Çalışma Yaşamının Denetimi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Çalışma Yaşamının Merkezi Ve Yerel Yönetim Kuruluşlarınca Denetimi

1. Soru

Sosyal devletin çalışma yaşamına etkisi nedir?

Cevap

Sosyal devlet, çalışma yaşamına hem koyduğu yasalarla düzenleyici olarak hem de koyduğu yasalara uyulup uyulmadığını kontrol amaçlı denetleyici olarak müdahale ettiği gibi, çalışma yaşamında karşılaşılan uyuşmazlıkların çözümünde de aktif olarak rol üstlenmektedir.


2. Soru

1928 Anayasasına göre kamu hizmeti kimler tarafından yerine getirilir?

Cevap

1982 Anayasası, idarenin kuruluş ve görevlerinin merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayandığını açıkça belirtmiştir. Dolayısıyla, kamu hizmetleri merkezî yönetim ve yerinden yönetim kuruluşlarınca yerine getirilir


3. Soru

Merkezi yönetim kuruluşlarının amaçları nelerdir?

Cevap

Merkezî yönetim kuruluşlarının amaçları çalışma yaşamını denetlemek olmamakla birlikte, merkezî yönetim kuruluşlarından Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı ve Çevre Orman Bakanlığı gibi bazı bakanlıkların ayrıca çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevler üstlendikleri görülmektedir.


4. Soru

Merkezi yönetim nedir?

Cevap

Merkezî yönetim, kamu hizmetlerinin merkezde toplanması ve bu hizmetlerin merkez ve merkez hiyerarşisi içinde yer alan kuruluşlarca yürütülmesi anlamına gelir. Kamu hizmetlerine ilişkin politikaların belirlenmesi, bu politikaların uygulanmasına yönelik karar alma ve uygulama yetkisinin merkezde toplanması ve bu hizmetlerin merkez ve merkezin hiyerarşik denetimi altında bulunan örgütlerce yürütülmesidir.


5. Soru

Merkez örgütü hangi kuruluşlardan oluşur?

Cevap

Merkez örgütü içinde Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu, Başbakanlık, bakanlıklar ve merkezdeki yardımcı kuruluşlar yer alır.


6. Soru

Milli Savunma ve Bakanlığının görev ve yetkileri nelerdir?

Cevap

Barışta ve savaşta asker alma hizmetlerini, silah, araç, gereç ve her çeşit lojistik ihtiyaç maddelerinin tedariki hizmetlerini, harp sanayii hizmetlerini, sağlık ve veteriner hizmetlerini, mali ve mal hesap teftiş hizmetlerini yürütmek olan Milli Savunma Bakanlığı’nın 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri uyarınca, yerine getirmesi gereken çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevleri de mevcuttur.


7. Soru

Milli Savunma Bakanlığının denetleme yetkisine sahip olduğu kuruluşlar nelerdir?

Cevap

Milli Savunma Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı dışında özel olarak kanunla belirlendiği üzere sadece bazı işyerlerini denetlemek yetkisine sahip kamu kuruluşlarından biridir. Askerî işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına ait işlemler Milli Savunma Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca birlikte hazırlanacak yönetmeliğe göre yürütülür.


8. Soru

Askerî İşyerleriyle Yurt Güvenliği İçin Gerekli Maddeler Üretilen İşyerlerinin Denetim ve Teftişi Hakkında Yönetmelik’in kapsamına giren işyerleri nelerdir?

Cevap

Askerî İşyerleriyle Yurt Güvenliği İçin Gerekli Maddeler Üretilen İşyerlerinin Denetim ve Teftişi Hakkında Yönetmelik’in kapsamına; • Askerî işyerleri ile • Yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerleri ve • Diğer askerî işyerleri girmektedir.


9. Soru

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri le Askeri Müfettişlerin arasındaki fark nedir?

Cevap

Yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerleri ve diğer askerî işyerlerinin denetim ve teftişi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri tarafından, buna karşın askerî işyerlerinin çalışma yaşamına ilişkin denetim ve teftişi ise askerî iş müfettişleri tarafından yapılır.


10. Soru

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri le Askeri Müfettişlerin arasındaki ilişki nedir?

Cevap

Askerî iş müfettişleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleriyle aynı yetki ve sorumluluklara sahiptir ve askerî iş müfettişlerinde de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişlerinde aranılan niteliklerin bulunması gerekmektedir.


11. Soru

Askeri iş müfettişlerinin denetim ve teftişleri nasıl yürütülür?

Cevap

Yönetmelik hükümlerine göre, askerî iş müfettişleri tarafından yapılan denetim ve teftiş ile sonuçlarına ait işlemler, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın işyerlerinin denetim ve teftişi ile ilgili hükümlerine göre yürütülür.


12. Soru

Askeri iş müfettişlerinin raporlarının izlenmesi ve uygulanması nasıl gerçekleştirilir?

Cevap

Askerî iş müfettişlerinin denetim ve teftişlerine tabi işyerleriyle ilgili raporların sonuçlarının işyerlerine tebliği ile uygulanması ve izlenmesi Milli Savunma Bakanlığınca sağlanır.


13. Soru

Sağlık Bakanlığının 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye göre belirtilen görevlerinden biri nedir?

Cevap

Sağlık Bakanlığının 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesine göre görevi, herkesin bedenî, zihnî ve sosyal bakımdan tam bir iyilik hâli içinde yaşamını sürdürmesini sağlamaktır.


14. Soru

Sağlık Bakanlığının çalışma yaşamını denetimi konusundaki amacı nedir?

Cevap

Sağlık Bakanlığının belirlenen amacı kapsamında çalışma yaşamının denetimini ilgilendiren boyutta halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi, hastalık risklerinin azaltılması ve önlenmesi gibi sağlıkla ilgili birçok konuda sağlık sistemini yöneteceği ve politikalar belirleyebileceği ve bu amaçla rehberlik, izleme, değerlendirme, teşvik, yönlendirme ve denetleme yapabileceği ve yaptırım uygulayabileceği hüküm altına alınmıştır.


15. Soru

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının iş yaşamını denetleme gerekliliği nedir?

Cevap

Çalışma koşulları ve işkolunda rastlanılan mesleki risklerin ve iş kazalarının sıklığı, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de maden işkolunda faaliyet gösteren işletmelerin yoğun bir şekilde denetlenmesini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda madencilik faaliyetlerinin sağlıklı yürütülmesi bakımından maden işletmelerinin denetimi görevi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına verilmiştir. Dolayısıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı gibi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı dışında özel olarak kanunla düzenlendiği üzere sadece bazı işyerlerini denetlemek yetkisine sahip kamu kuruluşlarından biri konumuna gelmiştir.


16. Soru

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının iş yaşamını denetleme yetkileri nelerdir?

Cevap

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, maden hakları ile ilgili bütün faaliyetlerin yürütülmesini ve vecibelerin yerine getirilmesini kontrol ve denetimini yapmak ve yönlendirmek için teknik ve mali konuları yerinde incelemek maksadıyla ihtisaslaşmış diğer Devlet kuruluşlarından da yararlanarak inceleme raporu hazırlatır.


17. Soru

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının, Bakanlığa bağlı maden işleri genel müdürlüğünü denetlemesinin sonuçları nelerdir?

Cevap

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile bu Bakanlığa bağlı Maden İşleri Genel Müdürlüğünün iş sağlığı ve güvenliği konusunda denetimlerde bulunduğu işletmeler, salt maden işletmeleri olduğundan, Bakanlığın bu konudaki yetkisi ve görevi, amaç ve konu açısından sınırlı kalmaktadır. Bu sınırlı görev rağmen, Bakanlığın denetim görevini üstlenmiş bulunan Maden İşleri Genel Müdürlüğünün ülke çapında örgütlenmemiş olması, denetim faaliyetlerinin gereken ölçüde etkili olmasını engellemektedir.


18. Soru

İş sağlığı ve güvenliği alanında çıkarılan yönetmeliklerin amacı nedir?

Cevap

İş hukukunda İş Kanunu genel esasları ortaya koyarken, uygulamaya ilişkin ayrıntılar ise başbakanlık, bakanlıklar ve diğer kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılan yönetmeliklerle düzenlenir. Örneğin, işverenin iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri alma borcunun genel esasları İş Kanunu ile düzenlenmiş, işyerinin özelliğine göre alınması gereken tedbirlerin neler olduğunun ayrıntısının gösterilmesi amacıyla ise iş sağlığı ve güvenliği alanında yönetmelikler çıkartılmıştır.


19. Soru

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının sahip olduğu denetleme yetkisinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına etkisi nedir?

Cevap

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının maden işletmelerinde sahip olduğu denetim yetkisi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının denetim teşkilatının, bu işletmelerdeki denetim yetki ve görevini ortadan kaldırmamaktadır. Bu nedenle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının, bu yetkisiyle Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği ve Yer altı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümleri uyarınca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yerine getirilecek iş güvenliği denetim faaliyetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi gerekmektedir.


20. Soru

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan denetimin amacı ve uygulanışı nedir?

Cevap

3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu’nun 41. maddesine; Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda yapılan aday çırak, çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitim, öğrencilerin bu eğitiminden sorumlu işletmelerin bağlı olduğu oda veya birliklerin temsilcilerinin katılımı ile Milli Eğitim Bakanlığınca; iş ortamı, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca denetlenir. Denetimle ilgili raporlar valiliğe verilir. Raporlarda belirtilen hususlar valilikçe değerlendirilir ve gereği yapılır. Ceza uygulamasını gerektiren fiillerde bulunanlara verilecek cezalar mahallin mülki amirince uygulanır.


21. Soru

Eğitim ve öğretimin denetimi kaça ayrılır?

Cevap

Eğitim ve öğretimin denetimi, • Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan teorik eğitim denetimi ve Milli Eğitim Bakanlığı ve • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan pratik eğitim şeklinde ikiye ayrılır.


22. Soru

Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerince yapılan teorik eğitimin denetimi esnasında eğitimle ilgili hangi hususların yapılıp yapılmadığına dikkat edilir?

Cevap

İlgili dikkat edilecek hususlar şöyle sıralanabilir: • İl genelinde çıraklık eğitimi uygulama kapsamında bulunan meslek dallarında ve bu mesleklerde faaliyet gösteren işletmelerin şehir alanındaki yerleşim durumları dikkate alınarak, Mesleki Eğitim Merkezleri arasında bir planlamanın yapılıp yapılmadığı, yapıldı ise bu planlamaya uyulup uyulmadığı, • Aday çırak ve çıraklarla işyeri sahipleri arasında imzalanan sözleşmeler ile ilgili işlemlerin tamamlanıp tamamlanmadığı ve merkez müdürlüğünce sözleşmelerin onaylanıp onaylanmadığı, • Sınıfların usulüne uygun olarak teşekkül ettirilip ettirilmediği, • Yıllık ve günlük programların eğitim programlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığı ve planların hazırlanmasında zamanlamaya uyulup uyulmadığı.


23. Soru

Pratik eğitim nasıl denetlenir?

Cevap

Pratik eğitim, Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli görülmesi hâlinde; • Milli Eğitim Bakanlığı müfettişleri, • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri, • Sosyal Sigortalar Kurumu müfettişleri, • Çıraklık Eğitimi İnceleme ve Denetleme İhtisas Komisyonları tarafından denetlenir.


24. Soru

Denetim komisyonunun görevi nedir?

Cevap

Denetim komisyonu, Eğitim-öğretimle ilgili konularda yapılacak rehberliğin yanında komisyonlar, örneğine uygun forma göre denetim görevini yaparlar.


25. Soru

Denetim komisyonunun denetlediği hususlar nelerdir?

Cevap

Denetim komisyonunun denetlediği hususlar şunlardır: • Fiziki koşullar ve donanım bakımından işletmenin mesleki eğitime uygun olup olmadığını, • Mesleki eğitimden sorumlu olanların istenilen nitelikleri taşıyıp taşımadıklarını, • Mesleki eğitimin, öğretim programlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını, • Kanun ve diğer mevzuat hükümlerine uyulup uyulmadığını, • Önceki denetimde belirlenen aksaklıkların giderilip giderilmediğini, • İş yerinde çalışanların mesleki eğitim belgesinin olup olmadığını.


26. Soru

Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılan denetimin gerekliliği nedir?

Cevap

Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik Ulaştırma Bakanlığına iş sağlığı ve güvenliği konusunda denetim yetkisi vermiştir. Yönetmeliğin Denetim başlığını taşıyan yedinci bölümünde yönetmelik kapsamında yer alan faaliyetlerin Ulaştırma Bakanlığınca denetleneceği hükme bağlanmıştır. Bakanlık denetim görevini kendi personeli ve 655 Sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 28. maddesinde görevlendirilen kurum ve kuruluş personeli aracılığı ile yerine getirecektir.


27. Soru

Ulaştırma Bakanlığının denetlemede görev ve yetkileri nelerdir?

Cevap

Bakanlık, görev ve yetkileri kapsamında, trafikte seyreden taşıtların kontrolleri için karayolları kenarlarında tesis edilen sabit veya mobil denetim istasyonlarında tehlikeli madde taşıyan taşıtların denetimini yapar. Tehlikeli madde taşıyan taşıtların denetimleri ayrıca; 23. Maddede belirtilen kurumlardan karayolunda denetim yapma yetkisi bulunan diğer kamu kurum ve kuruluşlarına mensup personel tarafından da yapılır.


28. Soru

Çevre ve Orman Bakanlığının denetlemede görev ve yetkileri nelerdir?

Cevap

4856 Sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda Çevre ve Orman Bakanlığı’nın denetime ilişkin görevleri; çevrenin korunması ve kirliliğinin önlenmesi için çevre standartları ve ekolojik kriterler esas olmak üzere her türlü analizi, ölçüm ve kontrolleri gerçekleştirmek amacıyla laboratuvar kurmak, kurdurmak ve denetimleri yapmak ve mevcut kamu kurum ve kuruluşlarının laboratuvarlarından yararlanmak, sürdürülebilir kalkınma ilkesi çerçevesinde, çevreye olumsuz etki yapabilecek her türlü plân, program ve projenin, fayda ve maliyetleriyle çevresel olguların ortak bir çerçeve içinde değerlendirilmesini gerçekleştirecek çevresel etki değerlendirmesi ve stratejik çevresel değerlendirme çalışmasının yapılmasını sağlamak, bu çalışmaları denetlemek ve izlemek ve çevreye olumsuz etkileri olan her türlü faaliyeti ülke bütününde izlemek ve denetlemek olarak düzenlenmiştir.


29. Soru

Mülki İdare Amirlikleri tarafından yapılan denetimin gerekliliği nedir?

Cevap

Merkezî yönetimin üstlendiği tüm hizmetleri sadece başkentte örgütlenerek ülke genelinde yürütebilmesi mümkün değildir. Bu nedenle merkezî yönetim taşrada, merkez dışında da örgütlenmiştir. Merkezî yönetimin taşra örgütü merkezî örgüte hiyerarşik olarak bağlıdır. Merkezî yönetimin taşra örgütü il, ilçe, bucak ve bölgesel kuruluşlardan oluşur. İl, ilçe ve bucak kendi aralarında mülkî idare bölümlerini oluşturur. Her mülkî idare bölümünün başında bir mülkî idare amiri vardır.


30. Soru

Mülki İdare Amirliklerinin denetlemede görev ve yetkileri nelerdir?

Cevap

Mülkî amirliklerinin iş denetimi alanında da destek ve yardım sağlama görevleri bulunmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, Bu Kanun hükümlerinin tam ve gerektiği gibi uygulanabilmesi için işyerlerini teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerinin gerekli görmeleri ve istemeleri hâlinde, zabıta kuvvetleri, bu iş müfettişlerinin görevlerini iyi bir şekilde yapabilmelerini sağlamak üzere her türlü yardımda bulunmakla yükümlüdürler.


31. Soru

Yerel yönetim ilkesi nedir?

Cevap

Kamu hizmetlerinin tamamının merkezî yönetim tarafından görülmesi uygulamada pek mümkün olmadığı gibi birçok açıdan da sakıncalıdır. Bu nedenle, bazı kamu hizmetlerinin merkezî yönetimin hiyerarşisi dışında örgütlenmiş kuruluşlar tarafından görülmesi genel kabul görmüştür. Yerinden yönetim ilkesi, topluma sunulacak bazı kamu hizmetlerinin merkezî yönetim örgütü içinde yer almayan ve devlet tüzel kişiliği dışında kendi kamu tüzel kişiliği olan kuruluşlar tarafından yürütülmesidir.


32. Soru

Merkezi yönetim ile yerel yönetim arasındaki fark nedir?

Cevap

Merkezî yönetim, temel olarak bakanlıklar ve bağlı kuruluşlardan oluşurken; yerel yönetimler ise il özel idareleri, belediyeler ve köylerden meydana gelir. Bununla birlikte büyükşehir belediyeleri ve mahalli idare birlikleri de yerel yönetimler kapsamında değerlendirilmektedir.


33. Soru

Belediyeler tarafından yapılan denetimin gerekliliği nedir?

Cevap

İş sağlığı ve güvenliği konusunun önemi karşısında, yerel yönetim birimi olarak belediyelerin de konuyla ilgili olarak görev ve yetki sahibi olmaları doğaldır. 5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre, Gayrisıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek belediyelerin yetkileri ve imtiyazları alanında gösterilmiştir. Söz konusu hükümden de anlaşılabileceği üzere, belediyeler iş sağlığı ve güvenliği açısından işyerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek yetkisine sahiptir.


34. Soru

İl Özel İdareleri tarafından yapılan denetimin gerekliliği nedir?

Cevap

Belediyeler gibi, il özel idareleri de bir yerel yönetim birimi olarak iş sağlığı ve güvenliği konusunda denetim yapmakla görevli kılınmıştır. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin (p) bendinde büyükşehir ve il merkez belediyeleri dışındaki yerlerde gayrisıhhî müesseselerden birinci sınıf olanların ruhsatlandırılması ve denetlenmesinin il özel idaresi tarafından yapılacağı hüküm altına alınmıştır.


35. Soru

Sendikaların iş mevzuatının uygulanması konusunda üstlendikleri denetleyici rol nedir?

Cevap

İşçi sendikaları ve işveren sendikaları iş mevzuatının hazırlanması ve oluşturulması aşamasında veya iş mevzuatının denetlenmesi aşamasında devletle işbirliği yapabilir. Değinilen aşamalarda işçi lehine sonuçlar alınabilmesi, sosyal ve ekonomik yönden işverenlere göre zayıf ve güçsüz durumda olan işçilerin işverenlere karşı korunma zorunluluğunun bir sonucu olarak ortaya çıkan işçi sendikalarının iyi örgütlenmiş olmalarını gerektirmektedir. İyi örgütlenmiş işçi sendikaları çeşitli yollarla çalışma yaşamının denetimi konusunda etkin olabilmektedir.


36. Soru

Sendikal denetimin önemi nedir?

Cevap

Sendikal kuruluşların, başka bir deyişle sendika ve konfederasyonların denetimi, sendikal yapıyı sağlıklı tutmak amacıyla, işçilerin ve işverenlerin ortak ekonomik ve sosyal menfaatlerini korumak ve geliştirmek için kurulan sendikaların amaçları doğrultusunda hareket etmelerini, Kanuna ve tüzüğe uygun işleyebilmelerini sağlamak üzere öngörülen bir işlevdir.


37. Soru

Sendikal denetim kaça ayrılır?

Cevap

Sendikal kuruluşların denetimi genel olarak; • İç Denetim ve • Dış Denetim olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilir.


38. Soru

Kamuoyu nedir?

Cevap

Kamuoyunu belli bir zamanda, belli bir tartışmalı sorun karşısında, bu sorunla ilgilenen önemli sayıdaki insanın birleşimi kanaatlerinin siyasi iktidarı belli oranda etkileyecek şekilde ifade edilmesidir. şeklinde tanımlayan yazarlar olduğu gibi, kamuoyunu kendini etkin olarak duyuran kanaattir biçiminde tanımlayanlar da bulunmaktadır.


39. Soru

Kamuoyu nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Kamuoyu üç ana başlık altında sınıflandırılabilir. Bunlar; • Yerel kamuoyu, • Bölgesel kamuoyu ve • Uluslararası kamuoyudur.


40. Soru

Kamuoyu denetimi hangi kapsamda değerlendirilir?

Cevap

Kamuoyu Denetimi, çalışma yaşamının çalışma ilişkilerinin bizzat tarafları olan işçi ve işverenler tarafından denetlenmesi olarak ifade edilen iç denetimin dışında, dış denetim kategorisinde değerlendirilebilecek bir denetim türüdür.


41. Soru

Kamuoyu denetiminin önemi nedir?

Cevap

Kamuoyu denetimi, bireylerin zihinsel uyanmalarıyla doğru orantılı gelişen bir denetim türüdür. Kamuoyunun denetleme fonksiyonlarını ifa edebilmesi için toplumu oluşturanların entelektüel yapılarının çağın getirileriyle örtüşmesi gerekmektedir. Kamuoyu denetimi idare üzerindeki denetim yollarından biridir. Nitekim günümüzde kamuoyunun yüklendiği önemli fonksiyonlardan birisi de denetimdir.


42. Soru

Çalışma yaşamının yargı yoluyla denetiminin önemi nedir?

Cevap

Ülkemizde işyerlerinde uygulanan iş mevzuatı kapsamındaki iş ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklar tarafların başvurusu üzerine iş mahkemeleri tarafından; dış denetim uygulamaları nedeniyle işveren ile idare arasında doğan uyuşmazlıklar ise tarafların başvurusu üzerine idare mahkemeleri tarafından incelenerek çözüme kavuşturulur. Dolayısıyla ülkemizde yargı denetimi görevi idare mahkemeleri ile iş mahkemeleri tarafından yürütülmektedir. Hukuk devleti olmanın bir gereği olarak yargı denetimi bağımsız mahkemelerce dava yoluyla yerine getirilmektedir.


43. Soru

Bir davanın iş davası olabilmesi için hangi şart gereklidir?

Cevap

Bir davanın iş davası olarak nitelenmesi ve bu şekilde de iş mahkemelerinin görev alanına girebilmesi için tarafların İş Kanunu’na tabi işçi ve işverenler olması ve aralarındaki uyuşmazlığında iş sözleşmesinden veya İş Kanunu’na dayanan bir hak iddiasından doğmuş olması şarttır.


44. Soru

Sosyal devlet anlayışı gereği, Anayasa’ya uygun olarak ............sayılı İş Kanunu’nun ........... maddesinde de açık bir şekilde devlete iş denetim yetkisi ve görevi verilmiştir.

Yukarıdaki boşlukları uygun şekilde doldurunuz.

Cevap

Sosyal devlet anlayışı gereği, Anayasa’ya uygun olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nun 91. maddesinde de açık bir şekilde devlete iş denetim yetkisi ve görevi verilmiştir.


45. Soru

Kuruluş amaçları çalışma yaşamını denetlemek olmamakla birlikte merkezî yönetim kuruluşlarından bazı bakanlıkların ayrıca çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevler üstlendikleri görülmektedir. Bu bakanlıklar hangileridir?

Cevap

Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır.


46. Soru

Merkez örgütü içinde kimler ve hangi kuruluşlar yer alır?

Cevap

Merkez örgütü içinde Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve merkezdeki yardımcı kuruluşlar yer alır.


47. Soru

Anayasada hangi yıl yapılan değişiklik ile bakanlıkların kurulması,kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulmasının Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleneceği hükmü yer almıştır?

Cevap

Anayasada 2017 yapılan değişiklik ile bakanlıkların kurulması,kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulmasının Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleneceği hükmü yer almıştır.


48. Soru

Kuruluş amaçları çalışma yaşamını denetlemek olmamakla birlikte, çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevler üstlenen bakanlıklar hangileridir?

Cevap

Kuruluş amaçları çalışma yaşamını denetlemek olmamakla birlikte, yukarıda
bahsi geçen merkezî yönetim kuruluşlarından bazı bakanlıkların ayrıca çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevler üstlendikleri görülmektedir. Bu bakanlıklar; Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır.


49. Soru

Askerî işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi nasıl yürütülür?

Cevap

“Askerî işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına ait işlemler Milli Savunma Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca birlikte hazırlanacak yönetmeliğe göre yürütülür.”


50. Soru

İş kapsamı İş Kanunu’nun kapsamı dışında kalan ve belediye sınırları dışında kalan küçük işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından denetim görevi hangi kurum/kuruluşa verilmiştir?

Cevap

İş Kanunu Şümulü İçinde Tasnif Edilmemiş Olan Küçük İşyerlerinin Teftiş ve
Murakabesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre, iş kapsamı İş Kanunu’nun kapsamı dışında kalan ve belediye sınırları dışında kalan küçük işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından denetimi görevi de Sağlık Bakanlığına verilmiştir.


51. Soru

Ülkemizde, maden işletmelerinin denetimi görevi hangi bakanlık tarafından yürütülmektedir?

Cevap

Çalışma koşulları ve işkolunda rastlanılan mesleki risklerin ve iş kazalarının sıklığı, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de maden işkolunda faaliyet gösteren işletmelerin yoğun bir şekilde denetlenmesini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda madencilik faaliyetlerinin sağlıklı yürütülmesi bakımından maden işletmelerinin denetimi görevi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına verilmiştir.


52. Soru

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 41. maddesi; Milli Eğitim Bakanlığı'na ne gibi denetleme görev ve sorumlulukları vermektedir?

Cevap

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 41. maddesine; Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda yapılan aday çırak, çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitim, öğrencilerin bu eğitiminden sorumlu işletmelerin bağlı olduğu oda veya birliklerin temsilcilerinin katılımı ile Milli Eğitim Bakanlığınca; iş ortamı, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından ise Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca denetlenir.


53. Soru

Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği’nin 289. maddesine göre, denetim
komisyonu hangi durumları denetler?

Cevap

Mesleki ve Teknik Eğitim Yönetmeliği’nin 289. maddesine göre, denetim
komisyonu;
• Fiziki koşullar ve donanım bakımından işletmenin mesleki eğitime uygun
olup olmadığını,
• Mesleki eğitimden sorumlu olanların istenilen nitelikleri taşıyıp taşımadıklarını,
• Mesleki eğitimin, öğretim programlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını,
• Kanun ve diğer mevzuat hükümlerine uyulup uyulmadığını,
• Önceki denetimde belirlenen aksaklıkların giderilip giderilmediğini,
• İş yerinde çalışanların mesleki eğitim belgesinin olup olmadığını denetler


54. Soru

1 nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamenin 474. maddesine göre Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının görev ve yetkileri nelerdir?

Cevap

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, trafikte seyreden taşıtların kontrolleri için karayolları kenarlarında tesis edilen sabit veya mobil denetim istasyonlarında tehlikeli madde taşıyan taşıtların denetimini yapar.


55. Soru

Yerel yönetim kuruluşları hangileridir?

Cevap

Merkezî yönetim, temel olarak bakanlıklar ve bağlı kuruluşlardan oluşurken yerel yönetimler ise il özel idareleri, belediyeler ve köylerden meydana gelir.


56. Soru

İş sağlığı ve güvenliği açısından belediyelerin yetkileri nelerdir?

Cevap

5393 sayılı Belediye Kanunu’na (RG., T.13.07.2005, S:25874) göre, “Gayrisıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek” belediyelerin yetkileri ve imtiyazları alanında gösterilmiştir” (mad.15/l).


57. Soru

İl özel idarelerinin iş sağlığı ve güvenliği konusunda denetim yetkileri var mıdır?

Cevap

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin (p) bendinde büyükşehir ve il merkez belediyeleri dışındaki yerlerde gayrisıhhî müesseselerden birinci sınıf olanların ruhsatlandırılması ve denetlenmesinin il özel idaresi tarafından yapılacağı hüküm altına alınmıştır.


58. Soru

Sendikal kuruluşların çalışma yaşamının denetimi konusundaki rolü nedir?

Cevap

İşçilerin hem ekonomik hem de iş sağlığı ve güvenliği yönünden daha yaşanabilir bir çalışma ortamına kavuşmasını sağlamak amacıyla, sendikaların iş mevzuatının uygulanması konusunda üstlendikleri denetleyici bir rolü bulunmaktadır.


59. Soru

İşyeri sendika temsilcisi atamanın koşulu var mıdır?

Cevap

İşyeri sendika temsilcisi atama yetkisi, toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetkisi kesinleşen sendikaya aittir.


60. Soru

Sendikal İç Denetim nedir?

Cevap

İç denetim, “sendikal kuruluşların niteliği gereği demokratik bir kuruluş olmasından kaynaklanan, öncelikle kendi üyeleri veya organları aracılığı ile
denetlenmesi”dir.


61. Soru

Sendikaların dış denetimi ne anlama gelmektedir?

Cevap

Dış denetim, “sendika ve konfederasyonların kendilerine tamamen yabancı olan, sendika organları ile hiçbir ilişkisi bulunmayan, yetkililer aracılığı ile denetlenmesi”dir. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na göre bu anlamda denetim yapma yetkisi mali müşavirlere verilmiştir.


62. Soru

Kamuoyunu tanımlayınız.

Cevap

Kamuoyu “belli bir zamanda, belli bir tartışmalı sorun karşısında, bu sorunla ilgilenen önemli sayıdaki insanın birleşimi kanaatlerinin siyasi iktidarı belli oranda etkileyecek şekilde ifade edilmesidir.”


63. Soru

Ülkemizde dış denetim uygulamaları nedeniyle işveren ile idare arasında doğan uyuşmazlıklar hangi mahkemelere intikal etmektedir?

Cevap

Ülkemizde işyerlerinde uygulanan iş mevzuatı kapsamındaki iş ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklar tarafların başvurusu üzerine iş mahkemeleri tarafından; dış denetim uygulamaları nedeniyle işveren ile idare arasında doğan uyuşmazlıklar ise tarafların başvurusu üzerine idare mahkemeleri tarafından incelenerek çözüme kavuşturulur.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi