Çocuk Gelişimi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Motor gelişim nedir?

Motor gelişim, boy ve kilo artışı gibi fiziksel
büyüme ile merkezi sinir sisteminin gelişimine paralel
olarak organizmanın isteme bağlı hareketlilik
kazanmasıdır. Motor gelişim, içten ve dıştan gelen
süreçlerin etkileşiminin bir sonucu olarak motor
davranışta meydana gelen değişmeleri inceleyen bir
çalışma alanıdır.

Motor beceriler ne demektir?

Motor beceriler, bir işin yapılması sırasında kullanılan
bilinçli zihinsel etkinliğin yönlendirdiği eşgüdüme dayalı
kas hareketleridir. Motor beceri, “deneyim ve öğrenmenin
etkisi ile doğru olarak yapılan bir ya da bir grup hareket”
olarak tanımlanır. Motor beceriler, motor yeteneklere göre
değişir.

Büyük kas becerileri ne için kullanılır?

Bir bütün olarak vücudun genel hareketlerini ve
denge dinamiğini kapsar. Emekleme, oturma, ayakta
durma, çömelme, yürüme, koşma, salınım, dönme,
yuvarlanma, zıplama, denge sağlama gibi hareketler
üzerindeki zihinsel kontrolü anlatmak için kullanılır.

Büyük kas becerileri kaç gruba toplanır bunlar
nelerdir?

Lokomotor Hareketler: Yürüme, koşma gibi yer
değiştirmeyi gerektiren hareketlerdir. Lokomasyonda
amaç, alan üzerinde hareket etmek yani vücudun yer aldığı
alanı değiştirmek, bir yerden bir yere hareket etmektir. En
önemli lokomotor hareketler; emekleme, yürüme, koşma
ve atlamadır. Daha sonra yuvarlanma, tırmanma, zıplama,
sıçrama ve sekme gelir. Lokomotor Olmayan Hareketler:
Ayakta dik durumda dönme, eğilme, itme, çekme gibi yer
değiştirmeden yapılan geniş kasların kullanımını içeren
hareketlerdir

Küçük kas becerileri ne için kullanılır?

El ve ayağın kullanılması ve nesne kontrol
becerilerini kapsar. Tutma, kavrama, yazma, yırtma,
çizme, yapıştırma, kesme gibi beceriler küçük kas
becerilerinin kazanımı ile mümkündür. Ellerin ve
parmakların kontrolü arttıkça çocuklar, yapboz
tamamlamaya, küçük bloklarla binalar inşa etmeye,
kesme, yapıştırma ve boncukları ipe dizmeye başlarlar.
Merkezden dışa gelişim ilkesine göre küçük kas
becerilerinin gelişimi büyük kas becerilerinin gelişimini
izlemektedir. Küçük kas becerileri bir nesneyi avuç içi ile
kaba bir şekilde tutmadan, baş ve işaret parmağını
birleştirerek ince bir şekilde tutma becerisinin
kazanılmasına doğru ilerler.

Motor yetenekler nelerdir?

Motor yetenekler; dikkat, kuvvet, denge, tepki
hızı, eşgüdüm, esneklik, form ve performans olarak
sıralanabilir

Motor gelişim ilkeleri nelerdir?

• Motor gelişim, kalıtım-çevre etkileşiminin bir
ürünüdür. Motor gelişim yaşam boyu farklı
hızlarda olup süreklidir.
• Motor gelişim bütün bireyler için aynı olan
belirgin, sıralı, basit ve ilkelden, zor ve
karmaşığa doğru bir evrim gösterir.
• Gelişimin motor, bilişsel, duygusal, toplumsal
boyutları birbirinden soyutlanamaz.
• Motor gelişim, birikimli bir süreçtir.
• Motor gelişim bütünden özele bir yön izler.
• Motor gelişim, baştan ayağa ve merkezden dışa
doğrudur. Büyüme ile motor gelişim doğru
orantılıdır.
• Motor becerilerde farklılaşma ve değişik motor
becerilerin bir araya gelip bütünleşmesi motor
gelişim açısından önemlidir.
• Beden ölçüleri motor gelişimi etkiler.
• Motor gelişimde filogenetik ve ontogenetik
beceriler önemlidir.
• Motor yeteneklerin ortaya çıkış zamanı bireysel
farklılıklara göre değişebilir.
• Motor beceriler ancak üzerinde defalarca
çalışılarak deneme yanılma yöntemiyle kazanılır.
• Kazanılacak motor beceri daha önce kazanılmış
motor becerilere ne kadar çok benziyorsa
öğrenme o kadar hızlı olur.

Motor gelişimini etkileyen doğum öncesi etmenler
nelerdir?

• Kalıtım
• Beslenme tarzı ve kimyasallar
• Gebelik Kontrolleri
• Anne Adayının Fiziksel Hareketlilik Seviyesi
• Anne Adayının Sağlık Durumu
• Çevre

Doğum süreci etmenleri nelerdir?

Tıbbi gereklilik olmadıkça anne adaylarının
sezeryanla doğumu tercih etmesi ve operasyon esnasında
yaşanabilecek komplikasyonlar ile vajinal doğum
esnasında yaşanan olumsuzluklar neticesi bebeğin vakum
yöntemiyle çekilmesi gibi riskli tıbbi müdahaleler,
kafatasının ani basınca maruz kalmasına neden
olabilmektedir. Bunun sonucu hem bilişsel gelişimde hem
de buna bağlı olarak motor gelişimde gerilikler
görülebilmektedir. Ani basıncın önlenmesi, doğum sancısı
ve doğum sırasında en çok dikkat edilmesi gereken
konular arasındadır. Doğum sonrası bebekte görülebilecek
oksijen yetersizliği ise bebekte beyin felci ve epilepsiye
yol açabilir. Bu gibi durumlarda ani müdahale şansı açısından bir çocuk hastalıkları uzmanının da doğuma
eşlik etmesi şartlar dâhilinde gereklidir.

Gallahue’nin piramit modeli hakkında bilgi veriniz?

Gallahue (1982), motor gelişimi çocukluk dönemi ile
sınırlayarak incelemiş ve kuramını piramit modeli ile
açıklamıştır. Bu modele göre her bir motor gelişim
dönemi, bir diğerinin üzerine kurulur. Piramidin temeli,
refleksif hareketler dönemini göstermektedir. Bu dönemi,
ilkel hareketler dönemi ve temel hareketler dönemi takip
eder. Piramidin tepe noktasını özelleşmiş hareketler
dönemi oluşturur. Gallahue’nun piramit modeli yaş
aralıklarına göre dört döneme ayrılmaktadır.
Bunlar;
• Özelleşmiş hareket dönemi
• Temel hareketler dönemi
• İlkel hareketler dönemi
• Refleksif hareketler dönemi

Refleksif hareketler dönemi özellikleri nelerdir?

Bebekler anne karnındayken bile hareketlerine
olanak sağlayan refleks olarak adlandırılan doğal
davranışsal tepkiler dizisi ile bu tepkileri mümkün kılan
genel bir yetenekle dünyaya gelirler. Bebeğin doğumla
birlikte anne ile fiziksel bağı olan göbek kordonu
kesilmekte bebek dış dünyanın tüm zor koşullarına karşı
hayatta kalabilmek için çeşitli refleksler sergilemektedir.
Bebeğin dokunma, ışık, ses ve basınç değişikliklerine
tepkisi istem dışı hareket faaliyetini tetiklemektedir. Bu
istem dışı hareketler, artan korteks gelişimi ile katlanır ve
bebeğin kendi vücudunu ve dış dünyayı tanımasına
yardımcı olur.
 

Refleksler kaça ayrılır?

Refleksler ilkel ve duruşa ilişkin refleksler olmak
üzere ikiye ayrılır. İlkel refleksler; bilgi toplama, yiyecek
arama ve koruyucu tepkiler olarak sınıflandırılabilir.
Bebeğin yaşamına devam edebilmesi ve dış dünyaya
uyum sağlayabilmesine olanak tanıyan arama, emme,
yutma gibi reflekslerlerdir. Bu refleksler, kortikal faaliyeti
harekete geçirmesi ve geliştirmesi bakımından bilgi
toplayıcı bir işlev görür. Emme ve arama gibi ilkel
reflekslerin ilkel hayatta kalma mekanizmaları olduğu
düşünülür. Duruşa ilişkin refleksler, istemsiz hareketlerin
ikinci şeklidir. Bunlar daha sonraki istemli hareketlere
görünüm olarak benzemektedirler, ancak tamamen istem
dışıdırlar. Bu refleksler daha sonra bilincin test
edilmesinde kullanılacak denge, yer değiştirme, ve
manipülatif mekanizmalar için sinir-kas test aracı olarak
görev yapmaktadırlar.

Arama refleksi nedir nasıl gelişir?

Bebek yanağına bir şey dokunduğunda ağzı o
yöne gelecek şekilde başını çevirir. Varoluş nedeni
düşünüldüğünde bu refleks gözleri daha net görmeyen
bebekler için hayat kurtarıcıdır. Annesinin meme ucunu
bulan bebek artık beslenmeye hazırdır. Bu refleks altı
aydan itibaren zayıflar.

Emme refleksi nedir nasıl gelişir?

Bebek ağzına verilen şeyi emmeye başlar. Arama
refleksi sayesinde meme ucunu bulan bebek güçlü bir
şekilde anne sütünü vakumlar. Emme için gerekli ağız
kasları bebeğin en gelişmiş kaslarıdır ve bebeğin anne
sütüyle beslenebilmesi için gereklidir. Bu refleks bebek
uyanıkken dördüncü aya kadar, uykudayken de yedinci
aya kadar devam edebilmektedir.

Yüzme ve dalma refleksi nedir nasıl oluşur ve gelişir?

Bebek yatay pozisyonda suya değdirildiğinde
kollarını ve bacaklarını ritmik yüzme hareketleri
yaparcasına oynatır. Yeni doğmuş bir bebek suya
tamamen batırıldığında boğulmadan yüzeye
çıkabilmektedir. Bebek suyun altındayken mucizevi bir
şekilde nefes almayı duraklattığı için akciğerlerine su
kaçmaz. Bu refleks bebek altı-yedi aylıkken kaybolur.
Bebek ileride yüzmeyi ve dalmayı bilinçli bir motor
faaliyet olarak öğrenebilir.

Moro refleksi nedir?

Adını bu refleksi ilk keşfeden çocuk hastalıkları
uzmanı Ernst Moro’ dan almaktadır. Sıçrama refleksi
olarak da adlandırılır. Ani denge kaybı, yüksek ses ya da
sıcaklığa maruz bırakılan bebeklerin önce başını, kollarını
ve bacaklarını hızlı bir şekilde geri doğru attığı sonra da
başını tekrar öne getirerek her iki koluyla sarılma hareketi
yaptığı gözlemlenmektedir. Genellikle dört-altı aydan
sonra kaybolur. Prematüre bebeklerde bu refleks
gözlemlenmeyebilir. Eğer zamanında doğmuş bebeklerde
bu refleks yoksa merkezi sinir sistemi hasarından
şüphelenilir.

Kavrama refleksi nedir?

Bu refleks doğumdan itibaren beş-altı aya kadar
devam etmektedir. Bebeğin avuç içi kapalıyken elinin
dışına dokunulduğunda avucunu açar ve avucuna bir şey
konulduğunda ellerini sımsıkı kapatır. Bu öylesine güçlü
bir manevradır ki iki elin avuç içine parmaklarınızı koyup
bebeği kendinize doğru çekerseniz, bebek kendi ağırlığını
taşıyıp doğrulacaktır. Bebeklerin ellerinin ve kollarının
kendilerince yönetilebilecek bir uzuv olduğunu henüz
kavrayamadıklarından bu refleks yüzünden bazen kendi
saçlarını bilinçsizce yakalayıp çekerler ve ağlarlar.

Asimetrik tonik boyun refleksi gelişimi nasıldır?

Yatar pozisyonda başın çevrildiği tarafa göre
kolların ve bacakların asimetrik biçimde şekillenmesidir.
Tonik tıp dilinde kasların kasılması anlamına gelmektedir.
Bu reflekste başın döndüğü tarafın tersi istikametindeki
kol ve bacaklar kasılarak bükülür. Sırtüstü yatan bebeğin
başı bir yana çevrildiğinde bebek o taraftaki kol ve
bacağını dışa açar, diğer taraftaki kol ve bacaklarını ise
büker. Dördüncü ay içinde kendiliğinden kaybolur.

Adımlama refleksi özellikleri nasıl çalışır?

Bu reflekste her ne kadar yeni doğmuş bebek
daha gelişmemiş bacak kaslarıyla kendi ağırlığını
taşıyamayacak olsa da ayakları yere değdiğinde dikey
pozisyonda sanki yürüyormuş gibi ayaklarını hareket
ettirir. Adımlama refleksi altı haftalıkken kaybolur ve
sekiz ay civarı istemli hareket olarak tekrar görülmeye
başlar.

Babinski refleksi özellikleri nelerdir?

Polonyalı doktor Joseph F. Babinski tarafından
keşfedilmiştir. Babinski refleksi bebeğin ayak tabanı
başparmaktan bileğe doğru çizgi çekme hareketi ile
uyarıldığında bebeğin bu uyarana ayak bükülürken
parmaklarını dışa doğru açarak (yelpaze gibi) yanıt
vermesidir. Normal gelişim seyrinde sekiz ile on ikinci
aylar arası kaybolur.

Refleksif hareketler dönemi kaça ayrılır?

Refleksif hareketler dönemi, birbirini izleyen iki
evreye ayrılır. Bunlar Bilgi toplama evresi , Bilgi çözme
evresidir

Bilgi toplama evresinin özellikleri nelerdir?

Bu evre, anne karnındaki yaşamdan doğum
sonrası yaklaşık dördüncü aya kadar olan, gözlenebilir
istem dışı hareketler ile karakterize edilmektedir. Bu
evrede, alt beyin merkezleri motor korteksten daha
gelişmiştir; bu beyin merkezleri, yoğunluğu ve süresi
değişen çeşitli uyarıcılara istem dışı tepki oluşturma
yeteneğine sahiptir. Bilgi toplama evresinde refleksler
aracılığıyla bebek; çevresi hakkında bilgi toplar, besin arar
ve korunma yolu ile yaşama sarılır.

Bilgi çözme evresinin özellikleri nelerdir?

Doğum sonrası dördüncü aydan itibaren merkezi
sinir sisteminin gelişimi sonucu refleksler kademeli olarak
baskılanmaya başlar. Bu evrede yalnızca uyarana tepki
değil, depolanmış bilgi ile duyusal uyarımın işlenmesi
gözlemlenir ve bebeğin refleksleri algısal motor yeteneğe
dönüşür. Oturma, emekleme, ayakta durma gibi istemli
hareketler açığa çıkar.

İlkel hareketler dönemi olan refleksin ortadan kalktığı
evrenin özellikleri nelerdir?

Doğumla başlayıp bir yaşa kadar devam eden bu
evrede merkezi sinir sisteminin olgunlaşması sonucu
reflekslerin yerini istemli hareketler almaya başlar. Bu
dönemde hala reflekslerin kalıntıları durduğu için istemli
hareketlerdeki farklılaşma ve bütünleşme zayıftır.
Hareketlerde bir amaç vardır, ancak bebeğin hareketleri
kontrolsüz ve kabadır. Örnek olarak; bebek görüş
alanındaki bir nesneyi yakalamak istediğinde el, bilek, kol,
omuz ve hatta gövdenin tümünün katıldığı kaba bir
hareket yapar, genelde de başarılı olamaz çünkü daha
nöro-motor yapı gelişmemiştir.

İlkel hareketler dönemi olan ilk kontrol evresi
özellikleri nelerdir?

Bebek bu evrede ilkel hareketler üzerinde
alıştırmalar yapar ve hareketleri üzerindeki kontrolü
sağlamaya çalışır. Bu evrede ilk bir yaş süresince ortaya
çıkan ilkel hareketler ikinci yaşın sonuna kadar ustalık
kazanmak için tekrarlanır. Nörolojik ve motor gelişim
sonucu bebeğin dış dünya algısına dayalı daha amaca
yönelik hareketler görülür. Bilişsel ve motor süreçlerdeki
hızlı gelişme sonucu ilkel hareket yeteneklerinde hızlı bir
artış gözlenir.

Yaşam için gerekli olan istemli hareketlerin temelini
oluşturan ilkel hareketler nelerdir?

• Dengeleme hareketlerini (baş, boyun ve gövde
kaslarının kontrolü gibi),
• Yer değiştirme (lokomotor) hareketlerini
(sürünme, emekleme, yürüme gibi),
• Manipülatif becerileri (uzanma, bırakma,
yakalama gibi) kapsar

Manipülasyonun en temel üç hareketi nedir?

Manipülasyonun en temel üç hareketi uzanma,
yakalama ve bırakmadır.

Temel hareketlerin gelişimi kaç evreden oluşur?

Başlangıç Evresi,
• Şekillenme Evresi
• Olgunlaşma Evresi olmak üzere üç evrede
incelenir.

Özelleşmiş hareketler dönemi özellikleri nelerdir?

Özelleşmiş hareketler dönemi motor gelişimin
temel hareketler döneminin doğal bir sonucudur. Bu
dönemde hareket; günlük yaşam, eğlenme ve spor yapma
gibi çeşitli karmaşık hareketlerin yapılmasında bir araç
haline gelmiştir. Dengeleme, yer değiştirme ve
manipülatif beceriler zamanla ve yapılan alıştırmaların
yoğunluğuna bağlı olarak birleştirilmekte ve aşırı çaba
gerektiren durumlarda kullanımla detaylandırılmaktadır.
Özelleşmiş hareketler döneminde becerilerin gelişimsel
nitelikleri çok çeşitli bilişsel, duyuşsal ve motor etkenlere
bağlıdır. Eşgüdüm, tepki hızı, hareket hızı, beden yapısı,
boy, ağırlık, alışkanlıklar, arkadaş etkisi, duygusal yapı bu
etkenler arasındadır.

Özelleşmiş hareketler dönemi kaç evreden oluşur?

Özelleşmiş hareketler dönemi;
• Geçiş evresi,
• Uygulama evresi,
• Yaşam boyu uygulama evresi olmak üzere üç
evreyi kapsar.

Algısal motor yeteneklerin özellikleri nelerdir?

Algısal motor yetenekler hareketle ilişkili
beceriler olup büyüme ve gelişimin vazgeçilemez unsurlarıdır Bu beceriler, bilişsel, duyuşsal ve motor
gelişimle uyum içinde çalışır ve daha çok bireyin atletik
faaliyetleri ile çevresiyle etkileşiminde sorumluluk alır.
Algısal motor beceriler üç aşamada gerçekleşir .
Bilişsel aşama; yapılacak işin hangi becerilerden ibaret
olduğunu anlama ile ilgilidir. Çağrışımsal aşama beceriye
benzeyen daha önceki yaşantıları araştırır. Özerk aşama
ise hız ve beceriye dayalı davranışın doğruluğuna
yoğunlaşır.

Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitimi
Programı’nda (2013) motor gelişim alanına yönelik
kazanımlar nelerdir?

Kazanım 1. Yer değiştirme hareketleri yapar.
Kazanım 2. Denge hareketleri yapar.
Kazanım 3. Nesne kontrolü gerektiren hareketler yapar.
Kazanım 4. Küçük kas kullanımı gerektiren hareketler
yapar.
Kazanım 5. Müzik ve ritim eşliğinde hareket eder.

Okul öncesi dönemde motor gelişimin desteklenmesine
yönelik yetişkinlerin dikkat etmesi gereken noktalar
nelerdir?

• Çocuklar için rahat hareket edebilecekleri sağlıklı
ve güvenli eğitim ortamları oluşturulmalıdır.
• Çocuklara her gün büyük ve küçük kaslarını
kullanabileceği oyunlar için fırsatlar
yaratılmalıdır.
• Kötü hava koşullarında bina içinde çocukların
hareket edebilmeleri için alanlar yaratılmalıdır.
Örnek olarak; yürüme, koşma, zıplama, atlama,
tırmanma, kayma, merdiven inme ve çıkma,
fırlatma, yakalama, sürünme tarzı etkinlikler için
tırmanma yüzeyleri, basamaklar vb. alanlar
oluşturulabilir.
• Denge materyalleri tüm çocuklar için önemlidir.
Yerden yüksekliği az olan denge tahtaları ve
hatta sınıfın tabanına çizilmiş denge çizgileri
çocukların dengeleme yeteneklerini
geliştirmelerini destekler.
• Çocukların yaş ve gelişim düzeylerine uygun
geniş bir oyun bahçesi sağlanmalıdır.
• Güvenli platformların olduğu oyun alanları
çocukların atlayarak, zıplayarak, tırmanarak
motor becerilerinin gelişimini destekler.
• Öğretmenler küçük kas gelişimi için çizim
yapma, boyama, heykel yapma, kesme,kolaj
yapma gibi sanat etkinliklerine planlarında çokça
yer vermelidir. Sanat projelerinin bitirilmesi için
yeterli zaman verilmelidir. Bazen çocuklar bir
sanat etkinliğini bitirebilmek için daha fazla
zamana gereksinim duyabilir.
• Çocukların sanat eserleri sınıf duvarlarına veya
panolara asılmalı ve böylece ailelerle öğretmenler
çocuğun gelişimini ve öğrenmesini aşamalar
hâlinde gözlemleyebilmelidir.
• Kızlar ve erkekler sınıftaki ve bahçedeki hareket
etkinliklerine eşit bir şekilde katılmalıdır. Kız
oyunu ve erkek oyunu diye sınıflandırmalardan
uzak durulmalıdır.
• Çocuklar sınıf ve ev temizliği konusunda
yetişkinlere yardım edebilirler. Bu onların
kaslarını güçlendirir ve motor gelişimlerine
katkıda bulunur. Özellikle Montessori
programında çocuklar sınıflarını ellerinden
geldiğince kendileri temizler.
• Çocukların küçük kas motor becerilerini
desteklemek için bloklar, yapbozlar veya doğal
materyallerle dökme çalışmaları gibi matematik,
fen ve hareket etkinlikleri planlanmalıdır.
• Benzer şekilde oyuncak toplamak yada
yemekhanede masa hazırlamak da çocuklar için
faydalı etkinliklerdir. Bu aynı zamanda onlara
sorumluluk ve aidiyet duygusu kazandırır.
• Yetersiz ve yanlış beslenme de motor becerileri
geciktireceğinden öğretmenler bu çocukların
üzerinde itina ile durmalı, çocuğun sağlıklı
beslenmesi için ailelerle işbirliği yapmalıdır.
• Öğretmenler fiziksel hareket içeren etkinliklere
planlarında yeterli derecede yer vermelidir.
“Nasıl olsa okul sonrası fazlasıyla hareket edecek
zamanları var” diye düşünmek yanlıştır.
• Çoğu toplu oyunlar yeniden düzenlenerek
yalnızca bir veya iki çocuğun hareket ettiği değil,
tüm çocukların eşzamanlı hareket ettiği oyunlara
dönüştürülmelidir.

Erken çocukluk döneminde en çok kullanılan standart
testler nelerdir?

• AAMD Adaptif Davranış Ölçeği
• Alpern Boll Gelişimsel Profili
• Küçük çocuklar için Bender Gestalt Testi
• Peabody Gelişimsel Ölçeği
• Bruininks-Oseretsky Motor Yeterlilik Testi
• Portgage Erken Çocukluk Dönemi Eğitim
Programı Kontrol Listesi
• Denver Gelişimsel Tarama Testi (DGTT)
• Büyük Kas Motor Gelişim Değerlendirme Testi
(TGMD II)
• Motor Performans Testi

Motor gelişim nasıl tanımlanır ?

Motor beceriler gelişim sırası nasıl olmaktadır ?

Büyük kas becerileri hangi hareketlerden oluşmaktadır ?

Lokomotor Hareketler nelerdir ?

Küçük kas becerileri neleri kapsamaktadır ?

Büyük ve küçük kas becerilerinde motor yetenekler nelerdir ?

Dikkat nasıl tanımlanır ?

Tepki hızı nedir ?

Eşgüdüm (Koordinasyon) nedir ?

Motor gelişimde esneklik nedir ?

Motor gelişimde form (hareketin şekli) nasıl tanımlanır ?

Motor gelişim becerilerinde performans nasıl açıklanır ?

Motor gelişim ilkeleri nelerdir ?

Motor gelişimi etkileyen etmenler nelerdir ?

Doğum öncesi etmenler ; 

• kalıtım
• beslenme tarzı ve kimyasallar
• gebelik kontrolleri
• anne adayının fiziksel hareketlilik seviyesi
• anne adayının sağlık durumu
• çevre

Doğum süreci etmenleri,

Bebeklik ve çocukluk dönemi etmenleri olarak ayrılmaktadır. 

Motor gelişim dönemleri nelerdir ?

Refleks nedir ve refleksif hareketler döneminde hangi refleksler görülmektedir ?

Yaşam için gerekli olan istemli hareketlerin temelini oluşturan ilkel hareketler nelerdir ?

Özelleşmiş hareketler dönemi hangi evrelerden oluşmaktadır ?