma devresine en çok bir priz sortisi bağlanabilir. Benzer şekilde, zorunluluk halinde, priz devresine de bir lamba bağlanabilir.

Zayıf akım elektrik tesislerinin tanımı nedir?

Zayıf akım elektrik tesisleri, aslında akımın küçüklüğü yada büyüklüğü ile ilgili bir kavram olmayıp, gerilimin düşüklüğünden kaynaklanmaktadır. Bu tanıma uygun olarak, zayıf akım tesisatları 12 V ve altı gerilimlerde çalışan tesisatlar olarak tanımlanabilir.

Geçmişteki ve günümüzdeki zayıf akım tesisatlarını karşılaştırın?

Günümüzdeki teknolojik gelişmelere bağlı olarak, zayıf akım tesisatları da, geçmişe oranla büyük değişim göstermektedir. Geçmişte sadece zil ve kapı otomatiğinden ibaret olan bu tesisatlara günümüzde, tv-uydu, internet, diyafon ve kamera gibi yeni tesisatlar eklenmiştir.

Kolon şeması nedir?

Yapı bağlantı hattı, ana kolon, kolon ve linye hatları da olmak üzere tüketiciye (alıcıya) kadar olan elektrik tesisat bağlantılarının tek hat şeklinde gösterimine kolon şeması denir. Kolon şemalarının sigorta akım değerleri ile şalterlerin akım değerleri, TEDAŞ girişinden linyelere doğru büyük akım değerinden küçüğe doğru sıralanmalıdır. Tesise enerji girişinden başlayarak, sigorta cinsi ve akım değerleri, uzunluğu, kablo cinsi ve kesiti, sayaç, ana şalter, ana ve dağıtım panoları, panolar üzerinde bulunan ölçü aletleri ve ölçme alanları, linye sigortaları ve cinsleri, linye şalterleri cinsi ve akım değerleri, topraklama ve topraklama iletkenleri kolon şemasında yer almalıdır.

Eş zamanlılık katsayısı nedir?

Eş zamanlılık katsayısı (diversity faktör) elektrik tesisatı kurulu güçleri toplamının, aynı esnada şebekeden güç çekebilme oranlarını belirten katsayıdır. Yapının bulunduğu bölgenin sosyoekonomik yapısı, elektrik enerjisi birim maliyeti ve tasarruf bilinci eş zamanlılık katsayısının belirlenmesinde etkendir.

Gerilim düşümü hesabı nasıl yapılır?

Gerilim düşümü hesabı, en uzun ve yüklü linye bu linye ile bu linye öncesi kolon ve hattı esas alınarak yapılır. Aydınlatma elektrik tesisatları gerilim düşümü hesabında, kofra sonrası gerilim düşümünün, %1,5’u geçmemesi gerekir. Eğer hesaplanan değer %1,5’dan fazla olacak olursa, iletken kesiti arttırılmalıdır.

Güç dağılım cetvelleri nedir?

Güç dağılım cetvelleri, elektrik tesisat planları ve kolon şemalarına uygun olarak, güç dağılımını ayrıntılı olarak gösteren tablodur.

Teknik Şartname ile ne belirlenir?

Elektrik İç Tesisat Yönetmeliğine uygun olarak, elektrik tesisat projesinin uygulama esaslarını belirler.

Özel Şartname ile ne belirlenir?

İş yapımından önce iş yükleniciyle iş veren arasında imzalanan, özel taleplerin yer aldığı listedir.

Maliyet Hesabı neye göre yapılır?

Elektrik tesisat planlarına uygun olarak gerçekleştirilen bir proje uygulaması sonunda, maliyet hesabının yapılarak, keşif özeti ile karşılaştırılması yapılmalıdır. Örnek proje uygulamasında T6877,00 olarak belirlenen keşif hesabına karşılık olarak, T6643,66’lik maliyet hesabı, tespitin iyi yapıldığını göstermektedir. Bu tabloda, toplam malzeme bedeline Ulaşım (%10), Gıda (%5), Amortisman (%5)İşçilik (%15), Kar (%20) kalemleri eklenerek genel toplam elde edilmiştir.