Çalışma Ekonomisi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ekonominin konu başlıklarından biri olan "emek" hangi özellikleri ile ayrı bir disiplin olmayı hak etmiştir? 

1. Emek bir üretim faktörüdür,
2. Emek bir insan kaynağıdır ve
3. Emek temel bir gelir kaynağıdır.

Çalışma ekonomisinin cevabını aradığı sorulara örnekler veriniz.

• Endüstri toplumlarının çoğunda, geçtiğimiz yüzyıl boyunca, neden kadınların işgücüne katılımı sürekli bir artış göstermiştir?
• Göçün yerel işgücünün ücret ve istihdamı üzerine etkisi nedir?
• Asgari ücretler nitelik düzeyi düşük çalışanların işsizlik oranını arttırır mı?
• İş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerinin istihdam ve gelirlere etkisi nedir?
• İnsan sermayesine yapılan sübvansiyonlar, dezavantajlı çalışanların ekonomik refahının arttırılmasında etkin bir yöntem midir?
• Sendikaların üyeleri ve ekonomi üzerindeki ekonomik etkileri nelerdir?
• Cömert bir işsizlik sigortası işsizlik süresini uzatır mı?
• Avrupa’daki işsizlik oranı niçin Amerika Birleşik Devletleri’nden daha yüksektir

Çalışma Ekonomisinin çerçevesi incelendiğinde; emeğin makroekonomik yönden incelenmesinde hangi konular ön plana çıkmaktadır?

Emeğin makroekonomik yönü; kişisel kazanç dağılımlarını, verimliliği, istihdam ve işsizliği incelemektedir.

Emek piyasasını tanımlayınız.

Emek piyasası  emek arz ve talebinin karşılaştığı, ücret ve diğer çalışma koşullarının belirlendiği bir ortamı ifade etmektedir.  Emek piyasası kavramı bir soyutlamadır; emeğini arz edenlerle emek talep edenlerin bir araya geldikleri ortamı tanımlamak üzere kullanılan analitik bir kurgudur.

Firmalar açısından faaliyet gösterilmesi zorunluluğu olan üç piyasa hangileridir?

Firmalar açısından faaliyet gösterilmesi zorunluluğu olan üç piyasa; emek piyasası, ürün piyasası ve sermaye piyasasıdır.

Emek piyasasını diğer piyasalardan ayıran özellikler nelerdir?

• İstihdamının çalışan ve çalıştıran arasında kişisel bir ilişkiyi ifade etmesi
• Emek piyasasına arz edilen emek büyük ölçüde heterojendir
• Emek piyasası hakkında genellikle hem işveren hem de işçi bakımından bir bilgi eksikliği söz konusudur
• Çok sayıda emek piyasasının vardır.
• Emek piyasalarında grup ilişkilerini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır
• Genellikle iş arayanların sayısı açık işlerin sayısından daha fazladır
• Emek talebinin türetilmiş bir talep olması emek piyasalarını da farklı kılmaktadır.

Emek piyasalarında gücün alıcılar lehine olması ne anlama gelmektedir?

Genellikle iş arayanların sayısı açık işlerin sayısından daha fazladır. Bunun doğal sonucu emek piyasasında işçinin pazarlık gücünün nispi olarak düşük olmasıdır. Dolayısıyla emek piyasalarında güç “alıcılar” lehinedir. İşveren bekleyebilir ya da birçok işçi arasından seçim yapabilir ancak işçi sınırlı kaynaklara sahip olduğu için istihdam koşullarının belirlenmesinde işveren kadar etkili olamaz. İşçinin “pazarlık gücü” bir işi kabul ya da geri çevirebilme kabiliyetine bağlıdır. Bu ise alternatif boş işlerin sayısının bir fonksiyonudur.

Emek piyasasına ait kategorilerin genel kabul görmüş standart tanımlarını oluşturan kuruluş hangisidir?

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) emek piyasasındaki kategorilerin genel kabul görmüş standart tanımlarını oluşturmaktadır.

Çalışma çağındaki nüfus denildiğinde akla kimler gelmektedir?

15-64 yaşları arasındaki kişiler çalışma çağındaki nüfusu oluşturmaktadır.

Aktif nüfusu tanımlayınız.

Aktif ya da faal nüfus, çalışma çağında yani 15 ve daha yukarı yaş grubunda olup kurumsallaşmamış nüfustan oluşmaktadır. Buna, aynı zamanda, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus adı da verilmektedir.

Aktif nüfus,“belirli bir referans dönemi boyunca, Birleşmiş Milletler Millî Gelir, Muhasebe ve Denge Sistemleri tarafından tanımlanmış iktisadi mal ve hizmetlerin üretimi için gerekli olan işgücü arzını besleyen kadın ve erkekler” şeklinde tanımlanmaktadır.

Kurumsallaşmamış nüfusu tanımlayınız.

Kurumsallaşmamış nüfus, Türkiye İstatistik Kurumu’na göre; “okul, yurt, otel, çocuk yuvası, huzurevi, özel nitelikli hastane, hapishane, kışla ve orduevi gibi yerlerde ikamet edenlerle yabancı uyruklular dışındaki nüfustur”.

İşgücüne dahil olmayan gruplar nelerdir?

İşgücüne dahil olmayanlar aşağıdaki gruplara ayrılmıştır:
a. İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar
b. İş bulma ümidi olmayanlar
c. Diğer: Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, irad sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz hâlde olma gibi nedenlerle iş aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir.
d. Mevsimlik çalışanlar
e. Ev işleriyle meşgul
f. Öğrenci
g. Emekli
h. Çalışamaz hâlde
i. Diğer: Ailevi ve kişisel nedenler ve bunun dışındaki diğer nedenler ile iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.

Dar ve geniş anlamda istihdam ne demektir?

İstihdam kavramı, geniş anlamda üretim faktörlerinin üretim sürecinde kullanılmasını ifade eder. Dar anlamda istihdam ise emek faktörünün üretim sürecinde bir girdi olarak kullanılmasıdır.

İstihdam oranı nedir? Nasıl hesaplanır?

İstihdam Oranı: İstihdamın, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır.

İstihdam oranı = (İstihdam edilenler / Aktif nüfus) x 100

olarak hesaplanır.

Türkiye İstatistik Kurumuna göre işsiz olarak kabul edilenler kimlerdir?

Referans dönemi içinde istihdam hâlinde olmayan (kâr karşılığı, yevmiyeli, ücretli ya da ücretsiz olarak hiç bir işte çalışmamış ve böyle bir iş ile bağlantısı da olmayan) kişilerden iş aramak için son üç ay içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan tüm kişiler işsiz nüfusa dahildirler.

Türkiye İstatistik Kurumu işsizliği hangi anket ile ölçmektedir?

Hanehalkı İşgücü Anketi

Eksik istihdamın boyutları nelerdir?

Eksik istihdamın boyutları şu şekilde belirlenebilir:
• Kişi, işin gerektirdiğinden daha fazla formel eğitime sahiptir.
• Kişi, formel eğitimi dışındaki bir alanda gönülsüz olarak çalışmaktadır.
• Kişi, işin gerektirdiğinden daha fazla iş deneyimine ve niteliğe sahiptir.
• Kişi, gönülsüz olarak yarı zamanlı, geçici veya kesintili istihdamdadır.
• Kişi, bir önceki işinden %20 veya daha az kazanmaktadır (çalışma hayatına yeni girenler için aynı mesleki nitelikteki kişilerden %20 az kazanması koşulu aranır).

Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansı’nın (ICLS) 1982 yılında yapılan 13. toplantısında belirlenen eksik istihdam türleri nelerdir? Bu türleri açıklayınız.

Eksik istihdam, görülebilir ve görülemeyen eksik istihdam olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Görülebilir eksik istihdam (visible underemployment) temelde istatistiksel bir kavram olup doğrudan iş miktarındaki bir yetersizliği ifade eden işgücü istatistikleriyle ölçülebilir. Görülemeyen eksik istihdam (unvisible underemployment) ise işgücü kaynağının yanlış kullanımını veya işgücü ve diğer üretim faktörleri arasında temel bir dengesizliği yansıtan analitik bir kavramdır.

Zamana dayalı eksik istihdamı tanımlayınız.

Zamana dayalı eksik istihdam, çalışma süresinin yetersizliği nedeniyle ilave bir iş arayan ve bu işte çalışmaya müsait olanların durumunu ifade eder. Burada üç önemli kriter bulunmaktadır: 

a. İlave çalışmaya istekli olma,
b. İlave çalışmaya müsait olma,
c. Normal çalışma süresinden az çalışma.

İşgücüne katılma oranını tanımlayınız. İKO hangi formül ile hesaplanmaktadır?

İşgücüne katılma oranı, istihdam edilenlerle işsiz olup aktif olarak iş arayanların toplamının oluşturduğu işgücünün aktif nüfusa oranıdır. Bu oran, aktif nüfus
içersinde işgücünün nispi ağırlığını gösterir.

İKO =( (Çalışanlar + İşsizler) / Aktif Nüfus) × 100

Bağımlılık oranı ne demektir? nasıl hesaplanır?

Tamamı tüketici olan bir ülke nüfusu içinde, çalışma çağındakiler hem tüketici hem de üreticidirler. Bir ülkede üretim-tüketim arasındaki dengeyi sağlamak için üretime katılanların kendileriyle birlikte katılmayanlara da yetecek kadar üretimde bulunmaları gerekir. Bunun ölçüsü bağımlılık oranıdır. Bağımlılık oranı, çalışma çağındaki kişilere bağımlı olan nüfusun kaba bir ölçüsüdür.

Bağımlılık Oranı = (Çalışma çağı dışındaki nüfus /Çalışma çağındaki nüfus) × 100

Emek verimliliği nasıl hesaplanmaktadır?

“Emek verimliliği, belirli bir dönemde bir firmanın, iş kolunun veya ülkenin ürettiği toplam reel üretim miktarının, bu üretimin elde edilmesi için kullanılan toplam emek-saat miktarına bölünmesiyle elde edilir”.

Emek verimliliği = (Toplam ürün / Çalışılan süre)