Yeni Türk Edebiyatına Giriş 1 Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kısa Öykü Sanatı

1. Soru

Meddahlık geleneği nedir?

Cevap

Meddahlık Geleneği: Meddah adı verilen hikâye anlatıcısı tarafından seyircilere sunulan kısmen gerçekçi anlatılarla oluşan seyirlik gelenek.


2. Soru

Durum öyküsü nedir?

Cevap

Durum öyküsü: Olay örgüsünden çok günlük hayattan kesitleri ve kahramanların duygu durumlarını ön plana alan öykülerdir.


3. Soru

Öykü günümüze doğru neden kısalma eğilimi göstermektedir?

Cevap

Bu sorusunun cevabı olay örgüsünün zorunluluklarının durum öyküsünde ve günümüzde küçürek öyküde bulunmaması olarak verilebilir.


4. Soru

Modern öyküdeki içerik ve estetik değişimlerin üç önemli tarihî kesitte değiştiğine dair ortak bir kabul bulunmaktadır. Bu değerlendirmeye göre bu üç eşik nedir?

Cevap

  • 1920 öncesi
  • 1920-1960 arası
  • 1960 sonrası


5. Soru

Norman Friedman roman ve öyküyü kelime sayıları açısından sınıflandırmanın yanıltıcı olduğunu vurgularken bunu nasıl temellendirmiştir?

Cevap

Norman Friedman'a göre yanıltıcıdır, çünkü okuru ve tür araştırmacılarını sebepten çok sonuca yönlendirir. Asıl dikkate alınması, merkezileştirilmesi gereken husus kısa öykünün ‘neden kısa olduğu’ sorusuna ve bunun cevaplarına yönelmektir. Ancak böylelikle türle ilgili özgün yargılara ulaşılabilir


6. Soru

Mensur şiir nedir?

Cevap

Genel anlamda duygu durumlarını ve hayalleri şiir ahengini muhafaza ederek düz yazı olarak ifade eden tür.


7. Soru

Kısa öyküde olay örgüsünün özellikleri nelerdir?

Cevap

Kısa öyküde olay örgüsü, tüm yönleriyle değil ancak yazarın öyküdeki amacına hizmet ettiği kadarıyla yer almaktadır. Öykünün türe özgü bu tasarrufu bir zorunluluk hatta daha ötesinde bir eksiklik olarak nitelendirilmemelidir.


8. Soru

Öykünün, okurlar ve eleştirmenler tarafından “minyatür roman” olarak kabul edildiği bir gerçektir. Bunun temel sebebi nedir?

Cevap

Bunun temel sebebi her ikisinin de kurmaca metinler olmaları ve bu bakımdan olay örgüsü, şahıs kadrosu, anlatıcı, zaman ve mekân gibi unsurları temel alarak kurulmalarıdır.


9. Soru

Kısa öykü tanımlamalarında karşımıza çıkan yönelimlerden biri türü ifade etmeye çalışırken onun ne olduğundan çok ne olmadığının tartışılmasıdır. Türün ilk tanımlayıcılarından Edgar Allan Poe’dan itibaren görülen bu tanım sorunu yine en genel-geçer ifadesini bu yazarın satırlarında bulur. Poe bu tanımı nedir?

Cevap

Poe bu tanımda kısa öykünün bir oturuşta okunabilecek uzunlukta olduğunu ifade eder.


10. Soru

Öykünün amacının ve yerinin ne olduğunun gündeme getirildiği 20. yüzyılın ikinci yarısında roman-öykü arasındaki bağdaştırmalar yerini öykü-şiir benzerliklerinin ele alındığı kuramsal yaklaşımlara bırakmaya başlar.

Buradan hareketle öykü hangi durumda şiire yaklaşmaya başlamaktadır?

Cevap

Öykü, olay anlatmaktan uzaklaştığı, duygu veya insana özgü durumları içerdiği ölçüde şiirin alanına yaklaşmaktadır.


11. Soru

Roman karşısındaki konumuyla ilişkilendirilmiş; öykünün romanın büyüklüğüne ve tamamlanmışlığına karşın eksik sayılmasına yol açmıştır. Oysa bunun bir eksiklikten ziyade öykünün yapısal bir unsuru olarak kabul edilmesi gerekir. Nitekim öykünün kısa olmasına iki temel sebep bulunmaktadır. Bunlar nelerdir?

Cevap

İlki malzemenin kendisinin dar bir kapsama sahip oluşu, diğeri ise malzemenin genişleme imkânına rağmen estetik etkiyi çoğaltmak adına kısaltılmasıdır.


12. Soru

Kısa öykü türüne dair kuramsal yaklaşımlara girişilmemesinin ana sebepleri nelerdir?

Cevap

Türün şiir ve roman kadar ilgi görmemesi, sınırlarının belirsiz olarak nitelendirilmesi kuramsal yaklaşımlara girişilmemesinin ana sebepleridir.


13. Soru

Kısa öykünün tanımı etrafında tartışılan konuların başında türün roman karşısındaki yetersizlikleri gelmektedir. Özellikle yirminci yüzyılın başlarından itibaren Amerikan eleştirisinde öykünün, romanla kıyaslandığında hangi açılardan zayıf kaldığı tartışılmıştır?

Cevap

Amerikan eleştirisinde öykünün, romanla kıyaslandığında “olay örgüsünün, toplumsal kaygının ve ideolojinin yokluğu” gibi nedenlerle üç açıdan zayıflık gösterdiği vurgulanır.


14. Soru

James Cooper Lawrence’a göre bir öykünün tasnif türleri nelerdir?

Cevap

James Cooper Lawrence’a göre öyküler içerik ve tür olarak iki ayrı tasnif başlığı altında düşünülmektedir.


15. Soru

James Cooper Lawrence’a  göre içerik olarak tasnif edilen öyküler nelerdir?

Cevap

  1. Gerçek öyküler
  2. Hayalî öyküler


16. Soru

James Cooper Lawrence’a  göre tür olarak tasnif edilen öyküler nelerdir?

Cevap

  1. Tarihî olarak anlatılanlar
  2. Duygulara bağlı olarak (dramatically) anlatılanlar
  3. Ahlaki yönden eğitici olarak anlatılanlar


17. Soru

Durum öyküsüyle birlikte öykünün merkezî konumundaki olay örgüsü yerini neye bırakmıştır?

Cevap

Durum öyküsüyle birlikte öykünün merkezî konumundaki olay örgüsü yerini kişilere bırakır.


18. Soru

Türk edebiyatının geleneksel hikâyeden modern öyküye geçişi ne ile beraber gerçekleşmiştir?

Cevap

Geleneksel hikâyeden modern öyküye geçiş ise Türk edebiyatının romantizmden realizme yönelmesiyle birlikte gözlemlenir.


19. Soru

Öykünün en temel sorunlarının başında neler gelmektedir?

Cevap

Öykünün en temel sorunlarının başında türe özgü kapsamlı kuramsal yaklaşımların yokluğu gelmektedir.


20. Soru

Türk romanının kurucu ismi olarak kabül edilen kişi kimdir?

Cevap

Halid Ziya Uşaklıgil


21. Soru

Geleneksel hikâyede “anlatıcı”, “dinleyici” kavramlarının ve ilişkisinin yerini öyküde hangi kavramlar karşılamaktadır?

Cevap

Geleneksel hikâyede “anlatıcı”, “dinleyici” kavramlarının ve ilişkisinin yerini öyküde “yazar” ve “okur” ilişkisi alır.


22. Soru

Geleneksel hikâyelerin de temelinde öyküye benzer biçimde yer alan esas dürtü nedir?

Cevap

Geleneksel hikâyelerin de temelinde öyküye benzer biçimde “anlatma” isteği yatar.


23. Soru

Küçürek öykü nedir?

Cevap

Küçürek Öykü 20. yüzyılın sonlarında örnekleri ortaya konan, short-short story olarak adlandırılan biçime Ramazan Korkmaz ve Mutlu Deveci’nin önerdiği terimdir.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi