Halk Edebiyatına Giriş 1 Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kültür Ve İletişim

1. Soru

İnsanlık tarihinde ilk ortaya çıkan edebi geleneklerin temel özelliği nedir?

Cevap

İnsanlık tarihinde ilk olarak ortaya çıkan müzik eşliğinde icra edilen ilk edebi geleneklerin tamamı dini içeriklidir. Müzik ve ezgiyle icra edilen şiir şeklindeki bu erken döneme ait edebi verimler, doğadaki her şeyin canlı ve ruhu olduğuna inanılan animist bir dünya görüşü doğrultusunda oluşturulmuştur.


2. Soru

Gündelik bilgiye verilebilecek örnekler nelerdir?

Cevap

• Yaz mevsiminde sıcaktan korunmak için ince ve açık renkli elbiseler giyilmesi, • Çok eski çağlarda ilkel insanın suyun kaldırma kuvvetini bilmeden sal ve gemi yapması, • Ön yargılar, • Batıl inançlar Gündelik bilgiye verilebilecek belli başlı örneklerdir.


3. Soru

Kültür kavramı neyi ifade etmektedir?

Cevap

Kültür, insanların biyolojik ve psikolojik varlıklarına bağlı olarak ihtiyaçlarının, doyumlarının ve doyumsuzluklarının yarattığı, şekillendirdiği, içerik kazandırdığı ve insanların öğrenme yoluyla edindiği, yarattığı ve inşa ettiği maddi-manevi birikimi, değerleri, yönelimleri, duygu ve düşünce dünyaları, sosyal davranışları, teknolojileri ve sanatların tamamını ifade eder. Özetle kültür, insan tarafından meydana getirilerek geçmişten bugüne doğaya eklenmiş yaratmalar ve donatmalar bütünüdür.


4. Soru

İnsanoğlu doğa karşısındaki zayıflıklarını ve karşılaştığı güçlükleri nasıl ortadan kaldırmıştır?

Cevap

İnsanoğlu doğa karşısındaki zayıflıklarını ve karşılaştığı güçlükleri, yarattığı ve kendini donattığı her biri bir kültür ürünü olan fiziksel ve zihinsel araç gereçlerle büyük oranda ortadan kaldırmıştır.


5. Soru

XIX. Yüzyılın ilk yarısına kadar halk ve halk edebiyatı nasıl tanımlanmıştır?

Cevap

XIX. Yüzyılın ilk yarısına kadar halk, okumayazma bilmeyen, kırsal kesimde yaşayan sosyo-kültürel değişmelerden olabildiğince az etkilenmiş ve ekonomik olarak da toplumun düşük bir kesimi olarak tanımlanmış ve halkın kulaktan kulağa ve kuşaktan kuşağa ezberleyerek aktardığı geleneksel kültürel unsurlar da halk kültürü olarak adlandırılmıştır.


6. Soru

Teatral kavramı ne ifade etmektedir?

Cevap

Teatral, tiyatro özelliği taşıyan anlamında kullanılan bir kavramdır.


7. Soru

Divan Edebiyatı nedir?

Cevap

Arap ve Fars edebiyat geleneklerinden alınan tür ve şekillerde, aruz vezniyle ortaya çıkarılan eserleri ifade eden ve yaklaşık 1000 yıl boyunca devam eden yazılı edebi gelenek, günümüzde “Eski Türk Edebiyatı”, “Divan Edebiyatı” veya “Klasik Türk Edebiyatı” olarak adlandırılmaktadır.


8. Soru

Sözlü kültür ortamı türleri nelerdir?

Cevap

Sözlü kültür ortamı kendi içinde “Birincil Sözlü Kültür Ortamı” ve “İkincil Sözlü Kültür Ortamı” olarak ikiye ayrılmaktadır.


9. Soru

Kültür kavramı neden insan yaşamını diğer canlılardan ayrı ve ayrıcalıklı kılar?

Cevap

Kültürün kuşaklar boyunca aktarılabilme özelliği, insan yaşamını diğer canlılardan ayrı ve ayrıcalıklı kılmaktadır. Çünkü insan, öğrendiklerini yavrusuna veya bir başkasına dil yoluyla aktarabilen tek canlı varlıktır. Dolayısıyla kültürün meydana gelmesinde insanın doğayla olan mücadelesinde yarattıkları vardır.


10. Soru

Ritüel diğer adıyla kuttören kavramı neyi ifade etmektedir?

Cevap

Ritüel, dini ayin veya tören amaçlı bir örnek üzere kalıplaşmış hareketi ifade etmektedir.


11. Soru

İkincil sözlü kültür ortamı nedir?

Cevap

Bilgi, duygu ve düşünceleri yazı ve elektronik kayıt imkânlarıyla depolama, saklama tekniklerinin var olduğu kültürel ortamlar ikincil sözlü kültür ortamı olarak ifade edilmektedir.


12. Soru

Birincil sözlü kültür ortamı nedir?

Cevap

Birincil sözlü kültür ortamı kavramı; insanların bilgi, duygu, düşünce ve beceri depolamak için kendi ve muhataplarının hafızalarından başka hiçbir kayıt teknolojisine sahip olmadığı sosyo-kültürel toplumsal yapıyı ifade etmektedir.


13. Soru

Halkı ve edebiyatını arayışın başlangıcı olarak kabul edilebilecek girişimler nelerdir?

Cevap

Dilimizde edebiyat teriminin kullanımı 1860 sonrası yaygınlaşmıştır. Bu dönemde; • Şinasi’nin atasözü derlemeleri, • Ziya Paşa’nın Şiir ve İnşa makalesi, • Sözlü edebiyat türlerinin aydınların dikkatini çekmeye başlaması Halka doğru yapılan ilk yönelişler; halkı ve edebiyatını arayışların başlangıcı olarak kabul edilebilir.


14. Soru

Ritüeller hangi amaçla kullanılmıştır?

Cevap

Animist dünya görüşüne bağlı olarak insanlar, kendilerini koruduklarına, kendilerine yardım ettiklerine, bereket verdiklerine inandıkları güç veya güçlere şükran ifadesi ve destek sağlamak için ritüel veya kuttören olarak adlandırılan bir örnek kalıplaşmış hareket ve davranışlarda bulunmuşlardır. Bu kalıplaşmış hareket ve davranışlar diğer adıyla ritüeller, kötülükleri ve verdikleri sıkıntıya, hastalık, ölüm ve bereketsizlik nedenleriyle korkulan güç veya güçlere karşı korunmak amaçlı kullanılmıştır.


15. Soru

İnsanoğlu olgunlaşıp hayatını devam ettirebilmek için neye gereksinim duymaktadır?

Cevap

İnsan varoluşu bakımından doğanın ayrılmaz bir parçası olup; insan yavrusu olgunlaşıp hayatını devam ettirebilmek için çok uzun bir zamana ve bu zaman boyunca da yoğun bir ilgi ve bakıma gereksinim duymaktadır.


16. Soru

İlk edebi gelenekler nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

Evrensel olarak, şiir şeklinde ortaya çıkan ilk edebi gelenekler, birincil sözlü kültür ortamında bilgi, duygu, düşünce ve tecrübeleri biriktirme ve farklı kuşaklara aktarma işlevine bağlı olarak zir zorunluluk sonucu doğmuştur. Ritmik tekrarların ve ahengin ezberlemeyi kolaylaştırmasına bağlı olarak şiir, evrensel tercih edilen bir söz, duygu ve düşünce saklama ve iletme tekniği haline gelmiştir. Bu oluşum gelişerek Sözlü Edebiyat veya Halk Edebiyatı geleneğini oluşturmuştur.


17. Soru

Türkçülük akımında nasıl bir anlayış söz konusudur?

Cevap

Türkçülük akımı Türklerin kendi ulus devletlerini kurmalarını amaçlamaktadır. Türkçüler de tıpkı Avrupa ve dünyanın diğer yerlerinde Halkbilimi ve Halk Edebiyatının ulus devlet kurma ve bu amaçla geniş kitleleri harekete geçirmedeki yer ve rolünden hareketle Halka Doğru şeklindeki aynı parolayı kullanarak Türkler arasındaki sözlü kültürü derlemeye ve oluşturmak istedikleri yeni ulusal kültürel sentezin kaynağı yapmaya yönelmektedirler.


18. Soru

Bireysel deneyimlerin toplumsal bir yapıya dolayısıyla kültüre dönüşmesini sağlayan oldu nedir?

Cevap

Bireysel deneyimlerin toplumsal bir yapıya yani kültüre dönüşmesini sağlayan olgu iletişimdir.


19. Soru

Toplumsal yaşam nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

İnsanlık çok eski çağlardan beri başta beslenme ve korunma olmak üzere ihtiyaçlarını aynı doğal çevreyi paylaştığı diğer insanlarla ilişkiye girerek karşılamıştır. İnsanın diğer insanlarla girdiği ilişkilerin sonucu olarak toplumsal yaşam ortaya çıkmıştır.


20. Soru

Kültür hangi öğelerden oluşur?

Cevap

Kültür, kuşaklar boyunca birinden diğerine aktarılan, biriktirilen yaşantı ve bilgi birikimi öğelerinden oluşur.


21. Soru

Duygu, düşünce, bilgi ve becerilerin aktarılma sürecine ne ad verilir?

Cevap

İletişim


22. Soru

XIX. Yüzyılın ilk yarısına kadar yaygın olarak kabul edilen tanıma göre eski kültür nedir?

Cevap

XIX. Yüzyılın ilk yarısına kadar kabul edilen eski tanıma göre kültür, inceltilmiş zevkler ve adabımuaşeret bilgisi ve görgüsü anlamında, elit ve aristokratlara has ve toplumun, siyasi, sosyal ve ekonomik gücü elinde bulunduran yüksek tabakasına ait bir özellikler bütünü olarak düşünülmüştür.


23. Soru

Osmanlıcılık politikasının amacı nedir?

Cevap

XIX. Yüzyılda uygulanan Osmanlıcılık politikası, Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan koruma amacıyla uygulanmıştır.


24. Soru

İletişim kavramı neyi ifade etmektedir?

Cevap

İnsanlık tarihi kadar eski, sosyal ve toplumsal yaşantının temeli olan iletişim kavramı duygu, düşünce, bilgi ve becerilerin aktarılması sürecidir.


25. Soru

Yüksek kültür (high culture) veya bir diğer adıyla resmi kültür nedir?

Cevap

Bilgi kaynağı ve özelliğinden dolayı ortaya çıkan kültürel farklılıklar ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi, bilimsel yöntemin kullanılmasıyla elde edilen bilgidir. Bir bilginin bilimsel olmasının ölçütü, yöntemsel olmasıdır. Bilimsel bilgi aynı zamanda nesnel, eleştiriye açık, sistemli ve tutarlı bilgidir. Herhangi bir kültürde bu tür bilginin ve ona dayalı yaşantıların oluşturduğu kültürel tabakaya yüksek kültür veya resmi kültür denilir.


26. Soru

Edebiyatı gerçekleştirme yolları nelerdir?

Cevap

Edebiyat tanımı kapsamında yer alan eylemi gerçekleştirme yollarından birisi, sözü yazı aracılığıyla kâğıt, taş vb. maddi bir kültürel temele bağlayan “yazılı edebiyat” iken diğeri ise sözlü kültür ortamında sözlü olarak üretilen ve insanların hafızalarında yaşamaya terk edilen sözlü edebiyattır.


27. Soru

Sözlü iletişim nedir?

Cevap

Sözlü iletişim, en eski ve verimli, bir arada bulunan insanları “sosyal” kılan iletişim biçimi şeklinde ifade edilmektedir.


28. Soru

Bilgi, duygu ve düşünceleri yazı ve elektronik kayıt imkânlarıyla depolama, saklama tekniklerinin var olduğu kültürel ortamlar hangi Kültür Ortamı olarak adlandırılmaktadır?

Cevap

İkincil Sözlü Kültür Ortamı olarak adlandırılmaktadır.


29. Soru

Kültür hangi öğelerden meydana gelmektedir?

Cevap

Kültür, kuşaklar boyunca birinden diğerine aktarılan uygulama, deneyim, bilgi. Bilim ve teknoloji, görgü, duygu, düşünce birikimleri ve bunlara ait bilgi ve beceri ögelerinden meydana gelir.


30. Soru

Medreselerden yetişen aydın kesimi, hangi yönü ile geniş halk kitlelerinden farklılaşmaktadır?

Cevap

Türklerin İslamiyet’i kabulü ile birlikte, şehir ve kasabalarda kurulan medreselerden yetişen aydın kesim, yeni dinin emrinde “İslami ilimler” ile ilgili bilginin nicelik ve niteliği bakımından geniş halk kitlelerinden farklılaşmaktadır.


31. Soru

İnsanlığın en eski ve eskimeyen sorunu ne olmalıdır?

Cevap

İnsanlığın en eski ve eskimeyen sorunu “yarın sorunu” olmalıdır. Doğada yarını düşünerek saklama işlemi gerçekleştirilmektedir. Maddi kültürde meydana gelen saklama veya muhafaza tekniklerinin bir benzeri de duygu ve düşünceleri, beceri ve tecrübeleri biriktirmek için yapılmıştır. Eğer bu birikim işlemi olmasaydı kültür ve uygarlık oluşamazdı.


32. Soru

Türkçülük akımının öncüleri kimlerdir?

Cevap

Türkçülük akımının önde gelen isimleri şu şekilde ifade edilmektedir; • Ziya Gökalp • Rıza Tevfik Bölükbaşı • Mehmed Fuad Köprülü


33. Soru

Halk Edebiyatı nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

İnsanlık çok eski çağlardan beri ahenkli tekrarların, kalıplaşmış ve ritmik ifadelerin insan hafızasında kolayca kalıp ezberlenebildiğini keşfetmiştir. Bunun bir sonucu olarak, gerektiğinde kullanabilmek isteği duygu, düşünce, tecrübe ve becerileri şiir şeklinde söyleyerek “sözü saklama” veya başka kuşaklara ulaştırabilmek için “yarınlara yönelik olarak muhafaza etme” tekniği olan “sözlü edebiyatı” bir diğer yaygın adlandırma ile “Halk Edebiyatı” nı icat etmiştir.


34. Soru

Halkbilimi veya bir diğer adıyla gündelik bilgi (everday knowledge) nedir?

Cevap

Halkbilimi veya gündelik bilgi (everday konowledge), günlük yaşamın sınırları içinde gelişen ve geleneksel olarak geçerli ve kısmen bilimsel doğruluğu olan, duyum ve algıya dayanan deneme-yanılma ile elde edilen, bilen (suje) ile bilinen (obje) ilişkisi sezgi yoluyla oluşan, sezgisel ve deneyimsel (empirik) kaynaklı geleneksel bilgidir.


35. Soru

Medreseliler Türk milletini nasıl sınıflandırmaktadır?

Cevap

Bürokrasi başta olmak üzere toplumsal yapıda ön plana çıkan medreseliler, kapıldıkları üstünlük duygusu ile birlikte o güne kadar çoğunlukla göçer evli bir hayat süren ve çok farklı zümre ve sınıflara sahip olmayan Türk milletini iki grupta sınıflandırmaktadırlar. Bunlar; • Havas • Avam şeklinde ifade edilmektedir.


36. Soru

Halka Doğru anlayışında nasıl bir yapı söz konusudur?

Cevap

Halka Doğru anlayışı içinde geçmişe duyulan romantik bir nostalji barındırmaktadır. Bu anlayışa göre halk içinde yaşayan epik destanlar, mitler, türküler, ninniler ve inançlarda Hristiyanlık öncesinden kalma “tertemiz ulusal ruhların” yer aldığına inanılıyordu. Bunun yanı sıra uluslaşma ve ulusal devlete yönelişte meydana getirilmesinin gerekli görüldüğü yeni ulusal kültürel sentezin kaynağını bu temiz ruhun oluşturması isteniyordu. Bu istek sonucunda halkın sözlü edebiyat ürünleri derlenip yayınlanmaya başlamıştır. Bu süreçte sözlü olarak anlatılan epik destanların keşfedilip yayınlanması, zamanın anlayışına göre Finliler gibi o zamana kadar küçük ve önemsiz ulusların bile Eski Yunan’a denk bir tarihi geçmişe sahip oldukları kabulünü ortaya çıkarmaktadır. Bu kabul, özellikle 1789 Fransız İhtilali sonrası özel bir önem verilen “millet” olgusuna dayalı modern devlete sahip olma peşindeki aydınların sarıldığı en temel kaynaklardan biri haline dönüşmüştür.


37. Soru

XVIII. Yüzyıldan itibaren Halk Edebiyatı hangi kapsamda ele alınmıştır?

Cevap

Halk kültürünün XVIII. Yüzyıldan itibaren sözlü kaynaklardan derlenmeye başlanılan mit, masal, destan, atasözü, tekerleme, fıkra, türkü, ninni gibi sözlü edebiyat tür ve şekilleri Halk Edebiyatı olarak adlandırılmıştır.


38. Soru

Halk kültürünün XVIII. yüzyıldan itibaren sözlü kaynaklardan derlenmeye başlanılan mit, masal, destan, atasözü, tekerleme, fıkra, türkü, ninni gibi sözlü edebiyat tür ve şekillerine de ne adı verilmiştir?

Cevap

Halk Edebiyatı


39. Soru

Günümüzde en geniş anlamıyla “dans” olarak adlandırılan kültürel olgu nasıl bir işleve sahiptir?

Cevap

Ezgi ve kalıplaşmış bedensel hareket olarak dans, eşlik ettikleri sözü, kolay ezberlenebilir ve gerektiğinde kolay hatırlanır kılan teknik işlevlere sahiptir.


40. Soru

Günümüzde yüksek kültür (high culture) ve halk kültürü (folk culture) şeklindeki sınıflandırmanın önemli ölçüde geçerliliğini yitirmesinin temel nedeni nedir?

Cevap

Günümüzde bilginin en üst düzeyde bütün katmanlara erişip popülerleşmesi ve halkbilimi çalışmalarının temelini oluşturan halk kavramının yeni tanımlamalar sonucunda değişmesi nedeniyle yüksek kültür (high culture) ve halk kültürü (folk culture) şeklindeki sınıflandırma önemli ölçüde geçerliliğini yitirmiştir.


41. Soru

İnsanoğlunu diğer canlı türlerinden ayıran temel özelliği nedir?

Cevap

Olgunlaşma sürecinde birtakım ihtiyaçları olmakla birlikte insanoğlu, kutuplardan ekvatora, denizaltından uzaya kadar dünyanın her yerinde ve hatta dışında yaşayabilen tek canlı türüdür.


42. Soru

Sözlü kültür ortamı nedir?

Cevap

Sözlü kültür ortamı kavramı; yazı, matbaa, elektronik aletler kullanmadan yüz yüze, ses ve söze dayanılarak kurulan iletişim ortamını ifade etmektedir.


43. Soru

Yüz yüze iletişimin sağladığı en önemli avantaj nedir?

Cevap

Dili kullanarak yüz yüze konuşma yoluyla kurulan iletişim, iletilmek istenilen mesajı en yoğun biçimde ve en az kayıpla aktaran yöntemdir.


44. Soru

İnsanlar nasıl iletişim kurarlar?

Cevap

İnsanlar dokunma, görme ve duyma gibi duyular ile el-kol hareketleri, jest ve mimikler gibi diğer sözsüz bilgi, duygu ve düşünce paylaşma yöntemleriyle iletişim kurabilirler.


45. Soru

Halk Edebiyatı anlayışı Türkiye’de ne zaman ortaya çıkmıştır?

Cevap

Türkiye’de Halk Edebiyatı anlayışı XX. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır.


46. Soru

Dinî ayin veya tören amaçlı bir örnek üzere kalıplaşmış harekete ne denir?

Cevap

Ritüel


47. Soru

Osmanlıcılık politikasının yerini İslamcılık politikasına bırakmasının temel nedeni nedir?

Cevap

Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan koruma amacıyla XIX. Yüzyılda uygulanan Osmanlıcılık politikası, Hristiyan unsurların hemen hepsinin bağımsızlığını kazanmasından sonra zamanla yerini Müslüman milletleri bir arada tutmayı amaçlayan İslamcılık politikasına bırakmıştır.


48. Soru

Divan nedir?

Cevap

Divan, Divan Edebiyatı şairlerinin şiirlerini topladığı defterlere verilen isimdir.


49. Soru

Mit nedir?

Cevap

Mit, tarih öncesi zamanlarda olduğuna inanılan olayları ve olağanüstü karakterleri ve tipleri konu edinen nitelikli anlatılara verilen isimdir.


50. Soru

Bir bilginin bilimsel olmasının ölçütü, yöntemsel olmasıdır. Bilimsel bilgi aynı zamanda nesnel, eleştiriye açık, sistemli ve tutarlı bilgidir. Herhangi bir kültürde bu tür bilginin ve ona dayalı yaşantıların oluşturduğu kültürel tabakaya ne denilir?

Cevap

Resmî kültür veya kitabî/yazılı kültür de denilmektedir.


51. Soru

Havas nedir?

Cevap

Havas, toplumunda kendini ayrıcalıklı gören tabakayı ifade etmektedir.


52. Soru

 “Halk Edebiyatı” olarak adlandırdığımız yaygın olarak “sözlü edebiyat” olarak da bilinen edebiyat geleneği, neyin, bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve günümüze kadar gelmiştir?

Cevap

Sözlü iletişimin


53. Soru

İslâmcılık politikasının da Arapların ve diğer Müslüman milletlerin bağımsızlık hareketleriyle başarısızlığa uğraması son çare olarak hiç olmazsa Türklerin de kendi ulus devletlerini kurmalarını amaçlayan ne akımının ortaya çıkmasına neden olur?

Cevap

Türkçülük akımının ortaya çıkmasına neden olur.


54. Soru

İnsanlar dokunma, görme ve duyma gibi duyularını kullanarak ve yine el-kol hareketleri, jest ve mimikler gibi diğer sözsüz bilgi, duygu ve düşünce paylaşma yöntemleriyle iletişim kurabilirler. Ancak, iletilmek istenilen mesajı en yoğun biçimde ve en az kayıpla aktaran yöntem dili kullanarak, ne yoluyla bir iletişim kurulur?

Cevap

Yüz yüze konuşma yoluyla


55. Soru

İnsanların bilgi, duygu, düşünce ve beceri depolamak için kendi ve muhataplarının hafızalarından başka hiçbir kayıt teknolojisine sahip olmadığı sosyo-kültürel toplumsal yapı hangi Kültür Ortamı olarak adlandırılmaktadır?

Cevap

Birincil Sözlü Kültür Ortamı olarak adlandırılmaktadır.


56. Soru

Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan koruma amacıyla XIX. yüzyılda uygulanan Osmanlıcılık politikası Hristiyan unsurların hemen hepsinin bağımsızlığını kazanmasından sonra hiç olmazsa müslüman milletleri birarada tutmayı amaçlayan ne politikasına yerini bırakır?

Cevap

İslâmcılık politikasına yerini bırakır.


57. Soru

Yazı, matbaa, elektronik aletler kullanmadan yüz yüze, sese ve söze dayanılarak kurulan iletişim ortamına ne denir?

Cevap

Sözlü Kültür Ortamı


58. Soru

1789 Fransız İhtilali ile özel bir önem kazanan millet olgusuna dayalı modern devlete sahip olma arzusu hangi anlayışın ortaya çıkmasına neden olmuştur?

Cevap

Özellikle 1789 Fransız İhtilali ile özel bir önem kazanan millet olgusuna dayalı modern devlete sahip olma arzusu ile birlikte halkın asırlardır kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktardıkları sözlü kültürü ifade eden Halkbilimi ve bu kültürel kesitin destan, masal, atasözü, tekerleme, efsane, türkü, ağıt ve ninni gibi manzum ve mensur anlatı ve şiir gibi verimlerini de içeren kısmını ifade eden Halk Edebiyatı anlayışı ortaya çıkmıştır.


59. Soru

Edebiyat nedir?

Cevap

Edebiyat, insanın duygu ve düşüncelerini, tecrübe ve becerilerini kalıplaşmış ve ölçümlü biçimlerde dışa vurmaktır.


60. Soru

Tiyatro özelliği taşıyan anlamında olan kelime nedir?

Cevap

Teatral


61. Soru

Şinasi ve Namık Kemal gibi Tanzimatçıların edebiyat terimini kullanmaya başlamalarının temel nedeni nedir?

Cevap

Şinasi ve Namık Kemal gibi Tanzimatçılar Batı’ da gördükleri anlayış ve uygulamalardan yola çıkarak edeb ilminin geniş kitlelerin eğitilmesinde ve birbirine kenetlenmesindeki işlevine de ayrı bir önem vererek bu edeb ilmi için “edebiyat” kelimesini kullanmaya ve yeni anlayışı bu ad altında ifade etmeye başlamışlardır.


62. Soru

Yüksek kültür ve halk kültürü tabakalaşmasının bir başka nedeni de, XIX. yüzyılın ilk yarısına kadar yaygın olarak kabul edilen eski kültür tanımıyla ilgilidir. Bu eski tanıma göre kültür, inceltilmiş zevkler ve adabımuaşeret bilgisi ve görgüsü anlamıyla, elit ve aristokratlara has ve toplumun, siyasi, sosyal ve ekonomik gücü elinde bulunduran hangi tabakasına ait bir özellikler bütünü olarak düşünülmüştür?

Cevap

Yüksek tabakasına ait bir özellikler bütünü olarak düşünülmüştür.


63. Soru

Toplumunda kendini ayrıcalıklı gören tabakaya ne ad verilirdi?

Cevap

Havâs


64. Soru

Halk Edebiyatı metinlerinde ele alınan konuların ve işlenişlerinin geleneksel olarak kalıplaşmış konular, temalar ve bunların adeta legolar gibi halk arasında veya sözlü kültürde hazır, çoğu kez birbirine benzer ifadelerden oluşmuş olmasının en temel nedeni bu anlatı veya şiirlerin ne ortamında, yaratılmış olmalarıdır?

Cevap

Sözlü kültür ortamında yaratılmış olmalarıdır.


65. Soru

Divan Edebiyatı şairlerinin şiirlerini topladığı defterlere verilen isim nedir?

Cevap

Divan


66. Soru

Pek çok aydının “Halka Doğru” parolasıyla kendi köylülerine yönelmesi hangi durumun bir sonucudur?

Cevap

Batı’da XVI. Yüzyıldan itibaren Amerika’nın keşfiyle “yalan söylemeyen-dürüst ve üretken” yerlilere karşı duyulan “vahşi soylu hayranlığının bir sonucu olarak, pek çok aydın, halk olarak nitelendirdikleri, kendi köylülerine “Halka Doğru” parolasıyla yönelmişlerdir.


67. Soru

Türkçülük akımı nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

İslamcılık politikasının Arapların ve diğer Müslüman milletlerin bağımsızlık hareketleriyle başarısızlığa uğraması sonucunda son çare olarak Türkçülük akımı ortaya çıkmıştır.


68. Soru

İnsan tarafından meydana getirilerek geçmişten bu güne doğaya eklenmiş yaratmalar ve donatmalar bütününe ne ad verilir?

Cevap

Kültür


69. Soru

İnsanın doğayla olan mücadelesinde maddi ve manevi olarak yaratıp doğaya eklediği neler bir kültür ürünüdür?

Cevap

Fiziksel ve zihinsel her şey bir kültür ürünüdür.


70. Soru

Tarih öncesi zamanlarda olduğuna inanılan olayları ve olağanüstü karakterleri ve tipleri konu edinen nitelikli anlatılara verilen isim nedir?

Cevap

Mit


71. Soru

Ulusal kültür nedir?

Cevap

Kültür kalıtımsal olmayıp insan hangi toplumun içinde doğup büyürse o toplumun kültürünü öğrenir. Ulusal kültür, insanın içinde büyüdüğü, öğrendiği ve özümseyip benimsediği kültürdür.


72. Soru

Hangi alanlar kültür kavramı içinde yer alır?

Cevap

Kültür denilince bir toplumun her türlü sosyokültürel bağlamda kendini ifade etme yolları veya her türlü maddi-manevi ihtiyacını karşılayan toplam hayat tarzı anlaşılmaktadır. Bu ifade etme yolları davranışlardan alışkanlıklara, törelerden gelenek ve göreneklere, korkulara ve kokulara kadar pek çok değişik şekillere sahip olabilmektedir. Benzer şekilde sanat, müzik, mimari, düşünce, edebiyat gibi fikri ve estetik üretim alanları da kültür kapsamında yer almaktadır.


73. Soru

İletişimin temeli nedir?

Cevap

İnsan duygularını, düşüncelerini, tecrübelerini, deneme-yanılma yoluyla öğrendiklerini başka insanlara anlatmak ve onlarla paylaşmak istemiştir. İnsanın duygu, düşünce ve tecrübelerini başka insanlarla paylaşma isteği, iletişimin temelini oluşturmaktadır.


74. Soru

Konuşma nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

İnsanların diğer insanlarla iletişim kurarak duygu ve düşüncelerini paylaşma isteği, iletişimin dil vasıtasıyla kurulan biçimi olan “konuşma” yı meydana getirmiştir.


75. Soru

Yüksek kültür (high culture) ve halk kültürü (folk culture) şeklinde adlandırılan ikili tabakalaşma nasıl oluşmaktadır?

Cevap

Kültürün kaynakları ve özelliği bakımından kuşaklar arasında aktarılan yaşantı ve bilgi öğeleri arasında değişim ve gelişimin bir sonucu olarak bazı farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Kültürün doğası gereği ortaya çıkan bu çeşitlenmeler ve farklılıklardan dolayı bütün kültürlerde • Yüksek kültür (high culture) ve • Halk kültürü (folk culture) olarak adlandırılan ikili bir tabakalaşma oluşmaktadır.


76. Soru

Tanzimat’tan önceki zamanlarda edebiyat terimi hangi isimle biliniyordu?

Cevap

Türkçe’ de, Tanzimat’ tan (1839) sonra kullanılmaya başlayan edebiyat terimi, daha önceki zamanlarda edeb ilmi adıyla biliniyordu.


77. Soru

Halkbiliminin araştırma alanını ne oluşturur?

Cevap

Halk Edebiyatı’nın da içinde yer aldığı halkbiliminin araştırma alanını halk kültürü oluşturur.


78. Soru

Halk Edebiyatının temel işlevi nedir?

Cevap

Halk Edebiyatı veya Sözlü Edebiyat, duygu, bilgi ve tecrübeleri depolayıp saklama ve farklı kuşaklara aktarma işlevine sahip olmuştur.


79. Soru

Halka Doğru anlayışına göre halk nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Halka Doğru anlayışına göre halk, okuması- yazması olmayan, kırsal kesimde yaşayan dolayısıyla sosyo-kültürel değişkenlerden olabildiğince az etkilenmiş ve yazılı kültürden ziyade sözlü kültür içinde yetişmiş, ekonomik olarak yer aldığı toplumun düşük seviyeli kesimi olarak tanımlanmaktadır.


80. Soru

İnsanın içinde büyüdüğü, öğrendiği ve özümseyip benimsediği kültüre ne ad verilir?

Cevap

Ulusal Kültür


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi