Endüstri İlişkileri Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yönetim kavramı ve yönetim süreci hakkında bilgi veriniz? 

Yönetim süreci, işletmenin amaçları doğrultusunda örgütün planlanması, organize edilmesi, personel alımı, yönetimi ve kontrolü gibi temel fonksiyonel faaliyetleri ifade etmektedir. Bir grubu ifade eden yönetim kavramı ise işletme hakkında bağlayıcı karar alma ve astlarına emir verme yetkisi olan bir grubu ifade etmektedir. Günümüzde özellikle büyük işletmeler, işletme sahibi/sahipleri tarafından değil, profesyonel bir yönetim kadrosu tarafından yönetilmekte; dolayısıyla endüstri ilişkilerinde de işçilerin ve örgütlerinin muhatabı genellikle işletme sahipleri değil, işletme yöneticileri veya işveren örgütleri olmaktadır.

Yönetim endüstri ilişkilerinde aktörler nelerdir?

Yönetim endüstri ilişkilerinde aktörler;

1. Sistem aktörü
2. Stratejik aktör
3. Sermayenin temsilcisi

Yönetim endüstri ilişkilerinde “sistem aktörü” hakkında bilgi veriniz?  

Sistem aktörü. Dunlop’ın Sistem Teorisi’ne göre endüstri ilişkileri sisteminin üç aktöründen birisi, yöneticiler ve yöneticilerin temsilcilerinden oluşan bir hiyerarşidir. Bir başka deyişle Sistem Teorisi’nde yönetim; teknoloji ve piyasalar tarafından şekillenen kurumlar, süreçler ve kurallardan oluşan sistemin aktörlerinden birisidir. Dunlop, endüstri ilişkileriyle ilgili kararların işverenler veya hissedarlar tarafından değil; yöneticilerden tarafından alındığını ileri sürmektedir. Ancak Dunlop’ın, işverenleri değil yönetimi sistemin aktörlerinden biri olarak ele alması, Sistem Teorisi’ne getirilen eleştirilerin başında yer almaktadır. 

Yönetim endüstri ilişkilerinde Yönetim endüstri ilişkilerinde “stratejik aktör” hakkında bilgi veriniz?  

Stratejik aktör. Stratejik tercih teorisine göre, çevresel faktörlerden ziyade sosyal taraflar, özellikle de büyük şirketlerin yönetimleri, izledikleri stratejiler ve eylemler vasıtasıyla endüstri ilişkilerinin genel çerçevesini belirlemekte ve endüstri ilişkilerinde değişimi yönlendirmektedir. Bir başka deyişle yönetim, izlenecek işletme stratejilerini belirlemesinin yanı sıra, endüstri ilişkilerindeki önemli değişiklikleri de belirlemesi açısından stratejik aktör olarak kabul edilmektedir. Örneğin uluslararası rekabet gücünü arttırmak isteyen bir yönetim, kaliteyi arttırma veya maliyeti düşürme veyahut hem kaliteyi arttırma hem de maliyeti düşürme stratejisi izleyebilir. Bu üç farklı yönetim stratejisine göre ise endüstri ilişkileri farklı şekillerde etkilenecektir. 

Yönetim endüstri ilişkilerinde Yönetim endüstri ilişkilerinde “sermayenin temsilcisi” hakkında bilgi veriniz? 

Sermayenin temsilcisi. Kapitalist üretim süreci ve neo-liberal iktisat politikaları açısından bakıldığında ise yönetim, sermayenin temsilcisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu modelde yönetim, piyasa kurallarını uygulayarak birim başına düşen işgücü maliyetini minimize etmeyi ve verimliliği arttırmayı amaçlamaktadır. Bir başka deyişle bu modelde yönetim, kapitalist sistemin piyasa kuralları çerçevesinde, iş gücünü bir üretim, maliyet ve etkinlik faktörü olarak ele almaktadır

Yönetimin endüstri ilişkilerinde kararlarını ve eylemlerini belirleyen çevresel kısıtlar nelerdir?

Yönetimin stratejisini belirleyen iki önemli çevresel kısıt bulunmaktadır:

1. Serbest piyasa ideolojisi
2. Hükümetlerin politika ve stratejileri.

Yönetimin stratejisini belirleyen kısıtlara karşı yönetimlerin tercih ettiği stratejiler nelerdir?

Yönetimin stratejisini belirleyen kısıtlara karşı yönetimlerin tercih ettiği stratejiler;

1. Maddi çıkarları ön plana çıkaran yönetim stratejisi,
2. Manevi değerleri ön plana çıkaran yönetim stratejisi ve
3. Teknokrat değerleri ön plana çıkaran yönetim stratejisi

Maddi çıkarları ön plana çıkaran stratejiyi benimseyen yönetimler kısıtlara karşı nasıl bir yol izlemektedir

Maddi çıkarları ön plana çıkaran stratejiyi benimseyen yönetimler, işletmenin ekonomik ve üretimle ilgili çıkarlarına hizmet eden kararlar vermekte ve eylemde bulunmaktadır.Ücretleri minimize etmeye ve üretimi arttırmaya yönelik stratejiler buna örnek olarak verilebilir. 

Manevi değerleri ön plana çıkaran stratejiyi benimseyen yönetimler kısıtlara karşı nasıl bir yol izlemektedir?

Manevi değerleri ön plana çıkaran stratejiyi benimseyen yönetimler ise belirledikleri bir amaca ulaşmak için bazı ilkeleri kendi yönetim değerleri olarak uygulamaktadır. İşletmenin sendikasız olmasını temel ilke olarak benimseyen bir yönetimin sendikasızlaştırmaya yönelik uyguladığı stratejiler veya çalışanlarına ve çevreye karşı duyarlı bir yönetimin bu konularda uyguladığı çeşitli sosyal sorumluluk projeleri buna örnek olarak verilebilir.

İşveren sendikaları kavramını açıklayınız?

İşveren sendikaları, çağdaş sanayi toplumlarına özgü olan ve kapitalizmle birlikte ortaya çıkan örgütlerdir. Endüstri ilişkileri sisteminin üçüncü ve vazgeçilmez ayağını oluşturan; aynı zamanda önemli birer baskı grubu olan işveren sendikalarına ilişkin genel kabul gören tek bir tanım yerine, farklı tanımlara rastlanmaktadır. Bu tanımların başlıcaları şu şekildedir:

• “İşveren sendikaları, işçi sendikalarının kendilerince yerine getirilemez kabul edilen ve istenmeyen taleplerinden korumak, üretim hacmini düzenleyerek, pazarları paylaşarak ve satış fiyatını belirleyerek aralarındaki adil olmayan rekabetin önüne geçmek, ticari, yasal ve karşılıklı çıkara dayanan başka değişik hizmetleri beraberce organize etmek, hükümete ekonomik, mali, çalışma ve sosyal politika konularında işverenlerin görüşlerini iletmek, kamu kuruluşlarına temsilci seçmek ve kamuoyunu etkilemek için işverenlerce kurulmuş örgütlerdir”.
• “İşveren sendikaları, işçilerle işverenler arasındaki ilişkileri düzenlemek, bu konuda ortaya çıkacak sorunlarda işverenlere yardım etmek, işverenlerin ortak çıkarlarının hükümet, bürokrasi ve diğer örgütler nezdinde temsil edilmesini sağlamak amacıyla kurulan örgütlerdir”.
• “İşveren sendikaları, üyeleri işverenlerden oluşan, amaçları işverenler ile işçiler veya işçi sendikaları arasındaki ilişkileri düzenlemek olan örgütlerdir”.

İşverenlerin çıkar örgütleri nelerdir?

İşverenlerin çıkar örgütlerini üç grupta sınıflandırmak mümkündür:

1. İşveren sendikaları,
2. Ticari çıkarları koruyan örgütler ve
3. Karma örgütler

Son yıllarda işveren sendikalarından karma işveren örgütlerine doğru bir kayma yaşanmaktadır. Bu eğilimin arkasındaki faktörler nelerdir?

Son yıllarda işveren sendikalarından karma işveren örgütlerine doğru bir kayma yaşanmaktadır. Bu eğilimin arkasında üç önemli faktör yer almaktadır: Günümüzde ekonomi politikaları, ticaret politikaları ve sosyal politikalar arasındaki geçişliliğin ve bağımlılığın artması sonucunda işverenlerin ticari çıkarlarını koruyan örgütler ile işveren sendikaları arasındaki sınırların birbiriyle kesişmesi, toplu pazarlıkların düzeyi merkezden uzaklaştığı için işveren sendikalarının toplu pazarlık işlevlerinin azalması ve işverenlerin ticari ve üretimle ilgili çıkarlarını koruyan örgütlerin önem kazanması ve işveren sendikaları ile diğer işveren örgütlerinin birleşerek hem üye sayısı hem de finansman yapısı güçlü işveren örgütleri oluşturma isteği.

En önemli işlevlerinden birisi işverenleri örgütlenmiş işgücünün taleplerinden korumak olan ve işçi sendikaları karşısında savunma amacıyla kurulan işveren sendikalarının, işçi sendikaları karşısında benimsedikleri tutum ve yaklaşımlar nelerdir?

En önemli işlevlerinden birisi işverenleri örgütlenmiş işgücünün taleplerinden korumak olan ve işçi sendikaları karşısında savunma amacıyla kurulan işveren sendikalarının, işçi sendikaları karşısında benimsedikleri tutum ve yaklaşımlar;

1. Çatışmacı tutum. Bu tutumu benimseyen işveren sendikalarının başlıca amacı, işçilerin örgütlenmesini önlemek, belirli işkollarında işçi sendikalarının kurulmasına engel olmak ve hatta mevcut işçi sendikalarını ortadan kaldırmaktır.
2. Uzlaştırıcı tutum. Bu tutumu benimseyen işveren sendikaları, genel olarak işçi sendikaları ile işverenler arasında bir köprü kurmaktadır. Uzlaştırıcı işveren sendikaları, üyelerini işçi-işveren ilişkileri tekniği konusunda eğitime tabi tutmakta; işverenleri toplu görüşme yapmaya teşvik etmektedir.
3. Görüşmeci ve uygulamacı tutum. Bu tutumu benimseyen işveren sendikaları, işçilerin sendikalaşmasını bir olgu olarak kabul etmekte; faaliyetlerini işçi sendikaları temsilcileriyle yapılacak toplantılar ve görüşmeler konusunda yoğunlaştırmaktadır. Bir başka ifadeyle işveren sendikaları, üyeleri adına toplu iş sözleşmeleri imzalamak; üye işverenlerle işçi sendikaları arasında çıkacak iş uyuşmazlıklarını arabuluculuk, uzlaştırma ve tahkim yoluyla çözümlemek amacıyla faaliyet göstermektedir.

İşveren sendikalarının ve üst örgütlerinin yapılarını etkileyen faktörler nelerdir?

İşveren sendikalarının ve üst örgütlerinin yapılarını etkileyen faktörler;

1. İşletmelerin büyüklüğü,
2. Devletin çalışma hayatındaki rolü,
3. Ülkenin coğrafi büyüklüğü,
4. İşçi sendikalarının yapısı ve
5. Yasal düzenlemeler

İşveren sendikalarının örgütlenme modellerini ve örgüt yapılarını etkileyen” Coğrafi Büyüklük” kavramı hakkında bilgi veriniz?

Coğrafi Büyüklük. Ülkenin coğrafi büyüklüğü ile işveren sendikalarının bölgesel veya ulusal düzeyde örgütlenmelerinin arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. İşverenler, genellikle coğrafi açıdan küçük olan ve özellikle eyalet sistemini benimseyen ülkelerde ulusal düzeyde örgütlenirken coğrafi açıdan büyük
olan ülkelerde bölgesel düzeyde örgütlenmektedir. Ancak Türkiye’de olduğu gibi bazı ülkelerde, coğrafi büyüklüğe rağmen kanunlarda yer alan düzenlemeler nedeniyle işverenler yalnızca ulusal düzeyde örgütlenebilmektedir.

İşveren sendikalarının örgütlenme modelleri nelerdir?

İşveren sendikalarının örgütlenme modelleri;

• Taban örgütlenme modelleri
  • İş kolu sendikası

2. Üst örgütlenme modelleri
   • Sendika birliği
   • Federasyon
   • Konfederasyon
3. Uluslararası örgütlenme modelleri
   • Dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası örgütler
   • Bölgesel çapta faaliyet gösteren uluslararası örgütler

İşveren sendikalarının fonksiyon ve faaliyetlerine ilişkin sınıflamalar nelerdir?

İşveren sendikalarının fonksiyon ve faaliyetleri çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Örneğin işveren sendikalarının endüstri ilişkileri alanındaki fonkiyonları ve endüstri ilişkileri dışındaki fonksiyonları şeklinde bir sınıflandırmaya gidilebileceği gibi; toplu iş sözleşmesi yapma, toplu iş uyuşmazlıklarında üyelerine yardımcı olma, çalışma hayatıyla ilgili sorunlarda yardım ve destek sağlama ve üyelerinin görüşlerini kamuoyu ve devlet önünde temsil etme şeklinde bir sınıflandırma da yapmak mümkündür. Bizim yapacağımız ayırım ise savunma ve kamuoyu oluşturma, temsil ve üyelerine yönelik içsel faaliyetler şeklinde olacaktır.

İşveren sendikalarının temsil faaliyetleri nelerdir?

İşveren sendikalarının temsil faaliyetleri, siyasal ve toplumsal platformda temsil ve endüstri ilişkilerinde temsil olmak üzere ikiye ayrılarak incelenebilir.

İşveren sendikaları, önemli bir bölümü endüstri ilişkileri alanında olmak üzere, üyelerine yönelik olarak çeşitli içsel faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu faaliyetlere örnek veriniz?

İşveren sendikaları, önemli bir bölümü endüstri ilişkileri alanında olmak üzere, üyelerine yönelik olarak çeşitli içsel faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu faaliyetlere örnek olarak;

1. İşveren sendikalarının üyelerine çeşitli konularda eğitim vermesi,
2. Kimi zaman işçi sendikalarıyla ortak eğitim projeleri yürütmesi,
3. Araştırmalar yaparak üyelerini bilgilendirmesi ve
4. İstatistiki verileri toplayarak tartışma ortamlarına zemin hazırlaması verilebilir.

Türkiye’de ki işveren örgütleri nelerdir?

Türkiye’de ki işveren örgütleri;

1. TOBB
2. TZOB
3. TESK
4. İşveren sendikaları ve TİSK
5. TÜSİAD
6. MÜSİAD