Çalışma Yaşamının Denetimi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Uluslararası ölçekte çalışanların benzer standartlarda çalışmalarını ve bu standartların belirlenmesinde yetkili kurumsal yapıların oluşturulması amacıyla oluşturulan ilk organizasyon hangisidir?

Çalışmanın birçok kişi için yegâne gelir kaynağı bir faaliyet olması ve bu gelirin çok düşük olması ya da geliri kazanmanın bedelinin çok ağır oluşu sebebiyle çalışanların çok zor şartlara dayanmak zorunda kalmalarının insani olmadığını ileri sürerek, çalışanların benzer standartlarda çalışmalarını ve bu standartların belirlenmesinde yetkili kurumsal yapıların oluşturulmasını amaçlayan faaliyetler sonucu, birtakım organizasyonlar meydana getirildiği görülmüştür. Bunların başında da Birleşmiş Milletler teşkilatına bağlı bir ihtisas kuruluşu olan 1919 yılında kurulan Uluslararası Çalışma Örgütü ILO yer almıştır.

Uluslararası Çalışma Örgütünün çalışmaları hangi alanlarda olmuştur?

Sosyal adaletin ve uluslararası insan ve çalışma haklarının iyileştirilmesi için çalışan ILO, Sözleşme ve Tavsiye Kararları ile işçilerin hak ve menfaatlerini korumaya, çalışma hayatında genellikle daha fazla istismar edilen kadın ve çocuk işçileri özel koruma altına almaya, çocuk işçiliğini ortadan kaldırmaya çalışmıştır.

ILO’nun temel hedefleri nelerdir?

ILO’nun dört temel stratejik hedefi vardır. Bu hedefler; • Çalışma yaşamında standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek, • Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeleri için daha fazla fırsat yaratmak, • Sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak, • Üçlü yapıyı ve sosyal diyaloğu güçlendirmektir.

Tripartizm denilen yapı nasıl bir oluşumdur?

ILO hükümetler arası kuruluş olmakla birlikte tripartizm denilen yapı ile yürütülmektedir. Buna altın üçgen de denilmektedir. ILO’nun faaliyetleri hükümet, işçi ve işveren temsilcilerinden oluşan üçlü bir yapı çerçevesinde yürütülmektedir. Buna göre, ILO genel konferanslarına işçi ve işveren temsilcileri bir, hükümet ise iki temsilci göndermektedir.

Türkiye ILO’ya ne zaman üye olmuştur?

Türkiye ILO’ya 1932 yılında üye olmuştur.

Söz ve dernek kurma özgürlüğü sürekli bir ilerlemenin şartı olarak ILO tarafından ne zaman bir ilke olarak kabul edilmiştir?

1944 yılında Fladelfiya’da yapılan toplantısına katılan işçi, işveren ve hükümet temsilcileri kuruluşun ilkelerini yeniden belirlemiştir. Buna göre emek bir mal değildir; nerede olursa olsun sefalet dünya refahını tehdit eden bir unsurdur; söz ve dernek kurma özgürlüğü sürekli bir ilerlemenin olmazsa olmaz bir şartı olarak kabul edilmiştir.

ILO’nun ulusal ve uluslararası alandaki etkileri nelerdir?

ILO sadece ulusal hukuki düzenlemelerin değil, aynı zamanda uluslararası normların da hazırlanmasında etkili olmuştur. Avrupa Konseyi’ne üye devletlerin ulusal hukuklarının hazırlanmasında da ILO standartları son derece etkin bir rol oynamıştır. Ayrıca Avrupa Birliği’nin iş ve sosyal güvenlik hukukunun oluşmasında da ILO normları etkili olmuştur. ILO tarafından 185 Sözleşme ve 195 tavsiye kararı kabul edilmiştir. Türkiye bugüne kadar 56 ILO Sözleşmesi’ni imzalamıştır.

Türkiye’nin kabul ettiği uluslararası çalışma örgütü sözleşmeleri nelerdir?

Türkiye’nin kabul ettiği sözleşmelerden 81 sayılı Sanayi ve Ticarette iş Teftişi Sözleşmesi, 155 sayılı iş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına ilişkin Sözleşme ve 161 sayılı iş Sağlığı Hizmetlerine ilişkin Sözleşme çalışma yaşamının denetimi ile ilgili son derece önemli hükümler içermektedir.

İLO tarafından 81 sayılı sanayi ve ticarette iş teftişi sözleşmesinin kabul tarihi ve önemi nedir?

ILO tarafından 11.7.1947 tarihinde kabul edilen 81 sayılı iş Teftişi Sözleşmesi, sanayi ve ticarette iş denetiminin uluslararası dayanağını oluşturmaktadır. Türkiye bu sözleşmeyi 13.12.1950 tarih ve 5690 sayılı Kanun’la onaylayarak yükümlülük altına girmiştir. 39 maddeden oluşan sözleşme üç ana başlıkta düzenlemeler getirmiştir: • Birincisi sanayide iş teftişi, • İkincisi ticarette iş teftişi, • Üçüncüsü ise muhtelif konularda alınacak tedbirlerle ilgili olarak getirilen düzenlemelerdir.

81 sayılı Sözleşme iş teftiş sisteminin görevlerini nasıl belirtmektedir?

İlgili sözleşmeye göre iş teftiş sisteminin görevler şöyle sıralanabilir: • Çalışma müddetleri, ücretler, iş güvenliği, işçilerin sağlığı ve refahı, çocuk ve gençlerin çalıştırılması ve bunlarla ilgili diğer hususlar gibi çalışma şartlarına ve işçilerin işleriyle meşgul bulundukları sırada korunmalarına ilişkin kanuni hükümlerin uygulanmasını sağlayabilecek biçimde iş müfettişlerinin görevli bulundukları oranda uygulanmasını sağlamak, • İşverenlere ve işçilere, kanuni hükümlere uymayı sağlayacak en etkili yollar hakkında teknik bilgi vermek ve tavsiyelerde bulunmak, • Mevcut kanuni hükümlerin net bir biçimde açıklamadığı kusur veya suiistimalleri yetkili makamın dikkatine sunmak.

Çalışma yaşamının denetimi nasıl yapılmaktadır?

81 sayılı sözleşmeye göre; iş müfettişleri istedikleri işyerlerine istedikleri saatte girip çıkma konusunda yetkilidir. Ayrıca kanuni düzenlemelere uygun çalışılıp çalışılmadığını tespit için müfettişler her türlü inceleme ve araştırmayı yapabilir, sorular sorabilir, evrakları inceler, özetler almak amacıyla belgelerin kendisine verilmesini isteyebilirler. Adlî ve idarî makamların yetkileri saklı kalmak kaydıyla müfettişlerin işyerlerinde gerekli tedbirleri alması ve gerekli değişiklikleri zamanında yapması da kabul edilmiştir.

Sanayi ve ticarette iş teftişi sözleşmesi gereğince işçilerin sağlık ve güvenliklerinin korunmasını sağlamak için iş müfettişlerinin görevlendirilmesi nasıl yapılmalıdır?

İş müfettişlerinin yapacakları işe uygun ehliyet sahibi olmaları ve eksikliklerini giderecek bir biçimde yetiştirilmeleri de sözleşmenin amaçları arasındadır. Ayrıca kadın, erkek ayrımı yapılamadan müfettiş ataması yapılması ifade edilmektedir. Sözleşme, her üye devletin işçilerin sağlık ve güvenliklerinin korunması ve kanuni düzenlemelerin uygulanmasını sağlamak ve bu düzenlemelerin muhtemel etkilerinin tespiti için tıp, makine, elektrik, kimya alanlarında uzmanları da denetim sürecine katmak için gerekli tedbirleri almalarının önemini de vurgulamaktadır.

Ticari iş yerlerinin teftişi nasıl yapılmaktadır?

Ticari işyerlerindeki teftişin sanayi işyerlerinde uygulanan teftiş esasları göz önünde bulundurularak yerine getirilmesi kabul edilmiştir. Yani sanayi teftişi hükümleri kıyasen ticaret işyerlerine de uygulanacaktır.

129 sayılı Tarımda iş Denetimi Sözleşmesi ne zaman kabul edilmiş ve önemi nedir?

ILO’nun önemli Sözleşmelerinden birisi de tarımda çalışma yaşamının denetimi ile ilgili 129 sayılı Tarımda iş Denetimi Sözleşmesidir. ILO’nun 53. Konferansı’nda 25 Haziran 1969 tarihinde kabul edilen 129 sayılı Sözleşme’nin özellikle 6. Maddesi 1. paragrafı önemlidir. Buna göre; iş denetimi sisteminin temel işlevi, çalışma şartları ve işçilerin korunması ile ilgili yasa hükümlerini uygulatmak, işverenlere ve işçilere teknik enformasyon ve öneri sağlamak, mevcut yasal düzenlemelerin karşılamadığı yetki eksiklikleri ve aykırılıklar konusunda yetkili organlara bildirimde bulunmaktır. Bir tarım ülkesi olan Türkiye’nin bu sözleşmeyi kabul etmemesini eksiklik olarak görmek gerekmektedir.

155 sayılı sözleşme ne zaman kabul edilmiş ve önemi nedir?

ILO’nun 3 Haziran 1981 tarihli oturumda kabul edilen 155 sayılı Sözleşme, Türkiye tarafından 07.01.2004 tarihinde 5038 sayılı Kanun (RG., T.13.01.2004, S.25345) ile kabul edilmiştir. 155 sayılı sözleşme iş sağlığı ve güvenliği konusunda getirdiği yükümlülükler ve sağlık, güvenlik tedbirlerinin alınması yanında bu tedbirlerin nasıl uygulanacağını da açık ve katı kurallarla belirlemektedir. 155 sayılı Sözleşme kapsanan ekonomik faaliyet kollarında çalışan bütün işçilere uygulanır. Bu yönüyle 155 sayılı sözleşme çok önemli bir işlev görmektedir. 155 Sayılı Sözleşme özel sektör hizmetleri ve kamu hizmetleri de dahil olmak üzere işçi çalıştırılan bütün kollar için ekonomik faaliyet kolları deyimini kullanmaktadır. Yine Sözleşme, işçi terimini geniş bir biçimde düşünmekte, kamu çalışanları da dahil olmak üzere istihdam edilen bütün kişilerin işçi terimi içerisinde değerlendirilmesini uygun görmektedir.

155 sayılı iş sağlığı ve güvenliği sözleşmesi işyerini nasıl tanımlamaktadır?

155 sayılı iş sağlığı ve güvenliği sözleşme işyerinin tanımını da çalışanların -işçilerin- işleri nedeniyle gitmeleri veya bulunmaları gereken ve işverenin doğrudan veya dolaylı kontrolü altında bulunan bütün yerler olarak belirtmektedir.

Sağlık kavramı 155 sayılı sözleşmede nasıl ele alınmıştır?

Sözleşme işçi kavramında olduğu gibi sağlık kavramında da geniş bir anlayış çerçevesinde sadece hastalık veya sakatlığın bulunmaması hâlini değil, aynı zamanda, çalışma sırasındaki hijyen ve güvenlik ile doğrudan ilişkili olarak sağlığı etkileyen fiziksel ve zihinsel unsurları da sağlık kavramı içerisinde değerlendirmektedir.

155 sayılı sözleşme neleri düzenlemektedir?

Sözleşme’nin 4. maddesi ulusal iş sağlığı ve güvenliği politikalarından bahsetmektedir. İşyerleri ve işletmelerde çalışmalar esnasında kullanılan alet, edevat, teçhizat iş kazalarının, meslek hastalıklarının meydana gelmesinde başta gelen faktörlerdendir. Bu sebeple bu ürünleri tasarlayan, üreten, ithal eden, sağlayan veya transfer edenlerin aşağıdaki hususları sağlamaları konusunda, ulusal hukuk ve uygulamaya uygun olarak tedbirleri alması gerekmektedir. İşletmelerde çalışma esnasında kullanılan alet, edevat, teçhizat ve maddelerin sağlık ve güvenlik için tehlike içermemesi yanında bu makine ve teçhizatın ve maddelerin kullanımında meydana gelebilecek tehlikelere karşı da talimatlar hazırlanmalıdır.

155 sayılı Sözleşme’nin 16. Maddesine göre işverenlerin alması gerekli tedbirler nelerdir?

155 sayılı Sözleşme’nin 16. Maddesi işverenlerden almaları gerekli tedbirleri birer birer saymaktadır. Buna göre işverenlerden; • Makul olduğu ölçüde kontrolleri altındaki işyerleri, makine, teçhizat ve usullerin güvenlik ve sağlık bakımından riskli olmamasını sağlamaları istenecektir, • Makul olduğu ölçüde, kontrolleri altındaki kimyasal, fiziksel ve biyolojik madde ve etkenlerin, gerekli uygun önlemler alındığında, sağlık için risk oluşturmamasını sağlamaları istenecektir, • Gerektiğinde, kaza riskinin veya sağlık üzerindeki ters etkilerin imkânlar ölçüsünde önlenmesi için, uygun koruyucu elbise ve donanımı sağlamaları istenecektir. Böylelikle önleyici tedbirler alınarak iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi sağlanmış olacaktır.

161 sayılı sözleşmenin kabulü ne zaman olmuştur?

Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı’nın 1985 yılında Cenevre’de yapılan 71. oturumunda kabul edilen İş Sağlığı Hizmetlerine ilişkin 161 Sayılı Sözleşmedir. TBMM tarafından 5039 sayılı Kanun’la 07.01.2004 tarihinde kabul edilen sözleşme isminden de anlaşılacağı üzere iş sağlığı konusunu esas almakta ve buna ilişkin koruyucu, düzenleyici ve denetleyici hükümler getirmektedir.

Türkiye birçok ILO sözleşmesini onaylamasına rağmen henüz onaylamadığı sözleşme hangisidir?

Türkiye çalışma yaşamının denetimine yönelik 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Sözleşmesi, 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına ilişkin Sözleşme, 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına ilişkin Sözleşme ve 161 sayılı iş Sağlığı Hizmetlerine ilişkin sözleşmeyi onaylamasına rağmen, 129 sayılı Tarımla ilgili İş Teftişi Sözleşmesi’ni henüz onaylamamıştır.

Çerçeve yönerge nedir ve hangi konuları kapsamaktadır?

İşçilerin güvenlik ve sağlığının geliştirilmesini desteklemek için önlemler geliştirilmesi hakkında 12 Haziran 1989 tarih ve 89391 Sayılı Yönergesidir. Kısaca Çerçeve Yönerge olarak da adlandırılan bu Yönerge çalışma yaşamının insanileştirilmesi ve çalışanların sağlık ve güvenliğini geliştirmeyi destekleyen bir tedbirler paketidir. Birçok çalışma ve gelişme sonucunda 09.12.2009 tarihinde ilk olarak çerçeve Yönergeye uygun iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hazırlanmıştır. Çerçeve Yönerge; mesleki riskleri önlemeye, güvenlik ve sağlığı korumaya, risk ve kaza faktörlerini yok etmeye, işçilerin görüşlerini almaya ve onların ulusal hukuka ve uygulamalara katılımlarını sağlamaya işçi ve temsilcilerini eğitmeye ve bunlara ilişkin genel ilkeleri ve bu ilkelerle ilgili uygulama kurallarını içermektedir. Çerçeve yönerge ayrım yapmaksızın kamu ve özel sektördeki bütün iş kollarına, sanayi kollarına uygulanacaktır. Bu yönüyle Yönergenin herhangi bir ayrım yapmadığı, kamu ve özel sektörde çalışan, hangi işi yaparsa yapsın herkese getirilen koruma tedbirlerinin uygulanacağı kabul edilmektedir.

İşverenler sorumlulukları çerçevesinde çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumak, mesleki riskleri önlemek için ne tür tedbirleri almalıdırlar?

İlgili tedbirler şöyle sıralanabilir: • Risklerden kaçınmak, • Kaçınılamayan riskleri değerlendirmek, • Tehlikeleri kaynağında yok etmek, • İşleri çalışanlara uygun hâle getirmek, • Teknik gelişmeleri uygulanabilir hâle getirmek, • Tehlikeliler yerine daha az tehlikelileri koymak, • Tehlikelere karşı bütüncül bir tedbirler politikası geliştirmek, • Teknik gelişmeler takip edilerek uygun davranmak, • Teknolojiyi, iş örgütlenmesini, çalışma koşullarını, sosyal ilişkileri biri arada değerlendirerek birbirini destekleyen tedbirler geliştirmek, • Toplu koruma tedbirlerine kişisel koruma tedbirlerinden daha çok öncelik vermektir.

Çerçeve yönergenin 3 ve 5. maddeleri hangi konuları ele almaktadır?

Çerçeve yönerge; çalışan, işveren, özel olarak işçilerin sağlık ve güvenliklerinden sorumlu işçi temsilcisi ve tedbirlerden bahseden bir kavramlar dizini yapmıştır. 3. maddede yaptığı bu tanımlardan sonra üye devletlerin Yönergenin uygulanmasını sağlayacak sorumluluklarını yerine getirmelerinden bahsetmektedir. Yönergenin esas mantığı 5. madde ile belirginleşmektedir. Buna göre genel hükümler adı altında işverenlerin sorumlulukları anlatılmaktadır.

Çerçeve yönergenin 6 ve 7. maddeleri hangi konuları ele almaktadır?

Yönergenin 6. maddesi çalışma yaşamının insanileştirilmesi ve risklere karşı tam anlamıyla koruma getirme ve denetlemenin önünü açacak nitelikte düzenlemeler getirmektedir. Buna göre; işverenler sorumlulukları çerçevesinde çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumak, mesleki riskleri önlemek, bilgilendirmek, eğitmek ve gerekli örgütlenmeyi ve araçları da sağlamalıdırlar. Çerçeve Yönergenin 7. maddesi çalışma yaşamının risklerine karşı alınacak tedbirler ile ilgili olarak bazı düzenlemeler yapmaktadır. İşverenlerin yükümlülükleri olarak ilk yardım, yangın söndürme, işçilerin tahliyesi ve ciddi ve ani tehlikeler de sayılmış ve bunlara ilişkin tedbirler sayılmıştır.

Çerçeve yönergenin sağlıkla ilgili düzenlemesi nasıldır?

Yönerge sağlık ile ilgili olarak da özel bir düzenleme getirmiştir. Madde 14’te belirtilen hüküm ile çalışanların yaptıkları iş sebebiyle karşılaşabilecekleri sağlık ve güvenlik tehlikelerine karşı yasalar ve uygulamalarla sürekli bir sağlık gözetimi altında bulunmaları kabul edilmiştir. Çerçeve Yönergenin 15. maddesi ile hassas çalışma ortamlarında çalışanların bu tehlikelere karşı özel olarak korunmalarının da gerektiği ifade edilmiştir. Yine Çerçeve Yönerge kendisinin belirlediği tedbirler dışında çalışanların daha iyi korunabilmesini temin etmek için daha sıkı tedbirlerin alınmasının mümkün olduğunu ifade etmektedir. Bu hüküm de Bu direktif daha sıkı önlemlerin alınmasına engel değildir ifadesi ile belirtilmektedir. Bu düzenlemelerin hayata geçirilmesi çalışma hayatının çalışanlar için sağlıklı ve güvenlikli bir çalışma alanı anlamına geleceği aşikârdır.

Çerçeve yönergenin çalışma ortamlarıyla ilgili düzenlemesi ne tür konuları içermektedir?

Çerçeve yönergenin 15. maddesi ile hassas çalışma ortamlarında çalışanların bu tehlikelere karşı özel olarak korunmalarının da gerektiği ifade edilmiştir. Yine Çerçeve Yönerge kendisinin belirlediği tedbirler dışında çalışanların daha iyi korunabilmesini temin etmek için daha sıkı tedbirlerin alınmasının mümkün olduğunu ifade etmektedir. Bu hüküm de Bu direktif daha sıkı önlemlerin alınmasına engel değildir ifadesi ile belirtilmektedir.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)'nün dört temel stratejik hedefleri nelerdir?

ILO’nun dört temel stratejik hedefi vardır. Bu hedefler;
• Çalışma yaşamında standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek,
• Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeleri için daha fazla
fırsat yaratmak,
• Sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak,
• Üçlü yapıyı ve sosyal diyaloğu güçlendirmektir.

81 sayılı Sözleşme iş teftiş sisteminin görevlerini hangi şekilde belirtmektedir?

81 sayılı Sözleşme iş teftiş sisteminin görevlerini şu şekilde belirtmektedir
(mad.3);
• Çalışma müddetleri, ücretler, iş güvenliği, işçilerin sağlığı ve refahı, çocuk
ve gençlerin çalıştırılması ve bunlarla ilgili diğer hususlar gibi çalışma
şartlarına ve işçilerin işleriyle meşgul bulundukları sırada korunmalarına
ilişkin kanuni hükümlerin uygulanmasını sağlayabilecek biçimde iş müfettişlerinin
görevli bulundukları oranda uygulanmasını sağlamak,
• İşverenlere ve işçilere, kanuni hükümlere uymayı sağlayacak en etkili yollar
hakkında teknik bilgi vermek ve tavsiyelerde bulunmak,
• Mevcut kanuni hükümlerin net bir biçimde açıklamadığı kusur veya suistimalleri
yetkili makamın dikkatine sunmak. 

81 Sayılı Sözleşme hangi ana başlıklar altında düzenlemeler getirmiştir?

81 Sayılı Sözleşme üç ana başlıkta düzenlemeler getirmiştir. Birincisi sanayide
iş teftişi, ikincisi ticarette iş teftişi, üçüncüsü ise muhtelif konularda alınacak tedbirlerle
ilgili olarak getirilen düzenlemelerdir.

Türkiye ILO'ya hangi yıl üye olmuştur?

Türkiye ILO’ya 1932 yılında üye olmuştur.

129 sayılı “Tarımda İş Denetimi Sözleşmesi”ne göre iş denetimi sisteminin temel işlevi nelerdir?

129 sayılı “Tarımda İş Denetimi Sözleşmesi”ne göre iş denetimi sisteminin temel işlevi, çalışma şartları ve işçilerin korunması ile ilgili yasa hükümlerini uygulatmak, işverenlere ve işçilere teknik enformasyon ve öneri sağlamak, mevcut yasal düzenlemelerin karşılamadığı yetki eksiklikleri ve aykırılıklar konusunda yetkili organlara bildirimde bulunmaktır.

155 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme'nin eylem alanları nelerdir?

155 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme'nin eylem alanları şunlardır:

• İşin maddi unsurlarının (işyerleri, çalışma ortamı, araçlar, makine ve teçhizat,
kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddeler ve etkenler, çalışma yöntemlerinin)
tasarımı, test edilmesi, seçimi, ikamesi, montajı, düzenlenmesi, kullanımı
ve bakımı;
• İşin maddi unsurları ile işi yapan veya nezaret eden kişiler arasındaki ilişkiler
ve makine teçhizat, çalışma süresi, işin düzenlenmesi ve iş usullerinin
işçilerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerine uyarlanması;
• Yeterli sağlık ve güvenlik düzeyine ulaşılması amacıyla bütün çalışanların
ileri düzeyde eğitimini, kalifiyesini ve motivasyonunu kapsayan eğitimi;
• Çalışma grubu ve işletme düzeylerinde ve ulusal düzeyi de kapsayan uygun
diğer bütün düzeylerde haberleşme ve işbirliği;
• Sözleşme’nin 4. maddesinde atıfta bulunulan politikaya uygun olan eylemlerinde,
işçilerin ve temsilcilerinin disiplin cezalarına karşı korunması.

155 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme'nin 11. maddesinde belirtilen görevler nelerdir?

155 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme'nin 11. maddesinde belirtilen görevler:

• Yetkili makamlar tarafından tayin edilen usullerinin uygulanmasının belirlenmesinde
olduğu gibi, tehlikelerin niteliği ve derecesinin gerektirdiği
yerlerde işyerlerinin tasarımı, inşası ve düzenlenmesi ve bunların faaliyetlerinin
başlaması, onları etkileyen önemli değişiklikler ve amaçları doğrultusunda
değişimler, işte kullanılan teknik donanımın güvenliği konularının
belirlenmesi,
• Maruz kalınması hâlinde sağlık açısından tehlikeli olan maddelerin kullanımı
yetkili makam veya makamların kontrolüne veya iznine bağlanacak
veya yasaklanacak, sınırlandırılacak maddelerin, etkenlerin ve çalışma
usullerinin belirlenmesi; birden fazla madde veya etkenlere aynı anda maruz
kalınmasından ortaya çıkan sağlık tehlikelerinin göz önüne alınması,
• İş kazaları ve meslek hastalıklarının, işverenlerce, uygun olduğu durumlarda,
sigorta şirketlerince veya doğrudan ilgili diğer kişilerce bildirilmesi
usullerinin oluşturulması ve uygulanması, iş kazaları ve meslek hastalıkları
istatistiklerinin yıllık olarak hazırlanması,
• İş kazaları ile meslek hastalıkları ve diğer sağlığa aykırı durumların iş sırasında
veya işle ilgili olarak ortaya çıktığı ve ciddiyet arz ettiği hâllerde
soruşturma yapılması,
• Sözleşme’nin 4. maddesinde atıfta bulunulan politika uyarınca alınılan önlemler
ve işin icrası sırasında veya işle ilgili olarak ortaya çıkan diğer sağlığa
aykırı durumlar dâhil, iş kazaları, meslek hastalıkları veya diğer sağlık sorunları
ile ilgili bilgilerin yıllık yayımı,
• Ulusal şartlar ve imkânlar göz önüne alınarak, işçilerin sağlığına verdikleri
risklerle ilgili olarak, kimyasal, fiziksel ve biyolojik etkenlerin incelenmesi
sisteminin oluşturulması veya genişletilmesidir.

155 sayılı Sözleşme’nin 16. maddesiyle başlayan IV. Bölümü “İşletme Düzeyinde
Eylem” başlığını taşımakta olup işverenlerden almaları gerekli tedbirleri birer
birer saymaktadır. Buna göre işverenlerden neler istenmektedir?

155 sayılı Sözleşme’nin 16. maddesiyle başlayan IV. Bölümü “İşletme Düzeyinde
Eylem” başlığını taşımakta olup işverenlerden almaları gerekli tedbirleri birer
birer saymaktadır. Buna göre işverenlerden;
• Makul olduğu ölçüde kontrolleri altındaki işyerleri, makine, teçhizat ve
usullerin güvenlik ve sağlık bakımından riskli olmamasını sağlamaları istenecektir,
• Makul olduğu ölçüde, kontrolleri altındaki kimyasal, fiziksel ve biyolojik
madde ve etkenlerin, gerekli uygun önlemler alındığında, sağlık için risk
oluşturmamasını sağlamaları istenecektir,
• Gerektiğinde, kaza riskinin veya sağlık üzerindeki ters etkilerin imkânlar
ölçüsünde önlenmesi için, uygun koruyucu elbise ve donanımı sağlamaları
istenecektir.

155 sayılı Sözleşme’nin 19. maddesi işyerleri ve işletmelerde sağlık ve güvenlik
tedbirlerinin alınmasında ve işyerlerinin sağlık ve güvenlik ihtiyaçlarının denetlenmesinde işletmeler düzeyinde alınması gerekli birtakım düzenlemeler belirlemiştir. Bu düzenlemeler nelerdir?

155 sayılı Sözleşme’nin 19. maddesi işyerleri ve işletmelerde sağlık ve güvenlik
tedbirlerinin alınmasında ve işyerlerinin sağlık ve güvenlik ihtiyaçlarının denetlenmesinde işletmeler düzeyinde alınması gerekli birtakım düzenlemeler belirlemiştir. Bu düzenlemeler:

• İşverenlerin üstlendikleri yükümlülüklerini yerine getirmeleri için işçilerin,
işlerini yaparken, işverenle işbirliği yapmaları gerekir. Bu konuda benzer
bir düzenlemeye 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda da yer
verildiği görülmektedir. Buna göre, işverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin
sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri
noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan
her türlü önleme uymakla yükümlüdürler (İSGK mad.4, 19),
• İşletmedeki işçi temsilcilerinin, iş sağlığı ve güvenliği alanında işverenle işbirliği
yapmaları,
• İşletmedeki işçi temsilcilerine, iş sağlığını ve güvenliğini sağlamak için yeterli
bilgi verilmesi ve ticari sırları açıklamamak şartıyla kendilerini temsil
eden kuruluşlarla bu bilgilerin istişare edilmesi,

• İşletmedeki işçi ve temsilcilerine, iş sağlığı ve güvenliği konusunda yeterli
eğitim verilmesi gerekir. Bu konuda benzer bir düzenlemeye 6331 sayılı İş
Sağlığı ve Güvenliği Kanununda da yer verildiği görülmektedir. Söz konusu
düzenlemeye göre, işverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine
uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları
mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda
bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek
zorundadırlar (İSGK mad.4)
• İşletmedeki işçilerin veya temsilcilerinin ve bulunması durumunda, işletmedeki
temsilci kuruluşların ulusal ve yasa ve uygulamaya uygun olarak,
işleri ile ilgili iş sağlığı ve güvenliğinin bütün safhalarında incelemelere
katılmasının ve bu konularda işverence onlara danışılmasının sağlanması,
bu amaçla karşılıklı anlaşma hâlinde işletme dışından teknik danışmanlar
getirebilmeleri;
• Bir işçi, hayatı ve sağlığı için ciddi bir tehlike oluşturduğuna ve yakında
vaki bulacağına haklı gerekçelerle inandığı herhangi bir durumu, derhal bir
üstüne rapor eder ve işveren bu durumun giderilmesi için gerekli önlemi
alıncaya kadar yaşam ve sağlık için ciddi tehlike oluşturmaya devam eden
çalışma alanına işçilerin dönmesini isteyemez.

İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Sayılı Sözleşmesi hangi hizmetleri kapsar?

“İş Sağlığı Hizmetleri” teriminin esas olarak önleyici işlevlere sahip olan ve işletmedeki işveren, işçiler ve onların temsilcilerine;
• İşle ilgili en uygun fiziksel ve zihinsel sağlık koşullarını karşılayacak düzeyde,
güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmak ve bunu sürdürmek
için gereksinimler,
• İşin, işçilerin fiziksel ve zihinsel sağlık durumlarını dikkate alacak şekilde,
onların yeteneklerine uygun biçimde uyarlanması
konularında tavsiyede bulunma sorumluluğu olan hizmetlerdir.” 

12 Haziran 1989 tarih ve 89/391 sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi kısaca nasıl adlandırılmaktadır?

12 Haziran 1989 tarih ve 89/391 sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi kısaca “Çerçeve Yönerge” olarak adlandırılmaktadır.

“Çerçeve Yönerge” hangi düzenleme ve kuralları içermektedir?

Çerçeve Yönerge; mesleki riskleri önlemeye, güvenlik ve sağlığı korumaya, risk
ve kaza faktörlerini yok etmeye, işçilerin görüşlerini almaya ve onların ulusal hukuka
ve uygulamalara katılımlarını sağlamaya işçi ve temsilcilerini eğitmeye ve
bunlara ilişkin genel ilkeleri ve bu ilkelerle ilgili uygulama kurallarını içermektedir.

Çerçeve Yönerge'ye göre işverenler tedbirleri aşağıda hangi ilkelere uygun olarak almalıdırlar?

Çerçeve Yönerge'ye göre işverenler tedbirleri aşağıda şu ilkelere uygun olarak almalıdırlar: 

• Risklerden kaçınmak,
• Kaçınılamayan riskleri değerlendirmek,
• Tehlikeleri kaynağında yok etmek,
• İşleri çalışanlara uygun hâle getirmek,
• Teknik gelişmeleri uygulanabilir hâle getirmek,
• Tehlikeliler yerine daha az tehlikelileri koymak,
• Tehlikelere karşı bütüncül bir tedbirler politikası geliştirmek,
• Teknik gelişmeler takip edilerek uygun davranmak,
• Tehlikeli olanı tehlikesiz ya da az tehlikeli olanla değiştirmek,
• Teknolojiyi, iş örgütlenmesini, çalışma koşullarını, sosyal ilişkileri biri arada
değerlendirerek birbirini destekleyen tedbirler geliştirmek,
• Toplu koruma tedbirlerine kişisel koruma tedbirlerinden daha çok öncelik
vermektir.

Çerçeve Yönerge'ye göre işçilerin aldıkları eğitimin ve işverenden aldıkları talimatın gereği olarak hangi hususlara dikkat etmeleri gerektiği belirtilmektedir?

Çerçeve Yönerge'ye göre işçilerin aldıkları eğitimin ve işverenden aldıkları talimatın gereği olarak şu hususlara dikkat etmeleri gerektiği belirtilmektedir:

• Makineleri, araç ve gereçleri, tehlikeli maddeleri, donanım taşınmasını ve
diğer üretim yöntemlerini doğru kullanacaklardır,
• Kendilerine verilen kişisel koruyucuları doğru kullanacaklar ve kullandıktan
sonra yerine koyacaklardır,
• Makinelerdeki, aygıtlardaki, aletlerdeki, işyerlerindeki ve binalardaki güvenlik
aygıtlarını keyfi olarak yerinden çıkarmayacaklar, değiştirmeyecekler
veya söküp atmayacaklar ve doğru bir biçimde kullanacaklardır,
• Korunma tedbirlerinde ciddi bir tehlike gördüklerinde hemen işvereni ve iş
sağlığı ve güvenliği sorumlusunu haberdar edeceklerdir,
• Yasalara göre işveren ve iş sağlığı ve güvenliği sorumlusu ile tedbirlerin
alınması konusunda sürekli işbirliği içersinde olacaklar ve verilecek işleri
yapacaklardır,
• İşverene ve iş sağlığı ve güvenliği temsilcisine, yasalar çerçevesinde gerektiğinde
çalışma ortamının ve çalışma şartlarının güvenli olması için yardımcı
olacaklar, kendileri tehlikeye sebep olmayacak ve bu hususta sürekli
işbirliği içersinde çalışacaklardır.

İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Sayılı Sözleşme hangi kurum tarafından ve ne zaman kabul edilmiştır?

“İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Sayılı Sözleşme” TBMM tarafından 5039 sayılı Kanun’la 07.01.2004 tarihinde kabul edilmiştir.

İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Sayılı Sözleşme hangi kararlara dayanarak kabul edilmiştir?

İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Sayılı Sözleşme 1953 tarihli İşçilerin Sağlığını Korumaya İlişkin Tavsiye Kararı, 1959 tarihli İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Tavsiye Kararı, 1971 tarihli İşçi Temsilcileri Sözleşmesi ve 1981 tarihli İş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi ve Tavsiye Kararı dikkate alınarak kabul edilmiş bir sözleşmedir.

İşyerlerinde alınan iş güvenliği ve sağlığına ilişkin tedbirler sebebiyle işçilere herhangi bir mali yük yüklenmeyeceği ve böylelikle işverenlerin işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğine yönelik bütün tedbirleri kendi ekonomik imkânları içersinde hâlledeceği kararı hangi sözleşme ile alınmıştır?

155 sayılı Sözleşme’nin 21. maddesine göre, işyerlerinde alınan iş güvenliği ve sağlığına ilişkin tedbirler sebebiyle işçilere herhangi bir mali yük yüklenmeyecektir. Böylelikle işverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğine yönelik bütün tedbirleri kendi ekonomik imkânları içersinde hâlledecektir.

Çerçeve Yönerge'nin sağlık ile ilgili olarak getirdiği özel düzenleme neleri kapsar?

Çerçeve Yönerge sağlık ile ilgili olarak da özel bir düzenleme getirmiştir (mad.14). Bu hüküm ile çalışanların yaptıkları iş sebebiyle karşılaşabilecekleri sağlık ve güvenlik tehlikelerine karşı yasalar ve uygulamalarla sürekli bir sağlık gözetimi altında bulunmaları kabul edilmiştir. Ayrıca sağlık tedbirlerinin kalıcı olabilmesi için işçilerin sürekli muayenelere tabi tutulmaları sağlanmalıdır. İlave olarak sağlık gözetimi sisteminin ulusal sağlık sisteminin bir parçası olmasının daha uygun olacağı belirtilmektedir.

Çerçeve Yönerge’nin 7. maddesi neleri kapsamaktadır?

Çerçeve Yönerge’nin 7. maddesi çalışma yaşamının risklerine karşı alınacak
tedbirler ile ilgili olarak bazı düzenlemeler yapmaktadır. Öncelikle işverenlerin
işyerlerinde veya işletmelerde bir ya da birden çok işçiyi mesleki riskleri önlemeye
ve bu risklere karşı tedbirler geliştirmeye hizme etmesi için atamasıdır. Bu işçilere
hem yeterli süre tanınacak hem de bunların hak kaybına uğramamaları sağlanacaktır.
Ayrıca bu atanan kişilerin sayısal olarak yeterli olması da sağlanacaktır. Bu
tedbirlerin işyerlerinde risklere karşı tedbirlerin oluşturulmasında oldukça önemli
katkılarının olduğu kabul edilmelidir.

Çerçeve Yönerge'nin esas mantığı hangi madde ile belirginleşmektedir ve bu madde neleri kapsamaktadır?

Yönerge’nin esas mantığı 5. madde ile belirginleşmektedir. Buna göre genel
hükümler adı altında işverenlerin sorumlulukları anlatılmaktadır. Öncelikle işverenler
işle ilgili her konuda işçilerin sağlık ve güvenliklerini koruma yükümlülüğü
altındadır. Ayrıca işverenin bazı hizmetleri dışarıdan almasının kendi sorumluluğunu
ortada kaldırmayacağı kabul edilmektedir. Yine her ne kadar işçilerin de
iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyma konusunda yükümlülükleri varsa da bu
husus işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır. Mücbir sayılacak sebepler
oluştuğunda ortaya çıkacak sonuçlar bakımından üye ülkeler işverenlerinin
sorumluluklarının ortadan kaldırabilmesi kabul edilir.