Halk Hikayeleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Halk Hikayesi İnceleme Yöntemleri Ve Hikaye Araştırmacıları

1. Soru

Halk hikâyeleriyle ilgili yöntemleri hangi dört başlık altında incelemek mümkündür?

Cevap

• Tarihi - Coğrafi Fin Yöntemi
• Yapısalcı Halk Bilimi Yöntemleri
• İdeolojik Halk Bilimi Kuramı
• Bağlam Merkezli Halk Bilimi Kuramları


2. Soru

Varyant nedir?

Cevap

Halk anlatmalarında bir metnin farklı anlatmalarına verilen ad; eş metin.


3. Soru

Tam adı Motif-Index of Folk Literature olan altı ciltlik klasik eserin yazarı kimdir?

Cevap

Tam adı Motif-Index of Folk Literature olan altı ciltlik klasik eser, yazarı Stith Thompson tarafından 1932-36 yılları arasında yayımlamıştır. Eser, halk edebiyatı türlerinde geçen motiflerin uluslararası örneklerden yararlanılarak yapılmış bir sınıflamasıdır.


4. Soru

Epizot neye verilen addır? 

Cevap

Anlatım türleri içinde yer alan destan, hikâye, masal gibi türlerde bir metnin
birbirinden ayrılan, ancak asıl konuya bağlı parçalarına verilen ad. Söz konusu parçalar birbirini tamamlamak suretiyle asıl metni oluşturur.


5. Soru

Halk hikâyelerini epizotlarına göre incelerken, hikâyenin hangi ana motifleri ele alınır?

Cevap

  • Kahramanın Ailesi
  • Kahramanın Doğumu
  • Kahramanlara Ad Verilmesi
  • Kahramanın Eğitimi
  • Kahramanların Âşık Olmaları
  • Kahramanın Sevgiliyle Karşılaşması
  • Kahramanın Gurbete Çıkması
  • Sevgilinin Bir Başka Kahramanla Evlendirilmek İstenmesi
  • Kahramanın Memleketine Dönüşü
  • Sonuç


6. Soru

Rus masal araştırıcısı Propp'a (1895-1970) göre masalların değişen değerleri hangileridir?

Cevap

Rus masal araştırıcısı Propp (1895-1970) masalların değişen değerlerinin kişi adları ve kişilerin nitelikleri olduğunu söylemektedir. 


7. Soru

İlhan Başgöz'e (1998: 85-91) göre bir âşık hikâyesi hangi ana bölümlerden ve aksiyonlardan oluşur? 

Cevap

1. Bölüm: Ailenin parçalanması (Aksiyonlar: Kriz ve Değişim [yetişkin âşık-sanatçıya dönüşme])
2. Bölüm: Yeni bir aile kurmak için mücadele (Aksiyonlar: Arama, Engeller, Çözülüş.)
3. Bölüm: Yeni ailenin kurulması (Aksiyon: Birleşme.)


8. Soru

“Akrabalığın Temel Yapıları” adlı araştırmasında “ensest ilişki” üzerinde duran sosyal antropolok ve halk bilimci kimdir?

Cevap

Fransız sosyal antropolog ve halk bilimci C. Levi-Strauss (1908-1996), “Akrabalığın Temel Yapıları” adlı araştırmasında “ensest ilişki” üzerinde durur.


9. Soru

Seyfi Karabaş’ın, Dede Korkut hikâyelerinde renklerin kullanımıyla ilgili üçlü kalıbı ne şekildedir?

Cevap

-Düz renkler: Bir insanın düşünceleri ve duyguları nedeniyle ama ya da ideal   olarak benimsediği şeyleri dile getirir.

-Karışık renkler: İnsanın doğal ve toplumsal çevresiyle etkileşime girmesi 
 yüzünden oluşan idealde eksikliği, törpülenmiş öğeleri, kusurları, yıpranmayı
 ifade eder.

- Renksiz: bir şeyin sınaması sırasında renk kullanılmaz.


10. Soru

Greimas’ın Göstergebilim Yöntemi kim tarafından “Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmaya uygulanmıştır.

Cevap

Greimas’ın Göstergebilim Yöntemi Filiz Kırbaşoğlu tarafından “Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmasına uygulanmıştır.


11. Soru

İlk halkbilim çalışmaları hangi ülkelerde yapılmıştır?

Cevap

İlk halkbilim çalışmalarının Finlandiya ve İrlanda'da yapılmıştır. 


12. Soru

Hikâyelerde kullanılan "sapma" nedir?

Cevap

Sapmaya  ara söz de denir. Anlatının ana yapısına ait olmayan dış yapısal özelliktir.


13. Soru

Anlatıcı hangi amaçla "sapma" yapar?

Cevap

Ana konudan sapan anlatıcı, açıklama yapma ve öğretme, kendi görüş, yorum ve eleştirilerini dile getirme ve kişisel serzeniş ve itiraflarda bulunmak amacıyla sapma yapar.


14. Soru

On beşinci yüzyılın sonundan itibaren Anadolu sahasında hikâye anlatıcısı kıssahan yerini neye bırakmıştır?

Cevap

Bugünkü bilgilerimize göre on beşinci yüzyılın sonundan itibaren Anadolu sahasında hikâye anlatıcısı kıssahan yerini meddaha bırakmıştır.


15. Soru

Padişah ve sarayda çalışanların hizmetlerinde olan kıssahanlar, meddahlar, kuklabazlar, karagözcüler eğlendirmenin yanında aynı zamanda nasıl bir görev de üstlenmişlerdir?

Cevap

Padişah ve sarayda çalışanların hizmetlerinde olan kıssahanlar, meddahlar, kuklabazlar, karagözcüler eğlendirmenin yanında aynı zamanda bir psikolog görevini de üstlenmişlerdir.


16. Soru

Halk hikâyelerinin ilk örnekleri kaçıncı yüzyılın sonlarında görülmeye başlanmıştır?

Cevap

Halk hikâyelerinin ilk örnekleri XVI. yüzyılın sonlarında görülmeye başlanmıştır.


17. Soru

Günümüz âşık edebiyatı araştırıcılarına göre, bir âşıkta bulunması gereken özellikler nelerdir?

Cevap

Günümüz âşık edebiyatı araştırıcılarının tespitleri arasında, bir âşıkta bulunması gereken özellikler arasında, doğaçlama yapabilme, atışma yapabilme, muamma çözebilmenin yanına bir de halk hikâyesi anlatma şartı getirilmiştir.


18. Soru

Halk hikâyeleri hangi iki kanaldan bize kadar ulaşmıştır?

Cevap

Halk hikâyeleri iki kanaldan bize kadar ulaşmıştır: 1. Yazılı Kaynaklar, 1. Sözlü Kaynaklar. 


19. Soru

Yazılı Kaynaklar arasında yer alan Yazma Metinlerin isimleri nelerdir?

Cevap

Yazma Metinler: Arzu ile Kamber, Asuman ile Zeycan, Âşık Garip, Derdiyok
ile Zülfüsiyah, Hurşit ile Mahımihri, Kerem ile Aslı, Şah İsmail, Tahir ile Zühre.


20. Soru

Sözlü kaynakların tespiti için derleme yapmak amacıyla ilk kez ne zaman harekete geçilmiştir?

Cevap

Mustafa Kemal Atatürk’ün “Türkiye Cumhuriyetinin temeli kültürdür.” özdeyişinden hareketle ilk derleme gezilerine Cumhuriyet’in ilk yıllarında çıkılır. Yaklaşık yüz yılık bir zaman dilimi içerisinde başta âşıklarımız olmak üzere pek çok kaynak şahıstan halk hikâyesi metni derlenmiştir.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi