İş ve Yaşamda Motivasyon Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yaratıcılığın ilk adımı nedir?

Yaratıcılık yolunda ilk adım motivasyonla ilgilidir. Yaratıcılığın önemli bileşenlerinden biri olan motivasyon eksik olduğunda kişi yaratıcılık konusunda düşünceyi harekete geçirmede sıkıntı yaşayabilir. Bu noktada yaratıcılık tutkusunun, yaratıcılığa ilişkin ilgi ve isteğin, motivasyonla ilgili olduğunu söylemek mümkündür. Kısaca istek ve motivasyon yaratıcılığın ilk hareketini ve yöneleceği hedefi belirler ve bu süreçte istenileni sürekli canlı tutar.

Torrance’a göre yaratıcılık nedir?

Torrance’a göre yaratıcılık; sorunlara, bozukluklara, bilgi eksikliğine, kayıp öğelere, uyumsuzluğa karşı duyarlı olma; güçlüğü tanımlama, çözüm arama, tahminlerde bulunma veya eksikliklere ilişkin denenceler geliştirme, bu denenceleri değiştirme ya da yeniden sınama, daha sonra da sonucu başkalarına iletmektir.

Yaratıcı sürece ilişkin kuramlar nelerdir?

Psikoanalitik Yaratıcı Düşünce Kuramı, Gestalt Kuramı, Çağrışım Kuramı, Algısal Kuram, İnsancıl Kuram, Bilişsel Gelişimsel Kuram

Psikoanalitik kuram içerisinde yaratıcılığı daha kapsamlı bir biçimde ele alan bilim adamları kimlerdir?

Psikoanalitik kuram içerisinde yaratıcılığı daha kapsamlı bir biçimde ele alan bilim adamları Ernst Kris ve Lawrence Kubie olmuştur.

Psikoanalitik Yaratıcı Düşünce Kuramı savunucu Ernst Kris'e göre yaratıcılık sürecini açıklayınız.

Kris yaratıcı süreci esin ve özenli-ayrıntılaştırılmış aşamalar olarak ikiye ayırır. İlk aşama, mantığın ve organize edilmiş düşünce basamağının öncesinde dağınık bir yapı sergiler. Düşünce üzerindeki kontrolün gevşetilmesi işlevsel bir zevke ve devamında yaratıcılığa dönüşür. Rasyonel düşüncenin yaratıcılığın önündeki bir engel olduğunu savunan Kris, yeni çözümlerin formüle edilebilmesi için mantığın geçici olarak kaldırılması gerektiğini söyler.

Psikoanalitik Yaratıcı Düşünce Kuramı savunucusu Lawrance Kubie'ye göre yaratıcılık sürecini açıklayınız.

Kubie,  esin aşamasının yaratıcılığın ana ekseni olduğunu vurgularken, özel ilgi alanı olarak nörotik kişilik özelliklerinin yaratıcılık üzerindeki etkilerini incelemiştir. Kubie’ye göre korku, suçluluk ve benzeri nörotik kişilik özellikleri yaratıcı üretimi sınırlandırmaktadır.

Gestalt kuramına göre Yaratıcılık sürecini açıklayınız.

Gestalt kuramını benimseyen bilim adamları yaratıcılık yerine “üretken düşünme” ve “sorun çözme” kavramlarını tercih ederler. Yaratıcı düşünebilmek için öncelikle sorunun yeniden yapılandırılması şarttır. Bu yeniden yapılandırma aşaması birey üzerinde belli bir gerilim yaratır ve bu gerilim, yaratıcı çıktının belirginleşmesinde olumlu bir rol oynar. Gestaltcılara göre yapısal doğruluk, parça doğruluktan daha önemlidir ve sorunun yapısal yönü, çözüm üretici yeniden yapılandırma sürecinin en önemli kriteridir.

Çağrışım Kuramı savunucu Mednick yaratıcı süreci nasıl tanımlamaktadır?

“Uzak çağrışım testi”ni geliştirmiş olan Sarnoff Mednick yaratıcı süreci; “çağrışım elemanlarını ya ihtiyaç duyulan çözümlere ya da bir şekilde yararlı çıktılara dönüştürecek kombinasyonların oluşturulması” olarak tanımlar. Mednick bireylerin farklı yaratıcılık seviyelerine sahip olduklarını savunarak, bireyin yaratıcılık düzeyinin çağrışımsal hiyerarşi ve dolayısıyla üzerinde çalışılan birleşik elemanların bilgi düzeyi ile doğru orantılı olduğunu söyler.

Çağrışımsal düşünme hangi düşünme metodları ile paralellik göstermektedir?

Çağrışımsal düşünme, yaratıcılık gerektiren durumlarda sıkça kullanılan beyin fırtınası yöntemlerinden de biridir. “Eski elemanlardan yeni kombinasyonlar üretmek” olarak tanımlanan yöntem, Guilford tarafından geliştirilen uzaksak düşünme (divergent thinking), Edward de Bono tarafından geliştirilen yatay düşünme (lateral thinking), J. Gordon tarafından geliştirilen analojik düşünme (analogical thinking) metodlarıyla da paralellikler gösterir.

Algısal kurama göre yaratıcı süreci açıklayınız.

Algısal kurama göre yaratıcılık, güdülenmeyle ve dış dünyayla ilişki kurma ihtiyacıyla doğrudan bağlantılıdır. Algısal açıklık bir objeye farklı bakış açılarından yaklaşabilmeye olanak sağlarken, bu algısal eylem yoğun ilgiyle bir arada bulunur ve geleneksel düşünceyi yöneten kurallar tarafından sınırlandırılamaz.

İnsancıl (Humanistic) kurama göre yaratıcı süreci açıklayınız.

Carl Rogers ve Abraham Maslow tarafından savunulan görüşe göre; yaratıcılık belli zümrenin ya da seçilmiş insanların sahip olduğu olağanüstü bir güç değildir. Her insan kendi içinde yaratıcıdır ama bu yaratıcılık toplumsal yaşantı içerisinde sınırlandırılabilmektedir.

Bilişsel Gelişimsel kurama göre yaratıcı süreci açıklayınız.

Bu kuram, bireyin konu üzerindeki bilgi düzeyinin yaratıcılığının boyutları açısından önemini vurgular. Birey ne denli bilgiliyse ortaya çıkarttığı ürün de o kadar yaratıcı olacaktır.

Yaratıcı sürecin aşamaları nelerdir? Açıklayınız

Yaratıcı sürecin aşamaları şunlardır:  

Zihinsel geviş getirme, Arıtma, Kuluçka, Aydınlanma/Doğum

Yaratıcı sürecinin ilk aşaması olan "zihinsel geviş getirme"yi açıklayınız.

Bu aşama durağan bir yapıdan ziyade, içgüdüsel ve risk almaya açık olan bir yapı sergiler. Fikirler arasında bağlantılar kurulur, kötü fikirler geliştirilir ve çöpe atılır. Elmas bulmak için kömür ayıklamaya benzeyen bir süreç sonrasında iç ses, devamında derin duygu devreye girer.

Yaratıcı sürecin ikinci aşaması olan "arıtma" nedir? Açıklayınız.

Zihinsel geviş getirme aşaması belli prosedürler üzerinden yürümediği için aklın yön duygusunun kaybolması kuvvetli bir ihtimaldir. Bazı fikirlerin biraz dinlenmesi ve netleşmesi gerekir. Bulunan fikirleri gereksiz ayrıntılardan ayrıştırmak, amaca yönelik ayrıntıların da fikirlere entegrasyonu burada yapılır.

Yaratıcı sürecin üçüncü aşaması olan "kuluçka" nedir? Açıklayınız.

Üçüncü aşamada yaratıcılar fikirlerini “kuluçka”ya bırakarak bir uyku hali içine girerler. Burada doğrudan girişilecek bir çaba söz konusu değilken, üzerinde çalışılan sorunu tamamen unutmak son derece yararlı sonuçlar doğurur. Kişi rutin işleriyle uğraşırken arada bir fikirleriyle ilgilenir.

Yaratıcı sürecin son aşaması olan "aydınlanma" nedir? Açıklayınız.

“Aydınlanma” ya da “doğum” aşaması, nihayet sezgi ve hayal gücünün daha önceki akılcı çözümlemeyle karışması, bir bileşime ulaşmasıdır. Yorucu bir süreçten geçen yaratıcı birey emeklerinin karşılığını almıştır.

Yaratıcı kişilik özellikleri nelerdir?

Sorunlara Karşı Duyarlı Olmak, Alternatif Üretebilmek, Esnek Düşünebilmek, Özgün Düşüncelere Sahip Olmak,Meraklı Olmak,Duygularını ve Bilinçaltını Açığa Vurabilmek,Yaratıcılık Konusunda Yüksek İsteğe Sahip Olmak,Başarısızlıktan Korkmamak,Sabırlı Olmak,Geniş Perspektifte Bilgiye Sahip Olmak,Güçlü Bir Belleğe Sahip Olmak,Hayal Kurma Gücüne Sahip Olmak,Çözümleme ve Bileşim Yeteneğine Sahip Olma,Belirsizliğe Karşı Esnek Olmak,Yüksek Sezgi Gücü ve Seçicilik Düzeyine Sahip Olmak

Yaratıcılığı etkileyen faktörler nelerdir?

Yaş, Deneyim, Zeka, Zamanlama, Alkol-Uyuşturucu Maddeler, Çalışma Ortamı

Yaratıcılık ve karşılaşılan sorunları çözmek için kullanılan yöntemler nelerdir?

Rutin yöntem, Bilgisel yöntem, Pratik yöntem, Kriz durumu yöntemi, Empatik yöntem.