Çocuk Ve Drama Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Drama nedir?

Drama bilişsel davranışları, duyuşsal özellikleri ve
devinimsel becerileri kazandırmada bir öğretim yöntemi;
duyularım eğitimiyle bütüncül bir estetik anlayış oluşturmada
bir sanat eğitimi alanı; yaşanılan süreci betimlemede,
açıklama ve kontrol edebilmede bir disiplin olarak
değerlendirilir. Doğaçlama, rol oynama vb. tiyatro ya da
drama tekniklerinden yararlanılarak, bir grup çalışması
içinde, bireylerin bir yaşantıyı, bir olayı, bir fikri, kimi zaman
bir soyut kavramı ya da bir davranışı, eski bilişsel örüntülerin
yeniden düzenlenmesi yoluyla ve gözlem, deneyim, duygu ve
yaşantıların gözden geçirildiği “oyunsu” süreçlerde
anlamlandırılması, canlandırılmasıdır.

Drama sürecinde olması gereken bazı dramatik ögeler
vardır. Bu başlıca ögeler nelerdir açıklayınız?

Başlıca dramatik ögeler; bağlam, öğrenme
alanı//tema, çatışma/ gerilim, bakış açısı/çevredir.
Bağlam: “Dramada kimler yer alacak?”, “Ne oluyor?”,
“Nerede ve hangi zamanda oluyor?” gibi temel soruların
planlanmasıdır. Drama sürecinin ana hatları belirlenirken
bu soruların yanıtları dikkate alınmalıdır.
Öğrenme Alanı/ Tema: Öğrenme alanının gerektirdiği
kazanımlara çocukların ulaştırılabilmesi için ele alınacak
sorunun seçimi büyük öneme sahiptir. Öğrenme alanının
ön gördüğü kazanımlar, drama liderinin drama çalışmasını
planlarken hangi teknikleri, hangi materyalleri seçeceğini
ve bunları ne şekilde sıralayacağına rehberlik etmektedir.
Çatışma/Gerilim: Gerilim, drama sürecinin başlamasında
ve sürdürülmesinde önemli bir itici güce sahiptir. Bu
gerilim pek çok değişkenden kaynaklanabilir. Gizemli
durumlar, üstesinden gelinmesi gereken güçlükler, acil
çözülmesi gereken sorunlar, önceliklerin belirlenme
güçlüğü gibi durumlar ve çatışmalar gerilimi
yaratmaktadır. Bu gerilim durumu oluşturulurken,
çocukların yaşamlarında karşılaşabilecekleri olaylar
dikkate alınmalıdır.
Bakış açısı/Çevre: Drama çalışmasının planlanması
sırasında dramada yer alacak karakterlerin bakış açısının
ana hatları ile tasarlanması gerekir.

Dramayı oluşturan bileşimler nelerdir, tanımlayınız?

Lider, katılımcılar, ortam ve araç ve gereçler
dramanın bileşenleridir.
• Lider: Drama sürecinde katılımcıların keşfetmesi,
gelişmesi, düşüncelerini ve duygularını dramatik
etkinlikler yoluyla ifade etmesi için önceden
planlanmış bir sürece ve süreçte katılımcılara
rehberlik eden bir lidere gereksinim vardır.
• Katılımcılar: Katılımcılar olmadan bir drama
sürecinin gerçekleşmesi mümkün değildir; bu
açıdan bakıldığında drama sürecinde katılımılar
kilit bir etkiye sahiptirler. Drama sürecinin
planlanması ve uygulanmasında katılımcıların
yaşları, gelişim dönemi özellikleri, cinsiyetleri,
ilgileri, gereksinimleri dikkate alınmalıdır.
• Ortam: Çalışmanın hedeflerine bağlı olarak
drama çalışmaları sınıf içinde ya da okulun başka
bir bölümünde yapılabilir. Müze, Pazar yeri, park
gibi okul dışındaki açık ve kapalı farklı
ortamlarda da olabilir. Drama çalışmalarında
ortam önemlidir ve geleneksel bir sınıftan farklı
şeklide düzenlenmelidir.
• Araç ve gereçler: Herhangi bir malzeme
kullanılmadan da drama çalışmaları yürütülebilir.
Ancak kullanılan her malzeme yeni çağrışımlar
oluşturur. Araç ve gereçler dramada güdülenmeyi
önemli ölçüde etkiler. Drama çalışmalarında
canlandırmayı kolaylaştırmak için bazı araç ve
gereçler ve aksesuarlara yer verilebilir. Drama
liderinin en önemli sorumluluklarından birisi
gerekli araç, gereç ve materyalleri sağlaması ve
bunları çocukların kullanımına hazır bir şekilde
sunmasıdır.

Drama sürecinin çocuklara yararlı olabilmesi için
liderde bulunması gereken özellikler nelerdir maddeler
halinde yazınız?

- Lider kendi değerleri olan, insana saygı duyan,
sanatsal duyarlılığı olan, tartışmaya hazır,
kompleksleri ile başa çıkmış, ilkeli, ilişkilerde
başarılı, empati becerisi yüksek, etkili gözlem,
dinleme ve soru sorma becerisine sahip, drama
ile ilgili bilgileri araştırmaya istekli, kendini
yetiştirmede sorumluluk duyan bireyler olmalıdır.
- Drama lideri, öncelikle “Amacım nedir?”, “
Çocuklarda hangi davranışları geliştirmek
istiyorum?”, “Bunları hangi yollarla
yapabilirim?” sorularını kendine sormalıdır.
- Drama çalışmalarını planlarken çocukların
yaşları, gelişim dönemi özellikleri, ilgileri ve
gereksinimleri ile ilgili konularda bilgi sahibi
olmalıdır.
- Drama sürecini katılımcıların yetenekleri
doğrultusunda ve gelişen kapasitelerini arttıracak
şekilde hazırlayabilmelidir.
- Drama sürecinde daha yararlı bir durum ortaya
çıktığında hazırlanan planı bırakma esnekliğine
sahip olmalıdır.
- Drama sürecinde bir sorun çıktığı zaman etkili bir
şekilde sorunu çözme becerisini göstererek
grubun güvenini kazanabilmelidir.
- Çocukların yaratıcılıklarının gelişimini olumlu
yönde desteklemelidir. Bunu yapabilmek için de
öncelikle kendi yaratıcılığını geliştirmek için
istekli olmalıdır.
- Lider drama sürecinde çocuklara hazırlanmaları
için süre vermeli, teşvik edici bir tutum içinde
olmalı, çocukların kendi performanslarını
gösterebilmeleri ve değerlendirme
yapabilmelerine fırsat vermelidir.
- Lider, çocukları harekete geçirmek isterken
zorlamanın kaygıya neden olabileceğini bilmeli
ve çocukları zorlamadan drama sürecine
katmanın yollarını aramalıdır.
- Drama lideri; drama, gelişim, eğitim, tiyatro,
oyun konularında gerekli donanıma sahip
olmalıdır.
- Lider sanat galerilerinde, müzelerde yapılan
drama çalışmalarında olduğu gibi ilgili alanlarda
uzman olan kişilerle iş birliği içinde olmaya
istekli olmalıdır.
- Drama liderinin yalnızca teorik bilgilerinin
olması drama sürecinin planlanması ve
uygulanması için yeterli değildir. Bu nedenle,
drama liderinin hem teorik hem de yaşantı
yoluyla drama eğitimi veren ilgili kurum ve
kuruluşlardan eğitim almış olması gerekmektedir.

Drama sürecindeki katılımcıların, drama süreci
boyunca kendilerini iyi hissetmeleri için özen göstermesi
gereken durumlar nelerdir maddeler halinde yazınız?

- Dramaya katılan çocukların her şeyden önce grup
içinde çalışmaya hazır olmaları, kendilerini rahat
ve güvenli hissetmeleri, yeni ve değişik şeyler
keşfetmeye istekli olmaları gerekir. Bu açıdan
bakıldığında katılımcıların kendilerini süreçte
rahat hissedebilecekleri planlamaların
yapılmasının önemli olduğu düşünülmektedir.
- Çocukların gönüllü bir şekilde ve isteyerek
etkinliğe katılması esastır ancak bazı durumlarda
çocukların hepsinin gönüllü olmasından
bahsetmek söz konusu olmayabilir. Ancak liderin
hazırlayacağı iyi planlanmış drama süreci ile
çocukların süreçten yararlanmaları ve isteyerek
sürece katılmaları desteklenebilir.
- Drama çalışmalarına katılmak için tiyatro
yeteneğinin olması gerekmemekle birlikte drama
çalışmaları bu yeteneği geliştirmektedir. Drama
ve tiyatro yeteneği olan katılımcılar da süreci
etkilemektedir. Her iki durumda da katılımcıların
grup üyelerine ve sürece olumlu etkilerinin
olmasına özen gösterilmelidir.
- Drama sürecinde her bir katılımcının aktif
olmasına ve süreç sonunda değerlendirme
yapmalarına fırsat verilmelidir.

Drama çalışmalarında uygun ortam özellikleri
nelerdir maddeler halinde yazınız?

- Ahşap ya da halı ile zemini döşenmiş olan
ayakkabıların çıkarılıp girileceği bir ortam
olmalıdır.
- Sabit sıraların olmadığı, olası gürültü unsurlarını
önleyici, her türlü eyleme ve gerekli olduğunda
sunum yapmaya elverişli olmalıdır.
- Ortamın ısısı, ışığı ve havalandırmasının drama
çalışmalarının rahatlıkla yürütülebileceği bir
şekilde olması sağlanmalıdır.
- Ortam ne büyük ne de küçük olmalıdır. Çok
büyük ortamlar dikkatin dağılmasına, grup
dinamiğinin yakalanmasında sıkıntılara neden
olabilir küçük ortamlar ise sürecin rahatlıkla
yürütülmesinde sıkıntılara yol açabilir.
Katılımcıların birbirlerine dokunamayacakları
kadar geniş olmalı, bununla birlikte katılımcıların
dikkatlerini dağıtacak şekilde de büyük
olmamalıdır.

Drama sürecinde araç ve gereçlerle ilgili liderin
dikkat etmesi gereken durumlar nelerdir maddeler halinde
yazınız?

- Dramada çocuklara sunulacak araç ve gereçler
çocuğun yaratıcılığını geliştirmeli ve role
hazırlanmasına katkıda bulunmalıdır.
- Dramada kullanılacak araç ve gereçler
belirlenirken çocukların ilgileri, gereksinimleri ve
gelişim özellikleri dikkate alınmalıdır.
- Dramada kullanılan araç ve gereçler bazen
dramanın çıkış noktasını oluşturabileceği gibi
bazen de çalışmada yardımcı öge olarak
kullanılabilir.
- Drama sürecinde kullanılan kostümler
katılımcıların role girmelerini kolaylaştırmalıdır.
Bu nedenle drama sürecinde katılımcıların
kullanabileceği farklı kostüm ve aksesuarların
sağlanması gerekmektedir.
- Drama sürecinde drama lideri tarafından en çok
kullanılan araç ve gereçlerin başında müzik çalar
gelir. Müzik ile yapılan çalışmalar dramada
önemli bir yere sahiptir. Drama liderinin iyi bir
müzik arşivine de sahip olması önemlidir.
- Çeşitli fotoğraflar, resimler, gazeteler, afişler,
broşürler, renkli kağıtlar, kartonlar, renkli
boyalar, makaslar, yapıştırıcılar, tepegöz ve slayt
makinesi de dramada kullanılabilen araç ve
gereçler arasında yer almaktadır.
- Gereksiz ve fazla miktarda kullanılan araç ve
gereçler ana temanın kaybolmasına ve
karakterlerin yok olmasına neden olabilir. Bu
nedenle, araç ve gereç kullanımında dikkatli
olunması gerekmektedir.
- Dünyada öykü, şiir, masal, roman gibi farklı
kitap türlerinin kullanılması, çocukların yaşamla
tanışmalarına ve onların deneyim kazanmasına
fırsat tanır. Ayrıca, yazarların drama yöntemi ile
çocuklara tanıtılmasının da çocukların entelektüel
gelişimlerinde önemli katkılarının olacağı da bir
gerçektir. Bu nedenlerden dolayı lider farklı kitap
türlerini dramada kullanmaya özen göstermelidir.

Drama sürecinde ısınma çalışmaları nedir, nasıl
yapılır ve ne önemi vardır açıklayınız?

Isınma çalışmalar oyuna katılma isteğini arttırır;
grubun birbirine, oyunlara, süreçte yapılacak olan
doğaçlamalara ısınmasını ve rahatlamasını sağlar. Çeşitli
yöntemlerle duyuları kullanma, gözlem yetisini geliştirme,
bedensel ve dokunsal çalışmaların yapılması, tanışma,
etkileşim kurma, güven kazanma ve uyum sağlama gibi
özellikleri katılımcı bireylere kazandıran çalışmaların
yapıldığı aşamadır. Isınma çalışmalarında kendini tanıma,
gruptaki diğer bireyleri tanıma, iletişim kurma, ikili
iletişimden daha çok kişili iletişim ve etkileşime geçme,
grup dinamiğinin doğması, anıların anlatılması, öykü
anlatma ve etkileşim çalışmalarına yer verilebilir.
Çocuklarla yapılan ısınma çalışmalarında yürüme, koşma,
zıplama, çekme, itme, dönme, yuvarlanma, hayvan
taklitleri ve yürüyüşleri farklı zeminlerde yürüme, kukla
gibi ya da robot gibi hareket etme gibi aktiviteler
yapılabilir. Yapılan ısınma çalışmaları çocukların
birbirleriyle daha iyi iletişim kurmalarına, içlerinden
geldiği gibi doğal davranmalarına yardımcı olur. Isınma
çalışmalarında yer verilen bu tür çalışmalarla aynı
zamanda bu çocuklar bir sonraki aşamaya hazırlanırlar. Bu
nedenle ısınma aşamasında yapılan çalışmaların esas
çalışma/canlandırma aşamasında yapılacak olan çalışmalar
ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir.

Drama sürecinde “esas çalışma/canlandırma”
hakkında bilgi veriniz?

Bu aşama dramanın en önemli bölümünü
oluşturur. Drama ile ilgili farklı kaynaklarda oluşum,
oyun, doğaçlama, esas çalışma gibi farklı şekillerde
adlandırılmaktadır. Drama sürecindeki tüm dramatik anlar,
yaşantılar bu aşamada oluşur. Drama sonucunda oluşacak
ürünler bu aşamada şekillenir. Çocukların
yaratıcılıklarının ve hayal güçlerinin ön plana çıktığı bir
aşamadır. Bir konunun bir süreç içinde belirlenip
biçimlendirildiği grup doğaçlamalarına dayalı oyunların
ortaya çıktığı çalışmalardır. Bu çalışmada belirlenmiş bazı
kurallar vardır. Bu kurallar çocukların çalışmalarını
sınırlandırıcı, çocukları kısıtlayıcı özellikte değildir.
Belirlenen kurallar içinde çocuklar özgürce oyun kurarlar.
Bu aşamada hikâye oluşturma, dramatizasyon, rol
oynama, doğaçlama gibi tekniklerden biri ya da birkaçına
birden yer verilebilir. Belirtilen rol oynama, doğaçlama
gibi tekniklere bu aşamada yer verilebileceği gibi ısınma
çalışmalarında da bu tekniklerin kullanılabileceği bir
gerçektir. Unutulmaması gereken bir nokta, doğaçlamanın
bir drama sürecinde mutlaka olması gerektiğidir. Bu
aşamada yapılan canlandırmalar ve bireyde bıraktığı
etkiler çok önemlidir. Esas çalışma/canlandırma
aşamasında, çocukların etkileşim, beden dilini kullanma
becerileri gelişmekte, kişinin kendi potansiyelini ortaya
çıkarmasına katkı sağlanmaktadır.

Drama sürecinde değerlendirme aşaması ve çocuklar
üzerindeki etki süreci hakkında bilgi veriniz?

Bu aşamada amaç çocuğa olayın tamamlandığını
hissettirmektir. Çalışmaların her birinin ya da birkaçının
ardından ya da drama sürecinin sonucunda değerlendirme
yapılır. Değerlendirmenin ne zaman yapılacağına
katılımcıların ihtiyaç duymalarına göre karar verilebilir;
değerlendirme sürecin sonunda olabilir ama süreçte
katılımcıların ihtiyaçları olduğunda da drama sürecinde
herhangi bir zaman diliminde de yapılabilir. Tartışmanın
açılması, soru- cevap etkileşiminin başlaması
değerlendirmenin somut başlangıcı olarak kabul edilebilir.
Nelerin yaşandığı, hissedildiği, nelerde güçlük çekildiği,
başka nelerin yapılabileceği üzerinde konuşularak
değerlendirme yapılabilir. Lider “Drama sürecinde neler
yaptınız?”, “Neler yaşadınız?”, “Neler hissettiniz?”, “Nerede
haz aldınız?”, “Nerede zorluk çektiniz?”, “Daha başka neler
yapılabilir?” gibi sorularla tartışmayı başlatabilir. Çocuklar
değerlendirmeyi her zaman sohbet ile yapmayabilirler.
Süreçte yaşadıklarına yönelik resim yapabilirler, bütün
çocuklar büyük bir kâğıt üzerine drama sürecinde
yaşadıklarına yönelik çizimler yapabilir. Ya da yoğurma
maddelerini kullanarak süreçte hoşlarına giden şeylere ilişkin
ürünler ortaya çıkarabilirler. Çocukların drama sürecinin
sonucunda rahatlamış olarak ayrılmaları da önemlidir. Bu
nedenle ihtiyaç olması hâlinde rahatlama çalışmasına da yer
verilebilir. Ancak unutulmamalıdır ki drama sürecinin
herhangi bir aşamasında da rahatlama çalışmaları yapılabilir.
Rahatlamayı kolaylaştırmak için loş bir ortam, sakin bir
müzik ve sözel yönergeler kullanılabilir. Rahatlamada hem
fiziksel hem de zihinsel rahatlamadan bahsedilir. Çocuklar
yetişkinlere göre rahatlama fikrini oluşturacak hayali daha
kolay yakaladıklarından rahatlama daha kolay olur.
Değerlendirme yetisini geliştirme, etkileşimi sağlama,
paylaşımda bulunma, yapıcı eleştiri yapabilme, drama
çalışmasından olumlu duygularla ayrılma, yaşantıların ifade
edilmesini sağlamaktadır. Ayrıca değerlendirme aşamasında
çocuklar hakkında bazı şeyler öğrenilebilir. Bunlar bir rapor
haline getirilip ihtiyaç olduğu durumlarda anne babalar ile
paylaşılabilir. Drama sürecinin sonunda, çocukların süreçte
yaşadıklarına ilişkin görüşlerinin alınması, çocukların
önemsendiklerini hissederek kendilerini daha olumlu
algılamaları bakımından gereklidir. Ayrıca değerlendirme
sonrasında çocukların konuşmalarından yola çıkarak yeni
çalışmaların planlanması ve çocukların ilgi ve
gereksinimlerinin belirlenmesi söz konusu olabilir.

Uzun süreli drama çalışmalarına katılan çocukların,
katıldıkları drama sürecinden kazanımlar biriktirebilmeleri
için drama çalışmalarını planlarken ve uygularken liderin
dikkat etmesi gereken faktörler nelerdir maddeler halinde
yazınız?

- Drama çalışmasını planlarken çocukların ilgileri,
gereksinimleri, yaşları ve gelişim özellikleri
dikkate alınmalıdır.
- Çocuklar içinde bulundukları yaşlardan dolayı
benzer gelişim özellikleri göstermekle birlikte
bireysel farklılıklara sahiptirler. Bu nedenle
drama çalışması planlanırken çocuklar arasındaki
bireysel farklılıklar dikkate alınmalıdır. Bir
çocuğun rahatlıkla yapabildiği bir etkinliği başka
bir çocuk yapamayabilir ya da yapmakta güçlük
çekebilir. Çocuklardan biri doğaçlama yaparken
kendini daha iyi gösterebilirken başka bir
çocuğun yaratıcı fikirleri drama sürecini
etkileyebilir. Bu nedenle drama sürecinde her
çocuğun biricik olduğu ve diğer çocuklarla
karşılaştırılmaması gerektiği unutulmamalıdır.
- Çocukların gelişimlerini desteklemeye yönelik
planlamalar yapılmalıdır. Çocukların
gereksinimleri doğrultusunda bütün gelişim
alanlarına yönelik kazanımlara yer verilmelidir.
- Drama süreci ısınma, esas çalışma/canlandırma
ve değerlendirme aşamaları olacak şekilde
planlanmalıdır. Küçük yaş grupları ve ilk kez
drama çalışmalarına katılan çocuklarla
başlangıçta tüm aşamalar uygulanamayabilir.
Ancak süreç içinde bu gruplarda da dramanın
uygulama aşamalarının hepsine yer verilmelidir.
- Sürecin planlanmasında; dramatik ögelerden olan
bağlam, tema, çatışma ve çevrenin dikkate alınması
gerekmektedir. Drama sürecinde, olayların nerede,
ne zaman geçtiği, kimlerin olduğu gibi durumlar
önceden belirlenmelidir. Drama sürecinde üzerinde
çalışılacak temanın belirlenmesi, liderin drama
çalışmasını planlarken hangi teknikleri ve
materyalleri kullanacağı ile ilgili planlamalar
yapmasında yol gösterici olacaktır. Drama sürecinin
başlamasında ve sürdürülmesinde önemli bir itici
güce sahip olduğu için çatışma öğesinin de
planlamada dikkate alınması gerekmektedir.
- Dramanın başarılı olabilmesinde eğitim ortamının
düzenlenmesi önemlidir. Eğitimin ortamı çocukların
gereksinimlerine göre düzenlenmeli, çocuğa rahat
hareket etme olanağı vermeli, okulun içi ve bahçesi
ile sınırlı kalmamalı, güvenlik açısından uygun
olmalı, kolayca değiştirilmeye fırsat vermeli,
etkinliklerin yapılmasına kolaylık ve rahatlık
sağlamalı, estetik olmalı, güven ve huzur duygusu
vermeli, eğitim ilkelerine uygun olmalı, çocukların
kendilerini kanıtlamalarına, kişisel farklılıklar, farklı
enerji seviyeleri, düşünme şekilleri, sosyal etkileşim
biçimleri ve kültürel farklılıklarını
sergileyebilmelerine olanak vermelidir.
- Dramada kullanılacak materyaller güvenli ve
sağlam olmalı, çocukların ilgi ve dikkatlerini
çekebilmeli, gereksinimlerini karşılayabilmelidir.
- Dramada sonuç değil sürecin önemli olduğu
unutulmamalıdır. Drama çalışmalarından yola
çıkarak mutlaka bir gösterinin oluşturulması
gerekmemektedir. Önemli olan çocukların sürece
keyifle katılmalarıdır.
- Drama sürecinde somut malzemeler
kullanılmalıdır, böylece çocukların etkinliğe daha
kolay katılmaları sağlanır. Çocukların hayal
güçleri geniş olduğu için role girmeleri kolay
olabilir ancak somut malzemelerin kullanılması
ile yapılan dramada çocukların etkinliklere
katılmaları daha etkili olur.
- Çocuğun yapabileceklerinden başlanmalıdır ve
çocuğun dokunduğu, gördüğü, tattığı, duyduğu yani
beş duyusunu kullanabildiği etkinlikler
planlanmalıdır.
- Drama planı yaparken çocukların da plan yapma
sürecine katılımı sağlanabilir, böylece çocukların
kendilerini daha değerli hissetmeleri, kendilerine
güvenlerinin artması söz konusu olabilir.
- Drama çalışmaları planlanırken çocukların
yaratıcılıkları, problem çözme becerileri, karar
verme becerileri, iç disiplin kazanmaları,
sorumluluk ve iş birliği duygularını geliştirmelerine
önem vermelidir.
- Drama çalışmalarında kazanan ya da kaybeden
olmamalıdır. Günümüzde çocuklar birçok alanda
birbirleri ile rekabet halindedir. Oysa bireyin
kendisini başkası ile karşılaştırması doğru
değildir. Önemli olan kendi yapabildiklerini
geliştirmeye yönelik çaba harcamasıdır. Bu
nedenle çocuğu rekabete yöneltecek oyunlara yer
verilmemesinin gerekli olduğu söylenebilir.
- Çocukların başkalarına zarar vermeyen
davranışları doğru olarak kabul edilmelidir.
Drama çalışmaları sırasında ortaya çıkan
davranışlar ve yapılanların doğru olduğu
unutulmamalıdır. Böyle bir ortamda çocuklar
kendilerini olduğu gibi ortaya koyabilir,
duygularını ve düşüncelerini açıklayabilirler.
- İlk kim yaptı, ilk kim söyledi, en güzel kim yaptı
gibi ifadelere yer verilmemelidir.
- Bazı çocuklar hep aynı arkadaşları ile oynamak
isteyebilirler bazı çocuklar ise hiçkimseyle
oynamak istemeyebilirler. Çocukların
birbirleriyle oynamaları sağlanmalıdır.
- Yapılan drama çalışmalarından sonra mutlaka bir
değerlendirme yapılmalıdır. Değerlendirme
çocuklar, plan ve öğretmen açısından olmalıdır.
Yapılan bu değerlendirmeler daha sonra yapılacak
olan drama çalışmalarının planlanmasında ve
uygulanmasında yardımcı olacaktır.

Drama sürecinin son aşaması nedir açıklayınız?

Planlanan ve uygulanan drama sürecinin
değerlendirilmesi gerekir. Değerlendirme drama
sürecinden beklenen yararın ne derece sağlandığını
belirlemek, çocukların süreç boyunca etkin olup
olmadığını, bu süreç içerisinde neşeli vakit geçirip
geçirmediklerini ve öğretilenlerin kalıcılığını saptamak
için önemlidir. Liderin, planladığı ve uyguladığı drama
sürecini çocuk, program ve eğitimci açısından
değerlendirmesi gerekir.

Drama sürecinin değerlendirilmesiyle ne tür sonuçlar
elde edilmiş olur maddeler halinde yazınız?

- Dramanın bir yöntem olarak kullanılmasının
amaca ulaşmada etkili olup olmadığı belirlenmiş
olur.
- Olumlu sonuçlar elde edilmiş olsa bile yönetimin
daha da iyileştirilmesi ve geliştirilmesi mümkün
olur.
- Drama yönetimini kullanan diğer liderler için
yapılan değerlendirmeler yol gösterici olabilir.
- Drama dışındaki diğer yöntemler arasında seçim
yapmakta zorlanan ve karar verme durumunda
olan liderlere yol göstermede değerlendirmeler
etkili olabilir.

Eğitim sistemi içerisinde kullanılan önemli kavramlardan biri olan dramanın genel amacı nedir?

Çocukların gerçek dünya ile kurgusal dünya arasında gidip gelmelerini olanaklı kılan dramanın genel amacı; her alanda yaratıcı, kendine yetebilen, kendini tanıyan, çevresiyle iletişim kurabilen ve bunu geliştirebilen, ifade gücü ve biçimleri artmış bireyler yetiştirmektir.

Drama çalışmalarına katılan çocukların beklenen yararı sağlaması için drama liderinin hangi özelliklere sahip olması gerekmektedir?

Drama çalışmalarına katılan çocukların bir taraftan gelişimleri desteklenirken bir taraftanda eğlenceli zaman geçirmeleri söz konusudur. Ancak beklenen bu yararın sağlanabilmesinde de yetkinlikleri olan drama liderine ve iyi planlanmış bir drama sürecine ihtiyaç vardır. Drama liderinin çocukların gelişim özelliklerini bilmeleri, ilgi ve gereksinimlerinin farkında olması ve etkili bir drama süreci planlama, uygulama ve değerlendirme becerilerine sahip olması gerekmektedir. Drama çalışmalarına katılan çocuklar ile dramanın yapılacağı ortam ve süreçte kullanılan araç ve gereçler de dramadan beklenen yarara ulaşmada etkili olmaktadır.

Drama bir eğitim alanı ve disiplin olarak nasıl değlendirilir?

Drama bilişsel davranışları, duyuşsal özellikleri ve devinimsel becerileri kazandırmada bir öğretim yöntemi; duyuların eğitimiyle bütüncül bir estetik anlayış oluşturmada bir sanat eğitimi alanı; yaşanılan süreci betimlemede, açıklama ve kontrol edebilmede bir disiplin olarak değerlendirilir.

Drama sürecinde olması gereken öğelerden biri olan bağlam nedir?

Bağlam: “Dramada kimler yer alacak?”, “Ne oluyor?”, “Nerede ve hangi zamanda oluyor?” gibi temel soruların planlanmasıdır. Drama sürecinin ana hatları belirlenirken bu soruların yanıtları dikkate alınmalıdır.

Drama sürecinde olması gereken öğeler nelerdir?

Drama sürecinde olması gereken bazı ögeler vardır; bu ögeler olmadan etkili bir drama çalışmasından söz edilemez. Bunlar ; Bağlam, Öğrenme alanı /Tema, Çatışma/Gerilim ve Bakış açısı/ Çevredir.

Dramadaki Çatışma ve Gerilim ne anlama gelmektedir?

Gerilim, drama sürecinin başlamasında ve sürdürülmesinde önemli bir itici güce sahiptir. Bu gerilim pek çok değişkenden kaynaklanabilir. Gizemli durumlar, üstesinden gelinmesi gereken güçlükler, acil çözülmesi gereken sorunlar, önceliklerin belirlenme güçlüğü gibi durumlar ve çatışmalar gerilimi yaratmaktadır. Bu gerilim durumu oluşturulurken, çocukların yaşamlarında karşılaşabilecekleri olaylar dikkate alınmalıdır.

Dramanın bileşenleri nelerdir?

Drama çalışmalarında lider ve katılımcıların olmadığı bir drama çalışması düşünülemez. Lider dramayı planlarken dramanın gerçekleşeceği ortam ve kullanılacak araç ve gereçleri de yazılır. Bu durumda drama sürecinin lider, katılımcılar, ortam, araç ve gereçlerden oluşan ve birbirini tamamlayan çeşitli bileşenlerden oluştuğu söylenebilir

Dramada lider ne için gereklidir?

Drama sürecinde katılımcıların keşfetmesi, gelişmesi, düşüncelerini ve duygularını dramatik etkinlikler yoluyla ifade etmesi için önceden planlanmış bir sürece ve süreçte katılımcılara rehberlik eden bir lidere gereksinim vardır.

Drama liderlerinde bulunması gereken kişisel özellikler nelerdir?

Lider kendi değerleri olan, insana saygı duyan, sanatsal duyarlılığı olan, tartışmaya hazır, kompleksleri ile başa çıkmış, ilkeli, ilişkilerde başarılı, empati becerisi yüksek, etkili gözlem, dinleme ve soru sorma becerisine sahip, drama ile ilgili bilgileri araştırmaya istekli, kendini yetiştirmede sorumluluk duyan bireyler olmalıdır.

Drama liderinin öncelikle kendine sorması gerekli olan sorular nelerdir?

Drama lideri, öncelikle “Amacım nedir?”, “Çocuklarda hangi davranışları geliştirmek istiyorum?”, “Bunları hangi yollarla yapabilirim?” sorularını kendine sormalıdır.

Drama sürecinin planlama aşamasında katılımcıların hangi özellikleri dikkate alınmalıdır?

Drama sürecinin planlanması ve uygulanmasında katılımcıların yaşları, gelişim dönemi özellikleri, cinsiyetleri, ilgileri, gereksinimleri dikkate alınmalıdır.

Dramaya katılacak çocukların hangi özelliklere sahip olması süreç açısından faydalı olmaktadır?

Dramaya katılan çocukların her şeyden önce grup içinde çalışmaya hazır olmaları, kendilerini rahat ve güvenli hissetmeleri, yeni ve değişik şeyler keşfetmeye istekli olmaları gerekir. Bu açıdan bakıldığında katılımcıların kendilerini süreçte rahat hissedebilecekleri planlamaların yapılmasının önemli olduğu düşünülmektedir.

Drama çalışmaları için uygun ortam özellikleri nelerdir?

• Ahşap ya da halı ile zemini döşenmiş olan ve ayakkabıların çıkarılıp girilebileceği bir otam olmalıdır.

• Sabit sıraların olmadığı, olası gürültü unsurlarını önleyici, her türlü eyleme ve gerekli olduğunda sunum yapmaya elverişli olmalıdır.

• Ortamın ısısı, ışığı ve havalandırmasının drama çalışmalarının rahatlıkla yürütülebileceği bir şekilde olması sağlanmalıdır.

• Ortam ne büyük ne de küçük olmalıdır. Çok büyük ortamlar dikkatin dağılmasına, grup dinamiğinin yakalanmasında sıkıntılara neden olabilir; küçük ortamlar ise sürecin rahatlıkla yürütülebilmesinde sıkıntılara yol açabilir. Katılımcıların birbirlerine dokunamayacakları kadar geniş olmalı, bununla birlikte katılımcıların dikkatlerini dağıtacak şekilde de büyük olmamalıdır.

Farklı kitap türlerinin dramada kullanılmasının önemi nedir?

Dünyada öykü, şiir, masal, roman gibi farklı kitap türlerinin kullanılması, çocukların yaşamla tanışmalarına ve onların deneyim kazanmasına fırsat tanır. Ayrıca, yazarların drama yöntemi ile çocuklara tanıtılmasının da çocukların entelektüel gelişimlerinde önemli katkılarının olacağı da bir gerçektir. Bu nedenlerden dolayı, lider farklı kitap türlerini dramada kullanmaya özen göstermelidir.

Drama sürecindeki uygulama aşamaları nelerdir?

Drama çalışmalarında grubun yapısı ve katılımcıların özellikleri de dikkate alınarak, bir esneklik içerisinde izlenmesi gereken bir sıralama bulunmaktadır. Drama sürecinde ısınma, esas çalışma/canlandırma ve değerlendirme aşamaları vardır.

Drama sürecinde uygulanan ısınma aşamasının çocuklara katkısı nedir?

Isınma çalışmaları oyuna katılma isteğini artırır; grubun birbirine, oyunlara, süreçte yapılacak olan doğaçlamalara ısınmasını ve rahatlamasını sağlar. Çeşitli yöntemlerle duyuları kullanma, gözlem yetisini geliştirme, bedensel ve dokunsal çalışmaların yapılması, tanışma, etkileşim kurma, güven kazanma ve uyum sağlama gibi özellikleri katılımcı bireylere kazandıran çalışmaların yapıldığı aşamadır

Çocuklarla yapılan ısınma etkinliklerinde neler yapılabilir?

Çocuklarla yapılan ısınma çalışmalarında yürüme, koşma, zıplama, çekme, itme, dönme, yuvarlanma, hayvan taklitleri ve yürüyüşleri farklı zeminlerde yürüme, kukla gibi ya da robot gibi hareket etme gibi aktiviteler yapılabilir.

Drama sürecindeki Esas çalışma /Canlandırma nasıl tanımlanabilir?

Dramanın en önemli bölümünü oluşturan bu aşama, drama ile ilgili farklı kaynaklarda oluşum, oyun, doğaçlama, esas çalışma gibi farklı şekillerde adlandırılmaktadır. Drama sürecindeki tüm dramatik anlar, yaşantılar bu aşamada oluşur. Drama sonucunda oluşacak ürünler bu aşamada şekillenir.Bu aşamada hikâye oluşturma, dramatizasyon, rol oynama, doğaçlama gibi tekniklerden biri ya da birkaçına birden yer verilebilir.

Dramanın değerlendirme sürecinin özellikleri nelerdir?

Bu aşamada amaç çocuğa olayın tamamlandığını hissettirmektir. Çalışmaların her birinin ya da birkaçının ardından ya da drama sürecinin sonucunda değerlendirme yapılır. Değerlendirmenin ne zaman yapılacağına katılımcıların ihtiyaç duymalarına göre karar verilebilir.Nelerin yaşandığı, hissedildiği, nerelerde güçlük çekildiği, başka nelerin yapılabileceği üzerinde konuşularak değerlendirme yapılabilir.Çocuklar değerlendirmeyi her zaman sohbet ile yapmayabilirler. Süreçte yaşadıklarına yönelik resim yapabilirler, bütün çocuklar büyük bir kâğıt üzerine drama sürecinde yaşadıklarına yönelik çizimler yapabilir. Ya da yoğurma maddelerini kullanarak süreçte hoşlarına giden şeylere ilişkin ürünler ortaya çıkarabilirler

Drama sürecindeki değerlendirme uygulamasının kazanımları nelerdir?

Değerlendirme yetisini geliştirme, etkileşimi sağlama, paylaşımda bulunma, yapıcı eleştiri yapabilme, drama çalışmasından olumlu duygularla ayrılma, yaşantıların ifade edilmesini sağlamaktadır. Ayrıca, değerlendirme aşamasında çocuklar hakkında bazı şeyler öğrenilebilir. Bunlar bir rapor hâline getirilip ihtiyaç olduğu durumlarda anne babalar ile paylaşılabilir. Drama sürecinin sonunda, çocukların süreçte yaşadıklarına ilişkin görüşlerinin alınması, çocukların önemsediklerini hissederek kendilerini daha olumlu algılamaları bakımından gereklidir. Ayrıca değerlendirme sonrasında çocukların konuşmalarından yola çıkarak yeni çalışmaların planlaması ve çocukların ilgi ve gereksinimlerinin belirlenmesi söz konusu olabilir.

Drama sürecinin değerlendirilmesi ne gibi sonuçlar vermektedir?

• Dramanın bir yöntem olarak kullanılmasınının amaca ulaşmada etkili olup olmadığı belirlenmiş olur.

• Olumlu sonuçlar elde edilmiş olsa bile, yöntemin daha da iyileştirilmesi ve geliştirilmesi mümkün olur.

• Drama yöntemini kullanan diğer liderler için yapılan değerlendirmeler yol gösterici olabilir.

• Drama dışındaki diğer yöntemler arasında seçim yapmakta zorlanan ve karar verme durumunda olan liderlere yol göstermede değerlendirmeler etkili olabilir.