Çatışma ve Stres Yönetimi 2 Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Stres nedir?

Stres, kısaca her hangi bir içsel ya da dışsal etkene karşı verdiğimiz tepki olarak tanımlanmaktadır.

Örgütün tanımı nedir?

Örgüt Türk Dil Kurumu sözlüğünde ortak bir amacı veya işi gerçekleştirmek için bir araya gelmiş kurumların veya kişilerin oluşturduğu birlik olarak açıklanmaktadır.

Örgütsel stres nedir?

Örgütsel stres; çalışma hayatımızda belirlenmiş ya da belirlenmemiş rol ve görevleri yerine getirirken ortaya çıkan durumların yarattığı stres faktörleri olarak tanımlanmaktadır.

Günümüzün çalışanları genel olarak ne tür gerekçelerle strese girmektedir?

Günümüzün çalışanları, rekabetçi, yenilikçi ve teknolojinin her türünün kullanıldığı, ister kamusal ister özel, tüm işletmelerde, bir taraftan küresel piyasaların baskısı, bir taraftan değişime ayak uydurmak zorunda olunması ve uyum güçlükleri, bir taraftan da performans değerlendirmeleri nedeniyle yoğun bir iş stresine girebilmektedirler.

Çalışanların stres düzeyi örgütü nasıl etkilemektedir?

Örgütte verim ve performans düşmesinin yanı sıra, çalışanların işe devamsızlığı, personel devir hızının artması, örgütten soğuması, örgüt aleyhine çalışması, stresli, dalgın, konsantrasyonunu yitirmiş çalışanın iş kazalarına meyilli olması örgüt içinde maliyetlerin de artmasına neden olmaktadır. Kısaca, örgütsel stresin bireysel ve örgütsel sonuçları ortaya çıkmaktadır.

İş stresi veya mesleki stres nedir?

Çalışma yaşamı içinde bulunan birey, iş ve hizmet üretimi gerçekleştirirken, örgüt içindeki diğer bireylerle olan iletişimini de sağlıklı yürütmek zorundadır. Kendini örgütün bir parçası olarak konumlandırır. Bu da bireyin daha güçlü olmasına ve kendini daha güvende hissetmesine neden olur. Çalışma hayatı, çalışanın hem verimli bir şekilde üretken olması, işini yapması, hem de örgütün diğer üyeleri ile ahenkli bir uyum içinde çalışmasını sağlamaya yönelik çaba içinde olmasını gerektirmektedir. Bu durum, Çatulay (2011) ve arkadaşlarının da tanımladığı gibi, iş hayatı içinde iş stresi veya mesleki stres olarak adlandırılmaktadır.

Örgütsel stres yönetiminde temel hedef nedir?

Stres yaratan faktörler dikkatli bir şekilde izlenmeli, çalışanların ruh ve beden sağlıkları korunarak, iş ve iş dışı yaşamlarında kaliteli ve verimli bir yaşam sürdürmeleri sağlanmalıdır.

Hangi tür stres olumludur?

Başarıya zemin hazırlayan etkenlerden kaynaklanan stres olumludur.

Hangi tür stres olumsuzdur?

Çalışanın güçlerini tüketen, sıkıntıya, mutsuzluğa neden olan olaylardan kaynaklanan stres olumsuzdur.

Örgütsel stresin kişiden kişiye farklılık göstermesi nasıl açıklanabilir?

İşi gerçekleştirmede ve mesleki başarı kapsamında yeteneksel düzey, kişilerin daha az ya da daha çok stres duymalarına neden olabilir. Çok yetenekli kişiler az yetenekli kişilere göre işlerini daha kolay yaptıkları için daha az stres yaşarlar. Hatta stres tepkisi, kişinin olaya verdiği tepkiye bağlı olarak ortaya çıkar ki, aynı olay farklı kişilerde, hatta bazen aynı insanda farklı zamanlarda farklı tepkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Kısaca, stres duymada kişisel farklılıkların önemi büyüktür.

Örgütsel stresin 4 ana grubu nedir?

Örgütsel stres 4 ana grupta incelenebilir: • Örgütsel politikalar • Örgütün yapısal özellikleri • Fiziksel koşullar • Örgütsel süreçler

Örgütsek stresin ne tür sonuçları vardır?

• Bireysel • Psikolojik • Davranışsal • Sosyal

Örgütsel stresin bireysel sonuçları nelerdir?

Örgütsel stresin bireyler üzerinde yaratacağı olumsuzlukları, bireylerin biyolojik ve fizyolojik yapıları, duyguları, davranışları ve sosyal tavırları üzerindeki etkiler olarak inceleyebiliriz.

Stresin biyolojik ve fizyolojik sonuçları hangi başlıklar altında incelenebilir?

Kısa Dönem Etkileri – İlk Tepkiler ve Uzun Dönem Etkileri- Psikosomatik Hastalıklar

Stres hangi psikolojik hastalıklara neden olabilir?

• Depresyon • Kaygı • Uykusuzluk • Tükenme sendromu

Örgütsel stresin kısa dönem etkileri nelerdir?

Stres sonucunda ortaya çıkan ilk belirtiler, kısa dönem etkileri, beyinden gelen emirler yoluyla stres hormonlarının salınması sonucunda ortaya çıkar. Vücudumuzdaki şeker ve yağlar, hızlı enerji sağlamak için, kana karışır. Kana karışan şekeri enerjiye dönüştürmek ve gerekli oksijeni sağlamak üzere solunum hızlanır. Gerekli organlara kan göndermek üzere kalp atışları hızlanır ve kan basıncı artar. Kaslar gerginleşir. Sindirim hızı yavaşlar. Terleme artarak, vücudun aşırı ısınması önlenir.

Örgütsel strese karşı verilen ilk tepkilerde hangi belirtiler görülebilir?

Çarpıntı- Kalp atım sayısının artması -Nefes darlığı- Solunum sayısının artması - Göğüste ağrı- Tansiyon yükselmesi - Baş dönmesi -Baş ağrısı -Boğazda takılma- Boğaz ağrısı -Sıcak basması -Titreme -Karın ağrısı- Kas ağrıları -Mide krampları -Hazımsızlık - Gerginlik -Yorgunluk -Kaşıntı -Cilt döküntüsü -İshal – Kabızlık -Uykusuzluk -Aşırı uyku hali -Yemeğe karşı ilgisizlik -Aşırı yemek yeme -Ağlayamama -Çok ağlama -Cinsel isteksizlik -İçe kapanma -Kekemelik -Konuşma bozukluğu -Tuvalete gitme ihtiyacının artması -Kan şekerinin yükselmesi.

Hostalite nedir?

Stresörlere karşı verilen psikolojik cevaplara hostilite denmektedir. Uğur (2005) hostilite durumlarının özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralamaktadır: • Şüphecilik, • Küskünlük, • Sık öfke, • Diğerlerine güvenmeme hali

İş stresinden kaynaklı depresyon nasıl tanımlanabilir?

Depresyon yalın bir tanım ile, keder hali, ruhsal çöküntü ile birlikte düşünme süreçlerini etkileyen sosyal işlevlerde bozukluğa neden olan duygu durum bozukluğu olarak ifade edilebilir. Uzun süreli ve aşırı stres altında çalışma, çalışanın emeğinin sonucuna ilgisiz kalınması, işini kaybetme korkusu, kariyer umutlarının boşa çıkması, psikolojik taciz ve yetersiz ücretlendirme örgütsel yaşamdaki önemli depresyon nedenleri arasında sayılabilir.

Kaygının kişi üzerindeki etkileri nelerdir?

Kaygı, kişinin bir uyaranla karşı karşıya kaldığında yaşadığı, bedensel, duygusal ve zihinsel değişimlerle kendini gösteren bir uyarılmışlık durumu olarak tanımlanmaktadır. Yaşanan kaygı çok yoğun ise, kişinin, enerjisini verimli bir biçimde kullanması, dikkatini ve gücünü yapacağı i şe yönlendirmesini engeller. Kişi potansiyelini tümüyle kullanamaz ve istenen performansa erişemez.

Uykusuzluk stresi nasıl etkiler?

Uyku tüm canlılarda en doğal dinlenme biçimidir. Uyku genel uyarılmışlık halinin çok düşük olduğu bir dönemdir. Strese maruz kalan kişide genel uyarılmışlık hali oldukça yüksektir. Bu yüzden stres altında olan kişilerde uyuma zorlaşır ve uyku bozuklukları yaşanır. Yeterli uyku alınmaması unutkanlık, asabiyet, dikkat dağınıklığı gibi sorunlara neden olabilir ki bu durumlar çalışma hayatını ve iş performansını etkiler.

Örgütsel stresin nasıl davranışsal sonuçları vardır?

Çalışma hayatında karşılaşılan stresin birey üzerinde oluşturduğu etkilerden biri de kişinin davranışlarında meydana gelen değişikliklerdir. Bunların başında konuşmada bozulma, konuşmada zorlanma ve kekemelik gelmektedir. Stres altında kalan kişiler sert ve sinirli bir ses tonu ile konuşurlar. Stres kişide düşünme yetisinin azalmasına ya da kaybına neden olur. Bu da kişinin düşünmeden hareket etmesine, konsantrasyon bozukluğuna, yanlış kararlar vermesine, sakarlığa ve iş kazalarının artmasına neden olabilir.

Örgütsel stresin ne tür sosyal sonuçları vardır?

Uzun ve yoğun süren stres sonucunda çalışanlar hem örgüt içinde hem de aile ve sosyal çevrede diğer bireyler ile kurulan ilişkilerde ve iletişimlerde azalma yaşarlar. Her türlü iletişimdeki azalma, aile ve toplum içi rollerin yürütülmesinde sorunların ortaya çıkmasına neden olur. Zaman içinde bu sorunlar hem bireyin stresinin artırmasına ve bir kısır döngünün ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilirken, hem de kişinin sosyal yalıtımına neden olabilir.

Psikosomatik hastalıklar nedir ? 

Stres, her hangi bir içsel ya da dışsal etkene karşı verilen tepki olduğuna göre, bu tepkinin ilk belirtileri öncelikle fizyolojik sistemlerimizde oluşacaktır. Çeşitli nedenlerle bozulan denge, savunma mekanizmalarının devreye girmesi ile tekrar eski haline dönecektir. Bu dengeleme olmadığı takdirde, başka bir anlatımla stres uzun sürüp, kronikleştiğinde biyolojik ve fizyolojik sistemlerdeki bozulma ve hasar uzun süreli olmakta, dahası kalıcı hale gelerek psikosomatik hastalıklar olarak da adlandırılan bazı hastalıklara neden olmaktadır.

Stresin Kalp – Damar hastalıkları ile ilişkisi nedir ? 

Kalp – Damar hastalıkları: Son zamanlarda yayınlanan bilimsel araştırmalar, iş yerinde yaşanan stresin sadece dikkati ve motivasyonu olumsuz etkilemekle kalmayıp, uzun vadede kalp hastalıklarından inmelere birçok ölümcül hastalığa zemin hazırladığını göstermektedir. Kronik stresin, damar tıkanmalarını hızlandırdığı bildirilmektedir. Stres ile hem genel iş performansı düşmekte, sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık artmakta, hem de uzun vadede kalp krizi, inme gibi hastalıkların ortaya çıkma olasılığı artmaktadır. Bu grup hastalıklar arasında nedeni bulunamamış yüksek tansiyon, damar spazmı sayılabilir. Kronik strese maruz kalan bir çalışan akut stres ile karşılaştığında kalp hastalığı gelişim riski artmaktadır.

Stresin Solunum sistemi hastalıkları ile ilişkisi nedir ? 

Solunum sistemi hastalıkları: Stresin astımın oluşumuna yol açtığına dair yeterli kanıt bulunmamakla birlikte, astımın kontrolünü zorlaştırdığı, atakları kolaylaştırdığı bildirilmektedir.

Stresin Sindirim sistemi hastalıkları ile ilişkisi nedir ? 

Sindirim sistemi hastalıkları: Stresin vücutta en fazla etkilediği sistemlerden biri sindirim sistemidir. Uzun süreli stres ile birlikte sindirim sistemi bozuklukları, kalın bağırsak uyarısı nedeni ile ishal, kabızlık, kramp ağrıları, şişkinlik görülebilir. Sindirimde rol oynayan asit üretimi nedeniyle ağrılı yanma şikâyetleri görülebilir. Stresin ülsere zemin hazırlayan bir neden veya var olan ülserin sürekliliğinde rol oynadığı düşünülmektedir. Nonülser Dispepsi olarak adlandırılan rahatsızlık, şişkinlik, yanma, ağrı, bulantı, geğirme hissi ve benzeri şikâyetleri içermektedir. Stres bu durumun hem tetikleyicisi hem de tablonun ağırlaşmasına neden olan faktörlerden biridir.

Stresin eklem ve kas hastalıkları ile ilişkisi nedir ? 

Eklem ve kas hastalıkları: Pek çok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen eklem ağrılarının bir nedeni de stresdir. Stres anında beyinden gelen emirler ile salgılanan adrenalin ve noradrenalin doğrudan veya dolaylı olarak kasların gerginliğini artırır. Böylece ağrı gerginliğe, gerginlik endişeye, endişe de ağrıların şiddetlenmesine yol açabilir.

Stresin genital ve idrar yolları hastalıkları ile ilişkisi nedir ? 

Genital ve idrar yolları hastalıkları: Kronik stres, erkeklerde sperm ve testosteron düzeyini azaltabilir, iktidarsızlık yaratabilir. Kadınlarda ise adet düzeni bozulur, kimi zaman tamamen kesilir ya da sancılı adetlere ve tekrar eden vajinal enfeksiyonlara neden olabilir.

Stresin cilt hastalıkları ile ilişkisi nedir ? 

Cilt hastalıkları: Cilt stresten ciddi bir şekilde etkilenen organların içinde yer almaktadır. Stres altında salgılanması artan kortizon hormonları, sivilce oluşumunda artışa sebep olurken, alopezi veya vitiligo gibi hastalıkların tetikleyicisi de stres olarak bildirilmektedir.

Stresin sinir sistemi bozuklukları ile ilişkisi nedir ? 

Sinir sistemi bozuklukları: Uzun süreli stres, baş ağrısı, kişilik değişimleri, alınganlık, endişe ve depresyon gibi problemleri tetikleyebilir. Uykuya dalmada güçlük ve uykunun derinleşmesinde meydana gelen düzensizlikler nedeniyle uyku bozukluklarına neden olabilir. Adrenal bezlerden salınan glukokortikoid düzeylerinin uzun süren stres sonucunda yükselmesi ile limbik sistemin bir bölümü olan hipokampus zarar görürür ve yeni anıların oluşturulması ya da eski anıların hatırlanması gibi hafıza fonksiyonlarının bozulmasına neden olabilir.

Stresin kanserlerle ilişkisi nedir ? 

Kanserler: Stres kanser sebebi değildir fakat uzun ve yoğun süren stresin vücudun bağışıklığını bozarak kanserin oluşmasını kolay hale getirebileceği ve ya hızını arttırabileceği bildirilmektedir. 

Stresin depresyon ile ilişkisi nedir ?

Depresyon: Depresyon yalın bir tanım ile, keder hali, ruhsal çöküntü ile birlikte düşünme süreçlerini etkileyen sosyal işlevlerde bozukluğa neden olan duygu durum bozukluğu olarak ifade edilebilir. Uzun süreli ve aşırı stres altında çalışma, çalışanın emeğinin sonucuna ilgisiz kalınması, işini kaybetme korkusu, kariyer umutlarının boşa çıkması, psikolojik taciz ve yetersiz ücretlendirme örgütsel yaşamdaki önemli depresyon nedenleri arasında sayılabilir.

Stresin kaygı ile ilişkisi nedir ? 

Kaygı: Kaygı, kişinin bir uyaranla karşı karşıya kaldığında yaşadığı, bedensel, duygusal ve zihinsel değişimlerle kendini gösteren bir uyarılmışlık durumu olarak tanımlanmaktadır. Yaşanan kaygı çok yoğun ise, kişinin, enerjisini verimli bir biçimde kullanması, dikkatini ve gücünü yapacağı işe yönlendirmesini engeller. Kişi potansiyelini tümüyle kullanamaz ve istenen performansa erişemez.

Stresin uykusuzluk ile ilişkisi nedir ? 

Uykusuzluk: Uyku tüm canlılarda en doğal dinlenme biçimidir. Uyku genel uyarılmışlık halinin çok düşük olduğu bir dönemdir. Strese maruz kalan kişide genel uyarılmışlık hali oldukça yüksektir. Bu yüzden stres altında olan kişilerde uyuma zorlaşır ve uyku bozuklukları yaşanır. Yeterli uyku alınmaması unutkanlık, asabiyet, dikkat dağınıklığı gibi sorunlara neden olabilir ki bu durumlar çalışma hayatını ve iş performansını etkiler.

Stresin tükenme sendromu ile ilişkisi nedir ? 

Tükenme sendromu (Burnout Sendromu): Tükenmişlik hem birey hem de örgütler açısından çalışma yaşamını tehdit eden önemli bir sorundur. Mesleki tükenmişlik olarak da ifade edilen tükenmişlik, bireysel stres faktörlerine ilaveten örgüt içinde strese neden olan gerek işe ilişkin, gerekse örgütsel yönetim ve işleyişe ilişkin stres faktörlerinin uzun süren etkisi sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Stresin verimliliğin azalması ile ilişkisi nedir ? 

Verimliliğin azalması: Çalışılan ortamların rahat, motive edici, güvenlikli ve ergonomik olmaması, ücret düşüklüğü, iletişim problemlerinin yaşanması gibi faktörler çalışanlarda bir taraftan stres yaratırken, diğer taraftan verimliliğin azalmasına neden olur. Verimliliğin düştüğü işletmeler günümüz rekabet ortamında faaliyetlerine devam etmede zorluk yaşarlar. 

Stresin performans düşüklüğü ile ilişkisi nedir ? 

Performans düşüklüğü: Stres kaynakları ünitesinde bahsedildiği gibi, belirli bir düzeyde olan örgütsel stresin çalışanları motive eden, enerji veren, amaç ve hedef duygusu sağlayan (olumlu stres) etkisinin olduğu akıldan çıkarılmamalıdır. Eğer örgütsel stres bu düzeyin altında kalırsa çalışanlarda heyecansızlık ve ilgisizlik nedeniyle performanslarında azalma meydana gelecektir. Benzer şekilde yoğun ve uzun süren mesleki stres ise çalışanlarda ortaya çıkacak olumsuzluklara bağlı olarak performansın azalmasına neden olacaktır.

Stresin işe devamsızlık ile ilişkisi nedir ? 

İşe Devamsızlık: İşe devamsızlık çalışanın herhangi bir mazereti olmaksızın, işverene veya yöneticiye bilgi vermeden, çalışma programı veya planına göre çalışması gereken zamanlarda işine gelmemesidir. İşe devamsızlık nedenleri arasında düşük iş tatmini, standart olmayan çalışma şartları, yöneticilerin çalışanlara karşı adil olmayan davranışları, işin çok fazla ya da çok az olması, çalışanların güvenliksiz iş koşulları sayılmaktadır. İş yerinde oluşan yoğun stres, kayıp çalışma günlerinin yaklaşık yarısından sorumlu tutulmaktadır. İşe devamsızlık, örgütsel stresden kaçınmak amacıyla olduğu kadar, çalışanın örgüte bir reaksiyonu da olabilir.

Stresin iş kazalarıyla ilişkisi nedir ? 

Çalışanların yoğun stress altında bulunmaları calışma hızı ve kapasitesilerinin düşmesine, dolayısıyla iş kazalarının meydana gelmesine neden olmaktadır. 

Stresin personel devri ile ilişkisi nedir ? 

Personel Devri: Personel devri, işe devamsızlıkta olduğu gibi, sadece örgüt içi strese bağlı değildir. Örgütsel stres personel devri nedenlerinin yaklaşık üçte birinden sorumlu tutulmaktadır. Ancak konumuz stres olduğu için bu başlık altında sadece stresin neden olduğu personel devrinden bahsetmek uygun olur. Örgüt içinde ortaya çıkan uzun süreli yoğun stres çalışanların örgüt ile bütünleşmesini, iş doyumunu engeller. Yabancılaşmaya neden olabilir. Bu durum ise çalışanların kendilerini daha mutlu hissedecekleri, daha iyi çalışma şartlarını sağlayabilecekleri yeni iş ortamları aramalarına neden olur.

Stres ve ekonomik kayıpların ilişkisi nedir ? 

Ekonomik Kayıplar: Örgüt içinde çalışanlarda ortaya çıkabilecek performans ve verim düşüklüğü işletmelerin karlılığını azaltırken, meydana gelen iş kazaları ve tazminatlar da maliyetlerin artmasına neden olmaktadır.

Stresin işletmelerin tıbbi giderleri ile ilişkisi nedir ? 

İşletmelerin tıbbi giderleri: Çalışanların hastalıklarının büyük kısmının iş yerlerinde iyi yönetilemeyen stres nedeniyle olduğu ortaya konulmuştur. Gerek tıbbi masraflar, gerek se tıbbi nedenli işe devamsızlıklar da işletmelerin maliyetlerini artırmaktadır. Bir de buna hastalanan çalışanın yapacağı işin başka bir çalışana yüklenmesi olasılığının diğer çalışanlar üzerinde yaratacağı stresin ortaya çıkaracağı yeni hastalar ve hastalıklar da eklenecek olursa, bu durum örgütte maliyetlerin katlanmasına neden olacaktır.