Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı 2 Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatında Eleştiri-Iı (İkinci Kuşak)

1. Soru

Sadedilânelik ne demektir?

Cevap

“İçinde çocukça hâller ve duygular bulunduran, iç saflığına yer veren edebî eserlerin
bir özelliğidir.”


2. Soru

Ta’lîm-i Edebiyat’ın yayımlanması üzerine kimler yazı yayımlamıştır?

Cevap

Ta’lîm-i Edebiyat’ın yayımlanması üzerine pek çok yazı kaleme alınır. Namık Kemal, Abdülhak Hâmit, Menemenlizâde Tahir ve Sami Paşazâde Sezai gibi yeni edebiyat taraftarları eseri öven yazılar yazarlar. Klasik edebiyat anlayışını benimseyen edebiyatçılar ise eseri eleştirirler.


3. Soru

Ta’lîm-i Edebiyat’ta en kapsamlı ele alınan konu nedir?

Cevap

Ta’lîm-i Edebiyat’ta en kapsamlı ele alınan konu üsluptur. Recaizâde Mahmut Ekrem’in
üslup kavramına özel bir bölüm açması eski edebiyatın belagat anlayışından ayrıldığını
gösterir.


4. Soru

Ta’lîm-i Edebiyat’ta divan edebiyatına yönelik eleştiriler ne yöndedir?

Cevap

Ta’lîm-i Edebiyat’ta divan edebiyatına yönelik eleştiriler bu edebiyatın sözü ve söz
oyunlarını önceleyen kalıplaşmış, şekilci ve klişe anlayışına ilişkin sorgulamaları içermektedir.


5. Soru

“III. Zemzeme Mukaddimesi” ile Takdir-i Elhan’ın ortak özelliği nedir?

Cevap

Tıpkı “III. Zemzeme Mukaddimesi” gibi Takdir-i Elhan’ın da özelliklerinden birisi aynı
zamanda Muallim Naci’ye hücum niteliği taşımasıdır. Recaizâde Mahmut Ekrem, kitabın baş tarafında Muallim Naci’nin kitaplarının isimlerine telmihlerde bulunur ve Naci’nin “Gark-ı Nur” redifli gazeliyle alay eder.


6. Soru

Recaizâde Mahmut Ekrem  hangi eserlerinde sanat, edebiyat ve şiirle ilgili eleştirilerini dile getirir?

Cevap

Recaizâde Mahmut Ekrem, Ta’lîm-i Edebiyat, Takdir-i Elhan, “III. Zemzeme Mukaddimesi” ve Takrizat adlı eserlerinde sanat, edebiyat ve şiirle ilgili eleştirilerini dile getirir.


7. Soru

Zemzeme Mukaddimesi”nde şiirde güzellikten bahseden Ekrem, düşüncelerini ispatlamak için hangi şairlerden örnekler vermiştir?

Cevap

“Zemzeme Mukaddimesi”nde şiirde güzellikten bahseden Ekrem, düşüncelerini ispatlamak için Nef’i, Nedim, Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal ve Nabizâde Nâzım’dan örnekler alır. En güzel bulduğu metin ise Hâmit’e aittir. Muallim Naci’den hiçbir örnek
almadığı gibi ona tarizde bulunur.


8. Soru

Recaizâde Mahmut Ekrem, Batılı teorileri içeren görüşlerinde hangi konulara yer vermiştir?

Cevap

Recaizâde Mahmut Ekrem, Batılı teorileri içeren görüşlerinde sanat, güzellik, edebiyat ve şiir konularına yeni bir bakış açısıyla yaklaşır.


9. Soru

Recaizâde Mahmut Ekrem, edebî bir eserde bulunması gereken özellikleri Ta’lîm-i Edebiyat’ta nasıl sıralar?

Cevap

Recaizâde Mahmut Ekrem, edebî bir eserde bulunması gereken özellikleri sıralarken fikirlerin özel vasıflarını; sadelik, incelik, şiddet, parlaklık ve ulviyyet olarak belirler.


10. Soru

Tanzimat ikinci kuşak sanatçıları hangi konularda eleştiri yapmışlardır?

Cevap

Edebiyatın ana gayesini sanat olarak gören ve estetik kaygıları ön plana çıkaran ikinci
kuşak sanatçıları, hem divan edebiyatının kalıplaşmış yapısına yönelik eleştirilerini dile
getirirler hem de yeni edebiyatın kuramsal ve estetik zeminini inşa etme çabasında olurlar.Bu çerçevede edebiyat teorisi ve tenkit üzerinde yoğunlaşırlar


11. Soru

Recaizâde Ekrem’in devrin şair ve yazarlarının eserleri üzerine yazdığı eleştirilerden oluşan bir kitaptır. Ekrem, eleştirdiği eserler aracılığıyla şiir, sanat ve edebiyat hakkındaki görüşlerini açıkladığı bu eserinin adı nedir?

Cevap

Takrizât
Recaizâde Ekrem’in devrin şair ve yazarlarının eserleri üzerine yazdığı eleştirilerden oluşan bir kitaptır. Ekrem, eleştirdiği eserler aracılığıyla şiir, sanat ve edebiyat hakkındaki görüşlerini açıklar.


12. Soru

Tanzimat Dönemi eleştirisinin Namık Kemal’den sonra ikinci önemli ismi olan Recaizâde Mahmut Ekrem’in eleştiri anlayışının önemli tarafı nedir?

Cevap

Tanzimat Dönemi eleştirisinin Namık Kemal’den sonra ikinci önemli ismi olan Recaizâde Mahmut Ekrem’in eleştiri anlayışının önemli tarafı, Tanzimat edebiyatının estetiğini yapması ve eski edebiyat taraftarlarına karşı yeni edebiyatı savunmasıdır.


13. Soru

Abdülhak Hâmit’in edebî eleştirilerini içeren eserlerini sıralayınız.

Cevap

Abdülhak Hâmit’in edebî eleştirilerini içeren eserleri; “Makber Mukaddimesi”, “Nâ-Kâfi” şiiri, “Bir Şairin Hezeyanı” şiiri, “Duhter-i Hindû Hâtimesi” ve şiir hakkındaki düşüncelerini dile getirdiği bazı mektuplarıdır.


14. Soru

Recaizâde Mahmut Ekrem’in Mekteb-i Mülkiye’deki “Edebiyat-ı Osmaniye” dersi için yazdığı ve yeni edebiyatın kuramsal kısmını oluşturan belagat ve edebiyat teorisi kitabının adı nedir?

Cevap

Ta’lîm-i Edebiyat (1879), Recaizâde Mahmut Ekrem’in Mekteb-i Mülkiye’deki “Edebiyat-ı Osmaniye” dersi için yazdığı ve yeni edebiyatın kuramsal kısmını oluşturan belagat ve edebiyat teorisi kitabıdır.


15. Soru

Özellikle Recaizâde Mahmut Ekrem’le edebî tartışmaları geniş çevrelere yayılan Muallim Naci’nin dil ve edebiyat meselelerini ele aldığı eleştiri türündeki eserlerini sıralayınız?

Cevap

Muallim, Muhaberât ve Muheverât, Mektuplarım, İntikad, Demdeme ve Istılâhât-ı Edebiyye.


16. Soru

Muallim Naci ve Ahmet Midhat Efendi’nin birbirlerine yazdıkları mektuplardan oluşmaktadır. Bu mektuplarında; sade yazılardan hoşlandığını ve hüzün veren şiirleri sevdiğini ifade eden Muallim Naci’ye göre, şiirin güzeli söz ve anlam itibariyle güzel olanıdır.Bu çerçevede nazmı ayrıcalıklı kılan Muallim Naci, nazım ile anlatılan bir fikrin nesir ile anlatılandan daha etkili olduğunu iddia eder. Özellikleri verilen bu eserin adı nedir?

Cevap

Muhaberât ve Muheverât Muallim Naci ve Ahmet Midhat Efendi’nin birbirlerine yazdıkları mektuplardan oluşmaktadır. Bu mektuplarında; sade yazılardan hoşlandığını ve hüzün veren şiirleri sevdiğini ifade eden Muallim Naci’ye göre, şiirin güzeli söz ve anlam itibariyle güzel olanıdır.
Bu çerçevede nazmı ayrıcalıklı kılan Muallim Naci, nazım ile anlatılan bir fikrin nesir ile
anlatılandan daha etkili olduğunu iddia eder.


17. Soru

Muallim Naci'nin  Recaizâde Mahmut Ekrem’in eleştirilerine karşı cevap niteliğinde olan eserinin adı nedir?

Cevap

Saadet gazetesinde yayımlanan yazılardan oluşan Demdeme, Recaizâde Mahmut Ekrem’in eleştirilerine karşı cevap niteliğindedir.


18. Soru

“Zemzeme Mukaddimesi”nin eleştiri açısından önemli  tarafı nedir?

Cevap

“Zemzeme Mukaddimesi”nin eleştiri açısından önemli bir tarafı da Ekrem’in Muallim
Naci ile ilgili iğneleyici sözleridir. “Zemzeme Mukaddimesi”nde Recaizâde Mahmut Ekrem, Muallim Naci’ye imalarda bulunarak onun şiirlerinin hakiki yücelikten uzak olduğunu ve sönüp gidecek bir balona benzediğini dile getirir.


19. Soru

Recaizâde Mahmut Ekrem, “III. Zemzeme Mukaddimesi”nde edebî eserde, bilhassa
şiirde, üç çeşit güzellik bulunduğunu söyler. Bu güzellikler nelerdir, açıklayınız.

Cevap

Recaizâde Mahmut Ekrem, “III. Zemzeme Mukaddimesi”nde edebî eserde, bilhassa
şiirde, üç çeşit güzellik bulunduğunu söyler: Mehâsin-i fikriyye (fikir güzelliği), bedâyi-i hayaliyye (hayal güzelliği) ve sünûhat-i kalbiyye (kalbe doğuşlar).


20. Soru

Tanzimat ikinci kuşak sanatçılarından Sami Paşazâde Sezai, “Namık Kemal’i üstat olarak tanımasına rağmen, kimin tesirinde eleştiri yapar?

Cevap

Tanzimat ikinci kuşak sanatçılarından Sami Paşazâde Sezai, “Namık Kemal’i üstat olarak tanımasına rağmen, Beşir Fuad’ın tenkitleriyle başlayan realist akımın da tesirinde kalır.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v