Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

İran ulusal hikayeleri ve rivayetleri nasıl başlamış, gelişmiş ve şekil almıştır?

İran ulusal hikâyeleri ve rivayetleri, Arya kavminin İran’a göç etmesiyle başlamış, İran’a yerleşmelerinden sonra her geçen gün yeni gelişmelerin eklenmesiyle gelişimini sürdürmüş, yazılı ve sözlü rivayetler ve hikâyeler bu yolla aşamalı olarak derlenip Sasanîler dönemi sonlarında da en olgun ve en geniş şekillerini almıştır.

İran mitolojisinin ana temalarından biri olan su (âb)’dan Mazdeizm’in kutsal kitabı Avesta’da nasıl bahsedilir?

İranlılar, ha emel gerekleri olan ögelerin bir özel tanrının korumasında bulunduğuna inanırlar. Su da, bu ögeler arasında yer alır ve Mazdeizm’in kutsal kitabı Avesta’da övülüp kutsanır. Ahura Mazda suyu yarattığında, bütün sular Elburz Dağı’nın güney eteklerinden çıkan, içerisinde her biri ayrı özelliklere sahip bin gölün suyunu bulunduran Ferâhkert Denizi’ne doğru akmaya başlar.

Hordâd nedir?

Eski İran’da en çok kutsanan ögelerden olan su, Zerdüşt inançlarında ikinci kutsaldır. Göklerden sonra var edilen, yaratılışı elli gün süren ve dünyanın her bölgesinde yer altında bulunan suyun sorumlusu Hordâd kutsal ölümsüzüdür.

Âb-ı Hayât (hayat) suyundan içerek ölümsüzlüğe erişme çabasında bulunanlar ve bu suya erişenler var mıdır?

Âb-ı hayât vardır ki karanlıklar ülkesinde bulunduğuna ve içenlere ya da yıkananlara ölümsüzlük kazandırdığına inanılan bu efsanevî sudan içmek için İskender uzun ve zorlu yolculuklara çıkmış, ancak amacına ulaşamamıştır. Hızır, bu suyu bulmuş, içmiş ve ölümsüzlüğe erişmiştir.

Ahura Mazda nedir?

Zerdüşt’ün, Avestâ’daki en büyük tanrısı Ahura Mazda, Fars edebiyatında genellikle Ahura Mazda, Hurmuzd ve Hormez şekillerinde geçer Farsça sözlüklerde bu kelimenin tanrı karşılığı dışında müşteri gezegeni anlamı da yer alır. Mazdeist inanışta ve İranoAryanlar’da tek iyilik tanrısıdır. Her şeyi bilen ve her şeye gücü yeten Ahura Mazda’nın düşmanı ise, tümüyle kötü güçlerdir. Farsça’da serveri dânâ: bilge önder, bilge efendi anlamıyla da bilinen Ahura Mazda, diğer Arya tanrılarının tamamını gerçek dışı tanrılar olarak niteleyen Zerdüşt’ün Avestâ’daki tanrısı, iyilikler ve güzelliklerin yaratıcısıdır.

Asumân (Gök) nedir?

Asumân aynı zamanda feleği koruyan tanrının da adıdır. Gökyüzü, kutsallığın en eski tecellîlerinden biri, dinsel mitolojik değerlerle dopdolu, ilahi gücün egemenlik alanı, sonsuz yüceliği ve genişliğiyle tanrıların ülkesi, yücelere yükseliş makamıdır.

Moğollar en büyük ilahlarını hangi kelimeyle adlandırmışlardır?

Dinsel inanışlarda yücelerde ve yükseklerde bulunanlar, yüceliğin ve üstünlüğün simgesi olarak algılanmaktadır. Bu yüzden Moğollar en büyük ilahlarını gökyüzü anlamındaki Tengri kelimesiyle adlandırmışlardır.

Fars Edebiyatı’nda Zerdüşt’ün ateşei deyimi nasıl ortaya çıkmıştır?

Fars edebiyatında Zerdüşt ve inanırlarının, ateşi kutsaması ve ona saygı duymasından çokça söz edilir. Bu yüzden Fars edebiyatında Zerdüşt’ün ateşi bir deyim halini almış, aydınlık ve ışığıyla âteşkedelerin ateşine benzetilmiştir.

Ateşkede terim olarak nedir?

Terim olarak; Zerdüşt dini bağlılarının kutsadıkları ateşi içerisinde koruyup sakladıkları yerlerin özel adı olarak kullanılmıştır.

Zerdüşt inanışına ve İnanırlarına göre ateşkede neleri simgeler?

Zerdüşt inanışının kutsal mekânları ve tapınakları olan ateşkedelerde hiç söndürülmeden yakılan ateş, bu inanışta tanrısal gücü simgeler. Ateşkedelerin yapılış tarzları, şekilleri ve iç bölümleri hemen her yerde aynı olarak tasarlanmıştır. Genellikle her ateşkede; sekiz kapılıdır ve sekiz köşeli birkaç odadan oluşmaktadır. İçerisinde kutsal ateşin hiç söndürülmeden yakıldığı ateşdân: ateşlik söz konusu kompleks yapının ortasında yer alır. Ateşkedelerin sayısı oldukça fazladır, ancak büyük ateşkedeler üç tanedir. Zerdüşt inanırları, ateşkedeye; şefkat kapısı adını da verirler.

Eski İran’da muğ, hîrbed ve mûbed adlarıyla anılan önde gelen kişilikler kimlerdi?

Eski İran’da ilköğretim merkezleri konumunda bulunan ilk mektepler, dinsel eğitim ve öğretimin gerçekleştirildiği ateşkedeler ve deyr adı verilen yerlerdi. Klasik dönemlerde İran’da birer okul niteliği taşıyan bu kurumlarda eğitim veriliyordu. Buralarda öğretim ve eğitimi yürüten öğretmenler ve hocalar da, muğ, hîrbed ve mûbed adlarıyla tanınan önde gelen kişiliklerdi.

İslâm sonrası dönemde Pehlevice kaleme alınmış eser nedir?

Arap ve Fars edebiyatlarında ferzâne: bilge ve hekîm nitelemeleriyle anılır. Bilgi, hikmet ve astronomiyle yakından ilgilenmiş, Camaspnâme adlı önemli bir eser kaleme almış, gelecekle ilgili birtakım haberler vermiş, bunların çoğu söylediği gibi çıkmıştır. Muhtemelen İslâm sonrası dönemde Pehlevice yazılmış Camaspnâme Mazdeist geleneği ve kültüründe onun bilgisi ve bilimsel yeteneklerinin örneğidir. Camasp gibi dâhi sözü Camasp gibi zeki, bilge ve akıllı olanlar için söylenir.

Câm-i Cem nedir?

İran hükümdarlarından Cemşîd ile Keyhusrev’e, aynı zamanda Süleyman Peygamber ve Büyük İskender’e ait olduğu kabul edilen sihirli kadeh.

Ehrimen nedir?

Ehrimen kötü akıl, şeytan anlamlarında kullanılmıştır.

İslâm kültüründe Ehrimen nasıl ifade edilir?

İslâm kültüründe Ehrimen, şeytan ve İblîs kelimelerinin karşılığı olarak kabul edilir.

Elburz nedir? Mitolojik rivayetlere göre neleri ifade eder?

Mitolojik bir dağ olan ve günümüzde adı, Elburz Sıradağları olarak bilinen dağ. Mitolojik rivayetlerde Ehrimen, Ahura Mazda’nın yaratılışına muhalefetinden dolayı yerküreyi yararak tam ortasına girmiş, o anda şiddetli bir sarsıntıyla Elburz Dağı yerden yükselmiş, ardından da diğer dağlar Elburz’un köklerinden ortaya çıkarak yeryüzünde yerleşmişlerdir. Güneş, Ay ve yıldızlar hep Elburz’un üzerinde döner dururlar. Elburz’un zirvesinde; karanlık, gece, sıcak ve soğuk rüzgarlar bulunmaz.

Heft: Yedi hangi sebeplerden kutsal sayılmıştır?

Tarihlerindeki birçok olay, dinsel inanışları, ayinleri, gezegenlerin sayısı, gök ve yer katmanları, Babil Asma Bahçelerinin sayısının yedi oluşu... bütün bu saygı, gizem ve fizik ötesiliğin sebepleridir. Allah’a en yakın meleklerin sayısının yedi oluşu gibi. Araplar da bu gelenekleri devam ettirmiş, bu sayıyı kutsamışlardır. Ka’be’nin yedi kez tavaf edilmesi, Ka’be’nin duvarına asılan seçkin şiirlerden oluşan yedi askı, yedi kez taş atma, Safâ ile Merve arasını yedi kez koşma vb. Eski İran peygamberi Zerdüşt zamanında tanrının yedi meleği olarak kabul edilen kutsal ölümsüzler ebedîlik ve temizlik sembolleri olarak kutsanmışlardır.

Yedi rakamının geniş bir kullanım alanına sahip olmasıyla ilgili örnekler veriniz.

yerin yedi tabakası, göklerin yedi katı, haftanın yedi günü, İsrailoğulları’nın yedi büyük meleği, Araplarda cahiliye döneminde Ka’be’nin yedi kez tavaf edilmesi, eski Hintlilerde yedi Arya tanrısı, Zerdüşt dininde yedi melek, Dünyanın yedi bölgesi, Mitra inanışında yedi rakamının kutsallığı, Manî dininde yedi tanrı, Kur’ân’da cehennemin yedi tabakası, Âd kavmine verilen yedi gün yedi gecelik ceza, Firavun’un rüyasında gördüğü yedi zayıf ve yedi şişman sığır, secde esnasında yere temas etmesi gereken yedi uzuv, dince kirli olduğu kabul edilen nesnelerin yedi kez yıkamakla temizlenmesi, İsmailiyye mezhebinde yedili aşamalar, aşkın yedi şehri, aşkın yedi vadisi, Kur’ân’ın yedi harf üzere inmesi, yedi kıraat şekliyle okunması, Kur’ân’da yedi kez selam kelimesinin geçmesi/yedi selam, yedi yiğitler (Peygamber, dört halife, Hasan ile Hüseyin), Fatiha sûresinin yedi ayet oluşu, Sasanîler döneminde söz sahibi yedi kabile, yedi başlı ejderhalar, Gerşâsp’ın yedi oğlu, yedi tür meyve veren ağaç, Rüstem’in hefthân’ı, Keykâvûs döneminin yedi kahramanı, Rüstem’in yedi yıl hükümdarlığı, yedi yıl kıtlık, İsfendiyâr’ın hefthân’ı, İran millî hikâyelerinde yedi güçlü hükümdar, yedi renkli balık, yedi gerdanlık, yedi katlı tapınaklar, Hemedân’ın yedi hisarı, Kûruş’un kabri, Babil’in Asma Bahçeleri, dünyanın yedi harikası...

Hefthân: Yedi Makam nedir? Bu kelimenin çıkış kaynağı nedir?

Hefthân, İran ve Turan ülkeleri arasında bulunan, Rüstem ve İsfendiyâr’ın çok büyük tehlikelerle karşı karşıya kalmış oldukları yedi makam ya da yedi merhale. Bu kelimenin çıkış kaynağı da, Rüstem ve İsfendiyâr efsaneleriyle yakından ilgilidir.

İmşâspendân: Kutsal Ölümsüzler neleri ifade eder?

İmşâspendler ölümsüz kutsallar, ölümsüz temizler anlamlarını ifade eder. Terim olarak da, Mazdeizm’in en büyük melekleridir. Bunlar Ahura Mazda’nın simgeleri olarak kabul edilirler.

Yılın altı ayı ve ayın altı gününü ifade eden meleklerin isimleri nelerdir?

• Behmen • Ordîbehişt/Asha • Şehrîver • Sifendârmûz • Hordâd ve Mordâd

İranvîc nedir?

İranlıların anayurtları, ataları Aryaların topraklarının adı olarak kabul edilen bölge.

Îzed: Tanrı Farsça’daki anlamı nedir?

Farsça’da; Allah anlamındaki isimlerden Îzed ya da Avestâ’daki şekliyle Yazata, yeze kökünden gelen ve tapınmak anlamını veren bir kelimedir.

Kâf: Kaf Dağı neleri ifade eder?

Dünyanın etrafını çevreleyen, bütün dağların köklerinin yerin derinliklerinde ona bağlı olduğuna inanılan, büyük bir kısmı suyun altında, okyanusların derinliklerinde bulunan, her sabah güneş doğduğunda güneş ışınlarının üzerine düşmesiyle yansımalarının yeşil göründüğü, Anka’nın da üzerinde yuva kurduğu kabul edilen efsanevî dağ. Kâf Dağı, Eskilerin inanışına göre; yeryüzünün en uç noktalarını kaplayan, gökyüzünün kenar noktalarının üzerinde yükseldiği, yerkürenin etrafını çevreleyen ve yerlerin çivisi olarak kabul edilen dağın adıdır.

Yunan Mitolojisinde Olympus Dağı nelerin simgesidir?

Yunan mitolojisinde Olympus Dağı, gök tanrılarının yeri ve kutsallığın simgesidir.

Keyûmers kimdir?

Keyûmers, yaşadığı çağın en büyük kişiliği, İranlılar tarafından ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı olarak bilinir.

Keyûmers zamanında insanlara hangi medeniyet gerekleri öğretilmiştir?

Silah (ok ve yay) yapımı, hayvan besleme, elbise dikme, yazı, ölüleri defnetme, yılın on iki aya bölünmesi, baykuşun uğursuz sayılması, Nevrûz ve kutlamaları, şehir kurma, bayındırlık gibi medeniyet gerekleri onun tarafından insanlara öğretilmiştir.

Mihr kimdir?

Mihr/Mitra, Arya kavminin büyük tanrılarından biri olarak kabul edilmektedir.

Eski İran’da Mihr nelerin sembolü olarak bilinir?

Eski İran’da Mihr, büyük tanrılardan biri, aynı zamanda aydınlık meleğinin adı, sevgi, dostluk, şefkat ve sözünde durmanın, aydınlık ve mutluluğun sembolü olarak bilinir.

Muğ’lar kimlerdir?

Ateşe tapan, Zerdüşt inanırlarından bir gurp, Zerdüşt dini önderi anlamındaki muğ (çoğulu, muğân) kelimesi, eski İran’da bir hanedan adıdır.

Muğ hanedanı neler yapmıştır?

Hem Zerdüşt öncesi ve hem de Zerdüşt sonrası dönemde her zaman din adamları ve dinî liderler yetiştirmiştir.

Fars edebiyatında muğ, muğkede, muğbeççe kelimeleri terim olarak hangi anlamlarda kullanılır?

Fars edebiyatında muğ, muğkede, muğbeççe kelimeleri, birer terim olarak; şarap içen, meyhane ve sâkî anlamlarında kullanılır.

Nâhid ve Anahita nedir?

Anahita, dört temel öge arasında yer alan suyun koruyucusu ve sorumlusu meleğin adıdır. Suyu bol ve temiz nehir, gür ve duru su anlamlarını ifade eder. Avestâ’da nitelendiği gibi bu su cennet suları arasında yer almakta, bütün dünya suları büyüklüğünde olarak yedi ülkeyi sulamakta ve Ferâhkert Denizi’ne dökülmektedir. Nahîd, aynı zamanda Zühre/Venüs’ün bir diğer adıdır.

İran’da Anahita nelerle ilişkilendirilmiştir?

İran’da Anahita, suyu bol ve duru ırmakların, yeryüzünün bütün suları ve bütün üretkenliklerin kaynağı, annelerin memelerindeki sütlerin temizleyicisi, güç, parlaklık, duruluk ve arılık simgesi, uzun boylu, alabildiğine güzel, özgür, başında yıldızlarla donanmış altın taç, teninde altın elbiseler ve altından çok değerli gerdanlıklarla süslenmiş bir tanrıça olarak nitelenir.

Nevrûz nedir?

İran takviminde yılın başlangıcına denk gelen bayramın adı olan Nevrûz, Ferverdîn ayının (21 Mart) ilk günü kutlanmaya başlanır.

Pîr-i Muğan tasavvuf terimi olarak nasıl kullanılmıştır?

Tasavvuf terimi olarak; seyr u sulûk aşamalarını başarıyla geçmiş; Sufîler ve müritlere yol gösteren, onlara kılavuzluk eden sâlikler ve müritlere, aşka, ezelî ve ebedî sarhoşluğa, hedefledikleri menzile ulaşmada yol gösteren bilge yaşlı, kılavuz, mürşid anlamlarında kullanılır.

Simorğ nedir?

Arapça karşılığı ankâ: uzun boyunlu, Sîmorğ hiç kimse tarafından görülmemiş bir kuştur. Fars edebiyatında değişik görünümleriyle yer alan, oldukça dikkat çekici mitolojik ögelerden biridir.

Fars Tasavvuf Edebiyatı’nda Simorğ mecazî anlamda nasıl bir yaratıktır?

Mecazî anlamda da çoğu zaman gözlerden uzak insân-i kâmil, veliler ve piri simgeler. Attâr’ın Mantıku’t-tayr’ında Sîmorğ, görüntüsü olmayan, hakkı simgeleyen metafizik bir varlıktır. Aynı zamanda kendisini görmeği arzulayanlar (Sîmorğ) dışında bir şey değildir o.

Surûş bir melek olarak nasıl ifade edilir?

Avestâ’nın özellikle eski bölümlerinde Surûş bir melek olarak nitelenir. Kıyamet gününde hesap ve ölçü tartı işleri onun tarafından yapılacaktır. Surûş’un asıl görevi, dünyanın düzenini korumaktır. Her gece üç kez insanların arasına girer ve onları şeytanların kötülüklerinden korur. Ölümlerinden sonra da o, ruhların beraberinde bulunur. Farsça kitaplarda o, Cebrail ile aynı melek olarak da ifade edilir.

Şebdîz nedir?

Şebdîz; gece rengi, siyah anlamlarını ifade eder. Şebreng: gece rengi, şekliyle de bilinen Şebdîz, Sasanî hükümdarı Husrev-i Pervîz’in ünlü atının adıdır. Siyah renkli oluşundan dolayı bu isimle anılır.

Şeb-i Yeldâ nedir?

Şeb-i Yeldâ diye de bilinen, Farsça sözlüklerin önemli bir kısmında belirtildiği gibi, Süryanice’den Farsça’ya geçmiş bir kelime olan yeldâ: Arapça’da mîlâd: doğum anlamındadır. Şebi yeldâ, Mesîh’in doğduğu zamanla örtüştürülmeğe çalışıldığından bu adla anılmıştır.

Yeldâ İran’lılar tarafından neden uğursuz kabul edilir?

Kışın şiddetli soğuğuyla birlikte karanlıklar Ehrimen’inin saldırılarının sürmesi de yer alır. bu gecenin uğursuzluklarından korunmak için sabah güneş doğuncaya kadar ateşler yakarak çevresinde eğlenir, sofralar kurar ve meyezd dağıtırlardı. Bu tören, farklılıklarla da olsa günümüze kadar gelmiştir.

Eski İran inanışlarına göre Elburz eteklerinde bulunan, yerkürenin üçte birini kapladığına inanılan büyük denizin adı nedir?

Eski İran inanışlarına göre Elburz eteklerinde “Ferâhkert” adında, yerkürenin üçte birini kapladığına inanılan büyük bir deniz bulunmakta, yeryüzündeki bütün sular taşıdıkları kirlerden temizlendikten sonra ona akmaktadır.

Ahura Mazda, Fars edebiyatında başka hangi isimlerde anılır?

Zerdüşt’ün, Avestâ’daki en büyük tanrısı Ahura Mazda, Fars edebiyatında genellikle “Ahura Mazda”, “Hurmuzd” ve “Hormez” şekillerinde geçer.

Şahnâme’nin rivayetine göre ateş nasıl ortaya çıkmıştır?

Şahnâme’nin rivayetine göre; Hûşeng bir gün ava çıkmış, yolda bir yılanla karşılaşmış, bu yaratığı o güne kadar tanımamış olduğundan dolayı öldürmek istemiş ve bir taş alarak ona doğru fırlatmıştır. Ancak yılan ölmemiş, o atılan taştan kıvılcımlar ve ateş meydana gelmiştir. Hûşeng, bu aydınlığa şükretmek amacıyla o günü bayram olarak ilan etmiş ve ondan sonra o gün ve gecesi, İran geleneklerinde törenlerle kutlanan bir bayram olarak yer almıştır.

Zerdüşt inanışının kutsal mekânları ve tapınakları olan ateşkedelerin yapısı nasıldır?

Genellikle her ateşkede sekiz kapılıdır ve sekiz köşeli birkaç odadan oluşmaktadır. İçerisinde kutsal ateşin hiç söndürülmeden yakıldığı “ateşdân: ateşlik” söz konusu kompleks yapının ortasında yer alır.

İran mitolojisinde câm-i cem nedir?

İran hükümdarlarından Cemşîd ile Keyhusrev’e, aynı zamanda Süleyman Peygamber ve Büyük İskender’e ait olduğu kabul edilen sihirli kadehtir. 

İranlı dünya pehlivanı Keykavûs’u kurtarmak için Mazenderan’a gittiğinde başına yedi büyük tehlike gelmiş olan kişi kimdir?

İranlı dünya pehlivanı Keykavûs’u kurtarmak için Mazenderan’a gittiğinde başına yedi büyük tehlike gelen kişi Rüstem'dir.

Ordîbehişt meleğinin özellikleri nelerdir?

Ordîbehişt/Asha, Avestâ’da; “en iyi varlık, dünyanın en iyisi, iyi düzen”, “en iyi doğruluk”, “en iyi temizlik” anlamlarında bir kelimedir. Ordîbehişt, manevî dünyada Ahura Mazda’nın doğruluk, temizlik ve kutsallığının simgesi, maddi evrende ise, yerküredeki bütün ateşlerin sorumlusudur. “Kutsal ölümsüzler” olarak inanılan meleklerin en güzeli olduğuna inanılır. Ordîbehişt, Avestâ’nın birçok yerinde saygınlığı ve övgülerle anılır. Yeştlerin bir tanesi bunun özellikleri ve övgüsüne ayrılmıştır. Dünyanın düzenini, tanrısal sistemi ve dünyanın ahlak sistemini simgeler. 

Ruhanî evrende, tanrısal saltanatın temsilcisi, tanrının gücünün ve iktidarının simgesi, maddî alemde ise metallerin koruyucusu olan melek hangisidir?

Şehrîver: Avestâ’da Şehrîver; Ahura Mazda’nın ebedî, geçici olmayan ülkesi, yok olmayacak yurt ve yüce cennet olarak tanımlanır. Ruhanî evrende, tanrısal saltanatın temsilcisi, tanrının gücünün ve iktidarının simgesi, maddî alemde ise metallerin koruyucusudur. Adaletle yöneten hükümdarların gücü ondan kaynaklanır. Merhamet ve mürüvvet meleği olarak da bilinmektedir.

İran mitolojisinde ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı kimdir?

Keyûmers, yaşadığı çağın en büyük kişiliği, İranlılar tarafından ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı olarak bilinir.

İran mitolojisinde sevgi, dostluk, şef­kat ve sözünde durmanın, aydınlık ve mutluluğun sembolü olan tanrı kimdir?

Eski İran’da Mihr, büyük tanrılardan biri, aynı zamanda “aydınlık meleği”nin adı, sevgi, dostluk, şef­kat ve sözünde durmanın, aydınlık ve mutluluğun sembolü olarak bilinir.

İran mitolojisinde suyun koruyucusu ve sorumlusu meleğin adı nedir?

Anahita, dört temel öge arasında yer alan suyun koruyucusu ve sorumlusu meleğin adıdır. 

Mitolojiye göre Anahita'nın atları nelerdir?

Anahita’nın, dört beyaz atın çektiği bir arabası vardır. Atları; bulut, yağmur, kar
ve doludur.

Sîmorğ ve Zal hikayesi nedir? Anlatınız.

Sîmorğ’un Zâl hikâyesindeki etkin rolü özetle şöyledir: Sâm’ın ak saçlı bir çocuğu olur. Oğlunun beyaz saçlı olduğun görünce, çocuğu bu haliyle görenlerin kendisini alaya alacaklarını düşünerek Sâm, bu çocuğun çok uzaklarda bir dağa bırakılmasını emreder. Emir yerine getirilir. Sîmorğ, yavrularına yem bulmak için dolaşırken onu acınacak halde bulur ve alarak yuvasına götürür. Ancak yücelerden ilahî bir ses ona; bu çocuğu korumasını, besleyip büyütmesini, çünkü onun büyük bir kişi olacağını söyler. Sîmorğ çocuğu besler ve büyütür. Delikanlı olduğunda adı sanı her tarafa yayılır. Bir gece babası Sâm, rüyasında bütün heybetiyle oğlunu görür: Zâl, babasına sitem etmektedir. Bunun üzerine babası yola koyulur ve Elburz Dağı’na gider. Orada Sîmorğ’u bulur ve oğlunu teslim alır. Rivayetlerdeki anlatımlara göre Zâl, daha sonra iki kez daha Sîmorğ’dan yardım ister. Sıkıntıda kaldığı anlarda Sîmorğ kendisine görünür, olağanüstü gücü ve gizli yetenekleriyle çözemediği problemleri ortadan kaldırmada kendisine yardımcı olur. Eşi Rûdâbe’nin, Rüstem’i doğurması esnasında çok sıkıntılı bir anda yardıma koşar. Rüstem-İsfendiyâr savaşında Rüstem’in yanında yer alır.

Sîmorğ başka hangi isimlerde bilinmektedir?

Anka ve Zümrüdüanka.

İran mitolojisine göre bütün ölüler dirilerek Mihr, Surûş ve Reşn’in huzurunda
yargılandıktan sonra hangi isimli köprüden geçerler?

Bütün ölüler dirilerek Mihr, Surûş ve Reşn’in huzurunda yargılandıktan sonra Çînvâd Köprüsü’nden geçerler.

İslam'daki Cebrail ile benzeşen Fars mitolojik meleğinin adı nedir?

Surûş, İslâm kültüründe ve buna bağımlı olarak da Fars edebiyatında Cebrail ile benzeşmektedir.

İran mitolojisinde Şebdîz nedir?

Şebdîz; “gece rengi”, “siyah” anlamlarını ifade eder. “Şebreng: gece rengi”, şekliyle de bilinen Şebdîz, Sasanî hükümdarı Husrev-i Pervîz’in ünlü atının adıdır.

İranlılar, Yeldâ gecesinin uğursuzluklarından korunmak için neler yaparlardı?

İranlılar, bu gecenin uğursuzluklarından korunmak için sabah güneş doğuncaya kadar ateşler yakarak çevresinde eğlenir, sofralar kurar ve meyezd dağıtırlardı. Bu tören, farklılıklarla da olsa günümüze kadar gelmiştir.

İranlıların Yeldâ gecesini uğursuz saymalarının nedeni nedir?

Bu gecenin uğursuz sayılmasının nedenleri arasında, kışın şiddetli soğuğuyla birlikte karanlıklar Ehrimen’inin saldırılarının sürmesi yer alır.

İran mitolojisine göre Yeldâ gecesinde kimin doğduğuna inanılır?

İranlılar, bu gecenin Mitra’nın doğum gecesi olduğuna inanır.