Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Mit Nedir?

Mit kelimesinin içeriği çok geniş bir alanı kapsayabilen niteliktedir. Mit, tanrıların bir hikayesi, dünyanın başlangıcının, yaratılışın, temel olayların dini bir öyküsüdür. Mitler, sonucunda konu edindiği bütün ilgili bölümlerle doğanın ve kültürün yaratıldığı ve hâlâ devam eden düzeninin verildiği tanrıların örnek ve model davranışlarıdır.Mit örnek alınacak davranış şekillerini sunmakta, kullanışlı amaçlarıyla ritüelin yararlılığına tanıklık etmekte ve kültün kutsallığını kurmaktadır.

Köken ve Yaratılış Mitleri hangi alt gruplara ayrılırlar?

? Etiyolojik Mitler ? Teogoni Mitler ? Kozmogoni Mitler ? Takvim Mitleri ? Antropogoni Mitleri ? Totem Mitleri ? Kahramanlık Mitleri

Klan nedir?

Klan: Ortak bir atadan geldiklerine inanan, kendi aralarında evlenmeyen birbirleriyle akraba birkaç büyük ailenin bir araya gelmesiyle oluşan toplumsal birlik.

Mitleri mitolojiden arındırma tipolojisinin tür ve şekilleri nelerdir?

? Mitleri Terminolojik Arındırma ? Mitleri Bütünleyici veya Dengeleyici Arındırma ? Mitleri Kısmî ve Yorumlayıcı Arındırma

Mandol nedir? Hangi mitler anlatılır?

Mandol: Hint mitolojisinde dünyanın, evrenin ve tanrıları temsil eden sembolik ifade. Hintli büyücüler hastanın yatağının yanındaki yeri kötü ruhlardan arındırır ve mısır unuyla mandol resmi çizer. Mandolün çizimi esnasında kozmogonik mitler anlatılır. Bu yolla hasta başlangıca, kökene o kutsal zamanın, yaratılışın enerjisine ulaştırılır. Çizilen, mandol resmi hasta iyileşene kadar silinmez. Bu tür, tedavi amaçlı, törenin ve büyünün iç içe geçtiği uygulamalarda, evrenin, dünyanın yaratılışı mitlerinin, tanrısal varlıkların ortaya çıkışının, hastalıkların oluşmasının, bunlara karşı ilaç yapan eski şamanların doğuşunun ve kötü ruhlarla şamanın savaşının anlatıldığı görülür.

Mitlerin modern dönem çalışması nasıl başlamıştır?

Mitler her ne kadar Rönesansla birlikte yeniden ilgi görmeye başlamışsa da, bu ilgi Ortaçağ boyunca daha önceki dönemlerde ortaya çıkan bakış açılarının uzantısı gibidir. Dahası bu dönem boyunca da mit denilince akla gelen sadece eski Yunan mitleridir. Bu nedenle, mitlerin modern dönem çalışması Aydınlanma Çağı ile başlamıştır.

Mitlerin doğuşuyla ilgili ilk düşünce üreten kimdir? Mitler için ne düşünmüştür?

Mitlerin doğuşuyla ilgili ilk düşünce üretenlerden birisi de M.Ö. IV. yüzyılda yaşayan Sicilyalı Evhemerostur. Evhemeros, halk tarafından uydurulduğunu ileri sürdüğü mitlerde tarihî gerçeklik olduğunu düşünür. Ona göre, mitlerde daha önce yaşamış krallar, kahramanlar tanrılaştırılarak anlatılmaktadır.

Mitlerin gerçek hikaye kabul edildiği toplumlarda görülen mitlerin özellikleri nelerdir?

a. Mit, tanrısal ve olağanüstü varlıkların eylemlerinin öyküsüdür. 

b. Mitlerde anlatılan bu öykü, kesinlikle “gerçek” ve “kutsal” olarak kabul edilir. 

c. Mit, her zaman için bir “yaratılış” ve “köken”le ilgilidir. Bir şeyin nasıl hayata geçtiği ya da bir davranışın, bir kurumun, bir çalışma biçiminin nasıl yaratılmış olduğunu anlatır. Bu nedenle de mitler, insana özgü her anlamlı eylemin örnek tiplerini (modellerini) oluşturur. 

ç. Hem gerçek hem de kutsal kabul edilen bir öykünün anlattıkları, onlara gerçek ve kutsal olarak inananlar tarafından örnek alınıp takip edilmesi gereken bir model olarak düşünülür. Dahası gerçek ve kutsal olan bu inanış ve davranış biçimleri “sosyal bir ferman” (social charter) niteliğine bürünerek o sosyal ve toplumsal yapıdaki davranış ve düşünüş biçimlerini etkileyip yönlendirici bir konuma yükselir. 

d. İnsan, miti bilmekle nesnelerin “köken”ini bilir, bu nedenle de, nesnelere egemen olmayı ve onları istediği gibi yönlendirip kullanmayı bu bilgiyle başarabileceğine inanır. Bu bilgi, “dıştan” ve “soyut” bir bilgi olmayıp mitin bir tören havası içinde anlatılması veya kanıtını oluşturduğu törenin (ritüelin) gerçekleştirilmesiyle, tören (rit) biçiminde yaşanan bir bilgi söz konusudur. 

e. İnsan, mitlerin anlattıklarını kanıtladığına inanılan ritüeller aracılığıyla, kendisine, yeniden anımsatılan ve yeniden gerçekleşme aşamasına getirilen olayların kutsal, coşku verici gücünün etkisine girmek amacıyla bu törenleri yaşar. 

Diakronik ve Senkronik Nedir?

? Diakronik: Art süremli. Şimdi ve gelecekte olmak gibi olayları ardı ardına gelen zaman dilimlerine yerleştirerek anlayan ve açıklayan art süremli (diakronik) anlayış mitlerde yer almaz. ? Senkronik: Eş süremli. Mitlerde olayları birbirleriyle eş süremli (senkronik) olarak algılayan dolayısıyla hepsini şimdiye ve şimdiki zamana bağlayarak açıklayan zaman yer alır.

Antropogoni Mitleri neleri içerirler?

İnsanların nereden geldiklerini veya nasıl oluştuklarını konu edinen mitlerdir. Türeyiş mitleri de denilen bu tür mitler, ilk insanın yaratılmasından, insan topluluklarının, kabilelerin, soyların boyların ortaya çıkmasına kadar geniş bir alanı içerir. 

Mitlerin yaşaması veya yaşayan mit nedir? Kimler ölü mitler dir?

İnanan insanların tüm davranış ve etkinliklerini onlara göre temellendirmesi ve açıklaması demektir. Eğer insanlar mitlere inanmıyor; davranış ve etkinliklerini başka şekilde meselâ bilimsel olarak temellendiriyor ve açıklıyorsa artık bu mitler ölü mitlerdir. Ölü mitlerin anlatılması ve kuşaktan kuşağa eğlenmek hatta bilgilenmek gibi inanma ve ona göre yaşama dışındaki amaçlarla aktarılmasıysa edebiyattan başka bir şey değildir.

En ana hatlarıyla mitlerin temel konuları nasıl sıralanabilir?

Mitler, tanrıların, evrenin ilk insanların yaratılış ve ortaya çıkışlarının yanısıra ilk günahı; ölümün kökenini; tufan; tanrıların insanları nasıl cezalandırdıklarını; avcılığın başlangıcını; hayvancılığın ortaya çıkışını; bitkilerin ilk olarak nasıl ortaya çıktığını; ateşin kökeni ve elde edilişini; cinsel hayatın başlangıcını; yeryüzünün ilk çiftini, ilk ailesini; âdetlerin, kurumların, törenlerin, teknik bilgilerin kökenlerini konu edinirler.

Kökenlerle ilgili mitsel zaman güçlü bir zamandır. Neden?

Çünkü doğaüstü varlıkların etkin ve yaratıcı katılımıyla olup bitecek olan, olumlu yönde değiştirilmiştir.

Axis mundi (dünya ekseni) nedir?

Evrenin ekseni olduğu düşünülen hayali çizgi, Türk mitolojisinde bu eksenin yeryüzü ile Kutup yıldızı arasında olduğu düşünülür, Altın Kazık veya bazen de Demir Kazık olarak adlandırılır.

Merkez simgeciliği nedir?

Mekânı, kutsallıkla ilişkili olarak merkezî bir yapı içinde algılamaya merkez simgeciliği adı verilir.

Rit/Ritüel Nedir? Tören Nedir?

? Rit/Ritüel: Din, tapınma, büyü veya erginlenme ve geçiş törenleriyle ilgili geleneksel işlem. ? Tören: Birçok ritin herhangi bir vesileyle bir araya gelmesi sonucu kurallara uygun bir biçimde, dinsel ya da toplumsal amaçlar için düzenlenen toplantı.

Mitlere yöneltilen sorunun doğasına bağlı olarak on iki farklı kuramsal bakış açısından yararlanmak mümkündür. Dünya görüşü olarak mit nasıldır?

Mitlerde insan belli başlı toplum, kültür ve doğa problemleriyle karşılaşmaktadır. Mitler, hem kişisel eğilimleri hem de sosyal gereksinimleri karşılayacak farklı unsurları seçme fırsatlarını sunmaktadır. Bu unsurlardan kişisel aynı zamanda da geleneksel dünya görüşü yaratmak mümkündür.

Dogma nedir? Mitler neden dogmanın temelidir?

Dogma: Tartışmaya kapalı, kesin ve mutlak kabul. Mit, anlatıldığı toplumda inanca uygundur, inancı oluşturan ve yönlendirendir. O, inanılmak üzere anlatılır. Mit, inançsızlara, bilgisizlere ve şüphe etmeye karşı cevaplarıyla birlikte kendini ortaya koyar. Mitler dogmanın temelidir ve çoğunlukla kutsal ve törenlerle ilgilidir.

Evhemerism nedir?

Mitlerin doğuşuyla ilgili ilk düşünce üretenlerden birisi de M.Ö. IV. yüzyılda yaşayan Sicilyalı Evhemerostur. Evhemeros, halk tarafından “uydurulduğu”nu ileri sürdüğü mitlerde “tarihî gerçeklik” olduğunu düşünür. Ona göre, mitlerde daha önce yaşamış krallar, kahramanlar tanrılaştırılarak anlatılmaktadır. Evhemeros’un bu düşüncesi çok daha sonraları, ilk Hristiyan bilginler tarafından “puta tapanları” (pagan) Hristiyanlaştırmada kullanılmıştır. Pagan dinlerinde olan “puta tapanlar”ın tanrılarının eskiden yaşamış birer insan oldukları ileri sürülerek “kutsal”lıklarından arındırılmışlardır. Bu yaklaşım mitoloji çalışmalarında daha sonraki zamanlarda da kullanılmış ve “Evhemerism” olarak adlandırılmıştır. 

Mitleri “kutsal”lıktan arındırmayı amaçlayan bu yaklaşım Antik çağdan başlayarak günümüze kadar devam etmiştir. 

Mitlerin işlevleri nelerdir?

Mitler insan davranışları için örnek modeller olarak işlev görmektedir. Mitlerin temelinde tanrıların ve kültürel kahramanların yaratıcı, biçimlendirici etkinlikleri yatar. İlke olarak bütün insan faaliyetleri ve büyük başlangıç olaylarındaki bütün algılanabilir etkinlikler için örnek ve model bulmak mümkündür. Mitlere inanan bir kişinin buradaki payı bu örnekleri ezberleyip saklaması, davranışlarında onları izlemesi ve bu amaçla yapılan törenlerde onları tekrarlayarak kopyalaması gerçeğinde yatmaktadır. Mitlerin sayısız özel işlevleri vardır, fakat bir genelleme yaparak onların davranış için kavramsal bir temel ve pratik davranış örnekleri sunduklarını söyleyebiliriz. 

Mitler içeriklerine göre pek çok çeşitlilik göstermektedir. Konularına göre mitler kaç temel gruba ayrılır?

? Köken ve Yaratılış Mitleri ? Eskatoloji Mitleri

Takvim Mitleri nedir? Türk mitolojisinde böyle bir takvim var mıdır?

Varlık ve yokluk ancak zaman bağlamında bir anlam taşır. Zamansa harekete bağlı olarak ölçülebilir. Bir mekan olarak Evren’in varlığı veya var edilişi bir hareketi ve sonrasını dolayısıyla da zamanı beraberinde getirir. Zamanın ölçülmesi insanlık tarihinin en eski zamanlarından beri zihinleri meşgul eden bir mesele olarak karşımıza çıkar. Bu meseleye bağlı olarak zamanın ölçülmesi bağlamındaki düşünceleri sembolik bir biçimde anlatan öyküler ortaya çıkmıştır. Bunlar takvim mitleri olarak adlandırılır. Türk mitolojisinde Oniki Hayvanlı Takvimin Yaratılışı Miti böyle bir takvim mitidir.

Hangi çağdaş romancılar ilhamlarını, konularını eski Yunan mitolojisinden almışlardır?

Fransız André Gide, Richard Strauss Jacques Offenbach, İrlandalı James Joyce

Eskatoloji Mitleri neleri konu eder?

İnsan ve dünyanın geleceğini veya sonunu konu edinen mitlerdir. Tarihsel zaman anlayışının ortaya çıkması geçmiş, şimdi ve gelecek algısına bağlı zaman tasarımı ve kabulü beraberinde dünyanın sonu ve kıyamet anlayışını da getirmiştir. Çok nadir olarak bazı ilkel kavimlerin mitolojisinde dünyanın sonu düşüncesini içeren mitler yer almaz. Bu tür birkaç topluluk dışında evrensel olarak dünyanın sonu ve bunun belirtileri, nedenleri gibi konuları içeren mitler hemen hemen her kültürde yer alırlar.

Mitlerdeki kutsal mekan kavramı nasıldır?

Mitlerdeki kutsal mekan, başlangıçta, yaratılışla ilişkili olduğu için çevresine de bu yönde bir anlam kazandırma işlevine sahiptir. Böylece mit sayesinde ilkel toplum insanının zihninde evreni ve dünyayı bir düzen içinde algılama imkanı ortaya çıkar. Bu kutsal mekân merkezdedir ve diğer nesneler, merkeze olan bağlantılarıyla anlam kazanırlar. Merkezdeki bu “kutsal sabit mekân”a bağlı olarak yönler belirlenir ve adlandırılırlar. 

Mitograf nedir?

Mitleri yazıya geçirenlere mitograf denilir.

Mit ve tarih arasında nasıl bir ilişki vardır?

Mit, kutsal bir tarih olduğundan sadece içeriğinden değil, somut kutsal örneklerinden dolayı da doğru ve gerçek bir tarihtir. Köken mitlerinin anlatımı çoğu zaman kültle bir arada yürütülür. Çünkü o kültün kendisidir ve hangi kültün hangi amaçlarla kutlanılacağına dair katkıda bulunur. 

Trickster nasıl hikâyelerdir?

aldatıcı, hilekâr, dalavereci veya üçkağıtçı özelliklere sahip karşı kahraman, birçok gelenekte tilki, Kızılderililerde kurt olarak karşımıza çıkar. Türk mitolojisinde önce saksağan kuşu daha sonraki dönemlerde taz yani dazlak veya kel iken masallarda Keloğlan tipine dönüşmüş olarak karşımıza çıkar.

Mitoloji nedir?

Mitoloji veya “mitbilim” dünyanın en eski araştırma alanlarından birisidir. 

Mitoloji (Myhthology) sözcüğü eski Yunanca “mythos” ve “logos” sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Temel olarak “söz” kavramını karşılamak için kullanılan bu iki sözcüğün anlamlarıysa birbirinden çok farklıdır. Öyle ki, “mitos” söylenen veya duyulan sözdür. Logos sözcüğüyse “insanda düşünce, doğada kanun” anlamındaydı. Daha sonraları “logos” sözcüğünden “bilim” anlamına gelen “loji” sözcüğü oluşturulmuştur. Mitoloji, “mitbilim” veya “mitçalışmaları” anlamına gelmektedir. 

Mit olgusunu açıklamak üzere Batı’da çoğunlukla antik çağda ve eski Yunan filozofları tarafından geliştirilmiş yorum ve temel bakış açılarını hangi başlıklar altında toplamak mümkündür?

? Mitlerin mitograflarca tespiti ? Mitlerin felsefi eleştirileri ? Bilim öncesi yorum ? Doğal fenomenlere dayanan mecazi açıklama ? Ruhsal özelliklere dayanan mecazi açıklama ? Etimolojik yorumlar ? Tarihsel yorumlama ? Efsanelerden geleneklerden kaynaklandığına inanılan yorumlama ? Sosyal kontrol yolu olarak yorumlama ? Psikolojik yorumlar

Yazılı Edebiyat ile Mit arasında nasıl bir ilişki vardır? 

Yazılı edebiyat ile mitlerin ilişkisi bir bakıma yazı tekniğinin tarihi kadar eskidir. Bilinen en eski yazı tekniği ve geleneği olan Sümer yazısıyla yine bilenen en eski mit geleneğinin yazıya geçirildiği bilinmektedir. Sümerlerin “Gılgamış” adlı mitolojik destanın yazıya geçirilmesi buna tipik bir örnek olarak verilebilir. Aynı şekilde Sümerlerden kalma çivi yazısıyla yazılmış kil tabletlerin okunmasıyla ortaya çıkan Tufan benzeri büyük sele ilişkin metinler de Sümer Mitolojisi’nin yazıya geçirilmiş örnekleridir 

Ünlü edebiyat teorisyeni Rene Jellek yazılı edebiyatın kuramsal çerçevesini çizerken nasıl özelliklerden bahsetmiştir?

Rene Wellek yazılı edebiyatın kuramsal çerçevesini çizerken edebi eserin, bir imaj veya tablo olmasını, sosyal olmasını, tabiatüstü olmasını, tahkiyeli bir şey veya hikâye olmasını, arketip karakteri taşımasını, evrensel olmasını, zamana bağlı olmayan ideallerimizin zaman içinde geçen olaylarmış gibi sembolik bir şekilde temsil edilmesini, bir program ya da öte dünyadaki hayatla ilgili olması, mistik olması gibi özellikler sıralar ki bunların hepsi de mitlerin de taşıdığı özellikler ve edebi değerlerdir.

Sosyal uyumluluğun belirteci olarak mitlerin nasıl bir görevi vardır?

Mitler gelişigüzel bir hikaye koleksiyonu olarak kabul edilmezler. Bir kültürde efsanevi konuların dağılımı ve bu kültürde neyin sosyal olarak uygun olduğu arasında açık bir ilişki vardır. İşlevsel-Yapısal bakış açısı içinde yer alan bir yaklaşımdır. 

Kronolojik nedir?

Zaman bilimsel, geçmiş, şimdi ve gelecek şeklinde olayları zaman bakımından oluşlarına göre sıralamak.

Yaşayan mit ne demektir?

Mitlerin yaşaması veya “yaşayan mit” demek onlara inanan insanların tüm davranış ve etkinliklerini onlara göre temellendirmesi ve açıklaması demektir. Eğer insanlar mitlere inanmıyor; davranış ve etkinliklerini başka şekilde meselâ bilimsel olarak temellendiriyor ve açıklıyorsa artık bu mitler “ölü mitler”dir.

Rönesans döneminde mitler ve yazılı edebiyat arasında nasıl bir ilişki vardır?

Rönesans ile birlikte Avrupa’da mitlere yönelik yeniden ilgilenmenin başlaması mitlerle yazılı edebiyat ilişkisinin yeni bir dönemidir. Eski Yunan’ın yeniden keşfi özellikle Ovid’in şiirleri şairler ve sanatkarlar üzerinde büyük bir tesir meydana getirmiştir. Aynı şekilde eski Yunan mitolojisinden konular, simgeler ve kahramanlar Rönesans sanatkârlarına gelenekselleşmiş Hristiyanlıkla ilgili konulardan çok daha çekici ve cazip görünmüştür. Bu yolla edebiyat başta olmak üzere çeşitli güzel sanatlarda eski Yunan mitolojisi bir ilham kaynağı olarak büyük tesirler meydana getirmiştir. Latince yoluyla eski Yunan mitolojisinden esinlenen şiirler yazan şairler arasında İtalyan Petrarch, Boccaccio ve Dante gibi isimler sayılabilir. Aynı şekilde Kuzey Avrupa’da da eski Yunan ve Latin metinleri yerel ve ulusal dillere tercüme edilir. 

Etiyolojik nedir?

Etiyolojik: Köken açıklayıcı. Mitler, dünyanın, insanın, diğer varlıkların, coğrafi şartların oluşumunu, kaynağını ve niteliklerini açıklar. Dinsel törenleri, törensel araçların ayrıntılarını ya da tabuların neden incelenmesi gerektiğini ortaya koyarlar. Köken açıklayıcı (etiyolojik) ögeler bu bağlamda mitlerin en işlevsel unsurları arasındadır.

Determinist nedir? Bu kavram mitlerde nasıl anlaşılmıştır?

Determinist: Zorlayıcı, zorunlu kılıcı. İnsanlık tarihinin sosyal ve kültürel anlamda başlangıcında mitlerin ortaya çıkış zeminindeki psiko-kültürel ve hatta biyolojik gereklilik zeminin nasıl cebreden bir zorunluluk veya determinist özelliğe sahip olduğunun tartışmasız bir biçimde anlaşılmasıdır.

Mit neden doğru ve gerçek bir tarihtir?

Mit, kutsal bir tarih olduğundan sadece içeriğinden değil, somut kutsal örneklerinden dolayı da doğru ve gerçek bir tarihtir. Köken mitlerinin anlatımı çoğu zaman kültle bir arada yürütülür.

Sümerlerin Gılgamış adlı mitolojik destanının yazıya geçirilmesi hangi mit ilişkisi için bir tipik bir örnektir?

Yazılı edebiyat ile mitlerin ilişkisi bir bakıma yazı tekniğinin tarihi kadar eskidir. Bilinen en eski yazı tekniği ve geleneği olan Sümer yazısıyla yine bilenen en eski mit geleneğinin yazıya geçirildiği bilinmektedir. Sümerlerin Gılgamış adlı mitolojik destanın yazıya geçirilmesi buna tipik bir örnek olarak verilebilir.

Mitoloji ve edebiyat ilişkisini açıklayınız.

Mitoloji ve edebiyat ilişkisi iki temel gruba ayrılır. Mitoloji ve Sözlü edebiyat ilişkisi inanılmaz hale gelen mitlerin sözlü edebiyat türlerine dönüşmesi ve bazı sözlü edebiyat eserlerinin mitolojik unsurlar içermesi şeklindedir. Yazılı edebi-yat ve mitoloji ilişkisindeyse yazar ve şairlerin mitolojiyi eserlerinin ilham kaynağı olarak kullanmaları, bazı mitolojik unsurları eserlerinde işlemeleri ve kendi kişisel mitlerini yaratmada mitolojiden yararlanma şeklinde özetleyebiliriz.

Mitlerde nasıl bir zaman kavramı vardır?

Mitlerde olayları birbirleriyle “eş süremli” (senkronik) olarak algılayan dolayısıyla hepsini “şimdi”ye ve şimdiki zamana bağlayarak açıklayan zaman yer alır. 

Mitlerdeki bu zaman anlayışına göre geçmiş şu ana taşınabilecek bir “şimdi”dir; asla geri getirilemeyecek bir zaman olarak düşünülmez 

Yunan mitolojisi nasıl bir ilham kaynağı olmuştur?

Rönesans ile birlikte Avrupa’da mitlere yönelik yeniden ilgilenmenin başlaması mitlerle yazılı edebiyat ilişkisinin yeni bir dönemidir. Eski Yunan’ın yeniden keş- fi özellikle Ovid’in şiirleri şairler ve sanatkarlar üzerinde büyük bir tesir meydana getirmiştir. Aynı şekilde eski Yunan mitolojisinden konular, simgeler ve kahramanlar Rönesans sanatkârlarına gelenekselleşmiş Hristiyanlıkla ilgili konulardan çok daha çekici ve cazip görünmüştür. Bu yolla edebiyat başta olmak üzere çeşitli güzel sanatlarda eski Yunan mitolojisi bir ilham kaynağı olarak büyük tesirler meydana getirmiştir.

Mitler ve toplum kültürü arasındaki ilişki nasıl şekillenmiştir?

Mitler ifade ettikleri simgeler nedeniyle, içinde yaratıldıkları kültürün ideolojisini oluşturan ilkel din ve bilimin ifadesidir. Her kültür sahibi topluluk veya millet kendi varlığı da dâhil içinde yaşadığı yakın çevreyi ve yaşam sonrası hayatının devam edeceği tasavvurî/sanal çevreyi anlamlandırıp oluşturduğunda, kültürel ideolojisi veya dünya görüşü anlamında mitlerini ve bunların toplam ifadesi olarak da mitolojisini oluşturmuş oluyordu. Bir başka ifadeyle bir toplumun kâinat ve hayat karşısında aldığı olabildiğince yalın ve “kendi”ne ait düşünce ve davranış tiplerini mitleri içerir ve yönlendirir, denilebilir. Mitlerle bir milletin varlık sahnesine çıkması ve ulusal kimliğini şekillendirmesi arasındaki ilişki bu bağlamda daha rahatça görülebilir. Oluşmaya başlayan bir dil etrafında, “biz” zamiriyle bağlanan bir klan veya kandaş topluluk, etrafındaki maddi veya manevi varlığı açıklayan “mit”leriyle kendi toplumsal varlığını ve kimliğini idrak eder; bütün tematik değişmelere rağmen dil ve dilin bağlayıcılığı içinde söz konusu topluluk “toplumsal kimliği”ni sürdürür. 

Kült ne demektir?

Yüce ve kutsal olarak bilinen varlıklara, nesnelere karşı gösterilen saygı, onlara tapınış, inanç örüntüsü.

Eskatoloji Mitlerinin özellikleri nelerdir?

İnsan ve dünyanın geleceğini veya sonunu konu edinen mitlerdir. Tarihsel zaman anlayışının ortaya çıkması geçmiş, şimdi ve gelecek algısına bağlı zaman tasarımı ve kabulü beraberinde dünyanın sonu ve kıyamet anlayışını da getirmiştir. Çok nadir olarak bazı ilkel kavimlerin mitolojisinde dünyanın sonu düşüncesini içeren mitler yer almaz. Bu tür birkaç topluluk dışında evrensel olarak dünyanın sonu ve bunun belirtileri, nedenleri gibi konuları içeren mitler hemen hemen her kültürde yer alırlar 

Mitin icra bağlamı nedir?

Mitin icra bağlamı normal durumlarda bir ritüel, kullanımı onaylanmış bir davranış biçimidir. Mit, kutsal bir davranış şekli için meşruiyet sağlamaktadır. 

Romantizm döneminde mitler nasıl ele alınmıştır?

18. yüzyılın sonlarında Aydınlanma ve Rasyonalizm’e karşıt bir hareket olarak ortaya çıkan Romantizm’deyse mitler, şâirane ilhamın kaynağı, felsefî düşüncenin ve kültürel tarihin kayıtları olarak kabul edilmiştir. Bir başka ifadeyle, 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başındaki Romantizm hareketi mitleri insanların en derin yaratıcı potansiyellerinin bir ifadesi olarak algılamıştır. Mitler; oyun yazarları, şairler ve ressamlar için sürekli bir esin kaynağı olmuştur; insan varlığıyla ilgili derin gerçeklikleri belirtmişlerdir ve böylece insanın çocukluğunun hatırası olarak algılanmamıştır. 

Mitleri mitolojiden arındırma tipolojisinin üç şekli nedir?

a. Mitleri Terminolojik Arındırma: Terminolojik bir mitolojiden arındırmadan bahsetmek mümkündür. Bu, asıl kelimenin yani mitin kaçınıldığı fakat hikayenin korunduğu anlamına gelmektedir. 

b. Mitleri Bütünleyici veya Dengeleyici Arındırma: Mitolojiden arındırmanın diğer ana şekli bütünleyici ve dengeleyici olarak nitelendirilebilir. 

c. Mitleri Kısmî ve Yorumlayıcı Arındırma: Mitolojiden arındırmanın üçüncü şekli kısmî ve yorumlayıcı türdür. Bu düşünce çizgisinin yandaşları mitlere kelimesi kelimesine inanmanın bir doğruluğu olmadığını ileri sürerler.

Mitlerdeki zaman neden kutsaldır?

Mitlerdeki zaman kökenle ilgili olduğu için de kutsaldır. Mitsel ritüeller, başlangıçtan beri öyle yapıldığı gerekçesiyle bir örnek üzerine kalıplaşmış bir biçimde tekrarlanırlar.

Mitlerde mekân kavramı kaça ayrılır? Bunlar nelerdir?

Mitlerde mekan kavramı ikiye ayrılır. Bunlardan birincisi kutsal olanla ilişkili ve bu nedenle kutsal kabul edilen mekanlardır. İkincisi ise kutsalla ilişkisi olmayan sıradan ve anlamsız olan bu nedenle kutsal olmayan mekanlardır.

Türk mitolojisinde Oğuz Kağan ve Dede Korkut olarak karşımıza çıkan mitler nasıl mitlerdir?

Kahramanlık Mitleri’ dir.

Demiurg nedir?

Mitler insanın yaratılmasını ya tanrı ya da tanrısal özelliğe sahip kültürel nesne ve olguların ilk kurucuları olarak düşünülen ve mitolojide demiurg olarak adlandırılan olağanüstü varlıklara bağlayarak anlatırlar.

Mitin icra bağlamı nedir?

Mitin icra bağlamı normal durumlarda bir ritüel, kullanımı onaylanmış bir davranış biçimidir. Mit, kutsal bir davranış şekli için meşruiyet sağlamaktadır. Ritüel zamanın başlangıcındaki yaratıcı olayları hayata döndürmekte ve onların o anda hemen tekrarlanmasını sağlamaktadır. Günlük yaşamın sıradan gerçekliği gerilemekte ve dini dramanın gerçekliği tarafından geçersiz kılınmaktadır. Zamanın başlangıcında mümkün ve etkili olan şey bir kez daha mümkün hale gelmekte ve gücünü ortaya koyarak nüfuzunu olaylar üzerinde bir daha kullanmaktadır.

Mit teriminin doğru olmayan, hayali, uydurma, yanlış yola saptırıcı şeyler için kullanılması neden hatalıdır?

Mitlerde anlatılan olayların onlara inanan birisi için doğru bir geçerliliği ve gerçekliği vardır. Bu nedenle, mit teriminin günlük dilde kullanımı veya mit teriminin doğru olmayan, hayali, uydurma, yanlış yola saptırıcı şeyler için kullanılması gerek geleneksel ve gerekse bilimsel yönden hatalıdır.

Mit kelimesi Yunanca kökeninde ne anlama gelmektedir?

Mit” (myht) kelimesinin kökeni, Yunancada “anlatı” veya “hikâye” anlamına gelen “mythos”tur. İnsan davranışları ve inanışları için model teşkil eden, hayata anlam ve önem kazandıran, dolayısıyla insanın kendi hayatını ve etkinliklerini anlamlandırmasını sağlayan ve çoğu zaman bir yaratılışın öyküsünü anlatan geleneksel olarak yaşadıkları toplumlarca “kutsal” ve “gerçek” kabul edilen anlatılara “mit” (myht) adı verilir.

Etiyolojik Mitler nelerdir?

Mitolojik zamanı aşamamış ve yaşam tarzı olarak ilkel topluluklarda çok yaygın olarak görülen mitlerdir. İlkel insanın kafasında oluşturduğu sorulara cevap vermeyi soyut ve somut her türlü varlığın kökenini izah edip açıklamayı amaçlayan mitlerdir. Yoğun olarak Teogoni mitlerinin oluşmadığı tek katlı bir kültüre sahip topluluklarda birincil öneme sahip olarak yer alırlar. Bununla birlikte tanrılar hakkında Teogoni mitlerine sahip daha yoğun ve karmaşık kültüre sahip topluluklarda da ikincil bir öneme sahip köken açıklayıcı anlatılar olarak hemen her kültürde karşımıza çıkarlar.