Çocukları Tanıma Ve Değerlendirme Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ailenin toplum yaşamında üstlendiği görevler nelerdir?

Ailenin toplum yaşamında üstlendiği görevler şu şekildedir:

Biyolojik görev: Neslinin devamının sağlanması.  

Ekonomik görev: Ekonomik anlamda bir iş bölümünün gerçekleşmesi.

Koruyuculuk: Maddi ve manevi zararlara karşı aile üyelerinin korunması.

Psikolojik görev: Aile içinde sevgi, saygı, dayanışma, hoşgörü ortamının gelişmesi.

Boş zamanları değerlendirme: Birlikte düzenlenen etkinliklerle, aile üyelerinin boş zamanlarının etkili değerlendirilmesi.

Dini görev: Dini bilgiler verilmesi.

Statü sağlama: Aile üyelerinin sağladığı statünün bütün aile tarafından paylaşılması.

Eğitim: Çocuğa yaşamla ilgili bilgiler verilmesi ve okulda edindiği bilgilerin tamamlanarak pekiştirilmesi.

Okul-aile işbirliğinin amacı nedir?

Okul aile iş birliğinin temel amacı okul ile ev arasında köprü oluşturmak ve çocuğun eğitim öğretim sürecindeki olumsuzlukları gidererek bu süreçte çocuğa destek olmaktır. Okul aile iş birliğinin diğer amaçları arasında, ailelerin okula desteğini sağlamak, ailelerin becerilerini ve liderliğini arttırmak, okulda ve çevrede bulunan diğer ailelerle iletişim kurmak, öğretmene çalışmalarında yardımcı olmak, çocukta görülen olumlu değişikliklerin sürekliliğini sağlamak ve sorunları çözmek vardır. Okul-aile iş birliğinin geliştirilmesindeki temel neden çocukların okulda ve diğer yaşamlarında başarılı birey olmalarını sağlamanın yanı sıra okul programını geliştirmek, ailelerin okula desteğini sağlamak, ailelerin becerilerini ve liderliğini arttırmak, okulda ve çevrede bulunan ailelerle iletişim kurmak, öğretmene çalışmalarında yardımcı olmak olarak sıralanabilir.

Aile katılımı nedir?

Aile katılımı ile ilgili tanımlara bakıldığında, aile katılımının ailenin çocuğun akademik başarısı için desteğini, eğitim ve okul ile ilgili konularda ailenin çocukla iletişimini, ailenin okul etkinliklerine katılımını, ailenin çocukları ile ilgili öğretmenle iletişimini ve evde ailenin çocuklarını yönlendirmesini ifade etmektedir. Başka bir tanıma göre aile katılımı, ailelerin okul etkinliklerine katılarak ve okulun gerekliliklerini yerine getirerek öğrencilerin öğrenmelerini desteklemeleridir.

Epstein modeli aile katılımını nasıl açıklamaktadır?

Epstein, öğrencinin öğrenmesini ve gelişimini etkileyen üç önemli etmenin olduğunu belirtmiştir. Bu etmenler aile-okul ve toplumdur bunların birbirleriyle etkileşimi öğrenciyi etkilemektedir. Epstein, aile katılımını altı kategoride sınıflandırmıştır:

Anne- Babalık: Anne ve babaların, çocuk yetiştirme, anne-babalık becerileri, çocuk ve ergen gelişimi, her yaş ve düzeyde çocukların öğrenmelerine yardımcı olmak için ev koşullarını düzenleme gibi konularda desteklenmesidir.

İletişim: Aileler, okul programları ve öğrenci gelişimi ile ilgili olarak okulla iletişim içinde olmalıdır.

Gönüllülük: Ailelerin öğrencileri desteklemek için gönüllü olarak eğitim etkinliklerine ve programlarına katılımını ifade eder.

Evde Öğrenme: Ailelerin, çocukların ödevlerine ve diğer okul ile ilgili etkinliklere yardımcı olmasını ifade eder.

Karar Alma: Ailelerin, okul yönetimine ve okul kararlarına katılmalarıdır.

Toplumla İş birliği: Aileler, öğrencilerin öğrenmelerini ve gelişimini desteklemek için toplumun diğer kurumları ile (üniversiteler, iş çevreleri) iş birliği içerisinde olmalıdır.

Ailenin çocuklarının eğitim-öğretim sürecine katılmasının nedenleri nelerdir?

Çocuklarıyla birlikte yoğun zaman geçiren anne-babaların gözlemlerinden ve görüşlerinden yararlanmak çocuğun gelişimi için önemlidir. Çocuklarının ilk öğretmenleri olmaları nedeniyle ailelerin eğitim-öğretim sürecine katılmaları bir gerekliliktir. Sınıf ve okul ortamı içinde ortak bir kültürün oluşması için ailelerin eğitim sürecine katılmaları gerekmektedir. Aileler, çocuklarının gelişimi için en iyi ve etkili yöntemleri bulmak için zorlanmaktadırlar. Aile katılımı okul yönetiminin demokratikleşmesi sürecinin bir parçasıdır.

Aile katılımının amaçları nelerdir?

Coleman ve Churchill'a göre aile katılımının amaçları aileleri, okul-aile iş birliği konusunda bilgilendirmek, aileleri çocukları yetiştirme ve çocuklara rehberlik etme konularında desteklemek, ailelerin içinde bulundukları problemlerin çözümünde ailelere yardımcı olmak, okul çağına gelmiş çocukları ve kardeşlerini okula hazırlamak, ailelere, toplum kuruluşlarından yararlanmaları için gerekli olan bilgi ve beceriyi kazandırmak, ailelerin tanımlanan eğitimsel amaçlara katılmalarını sağlamak ve aileleri çocukları için öğrenme olanakları sağlamalarını desteklemek, çocukların aileleri ile öğretmen arasında nitelikli iletişimi sağlamak olarak sıralanabilir.

Aile katılımının sağladığı yararlar nelerdir?

Aile katılımı çocuk, aile ve öğretmen açısından bazı yararlar sağlar. Ailesi katılım gösteren çocuk başarılı olmak için çaba gösterir, okulda devamsızlık yapmaz, ailenin desteğini hissederek okula yönelik olumlu tutum geliştirir, sorumluluk duygusu geliştirir, ödevlerini yaparak okula gelir. Öğretmen ise daha verimli çalışır, aileler hakkında bilgi edinir ve ailelerden destek alır. Son olarak aile açısından bakıldığında ise aile katılımı  ailenin çocuğu ile etkileşimde olmasını, çocuğunun gelişimsel özellikleri ve okulda ne yaptığı ile ilgili bilgi sahibi olmasını, okula yönelik olumlu tutum geliştirmesini ve evde çocuklarına destek olmasını sağlar. Aile katılımı; çocukların ailenin etkin geçmişine, sosyo-ekonomik düzeyine bakılmaksızın daha başarılı olmalarını, kendilerine güvenmelerini sağlar. Çocuk ailenin desteğini hissederek okulda devamsızlık yapmaz, sorumluluk duygusunu geliştirir ve okula yönelik olumlu tutum geliştirir. Aileler ise aile katılımı ile çocukları ile etkileşim içinde olur, çocuklarının sosyal, duygusal ve bilişsel gereksinimlerine yönelik daha özenli olurlar. Aile katılımı sayesinde aileler, çocukların gelişimi, okulda ve sınıfta ne yaptıkları ile ilgili bilgi sahibi olurlar. Öğretmenler ise aile katılımı ile öğrencilerini daha iyi tanır, ailelerden destek aldığı için daha verimli ve etkili çalışır. Aile katılımının öğrenciye, ailelere ve öğretmene sağladığı yararlar aşağıdaki şekilde gösterilmektedir: Okul etkinliklerine katılan, öğretmen ile iletişim hâlinde olan ve iş birliği yapan ailelerin çocuklarının aile katılımını gerçekleştirmeyen ailelerin çocuklarına göre bilişsel ve dil gelişiminin daha yüksek olduğu düşünülmektedir.

Aile katılımı etkinlik türleri nelerdir? Açıklayınız.

Toplantılar: Toplantılar; veli toplantıları, bilimsel içerikli toplantılar, grup toplantıları olmak üzere üç gruba ayrılabilir. Veli toplantıları, okulun işleyişi ve yapısı, eğitim programlarının tanıtılması, okuldaki etkinliklerin duyurulması ve öğrencilerin durumları hakkında velileri bilgilendirmek amacıyla yapılır. Bilimsel toplantılar çocuk gelişimi ve eğitimi gibi konularda aileleri bilinçlendirmek amacıyla alanlarında uzman eğitimci, akademisyen ve uzmanların katılımıyla gerçekleştirilen panel, sempozyum biçimindeki toplantılardır. Grup toplantıları ise, aileleri çeşitli konularda bilinçlendirmek amacıyla aile grupları oluşturarak yapılan toplantılardır.

Ev ziyaretleri: Ev ziyareti, öğretmenin çocuğun yaşadığı aile ortamını görmesine ve gözlemlemesine olanak veren bir uygulamadır. Ev ziyaretleri ile öğretmen, ailenin çocukla olan etkileşimini görür, çocuğa karşı tutum ve davranışları, çocuğu ile ilgili beklentileri hakkında bilgi sahibi olur.

Okul ziyaretleri: Aileler, uygun zamanlarda okulu ziyaret edebilirler ve okul ortamını görebilirler. Anneler günü, doğum günü gibi özel günlerde de aileler okula gelebilir.

Haber mektupları: Aile ile öğretmen arasında iletişim sağlayan önemli bir araçtır. Mektupların konusu okul etkinlikleri, eğitim-öğretimle ilgili yeni yasalar, evde çocukları ile yapabilecekleri etkinlikler ile ilgili olabilir.

Duyuru panoları: Okul ile ilgili ya da çocukların hazırladığı etkinliklerin sunulduğu yer olan duyuru panoları, ailelerin çocuklarını aldıkları ya da getirdikleri zaman okuyabilecekleri yerlere yerleştirilmelidir.

Kermesler, sergi ve gösteriler: Aileler ile öğretmen arasındaki ilişkileri artırmak amacıyla kermesler ve çocukların etkinliklerinden oluşan sergiler düzenlenebilir. Böylece aileler tanışıp birbirleriyle iyi ilişkiler kurabilirler.

Sınıf gazeteleri ve bültenler: Öğretmenler, özellikle toplantılara katılamayan ailelere iki üç sayfadan oluşan sınıf gazeteleri hazırlayıp verebilirler. Sınıf gazetelerinde çocukların yaptıkları etkinlikler ile ilgili bilgiler yer alabilir. Bültenler de okulda ve sınıfta yapılan etkinliklerle ilgili bilgileri içerir.

İş birliği defteri: Bir dersle ilgili olarak her öğrenci için derste işlenen tema kapsamında ev-okul iş birliği defteri oluşturularak o tema ile ilgili öğretmenin ve ailenin deftere bir şeyler yazması beklenir.

Ailelere davet: Çocukların sunumlarını izlemek, aile bireylerini tanıtmak gibi amaç ve görevlerle sınıfa davet edilebilir.

Aile materyalleri: Aile albümleri, video kayıtları herhangi bir dersin kazanımlarına ulaşmada iyi birer kaynaktır.

Aile katılımını gerektiren ödevler: Herhangi bir derse ilişkin evde öğrenme ortamları oluşturmak üzere aile katılımı gerektiren ödevler verilmelidir.

Anlaşma hazırlama: Herhangi bir derste, aile, öğretmen ve öğrenci arasında sorumluluklarını tanımlayan bir anlaşma imzalanabilir.

Aile olayları ve kitap sohbetleri: Aile üyeleri ayda bir kere okulda, kütüphanede bir araya gelerek bir ay boyunca yaşadıkları önemli ya da ilginç olayları, okudukları kitapları birbirleri ile paylaşırlar.

Tatillerden yararlanma: Herhangi bir derste öğretimle yaşamı birleştirmek için tatil dönemi boyunca yapılan etkinliklerin anekdotunu tutup fotoğrafları biriktirilerek tatil arşivi oluşturabilirler.

Aile toplantıları: Aile içinde zaman zaman paylaşım ortamları düzenlenip bir araya gelinerek herhangi bir dersin kazanımlarına yönelik çalışmalar yapılabilir.

Ailenin değerlendirilmesi eğitimde ne gibi yararlar sağlar?

Aileden bilgi toplamak ya da başka bir deyişle aileyi değerlendirmek, çocuğun gelişimini zenginleştirmek, ailenin özelliklerini, eğitimsel kaygılarını, önceliklerini belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Özellikle erken çocuklukta ve özel gereksinimli çocuklarının ailelerinin değerlendirilmesi, çocukların gelişimsel özellikleri ve aileler açısından önemlidir. Ailenin değerlendirilmesindeki amaç aileyi ve çocukları daha iyi tanımaktır. Öncelikle öğretmenin, aile katılımını gerçekleştirmek için aile özelliklerinin bilmesi, aileyi tanıması gereklidir. Aileyi tanıyan bir öğretmen aile ile nasıl bir iletişim kuracağını, çocuğun gelişimsel özelliklerini, evde nasıl vakit geçirdiğini, öğretme-öğrenme süreçlerini planlarken nelere dikkat etmesi gerektiğini bilir. Ayrıca öğretmen, çocuğun davranışlarının nedenlerini anlayabilir, aile ile iş birliği içinde çalışarak çocuğun yeteneklerini geliştirmesine, okulda öğrendiklerini günlük yaşamda kullanabilmesine katkı sağlar. Eğer öğretmen çocuğun aile üyelerinden birisinin yaşamını kaybettiğini bilirse ders sürecinde bunu dikkate alır. Çocuğun okulu ile ilgilenen aile üyesinin çalışma saatlerini bilen öğretmen görüşme saatlerini buna göre düzenleyebilir, ailelerinin çocuğun eğitiminde hangi yönlerde gereksinimlerin olduğunu bilirse ailenin gereksinimlerini eğitim yoluyla karşılayabilir, çocuğun fiziksel ya da duygusal hastalığının olduğunu bilirse, sınıf düzenini çocuğa göre ayarlayabilir

Görüşme nedir?

Görüşme, gözlemleyemediğimiz davranışlar, duygular ya da bireylerin etraflarındaki dünyayı nasıl ifade ettiklerini anlamayı sağlayan veri toplama aracıdır. Görüşme, farklı konularda deneyim yaşayanların kendi deneyimlerine ilişkin bakış açılarının yansıtılmasında etkili bir yoldur. Görüşmenin amacı, sadece soruların yanıtlarını almak, hipotezleri test etmek ya da değerlendirme yapmak değildir. Görüşme yapan kişi, görüşülen kişiye konu ile ilgili önceden hazırlamış olduğu soruları ya da o anda amaçlı sorular yönelterek görüşülen kişinin düşüncelerini ve duygularını sistematik olarak ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Görüşmenin temelinde diğer bireylerin deneyimlerine nasıl bir anlam yüklediklerini anlama çabası vardır. Odak grup görüşmesi, yapılandırılmış görüşme, yarı yapılandırılmış görüşme ve yapılandırılmamış görüşmeler olmak üzere farklı görüşme türleri vardır.

Görüşme türleri nelerdir? Açıklayınız.

Odak grup görüşmeleri, önceden belirlenmiş yönergeler çerçevesinde gerçekleştirilen, görüşülen kişilerin öznelliklerini ön planda tutan, katılımcıların söylemine ve bu söylemin toplumsal bağlamına dikkat edilen görüşme türüdür. Yapılandırılmış görüşmeler, kapalı uçlu sorulardan oluşur ve görüşme protokolüne sıkı sıkıya bağlılık söz konusudur. Yapılandırılmamış görüşmeler, sohbet havasında gerçekleştirilir. Görüşmeyi yapan kişi herhangi bir sırayı takip ederek soruları sormaktadır. Ancak konuşmaların seyrine göre bazı soruları sormazken; görüşme yaptığı kişinin ne söylediğine ilişkin yeni sorular da yöneltebilmektedir.

Görüşme yaparken öğretmenin dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?

Ggörüşmenin gerçekleşmesi için öğretemenin bazı hususlara dikkat etmesi gerekmektedir. Öncellikle katılımcının, başka deyişle ailenin, görüşme yapmayı gönüllü olarak kabul etmesi önemlidir. Bunun için öğretmen, aileye görüşmenin etik kurallar çerçevesinde yürütüleceğinin ve konuştuklarının başkalarıyla paylaşılmayacağının güvencesini vermelidir. Eğer aile görüşmeye gönüllü katılır ve kendini rahat hissederse aileden alınan bilgiler daha gerçekçi olur. Ailenin yapısal özellikleri, çocuğun okuldaki davranışları ve katıldığı etkinlikler, gelişim gösterdiği alanlar, çocuğun arkadaşları ile ilişkileri eğer varsa problem durumları gibi konular görüşme yoluyla aile ile paylaşılabilir.

Anket nedir?

Aileyi tanımak, aile ile iletişime geçmek için kullanılan tekniklerden birisi de ankettir. Anket; herhangi bir konuda durum saptaması yapmak amacıyla bu grubu oluşturan kişilerin bilgilerini, görüşlerini ve tutumlarını ortaya çıkarmak için hazırlanan veri toplama aracıdır. Anket ile çok farklı türde bilgiye kolay ve ucuz yolla ulaşılabilir, insanların davranışları, üretim performansları, bilgi düzeyleri, herhangi bir konudaki duyguları, görüşleri, tutumları, inançları tatmin ve memnuniyet düzeyleri, uygulanan bir politika ya da programın işleyen ya da işlemeyen yanları gibi konularla ilgili bilgi sahibi olunabilir. 

Anket hazırlama sürecini açıklayınız.

Anket hazırlama; problemi ortaya koyma, alan yazın taraması ve gerekirse informal görüşmelerin yapılması, madde havuzunun oluşturulması, taslak anket maddelerinin yazılması, uzmana danışma, pilot uygulama, gelen dönütlerden taslak ankete son biçiminin verilmesi ve anketin genele uygulanması aşamalarından oluşan bir süreçtir. Aileyi tanımak için anket kullanan öğretmen öncelikle hangi konuda anket hazırlayacağına karar vermelidir. Konu ile ilgili maddeler yazıldıktan sonra maddelerin konuya uygun olup olmadığını belirlemek için okuldaki uzmandan ya da meslektaşlarından yardım alabilir, örnek bir uygulama yapabilir ve gelen dönütler doğrultusunda ankete son biçimini vererek anketi hazır duruma getirebilir. Anketlerde yer alan maddeler, standartlaşmış cümle ya da sorulardan oluşabileceği gibi açık uçlu sorulardan da oluşabilir.

Evde ailelerin çocuklarını tanımaya yönelik çalışmalar yürütmesinin yararları nelerdir?

Ev ortamında yapılan etkinlikler, aileye çocuğunu daha iyi tanıma olanağı sunar. Aile çocukla birebir ilgilendiği, çocuğu daha dikkatli bir biçimde gözlemleyebildiği için çocuğunun zayıf ve güçlü yönlerini görme olanağı bulur. Çocuğun zayıf ve güçlü yönlerini bilen aile, çocuğuna nasıl yardımcı olacağı konusunda bilgi sahibi olur. Böylece çocukla sürekli etkileşimde olduğu için öğretmene daha doğru bilgiler verir.

Evde ailelerin çocuklarını tanımaya yönelik yapabilecekleri etkinlikler nelerdir? Açıklayınız.

Ürün dosyası oluşturma: Aile çocuğu birlikte belirlenen ölçütlere göre ürün dosyasında hangi çalışmaların yer alacağını seçebilir. Ürün dosyası oluşturma sürecinde aile çocuğun bir dersteki gelişimini görebilir.

Denetim listelerini doldurma: Aile, öğretmenin verdiği denetim listesini çocuğun davranışlarına göre doldurabilir.

Kişisel bilgi formu doldurma: Kişisel bilgi formunda ailelere ve çocuklara yönelik bilgiler yer alabilir.

Birlikte ödev yapma: Öğretmen çocuğa ailesiyle yapabileceği ödevler verebilir. Örneğin aile büyüğünün deneyimlerini içeren görüşme ödevi olabilir. Çocuk, aile büyüğüne onun yaşantısı ile ilgili sorular sorabilir, aile büyüğünün yaşamı ile ilgili bilgi edinebilir. Böylece çocuk aile büyüğü zaman geçirmiş olur ve farklı yaşantılarının olabileceğinin farkında olur.

Birlikte zaman geçirme: Öğretmen çocuktan (eğer olanaklar var ise) ailesiyle birlikte evde film izlemesini ve daha sonra çocuk ve aileden birlikte zaman geçirme ile ilgili düşüncelerini yazmalarını isteyebilir.

Resim yapma: Çocuk, kendisiyle ilgili resim yapıp resmini ailesine sunabilir. Resmin konusu çocuğun ileride olmak istediği meslek, ya da kendi özellikleri olabilir. Böylece çocuk resim yoluyla kendisini ailesine ifade edebilir. Öğretmen çocuğa resim ödevini verebilir.

Gözlem yapma: Aile, çocuğun davranışlarını öğretmenin verdiği anket ya da kontrol listesine göre gözlemleyip anketi ya da kontrol listesini doldurabilir. Yapılan gözlemler sürekli olursa elde edilen bilgiler daha doğru olur.

Ben bugün çocuğumla ilgili ……………..öğrendim/Boşluk doldurma: Öğretmen, ailelere yarım cümlelerin yer aldığı kartlar gönderip ailelerden bu kartları doldurmalarını isteyebilir. Kartlarda “Ben bugün çocuğumla ilgili………………………………öğrendim.” cümlesi yer alır. Aile, bu cümlede yer alan boşluğu doldurabilir.

Yansıtıcı defter oluşturma: Öğretmen, aileden iş birliği defteri oluşturmalarını isteyebilir. Aile bu deftere, çocuğunda gözlemlediği davranışları, becerilerini, çocuğun yaşamında yer alan olumlu-olumsuz durumlar, bu durumların çocuk üzerindeki etkilerini yazabilir. Böylece aile kendisiyle öz eleştiri yapma olanağı bulur. Öğretmen aileye bu defterin özel olduğunu dolayısıyla kimseyle paylaşılmaması gerektiğini vurgulayabilir.

Canlandırma yapma: Çocukla birlikte aile, çocuğun okuduğu metnin bir bölümünü canlandırabilirler. Canlandırmalarını videoya çekip sınıf ortamında paylaşılabilir. Buradaki amaç estetik ve sanatsal kaygı değil aile ile çocuğun farklı biçimlerde zaman geçirmesini sağlamaktır

Eğitimde ölçme ve değerlendirmenin amaçları nedir?

Eğitimde ölçme-değerlendirmenin amaçları öğrenci başarısını gözlemlemek, okulun başarısını gözlemlemek, anne-babalara bilgi verebilmek, öğrenciler için sınıf geçme ve mezuniyet konularında karar verebilmek, öğretim sürecinin verimliliği hakkında yorumlar yapabilmek, merkezi sınavlar yardımıyla öğrencilerin bir başka öğretim kurumuna devam edebilmeleri konusunda değerlendirmelerde bulunabilmektir.

Eğitimde ölçme ve değerlendirmede geleneksel yaklaşım ve yeni yaklaşımları karşılaştırınız.

Eğitimde geleneksel anlamda ölçme-değerlendirme, süreç yerine ürüne ve öğrencinin neyi ne kadar bildiğine odaklanır, temel düzeydeki bilişsel becerilerini kullanmasını gerektirir. Öğrencinin başarısı, öğrencinin bilgi düzeyi ile ilgilidir. Dolayısıyla öğrencilerin ne kadar bildiğini belirlemek için uzun yanıtlı yoklamalar, sözlü yoklamalar, çoktan seçmeli testler, doğru yanlış testleri, eşleştirme testleri, boşluk doldurma testler, (kısa cevaplı testler) yapılır. 2004 yılında yapılan program geliştirme çalışmaları sonucunda eğitim kademelerinde uygulanan (özellikle ilkokul öğretim programları) öğretim programlarının eğitim felsefesi, yaklaşımı, içeriği, öğretme-öğrenme süreci ve ölçme-değerlendirme süreçleri eğitim alanındaki yeni yaklaşımlara göre ele alınmıştır. Bu kapsamda, programın ölçme değerlendirme boyutu öğrencilere öğrendikleri bilgileri somut bir ürüne dönüştürme olanağı verir. Böylece öğrenci, neyi öğrenemediğini değil öğrendiklerini nasıl günlük yaşamla ilişkilendirebildiğini görür. Eğitim kademelerinde ürünü dikkate alan; uzun yanıtlı yoklamalar, sözlü yoklamalar, çoktan seçmeli testler, doğru yanlış testleri, eşleştirme testleri, boşluk doldurma testleri (kısa cevaplı testler) gibi geleneksel ölçme değerlendirme yaklaşımlarının yanı sıra süreci de dikkate alan gösteri, anekdot, tartışma, görüşme, sözlü sunum, deney, sergileme, gözlem, proje, öz değerlendirme, akran değerlendirme, otantik değerlendirme, performans değerlendirme, öğrenci ürün dosyası, dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi, kavram haritaları, yapılandırılmış grid gibi alternatif ölçme değerlendirme yaklaşımları kullanılır.

Öğrencilerin bildiklerini yoklayan süreç yerine sonucu ya da ürünü dikkate alan ölçme-değerlendirme yaklaşımlarının özellikleri nedir?

Yazılı yoklamalar:Belirli bir derse ilişkin olarak öğretmen tarafından hazırlanan yazılı birkaç sorunun yine yazılı olarak öğrenciler tarafından cevaplandırılması istenen sınav türüdür.

Sözlü Yoklamalar: Yapısı itibari ile yazılı yoklamalara benzer. Öğretmen tarafından sözlü olarak sorulan soruların öğrenciler tarafından yine sözlü olarak cevaplandırılması esasına dayalıdır. Sözlü sınavlar, bilgi dışında konuya hâkimiyet, kendine güven, sözlü iletişim becerisi gibi pek çok özelliği ölçmek için kullanılabilir.

Çoktan seçmeli testler: Çoktan seçmeli testlerde kullanılan maddelerin yapı bakımından birbirinden farklı birçok çeşidi vardır. Çoktan seçmeli testler; doğru cevapların yapı ve durumuna, madde köküne ve maddelerin gruplanışına göre sınıflandırılmaktadır.

Doğru-yanlış testleri: Doğru- yanlış tipi testlerde yanıtlayıcıların test sorularını doğru veya yanlış oluşlarına göre sınıflamaları esasına dayanan ölçme araçlarıdır. Cevap ya doğru ya da yanlış olmak zorundadır. Yanıtlayıcıdan beklenen, maddeleri içeriğini oluşturan temel bilgi ve düşünceye göre doğru ya da yanlış olarak sınıflamaktır.

Eşleştirmeli-testler: Çoktan seçmeli maddelerin değişik bir biçimi olan eşleştirmeli testler, iki grup hâlinde verilen ve birbiriyle ilgili olan bilgi ögelerinin, belli bir açıklamaya göre eşleştirilmesi esasına dayanan test türüdür. Bu tür testler karşılıklı iki sütun hâlinde hazırlanır. Birinci sütunda soru kökü yerine geçen kelime, cümle, resim, şekil gibi materyal, diğer sütunda da bunlara cevap teşkil edecek bilgiler yer alır. Yanıtlayıcının tahmine dayanmaması ve sona kalanların birebir eşlenememesi için soru sütunu veya cevap sütunlarından biri diğerinden en az üç en fazla altı tane fazla olacak şekilde hazırlanır.

Boşluk doldurmalı testler (Kısa yanıt gerektiren testler): Bir sorunun cevabı bir kelime, bir işlem, bir ifade, bir şekil, bir cümle ya da maksimum iki cümleden oluşuyorsa bu tür sorulardan meydana gelen testlere kısa cevap gerektiren testler denir.

Eğitim kademelerinde kullanılan süreci temel alan ölçme değerlendirme yaklaşımları nelerdir?

Projeler: Öğrencilerin grup hâlinde ya da bireysel olarak, istedikleri bir alanda/konuda inceleme, araştırıma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunma amacıyla ders öğretmeni rehberliğinde yapacakları çalışmalardır.

Akran değerlendirme: Bir grup içinde yer alan bireylerin akranlarını değerlendirmesidir.

Öz değerlendirme: Öğrencilerin, kendi performansı hakkında bulunma ve kendi yeterlilikleri hakkında karar verme yeteneği olarak tanımlanabilir.

Yapılandırılmış grid: Öğrenci seviyelerine göre bir konuda hazırlanan sorulara verilebilecek cevapların numaralandırılmış 9-12 ya da16-20 kutucuktan oluşan bir tabloya dağıtılmasıyla oluşan bir ölçme ve değerlendirme aracıdır.

Kelime ilişkilendirme testi: Öğrencinin bilişsel yapısını ve bu yapıdaki kavramlar arasındaki bağları somutlaştıran, uzun dönemli hafızadaki kavramlar arsındaki ilişkilerin yeterli ve anlamlı olup olmadığını belirlemeyi sağlayan ve belli bir sürede bir konuyla ilgili verilen bir anahtar kavramın öğrencinin aklına getirdiği kavramları yazması sürecinden oluşan ölçme değerlendirme aracıdır.

Tanılayıcı ağaç tekniği: Tanılayıcı dallanmış ağaç tekniğinde öğrencinin zihninde yer etmiş yanlış algılamalar ve yanlış stratejiler ortaya çıkartılmaya çalışılır. Öğrenciler, kendilerine sunulan ve ağaç dalı şeklindeki soruları doğru veya yanlış cevaplama durumlarına göre diğer sorulara geçerler.

Gözlem: Bireysel ya da grup etkinliklerinde, alternatif ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin uygulandığı ortamlarda öğrencilerin ortaya koyduğu gözlemlenebilir her türlü performansı izlemek ve değerlendirmek amacaıyla kullanılabilen bir tekniktir.

Performans değerlendirme: Öğrencinin bilgisini ve becerilerini ortaya çıkardığı, anlamlı öğrenmesini sağlayan, öğrenciye performans görevinin verildiği ve somut bir ürünle sonuçlandığı alternatif değerlendirme yaklaşımıdır.

Öğrenci ürün dosyası: Öğrencinin emeğini, gelişimini ve başarısını gösteren, öğrencilerin çalışmalarından oluşan, öğrencinin çalışmasını yansıtan ve kanıtlayan içeriklerden oluşan dosya ve koleksiyondur.

Dereceli puanlama anahtarı: Diğer adıyla rubrikler, değerlendirme sürecini ve öğrenci başarısını daha açık ve anlaşılır bir biçimde analiz etmek için kullanılan puanlama ölçekleridir ve performans görevlerini ya da öğrenci ürün dosyalarını değerlendirmek için kullanılabilir.

Kontrol listeleri: Gözlemlenen performansın ya da ürünün belirlenen performans ölçütlerine ne derece uyumlu olduğu kontrol listeleri kullanılarak belirlenebilir. Davranışların ya da özelliklerin varlığı gözlenebilmişse işaretlenir.

Kavram Haritaları: Kavram haritaları, bilgiyi organize etmek ve sunmak için yapılmış grafiksel araçlardır. Bu araçlar daire ya da bir kutu içine yazılmış olan kavramları içerir. Kavram haritalarında iki kavram arasındaki ilişki, üzerine ilişkiyi belirleyen ifadelerin yazıldığı doğrularla gösterilir. İlişkiyi belirleyen bağlantı ifadeleri ile iki kavram tamamlanarak anlamlı bir cümle oluşturulur.